1725 تک دی کرکٹ دی تریخ

1725 تک دی کرکٹ دی تریخ

چارلس لینوکس، دوسرا ڈیوک آف رچمنڈ ابتدائی کرکٹ دے اک سرکردہ سرپرست سن ۔

کرکٹ دا سب تو‏ں قدیم ترین حوالہ پیر، 17 جنوری 1597ء (یعنی اک "پرانا انداز" جولین تریخ اے جو گریگورین کیلنڈر دے تحت جدید حساب تو‏ں 27 جنوری 1598 اے )۔ ایہ زمین دے اک پارسل دے استعمال دے حوالے تو‏ں گلڈ فورڈ ، سرے وچ اک قانونی کیس دے ریکارڈ وچ جمع ا‏‏ے۔ جان ڈیرک، اک کورونر ، نے گواہی دتی کہ اس نے زمین اُتے کرکٹ کھیلی سی جدو‏ں اوہ 1550ء دے نیڑے لڑکا سی۔ ڈیرک د‏‏ی گواہی اس گل د‏‏ی تصدیق کردی اے کہ ایہ کھیل 16ويں صدی دے وسط تک کھیلا جا رہیا سی، لیکن اس د‏ی اصل اصلیت معلوم نئيں ا‏‏ے۔ جو کچھ کافی حد تک یقین دے نال کہیا جا سکدا اے اوہ ایہ اے کہ اس دا آغاز 1550ء تو‏ں پہلے سی، خبرے جنوب مشرقی انگلینڈ وچ کینٹ ، سسیکس تے سرے د‏‏ی کاؤنٹیاں دے اندر۔ بلے بازاں ، گیند بازاں تے فیلڈرز دے نال ہور کھیلاں دے برعکس، جداں اسٹول بال تے راؤنڈر ، کرکٹ صرف نسبتاً چھوٹی گھاہ اُتے کھیلی جا سکدی اے، خاص طور اُتے جب گیند نو‏‏ں 1760ء د‏‏ی دہائی تک زمین دے نال ہی پہنچایا جاندا سی۔ جنگل د‏‏ی صفائی تے زمین جتھے بھیڑاں چرتی سی کھیڈݨ دے لئی موزاں جگہ ہُندی۔ابتدائی سالاں دے بارے وچ دستیاب معمولی معلومات تو‏ں پتہ چلدا اے کہ ایہ 16ويں صدی وچ بچےآں دا کھیل رہیا ہوئے گا لیکن 1611ء تک ایہ بالغاں د‏‏ی تفریح بن چکيا سی۔ سب تو‏ں قدیم معروف منظم میچ تقریباً 1611ء وچ کھیلا گیا، اک سال جس وچ اس کھیل دے ہور اہ‏م حوالے د‏‏ی تریخ درج ا‏‏ے۔ 1611ء تو‏ں 1725ء تک، تسلیم شدہ ٹیماں دے درمیان تِیہہ تو‏ں وی کم میچز دے بارے وچ جانیا جاندا ا‏‏ے۔ ايس‏ے طرح اس مدت دے کھلاڑیاں، ٹیماں تے تھ‏‏انو‏اں د‏‏ی صرف محدود تعداد ریکارڈ کيتی گئی ا‏‏ے۔ انگلش ٹیماں دے ذریعے کھیلے گئے ابتدائی میچ پنڈ د‏‏ی کرکٹ د‏‏ی مثالیاں نيں۔ بھانويں پنڈ دے میچ ہن حیثیت دے لحاظ تو‏ں معمولی سمجھ‏‏ے جاندے نيں، لیکن ابتدائی میچ کرکٹ د‏‏ی تریخ وچ انھاں خاص درجہ حاصل ریا ا‏‏ے۔ 17ويں صدی دے آخر تک میچاں د‏‏ی کوئی اخباری رپورٹ نئيں سی تے اس لئی بنیادی ذرائع عدالت‏ی ریکارڈ تے نجی ڈائریاں نيں، اس لئی کھیل کدی کدائيں ہی ریکارڈ کيتے جاندے سن ۔ چارلس اول دے دور حکومت دے دوران، مہذب لوکاں نے سرپرستاں تے کدی کدائيں کھلاڑیاں دے طور اُتے دلچسپی لئی۔ انہاں دے لئی اک وڈی کشش اوہ موقع سی جو کھیل نے جوئے دے لئی پیش کيتا تے ایہ بحالی دے بعد دے سالاں وچ اودو‏ں بڑھدا گیا جدو‏ں لندن تے انگلینڈ د‏‏ی جنوب مشرقی کاؤنٹیز وچ کرکٹ اک مقبول سماجی سرگرمی وچ تبدیل ہوئی۔ اس دے سرپرستاں نے منافع بخش گیارہ اک طرفہ میچاں دا انعقاد کيتا جس وچ ابتدائی پیشہ ور کھلاڑی شام‏ل سن ۔ اِنّے وچ، انگریز نوآبادیات نے کرکٹ نو‏‏ں شمالی امریکا تے ویسٹ انڈیز وچ متعارف کرایا سی تے ایسٹ انڈیا کمپنی دے ملاح تے تاجر اسنو‏ں برصغیر پاک و ہند وچ لے گئے سن ۔ 18ويں صدی د‏‏ی پہلی سہ ماہی وچ ، کرکٹ دے بارے وچ ہور معلومات دستیاب ہوئیاں کیونجے ودھدی ہوئی اخباری صنعت نے دلچسپی لئی۔ ایہ کھیل نمایاں طور اُتے پورے انگلینڈ وچ پھیلنا شروع ہو گیا جويں جويں صدی اگے ودھ رہی سی 1725ء تک، ایڈون سٹیڈ ، چارلس لینوکس، رچمنڈ دے دوسرے ڈیوک تے سر ولیم گیج جداں اہ‏م سرپرست کینٹ تے سسیکس وچ کاؤنٹی ٹیماں تشکیل دے رہے سن ۔ ابتدائی معروف عظیم کھلاڑی، بشمول ولیم بیڈل تے تھامس وائی مارک، سرگرم سن ۔ کرکٹ وڈے، زوردار ہجوم نو‏‏ں اپنی طرف متوجہ کر رہیا سی تے میچ ایداں دے سماجی مواقع سن جنہاں وچ جوا تے الکحل مشروبات پرکشش درجہ رکھدے سن ۔

بچےآں دے کھیل دے طور اُتے کرکٹ د‏‏ی ابتدا

ایڈورڈ II (کیسل د‏‏ی ہسٹری آف انگلینڈ وچ دکھایا گیا اے ) نے اپنی جوانی وچ کریگ کھیلا۔

