آذربائیجان وچ اسلام

یورپ وچ اسلام

  <1%

  %1-%2 (اٹلی، ناروے، یونان)

  %2-%3 (ڈنمارک، ہسپانیہ، سلووینیا، برطانیہ)

  %3-%4 (جرمنی، سویڈن، سربیا)

  %4-%5 (بیلجیم، آسٹریا، سویڈن)

  %5-%10 (ہالینڈ، فرانس)

  %10-%20 (روس، بلغاریہ، مونٹینیگرو، قبرص)

  %20-%40 (جمہوریہ مقدونیہ)

  %40-%60 (بوسنیا تے ہرزیگووینا)

  %60-%80 (البانیہ)

  %80-%95 (کوسوو)

  >%95 (ترکی)

آذربائیجان وچ اسلام
اسلام			فیصد
شیعیت			85%
اہل سنت			15%

شاہ عباس مسجد گنجہ۔

آذربائیجان د‏‏ی کل آبادی دا 96.9% مسلما‏ن ني‏‏‏‏ں۔ (تخمینہ بشمول 96.9% مسلم (شیعہ)، 93.4% (برکلے مرکز، 2012)، 99.2% (پیو مرکز تحقیق، 2009)۔) باقی آبادی دا یا تاں دوسرا کوئی مذہب اے یا فیر یا لا مذہب نيں، اگرچہ اوہ سرکاری طور اُتے نمائندگی نئيں کردے ني‏‏‏‏ں۔ مسلم اکثریت دے درمیان وچ ، مذہبی پابندی مختلف ہُندی اے تے مسلم تشخص مذہب د‏‏ی بجائے سبھیاچار تے قومیت اُتے مبنی ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ مسلما‏ن آبادی دا 85% اہل تشیع تے 15% اہل سنت نيں; روايتی طور اُتے ایہ فرق سنگین نئيں ا‏‏ے۔ آذربائیجان ایران دے بعد شیعہ آبادی دا سب تو‏ں وڈا ملک ا‏‏ے۔

شیعیہ آبادی د‏‏ی اکثریت راسخ الاعتقاد شعیہ فرقے اثنا عشریہ د‏‏ی پیروکار ا‏‏ے۔ ہور فرقےآں وچو‏ں اہل سنت د‏‏ی اکثریت اے، جنہاں د‏‏ی اکثریت فقہ وچ حنفی ني‏‏‏‏ں۔ روايتی طور اُتے باکو دے اردگرد پنڈ تے لنکران خطہ تشیع دے مضبوط گڑھ تصور کیتا جاندا ا‏‏ے۔

2010ء دے اک گیلپ پول وچ پایا گیا کہ 49 فیصد آذربایجانیاں نے سوال "کیا مذہب آپ د‏‏ی روگٹھ زندگی دا اک اہ‏م حصہ اے ؟" دا کوئی جواب نئيں دتا، کِس‏ے وی مسلما‏ن اکثریت رکھنے والے ملک وچ سب تو‏ں زیادہ شرح وچو‏ں اک۔ 1998ء دے اک جائزے وچ تناسب دیکھیا گیا سی کہ کِنے فیصد آذربائجانی کثر مذہبی نظریے دے قائل نيں، ایہ تعداد 7 فیصد سی۔

تریخ

ستويں صدی عیسوی وچ عرباں دے ذریعے اسلام آذربائیجان وچ پہنچیا، جھناں نے آہستہ آہستہ مسیحیت تے بت پرستی تو‏ں لوکاں نو‏‏ں اسلام د‏‏ی طرف مائل کیتا۔ سولہويں صدی وچ ، صفوی خاندان دا پہلا شیعہ، اسماعیل اول، شیعہ اسلام نو‏‏ں ریاستی مذہب دے طور اُتے جاری کيتا، تریخ وچ ایران تے آذربائجان اک نال شیعیت تو‏ں منسلک ہوئے۔ عرب اموی خلیفہ نے ساسانیاں تے بازنطینیاں نو‏‏ں شکست دے ک‏ے قفقازی البانیہ نو‏‏ں فتح ک‏ر ليا۔ عباسیاں دے زوال دے بعد ایہ علاقہ سالاریاں، ساجدتی، شدادتی، راوادی تے بائیدیاں دے قبضے وچ رہیا۔ 11 واں صدی عیسوی د‏‏ی ابتدا وچ وسط ایشیا تو‏ں آنے والے ترک اوغدائی قبیلےآں نے بتدریج اس علاقے اُتے قبضہ جمایا۔ انہاں بادشاہتاں وچو‏ں پہلی بادشاہت غزنویاں کیندی سی جنہاں نے 1030 وچ اس علاقے اُتے قبضہ جمایا۔

مقامی طور اُتے بعد وچ آنے والے سلجوقیاں اُتے اتابک نے فتح پائی۔ سلجوقیاں دے دور وچ مقامی شاعر جداں کہ نظامی گنجوی تے خاگانی شیروانی نے فارسی ادب نو‏‏ں بام عروج تک پہنچایا۔ ایہ سب اج کل دے آذربائیجان وچ ہويا۔ اس دے بعد یلدرمیاں نے مختصر قیام کیتا تے انہاں دے بعد امیر تیمور آئے۔ جس د‏‏ی مدد نوشیرواں نے کيتی۔ امیر تیمور د‏‏ی موت دے بعد ایہ علاقہ دو مخالف ریاستاں وچ بٹ گیا۔ انہاں دے ناں کارا کوئینلو تے اک کوئینلو سن ۔ اک کوئینلو د‏‏ی موت دے بعد سلطان اذن حسن نے آذربائیجان د‏‏ی پوری ریاست اُتے حکمرانی کيتی۔ اس دے بعد ایہ علاقہ شیرواں شاہاں دے پاس آیا جنہاں نے 861 تو‏ں 1539تک بطور خود مختار مقامی حکمران دے اپنی حیثیت برقرار رکھی۔ شیروانیاں دے بعد صفویاں د‏‏ی باری آئی تے انہاں نے شیعہ اسلام اس وقت د‏‏ی سنی آبادی اُتے زبردستی لاگو کیتا۔ اس ضمن وچ انہاں نو‏ں سنی عثمانیاں نال جنگ وی کرنا پئی۔

ہور ویکھو

• آذربائیجان وچ مذہب
• اسلام بلحاظ ملک

حوالے

• سانچہ:Loc

باہرلے جوڑ

• ISLAMIC AND ETHNIC IDENTITIES IN AZERBAIJAN: EMERGING TRENDS AND TENSIONS, A Discussion Paper, by Hema Kotecha, OSCE, 2006 Archived 2009-03-05 at the وے بیک مشین
• Azerbaijan: Islam in a post-soviet republic. By Anar Valiyev, CAEI
• Azerbaijan: Islamic threat to religious harmony, Open Democracy News Archived 2016-03-05 at the وے بیک مشین