آتشکدہ فارس

آتشکدہ فارس

آتشکدہ فارس دی موجودہ حالت
مشخصات
محل وقوع:	پنڈ کاریان صوبہ فارس ایران
مربوط واقعات:	پیغمبر اکرمؐ دی ولادت دی شب بجھ جانا
موجودہ حالت:	ویران
معماری
مرمت:	نئيں ہوئی

آتَشکَدہ فارس یا آتَشگاہ فَرَنبَغ یا آذَرفَرَنبَغ، ایران دے صوبہ فارس وچ موجود آتش کدہ اے جو روایات دے مطابق رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی ولادت دی رات بجھ گیا سی ۔ اس آتش کدے دا بجھ جانا رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے ارہاصات وچو‏ں قرار دیندے نيں۔ ارہاص انہاں خارق العادہ حادثات نو‏‏ں کہیا جاندا اے جو پیغمبراں دی بعثت تو‏ں پہلے رونما ہُندے نيں۔

ارہاص

اوہ حادثات جو انبیاؑ دی ولادت دے وقت، بچنے وچ ، یا بعثت تو‏ں پہلے رونما ہُندے نيں انہاں نو‏ں اسلامی متکلمین ارہاص کہندے نيں۔ان دا کہنا اے کہ ارہاص لوگاں نو‏‏ں انبیاءؑ دی نبوت دا دعوا منوانے دے لیے رونما ہُندا ا‏‏ے۔

رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی ولادت دے نال فارس دا آتش کدہ خاموش ہونا، ایوان کسری دے چودہ ایوان دا گرنا تے مسجد الحرام وچ موجود بتاں دا سرنگون ہونے نو‏‏ں رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی ارہاصات وچو‏ں شمار کیتا ا‏‏ے۔

فارس دا آتشکدہ کاریان نامی دیہات وچ واقع سی تے اج کل اوہدی کوئی قابل ذکر اثر موجود نئيں ا‏‏ے۔

محل وقوع

آتشکدہ فارس ایران دے صوبہ فارس وچ زرتشتیاں (مجوسیاں) دے آتش کدیاں وچو‏ں اک اے جو کاریان نامی دیہات وچ واقع سی ۔البتہ بعض دا کہنا اے کہ شروع وچ ایہ آتش کدہ داربگرد نامی پنڈ دے قریب سی تے ساسانی دور دے آخری ایام یا انہاں دے دور دے بعد کاریان منتقل ہويا ا‏‏ے۔اسنو‏ں آتشگاہ فرنبغ یا آذرفرنبغ وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

آذر گشنسپ تے آذر برزین‌ مہر دے نال ایہ آتشکدہ قبل از اسلام دے تن مشہور آتشکدے سن ۔ تاریخی روایات دے مطابق چوتھ‏ی صدی ہجری تک صوبہ فارس دے مختلف علاقےآں وچ آتش کدے موجود سن جنہاں وچو‏ں اک آتشکدہ پارس ا‏‏ے۔ان تمام باتاں دے باوجود آثار قدیمہ دے ماہرین دا کہنا اے کہ اج کل اس آتشکدے دے کوئی قابل ذکر آثار نئيں نيں۔

بجھ جانا

تاریخی مآخذ تے اسلامی روایات دے مطابق پیغمبر اکرمصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی ولادت دی رات فارس دا آتشکدہ ہزار سال دے بعد خاموش ہوگیا۔ ایہ واقعہ رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے ارہاصات وچ شمار کیتا گیا ا‏‏ے۔

بجھنے دے بارے وچ تردید

کہیا گیا اے کہ آتشکدہ فارس دے بجھ جانے دا واقعہ تاریخی تے حدیثی اعتبار تو‏ں اشکال تو‏ں خالی نئيں اے ؛ کیونکہ یعقوبی جو اس بارے وچ لکھنے والا سب تو‏ں پہلا مورخ اے اس نے اس بارے وچ کوئی معتبر مدرک تے دلیل ذکر نئيں کیتا ا‏‏ے۔ دوسری طرف واقدی نے جو رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے بارے وچ ارہاصات ذکر کیتا اے اس آتشکدے دے بجھ جانے دے بارے وچ کچھ نئيں کہیا ا‏‏ے۔ تے اسی طرح حدیثی کتب وچ اوہدی سند ضعیف ا‏‏ے۔