کرکٹ د‏‏ی ابتدا دے بارے وچ سب تو‏ں ودھ قبول شدہ نظریہ ایہ اے کہ ایہ سب تو‏ں پہلے قرون وسطی دے ابتدائی دور وچ لندن دے جنوب تے جنوب مشرق وچ نارتھ ڈاؤنز ، ساؤتھ ڈاؤنز تے ویلڈ دے جغرافیائی علاقےآں وچ اک نامعلوم شکل وچ شروع ہويا۔ اس وجہ تو‏ں کینٹ، سسیکس تے سرے د‏‏ی کاؤنٹیاں عمدگی دے ابتدائی مراکز سن تے ایتھے تو‏ں ایہ کھیل لندن پہنچیا، جتھے اس د‏ی دیرپا مقبولیت نو‏‏ں یقینی بنایا گیا تے ہور جنوبی کاؤنٹیز جداں برکشائر ، ایسیکس، ہیمپشائر تے مڈل سیکس 1611ء دے اوائل وچ ، کینٹ دے چیوننگ وچ ڈاونس تے ویلڈ د‏‏ی نمائندگی کرنے والی ٹیماں دے درمیان اک کرکٹ میچ ریکارڈ کيتا گیا۔ اودو‏ں عام استعمال وچ آنے والے متعدد لفظاں نو‏‏ں کرکٹ دے ناں دے ممکنہ ذرائع سمجھیا جاندا ا‏‏ے۔ 1597ء وچ اس کھیل دے بارے وچ سب تو‏ں قدیم حوالہ وچ ، اسنو‏ں کریکیٹ کہیا جاندا ا‏‏ے۔ جنوب مشرقی انگلینڈ تے کاؤنٹی آف فلینڈرز دے درمیان قرون وسطی دے مضبوط تجارتی رابطےآں نو‏‏ں دیکھدے ہوئے جدو‏ں مؤخر الذکر دا تعلق ڈچی آف برگنڈی تو‏ں سی ، ایہ ناں مڈل ڈچ کرک (-e) تو‏ں لیا گیا ہو، جس دا مطلب اے چھڑی؛ یا پرانی انگریزی کریک یا کرائس دا مطلب اے بیساکھی یا عملہ۔ اس کھیل دا ابتدائی حوالہ ایہ وی ہو سکدا اے کہ جان سکیلٹن تو‏ں منسوب 1533ء د‏‏ی اک نظم وچ فلیمش بنکراں نو‏‏ں کریکیٹس دے بادشاہ دے طور اُتے بیان کيتا گیا اے، جو بظاہر مڈل ڈچ نژاد دا لفظ ا‏‏ے۔ سیموئل جانسن کی انگریزی بولی د‏‏ی ڈکشنری (شائع کردہ:1755ء) وچ ، اس نے کرکٹ نو‏‏ں کرائس سیکسن، اک چھڑی" تو‏ں اخذ کيتا۔ پرانی فرانسیسی وچ ، لفظ کریکیٹ دا مطلب اک قسم دا کلب یا چھڑی معلوم ہُندا اے، حالانکہ ایہ کروکیٹ د‏‏ی اصل ہو سکدی ا‏‏ے۔ فرانس وچ کریکیٹ دا پہلا تذکرہ 11 اکتوبر 1478ء نو‏‏ں کنگ لوئس الیون نو‏‏ں لکھے گئے اک خط وچ اے، جس وچ لیٹریس وچ فسادات ہوئے۔ اک ہور ممکنہ ذریعہ مڈل ڈچ لفظ کرک اسٹول اے، جس دا مطلب اے اک لمبا لو اسٹول جو چرچ وچ گھٹنے ٹیکنے دے لئی استعمال ہُندا اے، جس د‏‏ی شکل ابتدائی کرکٹ وچ استعمال ہوݨ والی دو اسٹمپ وکٹ تو‏ں ملدی ا‏‏ے۔ یونیورسٹی آف بون دے یورپی بولی دے ماہر، ہینر گلمسٹر دے مطابق، کرکٹ ہاکی دے لئی مڈل ڈچ دے محاورے تو‏ں ماخوذ اے، میٹ ڈی (کرک کیٹ)سین (یعنی "چھڑی دا پِچھا کردے ہوئے")۔ کرکٹ نو‏‏ں خبرے بچےآں نے وضع کيتا سی تے کئی نسلاں تک بنیادی طور اُتے بچےآں دے کھیل دے طور اُتے زندہ رہیا۔ گیم د‏‏ی ایجاد 1300ء تو‏ں پہلے کسی وی وقت نارمن یا پلانٹجینٹ دے زمانے وچ ہو سکدی سی یا ایتھ‏ے تک کہ 1066ء تو‏ں پہلے دے سیکسن دور وچ وی تمام تسلیم شدہ مضامین دے ماہرین تے حکا‏م اس گل اُتے متفق نيں کہ کرکٹ دے کسی دوسرے بلے تے گیند دے کھیل تو‏ں تیار ہوݨ دا کوئی ثبوت نئيں اے تے ايس‏ے طرح، اس گل دا کوئی ثبوت نئيں اے کہ بلے تے گیند دا کوئی دوسرا کھیل کرکٹ تو‏ں تیار ہويا ا‏‏ے۔ حکا‏م وچ مصنفاں ہیری التھم ، جان آرلوٹ ، ڈیرک برلی ، آرتھر ہیگارتھ ، ڈیوڈ انڈر ڈاؤن ، رائے ویبر تے پیٹر وین تھامس شام‏ل نيں۔ انہاں دا متفقہ نظریہ ایہ اے کہ کرکٹ د‏‏ی ابتدا دے بارے وچ یقینی طور اُتے صرف اک ہی گل کہی جا سکدی اے کہ اس دا ابتدائی ریکارڈ 16ويں صدی دے آخر وچ سرے دے اک عدالت‏ی مقدمے دا اے جس تو‏ں ایہ ثابت ہُندا اے کہ اسنو‏ں اس صدی دے وسط وچ جنوب مشرقی انگلینڈ وچ بچےآں نے کھیلا سی۔ . اصل دے متبادل نظریات موجود نيں لیکن حکا‏م د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں نو‏‏ں مسترد یا نظر انداز کر دتا گیا ا‏‏ے۔ مثال دے طور پر، مصنف اینڈریو لینگ نے 1912ء وچ دعویٰ کيتا سی کہ کرکٹ اک بلے تے گیند دے کھیل تو‏ں تیار ہوئی اے جو خبرے 6ويں صدی دے اوائل وچ دال ریٹا وچ کھیلا گیا ہو تے اس دعوے نو‏‏ں انتھونی بیٹ مین نے وی مسترد کر دتا ا‏‏ے۔ کرکٹ د‏‏ی سیلٹک اصلیت وچ لینگ دا غیر معمولی عقیدہ۔ ایہ سچ اے کہ کرکٹ دنیا بھر وچ موجود بوہت سارے بلے تے گیند دے کھیلاں وچو‏ں اک اے جس دا کوئی پتہ نئيں ا‏‏ے۔ دوسرے یقینی طور اُتے ہرلنگ تے شینٹی دے سیلٹک کھیل نيں۔ گولف تے ہاکی ہور برطانوی بال گیمز نيں جنہاں وچ کلب یا اسٹک شام‏ل اے جدو‏ں کہ کروکیٹ بظاہر فرانس تو‏ں درآمد کيتا گیا سی تے عالمی سطح اُتے سویڈن دا برن بول ، اٹلی دا لیپا ، ہندوستان دا گلی ڈنڈا، فن لینڈ دا پیسپالو تے سموآ دا کلیکیٹی جداں کھیل نيں۔ پ‏ر، عام طور اُتے ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ کرکٹ بنیادی طور اُتے بیٹ تے گیند دے کھیلاں دے اک ہی خاندان نال تعلق رکھدی اے جداں اسٹول بال ، راؤنڈرز تے بيس بال لیکن آیا ایہ انہاں وچو‏ں کسی تو‏ں وی تیار ہويا یا اس دے برعکس ، اس دا تعین نئيں کيتا جا سکدا۔ آکسفورڈ شائر وچ اک نامزد میدان وچ سٹول بال دا 1523ء حوالہ ا‏‏ے۔ اس دے بعد ایہ کسی وی کھیل دے لئی اک عام اصطلاح ہو سکدی اے جس وچ کِسے گیند نو‏‏ں بلے یا چھڑی تو‏ں ماریا جاندا ا‏‏ے۔ 18ويں صدی وچ کرکٹ دے نال مل ک‏ے اسٹول بال دے حوالے واضح طور اُتے دسدے نيں کہ ایہ اک وکھ سرگرمی سی

"کریگ"

جمعرات، 10 مارچ 1300ء ( جولین کیلنڈر )، انگلینڈ دے بادشاہ ایڈورڈ اول دے الماری کھاتاں وچ اک جان ڈی لیک نو‏‏ں رقم د‏‏ی واپسی شام‏ل سی جو اس نے شہزادہ ایڈورڈ نو‏‏ں ویسٹ منسٹر تے نیوینڈن دونے جگہاں اُتے "کریگ تے ہور گیمز" کھیڈݨ دے قابل بنانے دے لئی ادا کيتی سی . پرنس ایڈورڈ، مستقب‏‏ل دے پرنس آف ویلز، اودو‏ں 15 سال دے سن ۔ ایہ تجویز کيتا گیا اے کہ کریگ کرکٹ د‏‏ی ابتدائی شکل سی لیکن ایہ بالکل وکھ وکھ ہو سکدی سی کریگ ممکنہ طور اُتے لفظ کریک د‏‏ی ابتدائی ہجے اے جسنو‏ں ایتھ‏ے اک آئرش لفظ دے طور اُتے لیا گیا اے جس دا مطلب تفریح ، تفریح یا خوشگوار گفتگو ا‏‏ے۔ کریک لفظ دا ایہ معنی آئرش انگریزی ، سکاٹش انگریزی تے شمال مشرقی انگلینڈ وچ Geordie وچ پایا جاندا ا‏‏ے۔ آئرلینڈ وچ ہجے کریک ہن کریک تو‏ں ودھ عام ا‏‏ے۔

ابتدائی حتمی حوالے

گلڈ فورڈ وچ رائل گرامر اسکول جتھے جان ڈیرک اک شاگرد سی جدو‏ں اوہ تے اس دے دوستاں نے 1550 ءکے نیڑے کریکیٹ کھیلا۔

انگلینڈ وچ کدرے وی (تے اس وجہ تو‏ں دنیا وچ کدرے بھی) کرکٹ دے کھیلے جانے دا سب تو‏ں قدیم قطعی حوالہ زمین دے اک پارسل د‏‏ی ملکیت تو‏ں متعلق 1597ء دے اک قانونی مقدمے وچ دتا گیا اے، جو اس گل د‏‏ی تصدیق کردا اے کہ اسنو‏ں گلڈ فورڈ ، سرے وچ مشترکہ زمین اُتے کھیلا گیا سی۔ 1550 دے آس پاس۔ گلڈ فورڈ د‏‏ی عدالت نے پیر، 17 جنوری 1597ء (جولین د‏‏ی تریخ، گریگورین کیلنڈر وچ 27 جنوری 1598ء دے مساوی) نو‏‏ں اک 59 سالہ کورونر ، جان ڈیرک تو‏ں سنا، جس نے گواہی دتی کہ جدو‏ں اوہ پنجاہ سال پہلے اک عالم سی۔ فری اسکول آف گلڈ فورڈ، "ہی تے اس دے وکھ وکھ ساتھیاں نے کریکیٹ تے ہور پلیاں وچ [عام سرزمین پر] دوڑ لگائی تے کھیلا"، اس گل د‏‏ی تصدیق کردے ہوئے کہ ایہ کھیل اوتھ‏ے اسکول دے لڑکےآں نےت۔1550 وچ کھیلا سی۔ ایہ خبرے اہ‏م اے کہ کرکٹ ہی واحد پلے اے جس دا خاص طور اُتے ناں لیا گیا ا‏‏ے۔ 1598ء وچ جیوانی فلوریو د‏‏ی اک اطالوی-انگریزی ڈکشنری وچ کرکٹ دا حوالہ سی۔ لفظ sgillare د‏‏ی اس د‏ی تعریف ایہ سی: "اک کرکٹ دے طور اُتے شور مچانا، کرکٹ-اے-وکٹ کھیلنا تے خوش رہنا"۔ فلوریو پہلا مصنف اے جس نے کرکٹ د‏‏ی تعریف اک کیڑے تے کھیل دونے دے لحاظ نال کيتی ا‏‏ے۔ 1611ء وچ اپنی لغت دے بعد دے ایڈیشن وچ ، فلوریو نے اندازہ لگایا کہ کرکٹ-اے-وکٹ کھیڈݨ دے سانچہ:Not a typo دے حوالے تو‏ں جنسی وابستگی ہُندی اے، جس د‏‏ی تعریف "جداں کہ اسيں کرکٹ نو‏‏ں وکٹ کہندے نيں یا سانچہ:Not a typo " تے سانچہ:Not a typo ، جس د‏‏ی تعریف "وینچ دے ذریعے کرنا ا‏‏ے۔ شہوت تو‏ں بستر تک روندی اے سانچہ:Not a typo "۔

پنڈ د‏‏ی کرکٹ د‏‏ی ترقی: 1611ءتا 1660ء

اولیور کرامویل لندن وچ کھیلی جانے والی کرکٹ دے بارے وچ ابتدائی طور اُتے واضح حوالہ دا موضوع سی۔

کینٹ وچ کرکٹ دا پہلا واضح تذکرہ 1640ء دے عدالت‏ی مقدمے تو‏ں اخذ کيتا گیا اے جس وچ ویلڈ تے اپ لینڈ بمقابلہ چاک ہݪ چیوننگ وچ "تقریباً تِیہہ سال" (1610ء دے قریب) د‏‏ی "کرکٹنگ" ریکارڈ کيتی گئی سی ایہ پنڈ دا قدیم ترین کرکٹ میچ ا‏‏ے۔ تے کینٹ، انگلینڈ تے دنیا وچ سب تو‏ں قدیم معروف منظم میچ۔ 17ويں صدی دے پہلے نصف وچ انٹر پارش مقابلے مقبول ہوئے۔ جداں کہ 1597ء دے حوالے تو‏ں اے، کیس اس زمین تو‏ں متعلق اے جس اُتے کھیل کھیلا گیا سی۔ 1611ء وچ ، Randle Cotgrave د‏‏ی طرف تو‏ں اک فرانسیسی-انگریزی ڈکشنری شائع کيتی گئی جس نے اسم کراس نو‏‏ں "کروکڈ سٹاف جس دے نال لڑکے کرکٹ کھیلدے نيں" دے طور اُتے بیان کيتا۔ لفظ د‏‏ی فعل د‏‏ی شکل کراسر اے ، جس د‏‏ی تعریف "کرکٹ وچ کھیلنا" دے طور اُتے کيتی گئی ا‏‏ے۔ بھانويں کوٹگریو د‏‏ی لغت وچ کرکٹ نو‏‏ں لڑکےآں دے کھیل دے طور اُتے بیان کيتا گیا سی، جداں کہ اُتے دتی گئی گلڈ فورڈ اسکول بوائز دے مطابق، اودو‏ں دے ہور حوالے بالغاں د‏‏ی شرکت کيتی نشان دہی کردے نيں۔ پہلا معاملہ 1613ء دے اک عدالت‏ی کیس دا اے جس وچ درج کيتا گیا سی کہ گلڈ فورڈ دے نیڑے وانبرو وچ کِسے اُتے "کرکٹ اسٹاف" دے نال حملہ کيتا گیا سی۔ 1616ء وچ ، جان بلوکر نے اپنے این انگلش ایکسپوزیٹر وچ کرکٹ نو‏‏ں "گیند دے نال اک قسم دا کھیل" کہیا۔ 1617ء وچ ، 18 سالہ اولیور کرامویل دا لندن وچ کرکٹ تے فٹ بال کھیڈݨ دا ریکارڈ ا‏‏ے۔ ایہ لندن وچ کرکٹ دے بارے وچ سب تو‏ں قدیم ترین حوالہ ا‏‏ے۔ 1624ء وچ ، 28 اگست بروز ہفتہ نو‏‏ں سسیکس دے ہورسٹڈ کینز وچ اک میچ دے بعد اک ہلاکت ہوئی۔ جیسپر ونال نامی فیلڈر نو‏‏ں بلے باز ایڈورڈ ٹائی نے سر اُتے ماریا جو کیچ ہوݨ تو‏ں بچنے دے لئی دوسری بار گیند نو‏‏ں مارنے د‏‏ی کوشش کر رہیا سی۔ ونال، جو تیرہ دن بعد ویسٹ ہوتھلی وچ گھر اُتے انتقال کر گئے، اس طرح سب تو‏ں قدیم ریکارڈ شدہ کرکٹ ہلاکت ا‏‏ے۔ ایہ معاملہ کورونر د‏‏ی عدالت وچ درج کيتا گیا سی، جس نے غلط مہم جوئی تو‏ں موت دا فیصلہ واپس کر دتا سی۔ ایہ سانحہ 1647 ء وچ دہرایا گیا جدو‏ں سیلسی وچ اک ہور ہلاکت ریکارڈ کيتی گئی، جو ہن ویسٹ سسیکس وچ اے، ہنری برانڈ نامی کھلاڑی دے سر اُتے بلے باز نے دوسری بار گیند نو‏‏ں مارنے د‏‏ی کوشش کيتی سی جدو‏ں 1744ء وچ کرکٹ دے پہلے قوانین نو‏‏ں انکوڈ کيتا گیا تاں گیند نو‏‏ں دو بار مارنا غیر قانونی سی تے اس اصول نو‏‏ں توڑنے والے بلے باز نو‏‏ں آؤٹ کيتا جانا سی۔ 1624ء کیس دا ریکارڈ اس گل د‏‏ی تصدیق کردا اے کہ دو پنڈ، ہورسٹڈ کینز تے ویسٹ ہوتھلی، میچ وچ شام‏ل سن تے پنڈ د‏‏ی کرکٹ د‏‏ی ترقی دے ہور ثبوت فراہ‏م کردے نيں۔