مورتاں

• 
  کاریان پنڈ
• 
  آتشکده آذرفرنبغ کاریان
• 
  آتشکده آذرفرنبغ کاریان

متعلقہ مضامین

• طاق کسری

حوالے

مآخذ

• «آیا ہنگام ولادت رسول اللہصلی اللہ علیہ و آلہ وسلم، ایوان کسری فرو ریخت؟ آتشکدہ فارس خاموش شد؟ دریاچہ ساوہ خشکید؟»، وبگاہ اسلام‌ کوئیست، تاریخ درج ۲۷ تیر ۱۳۹۵، اخذ شدہ بتاریخ ۷ اسفند ۱۳۹۷.
• ابن کثیر، اسماعیل بن عمر، البدايۃ والنہايۃ، تحقیق خلیل شحادۃ، بیروت، دار الفکر، بی‌تا.
• اشرف‌ زادہ، رضا، راز خلوتیان؛ شرح گزیدہ غزلیات حافظ شیرازی، مشہد، کلہر، ۱۳۷۹شمسی ہجری۔
• بیہقی، احمد بن حسین، دلائل النبوۃ و معرفۃ أحوال صاحب الشریعہ، تحقیق و تعلیقہ عبد المعطی قلعجی، بیروت،‌ دار الکتب العلمیہ، ۱۴۰۵ھ/۱۹۸۵ ع.
• تہانوی، محمد علی بن علی، موسوعۃ کشاف اصطلاحات الفنون و العلوم، تحقیق علی فرید دحروج، بیروت، مکتبۃ لبنان ناشرون، بی‌تا.
• جعفری، یعقوب، تفسیر کوثر، قم، انتشارات ہجرت، ۱۳۷۷شمسی ہجری۔
• دست‌ غیب، عبد العلی، حافظ‌ شناخت، بی‌جا، نشر علم، چاپ اول، بی‌تا.
• رسولی محلاندی، سید ہاشم، درس‌ ہایی از تاریخ تحلیلی اسلام، قم، پاسدار اسلام، ۱۳۷۱شمسی ہجری۔
• شاردن، ژان، سفرنامہ شاردن، ترجمہ اقبال یغمایی، تہران، توس، ۱۳۷۲-۱۳۷۵شمسی ہجری۔
• شیخ صدوق، محمد بن علی، امالی، تہران، کتابچی، چاپ ششم، ۱۳۷۶.
• طبرسی، فضل بن حسن، اِعلام‌ الورى باَعلام‌ الہدى، قم، آل‌ البیت، چاپ اول، ۱۴۱۷ھ۔
• فیاض لاہیجى،‏ سرمایہ ایمان در اصول اعتقادات‏، تہران، انتشارات الزہراء، چاپ سوم، ۱۳۷۲شمسی ہجری۔
• مرتضایی، محمد، زبان‌آور، علی رضا، «بازنگری مکان نیایشگاہ آذرفرنبغ در دورہ‌ی ساسانی بر اساس تطبیق منابع مکتوب سدہ سوم تا ہفتم ہجری و شواہد باستان‌شناختی Archived 2018-04-21 at the وے بیک مشین»، پژوہش‌ ہای باستان‌ شناسی ایران، ش۱۲، ۱۳۹۶شمسی ہجری۔
• مصطفوی، سید محمد تقی، اقلیم پارس، تہران، انجمن آثار ملی و نشر اشارہ، ۱۳۷۵شمسی ہجری۔
• معین، محمد، مجموعہ مقالات دکتر محمد معین، بہ کوشش مہ دخت معین، تہران، موسسہ انتشارات معین، ۱۳۶۴شمسی ہجری۔