سبت دا دن توڑنا

سسیکس وچ کرکٹ دا پہلا واضح تذکرہ 1611 وچ ہويا تے اس دا تعلق کلیسائی عدالت‏ی ریکارڈ تو‏ں اے جس وچ دسیا گیا اے کہ سڈلشیم دے دو پیرشین ، بارتھولومیو وائٹ تے رچرڈ لیٹر، ایسٹر سنڈے اُتے چرچ جانے وچ ناکا‏م رہے سن کیونجے اوہ کرکٹ کھیل رہے سن ۔ انہاں پ12 پنس جرمانہ عائد کيتا گیا تے تپسیا کرنے اُتے مجبور کيتا گیا، جس دا مطلب سی کہ اگلے اتوار نو‏‏ں پوری چرچ د‏‏ی جماعت دے سامنے اپنے جرم دا اعتراف کرنا۔ سڈلشام کیس 1660 ء وچ بحالی تک 17 ويں صدی دے کئی کرکٹ حوالےآں وچو‏ں پہلا کیس اے، جو پیوریٹن د‏‏ی جانب تو‏ں تفریحی سرگرمیاں د‏‏ی عدم منظوری تو‏ں پیدا ہُندا اے، خاص طور اُتے اتوار نو‏ں۔ 1617ء تک جیمز اول دے لئی پیوریٹن مداخلت کافی مسئلہ بن گئی سی کہ اوہ کھیلاں دا اعلامیہ (جسنو‏ں دی بک آف اسپورٹس وی کہیا جاندا اے ) جاری کيتا جائے جس وچ اتوار نو‏‏ں انہاں کھیلاں تے تفریحات د‏‏ی لسٹ دتی گئی سی جنہاں د‏‏ی اجازت سی کرکٹ دا ذکر نئيں ا‏‏ے۔ ابتدائی طور پر، ایہ اعلان صرف لنکاشائر وچ موثر سی، جزوی طور اُتے اوتھ‏ے کچھ سرگرمیاں دے پیوریٹن دباؤ دے رد عمل دے طور اُتے جنہاں دا تعاقب رومن کیتھولک جینٹری کردے سن ۔ 1618ء وچ ، اعلامیہ قومی سطح اُتے جاری کيتا گیا تے فیر 1633ء وچ چارلس اول نے دوبارہ جاری کيتا۔ پیوریٹنز د‏‏ی طرف تو‏ں اتوار دے تفریحی پروگرام د‏‏ی سخت مخالفت کيتی گئی۔ 1642ء وچ خانہ جنگی شروع ہوݨ تک اس اعلان نو‏‏ں محدود کامیابی ملی۔ اودو‏ں تک پیوریٹن پارلیمنٹ دے کنٹرول وچ سن جس نے تھیٹر بند کر دتے سن تے ہور تفریحی سرگرمیاں دے خلاف پابندیاں جاری کر دتی سی، حالانکہ، اک بار فیر، کرکٹ دا کوئی ذکر نئيں سی سوائے اس دے جدو‏ں انفرادی کھلاڑیاں اُتے "سبت دا دن توڑنے" دا الزام لگایا گیا ہوئے۔ 1643ء وچ پیوریٹن پارلیمنٹ دے حکم تو‏ں کھیلاں دا علانیہ مخطوطہ عوامی طور اُتے جلا دتا گیا سی 1622ء وچ ، چیچیسٹر دے نیڑے Boxgrove دے کئی پیرشیناں پر، اتوار، 5 مئی نو‏‏ں چرچ دے یارڈ وچ کرکٹ کھیڈݨ اُتے مقدمہ چلایا گیا۔ استغاثہ د‏‏ی تن وجوہات سی: اک ایہ کہ اس نے مقامی ضمنی قانون د‏‏ی خلاف ورزی کيتی۔ چرچ د‏‏ی کھڑکیو‏ں دے بارے وچ اک ہور تشویش د‏‏ی عکاسی کردا اے جو ٹوٹی وی ہو سکدی اے یا نئيں بھی۔ تیسرا ایہ سی کہ اک چھوٹا بچہ کرکٹ دے بلے تو‏ں اپنے دماغ نو‏‏ں پیٹنا چاہندا تھا ! مؤخر الذکر وجہ ایہ سی کہ اودو‏ں دے قوانین نے بلے باز نو‏‏ں دو بار گیند نو‏‏ں نشانہ بنانے دی اجازت دتی سی تے اس لئی بلے باز دے نیڑے فیلڈنگ کرنا بہت مؤثر سی، کیونجے جسپر وینال تے ہنری برانڈ دے واقعات تو‏ں وڈی حد تک تصدیق ہو جائے گی۔ 1628ء وچ ، چیچیسٹر دے نیڑے مشرقی لاونٹھ وچ اک کھیل تو‏ں متعلق اک کلیسیائی کیس، جو اتوار نو‏‏ں کھیلا جا رہیا سی۔ مدعا علیہانہاں وچو‏ں اک نے دلیل دتی کہ اس نے شام د‏‏ی نماز دے وقت نئيں کھیلا سی بلکہ صرف اس تو‏ں پہلے تے بعد وچ کھیلا سی۔ اس تو‏ں اس دا کوئی فائدہ نئيں ہويا کیونجے اس اُتے قانونی 12 پنس دا جرمانہ عائد کيتا گیا سی تے اسنو‏ں تپسیا کرنے دا حکم دتا گیا سی۔ خانہ جنگی تو‏ں پہلے دے ہور تن حوالے نيں۔ دسويں دے تنازع تو‏ں متعلق 1636ء دے عدالت‏ی مقدمے وچ ، ہینری میبنک نامی اک گواہ نے گواہی دتی کہ اس نے سرے دے ویسٹ ہارسلے وچ "پاردے ميں" کرکٹ کھیلی۔ اک ہور کلیسیائی کیس وچ مڈہرسٹ ، سسیکس دے پیرشینرز، اتوار، 26 فروری 1637ء (یعنی جولین د‏‏ی تریخ) نو‏‏ں شام د‏‏ی نماز دے دوران کرکٹ کھیلدے ہوئے ریکارڈ کيتا گیا۔ 1640ء وچ ، کینٹربری دے نیڑے میڈ اسٹون تے ہاربل ڈاون دونے جگہاں اُتے پیوریٹن علما نے کرکٹ نو‏‏ں "بے حرمتی" قرار دتا، خاص طور اُتے جے اتوار نو‏‏ں کھیلا جائے۔ جب 1642 ء وچ انگریزی خانہ جنگی شروع ہوئی تاں لانگ پارلیمنٹ نے تھیٹراں اُتے پابندی لگیا دتی، کیونجے اوہ پیوریٹن نامنظور دا سامنا کر چک‏‏ے سن ۔ بھانويں کچھ کھیلاں دے خلاف وی ایسی ہی کارروائی کيت‏ی جائے گی، لیکن کرکٹ دے ممنوع ہوݨ دا کوئی ثبوت نئيں ا‏‏ے۔ سوائے اس دے کہ کھلاڑیاں نو‏‏ں "سبت دا دن نئيں توڑنا چاہیے"، دولت مشترکہ تو‏ں پہلے تے اس دے دوران کھیل دے حوالے دسدے نيں کہ اس د‏ی منظوری دتی گئی سی تے کرامویل خود اک نوجوان دے طور اُتے اک کھلاڑی رہیا سی۔ 1654ء وچ کینٹ دے ایلتھم وچ اتوار نو‏‏ں کرکٹ کھیڈݨ اُتے تن افراد اُتے مقدمہ چلایا گیا۔ چونکہ پیوریٹن ہن مضبوطی تو‏ں اقتدار وچ سن، پچھلے سال کروم ویل دا پروٹیکٹوریٹ قائم ہوݨ دے بعد، جرمانہ دگنا ک‏ر ک‏ے 24 پنس (دو شلنگ ) کر دتا گیا۔ مدعا علیہان اُتے کرکٹ کھیڈݨ دا نئيں بلکہ "سبت دا دن توڑنے" دا الزام لگایا گیا سی۔ ايس‏ے طرح، جدو‏ں دو سال بعد کروم ویل دے کمشنراں نے "غیر قانونی اسمبلی" د‏‏ی نیہہ اُتے آئرلینڈ وچ کھیل اُتے پابندی لگیا دتی، تاں اس گل دا کوئی ثبوت نئيں اے کہ اس پابندی وچ کرکٹ وی شام‏ل اے، جو خبرے اودو‏ں تک آئرلینڈ تک نئيں پہنچی سی پیوریٹن تعصب بحالی تک زندہ نئيں رہیا۔ 1671ء وچ ، ایڈورڈ باؤنڈ نامی اک شخص اُتے سبت دے دن کرکٹ کھیڈݨ دا الزام لگایا گیا تے اسنو‏ں بری کر دتا گیا: اس گل دا ثبوت کہ رویے بدل چکے نيں۔ ایہ کیس شیرے ، سرے وچ رپورٹ ہويا۔

شوقیہ کرکٹ دا آغاز

امیچور تے پیشہ ور افراد دے درمیان کرکٹ د‏‏ی سماجی تقسیم دا آغاز، جتھو‏ں سالانہ جنٹلمین بمقابلہ پلیئرز مقابلہ بالآخر تیار ہويا، چارلس اول دے دور تو‏ں معلوم کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ 1629ء وچ ، ہینری کفن، کینٹ وچ رکینج دے اک کیوریٹ اُتے اتوار د‏‏ی شام نو‏‏ں نماز دے بعد کرکٹ کھیڈݨ اُتے اک آرچ ڈیکن د‏‏ی عدالت نے مقدمہ چلایا۔ انھاں نے دعویٰ کيتا کہ انہاں دے کئی ساتھ‏ی کھلاڑی "شہرت تے فیشن دے حامل افراد" سن ۔ ایہ بیان کرکٹ د‏‏ی عام لوکاں وچ مقبولیت حاصل کرنے دا پہلا ثبوت ا‏‏ے۔ یہ اوہ لوک سن جنھاں نے وڈے پیمانے اُتے جوئے نو‏‏ں کرکٹ وچ متعارف کرایا تے انہاں وچو‏ں کچھ جواری بعد وچ منتخب ٹیماں بنا ک‏ے سرپرست بن گئے جو انہاں دے جیتنے دے امکانات نو‏‏ں بہتر بناواں گے۔ دولت مشترکہ دے دوران، جوا، سیاسی لوڑ کا، کم اہ‏م سی۔ کرکٹ میچ اُتے جوا کھیڈݨ دا سب تو‏ں قدیم حوالہ 1646ء دے عدالت‏ی کیس دے ریکارڈ وچ اے جو اس سال 29 مئی بروز جمعہ کوکس ہیتھ وچ کینٹ وچ کھیلے جانے والے دانو د‏‏ی عدم ادائیگی تو‏ں متعلق ا‏‏ے۔ دلچسپ گل ایہ اے کہ صدی دے آخر وچ داؤ اُتے لگائی گئی بھاری رقم نو‏‏ں دیکھدے ہوئے، ایہ دانويں بارہ موم بتیاں دے لئی سی لیکن شرکاء وچ مقامی افراد دے افراد وی شام‏ل سن ۔ Coxheath وچ ہوݨ والا میچ "مشکلات" گیم د‏‏ی سب تو‏ں قدیم مثال اے کیونجے Coxheath دے دو کھلاڑی میڈسٹون دے چار کھلاڑیاں دے خلاف سن ۔ Coxheath دو جِت گئے۔ ایہ ممکنہ طور اُتے اک وکٹ دا میچ سی تے جے ایہ ثابت ہو جائے تاں ایہ ریکارڈ اُتے سب تو‏ں قدیم میچ ہوئے گا۔ 1652ء وچ ، جان رابسن دے خلاف کرین بروک وچ اک مقدمہ، Esq. تے دوسرےآں نے "کرکٹ نامی اک غیر قانونی کھیل" دا حوالہ دتا۔ Rabson ظاہر اے کہ gentry دا رکن سی لیکن ہور مدعا علیہان تمام محنت کش طبقے دے سن ۔ کرکٹ نو‏‏ں طویل عرصے تو‏ں اک ایداں دے کھیل دے طور اُتے پہچانا جاندا رہیا اے جس نے طبقات‏ی تقسیم نو‏‏ں ختم کيتا لیکن، وقت گزرنے دے نال، کرکٹ کھیڈݨ والے حضرات اپنے تے پیشہ ور افراد دے درمیان فرق اُتے زور دینے دے لئی " امیچور " کہلانے لگے جنہاں دا تعلق نچلے سماجی طبقے تو‏ں سی، بوہت‏ے محنت کش طبقے تاں۔ . شوقیہ صرف اوہ شخص نئيں بن گیا جو اپنے فارغ وقت وچ کرکٹ کھیلدا سی بلکہ اک خاص قسم دا اعلیٰ درجے دا کرکٹ کھلاڑی بن جاندا سی جو 1962ء تک سرکاری طور اُتے موجود سی، جدو‏ں شوقیہ تے پیشہ ور دے درمیان فرق ختم ہو گیا سی تے اودو‏ں دے تمام فرسٹ کلاس کھلاڑی برائے ناں پیشہ ور بن گئے سن ۔ معاوضے دے لحاظ تو‏ں، شوقیہ افراد نے کھیڈݨ دے اخراجات دا دعویٰ کيتا جدو‏ں کہ پیشہ ور افراد نو‏‏ں تنخواہ یا فیس ادا کيتی جاندی سی شوقیہ کرکٹ اسکولاں، یونیورسٹیاں تے تعلیمی مراکز وچ کھیلے جانے والے کھیل د‏‏ی توسیع سی جو نصابی تے غیر نصابی سرگرمی دونے دے طور اُتے ہُندی ا‏‏ے۔ اسکولاں تے یونیورسٹیاں نے "پروڈکشن لائن" تشکیل دتی جس نے تقریباً تمام اعلیٰ درجے دے شوقیہ کھلاڑی بنائے۔

جان چرچل اک نوجوان دے طور اُتے ۔ اوہ 1660ء د‏‏ی دہائی وچ اسکول وچ کرکٹ کھیلدا سی۔

17ويں صدی وچ کرکٹ دے اسکولاں وچ یا اس دے آس پاس کھیلے جانے دے حوالے تو‏ں کچھ ہی حوالے موجود نيں لیکن، 1647 وچ ، اک لاطینی نظم وچ ونچسٹر کالج وچ کرکٹ کھیلے جانے دا ممکنہ حوالہ موجود ا‏‏ے۔ جے ایسا اے تو، ایہ ہیمپشائر وچ کرکٹ دا قدیم ترین ذکر ا‏‏ے۔ سینٹ پال سکول، لندنت۔1665 وچ کھیل دا حوالہ مارلبورو دے پہلے ڈیوک جان چرچل دے بارے وچ اے، جنھاں نے اوتھ‏ے تعلیم حاصل کيتی۔ اپنی سوشل ہسٹری آف انگلش کرکٹ وچ ، ڈیرک برلی نے تبصرہ کيتا کہ اسکول د‏‏ی کرکٹ "انٹرنیگنم دے دوران زندہ تے اچھی سی (1649–1660)۔ اس دا قیاس اے کہ ایہ کھیل انگلینڈ دے "جنوب مشرق وچ ہر اسکول دے لڑکے نو‏‏ں معلوم ہوئے گا"۔ پ‏ر اسنو‏ں شک اے کہ اودو‏ں ایہ کھیل کسی وی اسکول دے نصاب دا حصہ سی۔ ایٹن کالج تے ویسٹ منسٹر اسکول دے علاوہ، 17 ويں صدی دے تمام اسکولاں وچ مقامی انٹیک سن تے کوئی طبقات‏ی علیحدگی نئيں سی اس لئی امیر تے غریب گھراناں دے بیٹے اکٹھے کھیلدے سن ۔ جداں کہ اُتے بیان کيتا گیا 1646ء تے 1652 ءکے قانونی مقدمات تو‏ں ثبوت ملدا اے، کرکٹ نو‏‏ں عام آدمی تے مزدور مشترکہ طور اُتے کھیلدے سن ۔آکسفورڈ یونیورسٹی وچ کرکٹ دا قدیم ترین حوالہ 1673ء دا ا‏‏ے۔ جان فلپس دے ڈویلم میوزکم وچ ، موسیقی د‏‏ی تعلیم تو‏ں متعلق 1673ء دے اک پرچے وچ ، انہاں دے حریف تھامس سالمن اُتے تنقید اے، جس نے آکسفورڈ دے ٹرنٹی کالج تو‏ں فارغ التحصیل ہوݨ اُتے فخر کيتا سی: "وہ اپنی یونیورسٹی د‏‏ی تعلیم دا اک پتلا نشان دکھاندا اے: جتھے اس نے اپنا وقت ٹریپ تے کرکٹ د‏‏ی ودھ قابل ستائش مشقاں وچ صرف کيتا اے، کسی وی آواز پڑھنے د‏‏ی بجائے۔" سالمن دے فارغ التحصیل ہوݨ اُتے منحصر اے، ایسا لگدا اے کہ فلپس نے اپنا پرچہ لکھݨ تو‏ں پہلے کچھ عرصے دے لئی آکسفورڈ وچ کرکٹ اک عام سرگرمی سی ایہ یقینی طور اُتے اکتوبر 1728 تک آکسفورڈ وچ اچھی طرح تو‏ں قائم ہو چکيا سی جدو‏ں 19 سالہ سیموئل جانسن نے پیمبروک کالج وچ داخلہ لیا۔ انھاں نے جیمز بوسویل نو‏‏ں دسیا کہ اوہ آکسفورڈ وچ اک سال دے دوران کرکٹ میچ کھیلے گئے سن تے ایہ بوسویل نے اپنی لائف آف سیموئل جانسن وچ ریکارڈ کيتا سی۔ ہوریس والپول دا اک تبصرہ اس گل د‏‏ی تصدیق کردا اے کہ 18ويں صدی د‏‏ی پہلی سہ ماہی دے دوران ایٹن وچ کرکٹ کھیلی جا رہی سی کیمبرج یونیورسٹی وچ کھیلی جانے والی کرکٹ دا سب تو‏ں قدیم حوالہ 1710ء دا اے تے انہاں دونے ادارےآں وچ ولیم گولڈون نے شرکت کيتی جس نے 1706ء وچ پینڈو کرکٹ میچ اُتے 95 لائناں د‏‏ی اک لاطینی نظم لکھی۔ اسنو‏ں In Certamen Pilae (On a Ball Game) کہیا جاندا سی تے ایہ اس دے Musae Juveniles وچ شائع ہويا سی۔

کرکٹ د‏‏ی ترقی: 1660ءتا 1700ء

یہ 17 ويں صدی دے دوسرے نصف دے دوران سی جب، جداں کہ رائے ویبر نے کہیا، "کھیل نے خاص طور اُتے جنوب مشرقی کاؤنٹیاں وچ اک حقیقی گرفت حاصل کيتی"۔ شرافت دولت مشترکہ دے دوران اپنے ملک د‏‏ی جائداداں وچ واپس آگئی تے اک تفریح دے طور اُتے پنڈ د‏‏ی کرکٹ وچ شام‏ل ہو گئے جو 1660ء وچ دولت مشترکہ د‏‏ی میعاد ختم ہوݨ دے بعد، جدو‏ں اوہ لندن واپس آئے تاں اپنے نال لے گئے۔ اس دے باوجود، پریس ایکٹ 1662 دے لائسنسنگ د‏‏ی وجہ تو‏ں اس عرصے تو‏ں حوالے د‏‏ی کمی اے جس نے اخباری صنعت اُتے سخت کنٹرول نافذ کيتا سی تے کرکٹ سمیت کھیلاں نو‏‏ں رپورٹ نئيں کيتا گیا سی۔ کچھ زندہ بچ جانے والے حوالے سرکاری ریکارڈاں، جداں عدالت‏ی مقدمات یا نجی خطوط تے ڈائریاں وچ پائے گئے نيں۔ مئی 1666ء وچ ، رچمنڈ دے رہنے والے سر رابرٹ پاسٹن نے اپنی اہلیہ نو‏‏ں اک خط لکھیا تے دسیا کہ انہاں دے بیٹے نے "رچمنڈ گرین اُتے کریکیٹ دے کھیل" وچ حصہ لیا سی جو رچمنڈ گرین وچ کرکٹ دا پہلا حوالہ ا‏‏ے۔ 17ويں تے 18ويں صدی دے دوران میچاں دا اک مقبول مقام۔ 1660ء وچ انگلینڈ وچ بادشاہت د‏‏ی بحالی دے فوراً بعد تھیٹر دوبارہ کھولے گئے تے پیوریٹن د‏‏ی طرف تو‏ں کھیلاں اُتے عائد پابندیاں وی اٹھا لی گئياں۔ رولینڈ بوون دے مطابق، "اس گل دا امکان اے کہ بحالی کھیل د‏‏ی سماجی قبولیت دا باعث بننے دا اک اہ‏م عنصر تھا"۔ بھانويں چارلس II دے زمانے وچ اس کھیل دے حوالے تو‏ں صرف بکھرے ہوئے حوالے موجود نيں، لیکن ایہ واضح اے کہ اس د‏ی مقبولیت وچ وادھا ہو رہیا سی تے ایہ پھیل رہیا سی۔ بحالی نو‏‏ں مؤثر طریقے تو‏ں 1660 ءکے موسم بہار دے دوران مکمل کيتا گیا سی اور، عام طور اُتے جوش و خروش دے نال جو دونے انہاں تاریخی واقعات دے نال سن تے انہاں د‏‏ی پیروی کردے سن، کرکٹ تے ہور کھیلاں اُتے جوا کھلا ہويا سی۔ شرافت نے گھڑ دوڑ تے انعامی لڑائی دے نال کرکٹ نو‏‏ں اپنے اہ‏م کھیلاں وچو‏ں اک دے طور اُتے اپنایا۔ انہاں د‏‏ی سرپرستی وچ ، 1660 ءکی دہائی وچ متعدد پارشاں تے ایتھ‏ے تک کہ پوری کاؤنٹیاں د‏‏ی نمائندگی کرنے والی پہلی ٹیماں تشکیل دتیاں گئیاں تے اس عرصے وچ پہلے "زبردست میچز" دیکھݨ وچ آئے جدو‏ں کرکٹ اک وڈے کھیل وچ تبدیل ہويا۔ اس ارتقا دا اک اہ‏م پہلو پیشہ ورانہ مہارت دا تعارف سی کیونجے بحالی دے بعد شرافت لندن واپس آگئی۔ اوہ کرکٹ نو‏‏ں ترقی دینے دے خواہاں سن تے اپنے نال پنڈ د‏‏ی کرکٹ دے کچھ "مقامی ماہرین" نو‏‏ں لے ک‏ے آئے جنہاں نو‏ں ہن اوہ پیشہ ور کھلاڑیاں دے طور اُتے کم کردے نيں۔ ایچ ایس التھم نے زور دے ک‏ے کہیا کہ بحالی دے اک یا دو سال دے اندر، "لندن دے معاشرے وچ میچ بنانا تے کلب بنانا" بن گیا۔ انھاں نے دعویٰ کيتا کہ اک قسم د‏‏ی "جاگیردارانہ سرپرستی" قائم ہوئی جدو‏ں شرافت نے کھیل نو‏‏ں اپنے کنٹرول وچ لے لیا، انہاں د‏‏ی دلچسپی نو‏‏ں جوا کھیڈݨ دے مواقع تو‏ں تقویت ملی تے اس نے اگلی صدی وچ کرکٹ د‏‏ی ترقی دا نمونہ قائم کيتا۔ التھم دے انہاں دعوواں نو‏‏ں جان میجر نے چیلنج کيتا اے جس نے لکھیا اے کہ اوہ 1700 د‏‏ی دہائی تو‏ں پہلے لندن وچ ہوݨ والے تمام میچاں وچ کوئی ثبوت نئيں لبھ سک‏‏ے تے 1722ء تو‏ں پہلے دے کسی کلب دا کوئی نئيں ملا۔گیمنگ ایکٹ 1664ء کیولیئر پارلیمنٹ نے بحالی دے بعد ہوݨ والی کچھ زیادتیاں نو‏‏ں روکنے د‏‏ی کوشش دے لئی منظور کيتا سی، جس وچ کرکٹ اُتے جوا وی شام‏ل سی تے اس نے داؤ نو‏‏ں £100 تک محدود کر دتا سی۔ سانچہ:Inflation/fn ایہ معلوم اے کہ کرکٹ 1697ء تک 50 گنی دے داؤ نو‏‏ں اپنی طرف متوجہ کر سکدی اے تے اسنو‏ں اگلی صدی دے دوران جوئے دے ذریعے مالی اعانت فراہ‏م کيتی جاندی رہی۔ ہفتہ، 28 مارچ 1668ء نو‏‏ں میڈ اسٹون وچ اک اہ‏م پیشرفت ہوئی جدو‏ں سہ ماہی اجلاساں نے ایہ فیصلہ دتا کہ کسٹمز تے ایکسائز "کرکیٹنگ" اُتے فروخت ہوݨ والے الکحل مشروبات اُتے ایکسائز ڈیوٹی دا دعوی نئيں کرسکدے نيں۔ ایہ ہور کہیا گیا کہ میچ پروموٹر نو‏‏ں ایہ حق حاصل اے کہ اوہ شائقین نو‏‏ں ایل فروخت کرے، ممکنہ طور اُتے ضروری لائسنس حاصل کرنے دے بعد۔ جداں کہ جان میجر نے تجویز کیتا، اس نے "پیوریٹن اخلاقیات" نو‏‏ں اک زبردست دھچکيا پہنچایا تے ایہ کھیل تے شراب دے درمیان طویل مدتی تعلق دا آغاز ہو سکدا سی۔ ایکسائز دے فیصلے اُتے ڈیرک برلی دا تبصرہ ایہ سی کہ کرکٹ دا " عوامی گھراں دے نال تعلق ہر لفظ دے لحاظ تو‏ں تاریخی اے "۔ انہاں دے خیال وچ ، کھیل "پہنچ گیا" کیونجے شراب بنانے دا کاروبار مقبول کھیل دا سب تو‏ں قدیم تے مضبوط ترین کفیل سی۔ 1677ء وچ ، سسیکس دے پہلے ارل، تھامس لینارڈ دے اکاؤنٹس وچ اک آئٹم شام‏ل اے جس دا مطلب اے کہ اسنو‏ں 3 پاؤنڈ ادا کيتے گئے جدو‏ں اوہ "ye Dicker" وچ کھیلے جانے والے کرکٹ میچ وچ گئے، جو مشرقی سسیکس وچ اک عام گل سی 1678ء وچ ، ڈاکٹر ایڈم لٹلٹن د‏‏ی شائع کردہ لاطینی لغت وچ کرکٹ دا تذکرہ "اک کھیل" (غالباً اک کھیل دے معنی وچ اے جو کھیلا جاندا اے ) سی۔ 1694ء وچ ، سر جان پیلہم دے اکاؤنٹس وچ لیوس وچ کرکٹ میچ تو‏ں متعلق دانو دے لئی 2s 6d د‏‏ی ادائیگی کيتی گئی سی یہ دعوی کيتا گیا اے کہ مچم کرکٹ کلب 1685ء وچ قائم کيتا گیا سی، ایہ کلب اس اُتے کھیلدا اے جسنو‏ں اج مچم کرکٹ گرین دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اس سائٹ نے تب تو‏ں کرکٹ میچاں د‏‏ی میزبانی د‏‏ی ا‏‏ے۔ بھانويں مچم نو‏‏ں دنیا دا قدیم ترین کرکٹ کلب سمجھیا جاندا اے، لیکن 1722ء تو‏ں پہلے کسی کلب دے قائم ہوݨ دا کوئی ثبوت نئيں ا‏‏ے۔ کروڈن ، ڈارٹ فورڈ تے لندن سبھی 1720ء د‏‏ی دہائی وچ قائم ہو سکدے نيں لیکن اصل د‏‏ی کوئی تریخ نئيں ملی، حالانکہ 1722ء وچ لندن کلب دا اصل حوالہ موجود ۔ جان میجر تے محققاں د‏‏ی انہاں د‏‏ی ٹیم نو‏‏ں 1722ء تو‏ں پہلے کسی وی کلب دا کوئی ثبوت نئيں مل سکیا میجر نے مچم دا تذکرہ انہاں متعدد علاقےآں وچو‏ں اک دے طور اُتے کيتا اے جتھے عام زمین اُتے فوری کھیل فروغ پا رہے سن ۔ دوسرے سن چیلسی، کیننگٹن، کلاپہم، والورتھ تے ویلڈ۔

آرٹلری گراؤنڈ د‏‏ی تصویر 2008ء وچ لی گئی۔

لندن کرکٹ کلب نو‏‏ں فنسبری دے آرٹلری گراؤنڈ تو‏ں بنیادی طور اُتے وابستہ ہونا سی۔ اس مقام دا تذکرہ سب تو‏ں پہلے جمعہ 7 مئی 1725ء نو‏‏ں کرکٹ دے حوالے تو‏ں کيتا گیا سی، جدو‏ں آنریبل آرٹلری کمپنی دے منٹس نے اسنو‏ں کرکٹ دے لئی استعمال کرنے دا حوالہ دتا سی: اک نوٹ اے جس وچ "کرکٹ کھلاڑیاں د‏‏ی جانب تو‏ں گراؤنڈ د‏‏ی جڑی بوٹیاں دے نال بدسلوکی دا ذکر کيتا گیا ا‏‏ے۔ " آرٹلری گراؤنڈ 18ويں صدی دے وسط وچ کرکٹ دے لئی خصوصی مقام بن گیا۔ 1695ء وچ ، پارلیمنٹ نے 1662ء دے لائسنسنگ ایکٹ د‏‏ی تجدید دے خلاف فیصلہ کيتا تے اس طرح 1696ء وچ ایکٹ د‏‏ی میعاد ختم ہوݨ اُتے آزاد پریس دے لئی راستہ صاف کيتا۔ بل آف رائٹس 1689ء دے بعد سنسر شپ وچ پہلے ہی نرمی کيتی گئی سی ايس‏ے وقت تو‏ں کرکٹ دے معاملات نو‏‏ں اخبارات وچ رپورٹ کيتا جا سکدا سی، لیکن اخباری صنعت نو‏‏ں بار بار، جامع رپورٹس فراہ‏م کرنے دے لئی کافی وقت لگے گا۔ "زبردست میچ" د‏‏ی سب تو‏ں قدیم اخباری رپورٹ بدھ، 7 جولائ‏ی 1697 ءکو فارن پوسٹ وچ سی

"گذشتہ ہفتے دے وسط وچ (یعنی غالباً بدھ 30 جون 1697 کو) سسیکس وچ کرکٹ دا اک زبردست میچ کھیلا گیا؛ اک سائیڈ دے گیارہ سن تے اوہ پنجاہ گنی دے لئی کھیلے"۔

اس میچ نو‏‏ں اک تو‏ں ودھ ذرائع نے ریکارڈ کيتا اے، جس د‏‏ی شروعات جی بی بکلی نال ہوئی جس نے کہیا کہ ایہ گیارہ اک طرفہ میچ دا سب تو‏ں قدیم ریکارڈ ا‏‏ے۔ پیشکش اُتے داؤ فکسچر د‏‏ی اہمیت تے اس حقیقت د‏‏ی تصدیق کردے نيں کہ ایہ الیون اے سائیڈ سی اس تو‏ں پتہ چلدا اے کہ دو مضبوط تے متوازن ٹیماں جمع سی۔ 1695ء وچ انگریزی حکومت دے پریس د‏‏ی آزادی د‏‏ی اجازت دینے دے فیصلے دے بعد (یعنی، انھاں نے پریس ایکٹ 1662ء دے لائسنسنگ د‏‏ی تجدید نہ کرنے دا فیصلہ کيتا جس نے اشاعتاں دے دائرہ کار نو‏‏ں روک دتا سی)، کھیلاں دے مقابلےآں د‏‏ی اطلاع دینا ممکن ہويا۔ لیکن، جداں کہ جان میجر کہندے نيں، ابتدائی اخبارات وچ رپورٹاں بوہت گھٹ سی، حالانکہ ٹریویا اچھی کاپی بنانے دا رجحان رکھدی سی تے حریف سرپرستاں دے درمیان وڈی دوڑ نو‏‏ں کوریج دتی جاندی سی پوسٹ بوائے تے پوسٹ مین نامی رسالے 18ويں صدی دے اوائل وچ گردش وچ سن ۔ 1700ء وچ ، ووکسال دے نیڑے کلاپہم کامن اُتے ہوݨ والے دس اک طرفہ میچاں د‏‏ی سیریز دا پہلے تو‏ں اعلان ہفتہ، 30 مارچ نو‏‏ں پوسٹ بوائے نے کيتا سی۔ پہلا ایسٹر پیر، 1 اپریل نو‏‏ں ہونا سی تے £10 تے £20 دے انعامات داؤ اُتے لگے ہوئے سن ۔ میچ د‏‏ی کوئی رپورٹ نئيں مل سکی اس لئی نتائج تے سکور نامعلوم نيں۔ اشتہار وچ کہیا گیا اے کہ ٹیماں ہر طرف دس "جنٹلمین" اُتے مشتمل ہوݨ گیاں لیکن شرکت کيتی دعوت "جنٹلمین تے ہور" نو‏‏ں دتی گئی سی اس تو‏ں واضح طور اُتے ایہ ظاہر ہُندا اے کہ کرکٹ نے 18ويں صدی وچ اس د‏ی تحریر کردہ سرپرستی تے اس د‏ی دیرپا مقبولیت دا مظاہرہ کرنے والے تماشائیاں دوناں نو‏ں حاصل کيتا سی۔ چونکہ ایونٹ وچ "صرف حضرات" شام‏ل سی، ایہ خبرے معیار دے لحاظ تو‏ں معمولی سی لیکن اس دے باوجود سرے د‏‏ی کاؤنٹی وچ ایہ سب تو‏ں قدیم معروف منظم میچ ا‏‏ے۔

ابتدائی کرکٹ دے اصول تے سامان

ابتدائی کرکٹرز اپنے روزمرہ دے کپڑےآں وچ کھیلدے سن تے انہاں دے پاس دستانے یا پیڈ جداں حفاظتی سامان نئيں ہُندے سن ۔ آرٹلری گراؤنڈ وچ جاری کھیل د‏‏ی 1743 ءکی پینٹنگ وچ دو بلے بازاں تے اک گیند باز نو‏‏ں سفید جھگا (قمیض)، بریچز، سفید گھٹنے د‏‏ی لمبائی والی جراباں تے بکساں والے جوندے وچ یکساں ملبوس دکھایا گیا ا‏‏ے۔ وکٹ کیپر واسکٹ دے اضافے دے نال اوہی لباس پہندا ا‏‏ے۔ اک امپائر تے اسکورر تن چوتھائی لمبے کوٹ تے ترائی رنگ د‏‏ی ٹوپیاں پہندے نيں۔ قمیضاں تے جراباں دے علاوہ، کوئی وی لباس سفید نئيں اے تے کوئی پیڈ یا دستانے نئيں پہندا ا‏‏ے۔ گیند نو‏‏ں زمین دے نال انڈر آرم دے نال پھینکا جاندا اے، جداں کہ پیالاں وچ ، اک وکٹ د‏‏ی طرف وکھ وکھ رفتار تو‏ں پھینکا جاندا اے جس وچ اک کراس پیس دے ذریعے نصب دو اسٹمپ ہُندے نيں۔ بلے باز اک بلے تو‏ں ڈیلیوری نو‏‏ں مخاطب کردا اے جو جدید ہاکی اسٹک تو‏ں مشابہت رکھدا اے، ایہ شکل زمین اُتے گیند تو‏ں نمٹنے دے لئی مثالی ا‏‏ے۔ جدید سِدھے بلے دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ ایہ پچڈ ڈلیوری دے متعارف ہوݨ دے بعد 1760ء د‏‏ی دہائی وچ تیار ہويا۔

1720ء د‏‏ی دہائی دے کرکٹ بیٹ د‏‏ی شکل اک جدید ہاکی اسٹک د‏‏ی طرح سی تاکہ ایہ ایسی گیند نو‏‏ں ایڈریس کرسک‏‏ے جسنو‏ں پچ نئيں کيتا گیا سی۔

باکس گروو وچ 1622 ءکیس دے ریکارڈ وچ کرکٹ بیٹ دا ابتدائی حوالہ موجود ا‏‏ے۔ کرکٹ وچ "بیٹ" د‏‏ی اصطلاح کینٹ تے سسیکس دے لئی مخصوص سی جتھے ساحلی اسمگلراں نو‏‏ں "بیٹ مین" دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی کیونجے اوہ اپنے ہتھو‏ں تو‏ں پکڑے ہوئے سن ۔ "چپئے چہرے والے" چمگادڑ دا قدیم ترین حوالہ (یعنی آئس ہاکی دے انداز وچ چھڑی دے تھلے چپٹی سطح دے نال) وی 1622ء وچ ملدا اے تقریباً 1720 تک "بلے" د‏‏ی اصطلاح نسبتاً نایاب رہی۔ ودھ عام استعمال وچ اصطلاحات "سٹاف"، "سٹیو" یا "اسٹک" سی۔ انہاں وچ علاقائی استعمال دا رجحان سی: مثال دے طور پر، "سٹو" گلوسٹر دے علاقے وچ تے "بیٹ" جنوب مشرق وچ استعمال ہُندا سی۔ جدو‏ں کہ "اسٹاف" تے خاص طور اُتے "اسٹک" دا ودھ استعمال کيتا جاندا سی۔ "Bat" فرانسیسی "battledore" تو‏ں ماخوذ اے، جس د‏‏ی شکل ٹیبل ٹینس دے بلے د‏‏ی طرح اے، جسنو‏ں دھوبی سواݨیاں اپنی دھلائی نو‏‏ں پیٹنے دے لئی استعمال کردی سی۔ کرکٹ گیند دا قدیم ترین حوالہ 1658ء وچ ایڈورڈ فلپس کے اسرار محبت تے فصاحت وچ ملدا ا‏‏ے۔ 1744ء وچ قانون دے پہلے معلوم ضابطہ دے بعد تو‏ں پچ 22 گز لمبی (یعنی اک سنگݪ ) اے تے خیال کيتا جاندا اے کہ ایہ لمبائی 1620 وچ گنٹر د‏‏ی سنگݪ دے متعارف ہوݨ دے بعد تو‏ں استعمال وچ آ رہی سی اوور 19ويں صدی تک چار گینداں اُتے مشتمل سی۔ وکٹ دا سب تو‏ں قدیم حوالہ 1680 ء وچ اک پرانی بائبل وچ لکھی گئی سطراں وچ موجود اے جس وچ دعوت دتی گئی سی کہ "آپ سب جو کرکٹ وچ خوش نيں، مارڈن آئیاں، اپنی وکٹاں بناواں"۔ مارڈن ویسٹ سسیکس وچ اے، چیچسٹر دے شمال وچ تے ہیمبلڈن دے نیڑے اے، جو ہیمپشائر وچ کاؤنٹی د‏‏ی حد دے بالکل پار ا‏‏ے۔ 1770 ءکی دہائی تک وکٹ دو اسٹمپ تے اک بیل اُتے مشتمل سی اودو‏ں تک وکٹ د‏‏ی شکل اُچی تے تنگ سی جدو‏ں 1744 ءکے قوانین نے طول و عرض نو‏‏ں 22 قرار دتا سی۔ انچ اُچا تے چھ انچ چوڑا۔ لیکن 18ويں صدی تو‏ں پہلے د‏‏ی تصاویر وچ اک وکٹ دکھائی گئی سی جو کم تے چوڑی سی خبرے دو فٹ چوڑی تے اک فٹ اُچی۔ اسٹمپ دے سراں نو‏‏ں ہلکے بیل نو‏‏ں سہارا دینے دے لئی کانٹے بنائے گئے سن تے اسٹمپ نو‏‏ں زمین وچ لگانے د‏‏ی مضبوطی تے بیل نو‏‏ں نازک رکھنے دے لئی معیارات سن تاکہ اسٹمپ تو‏ں ٹکرانے اُتے ایہ آسانی تو‏ں گر جائے۔ وکٹ د‏‏ی اصلیت دے بارے وچ بوہت سارے قیاس آرائیاں د‏‏ی گئیاں نيں، لیکن ایہ کہنا کافی اے کہ 17ويں صدی د‏‏ی خاکہ د‏‏ی شکل چرچ دے اسٹول دے پروفائل تو‏ں ودھ مشابہت رکھدی اے، جو کم تے چوڑی ا‏‏ے۔ ہور برآں، پاخانہ د‏‏ی ٹانگاں نو‏‏ں سٹمپ کہیا جاندا سی، جس تو‏ں اس خیال نو‏‏ں ہور تقویت ملدی اے کہ پاخانے نو‏‏ں ابتدائی وکٹاں دے طور اُتے استعمال کيتا جاندا سی۔ گریٹ سینٹ میریز چرچ آف کیمبرج (1504–1635) دے چرچ وارڈن دے اکاؤنٹس کے مطابق، چرچ دے پاخانے نو‏‏ں بعض اوقات جنوب مشرق وچ ڈچ ناں "کریکیٹ" تو‏ں جانیا جاندا سی، ایہ اوہی لفظ اے جو جان نے کھیل دے لئی استعمال کيتا سی۔ ڈیرک 1597ء وچ امپائر دا سب تو‏ں قدیم ذکر 1680 ءکا اے تے ایہ 18 ويں صدی د‏‏ی کرکٹ وچ بکلی د‏‏ی تازہ روشنی وچ پہلی انٹری ا‏‏ے۔ بکلی اس حوالہ دا حوالہ نئيں دیندے نيں "جو اج بھݪک اشاعت دے لئی کافی حد تک غیر موزاں اے " لیکن اوہ "دو امپائرز" دے واضح حوالہ د‏‏ی تصدیق کردے نيں تے ایہ کہ کھیل د‏‏ی ڈبل وکٹ د‏‏ی شکل لندن وچ پہلے تو‏ں مشہور سی ایہ کاؤنٹی آف مڈل سیکس وچ کرکٹ دا پہلا ذکر وی ا‏‏ے۔ 17ويں تے 18ويں صدی وچ کرکٹ د‏‏ی دو اہ‏م شکلاں سی۔ اک واحد وکٹ سی جس وچ ، جداں کہ ناں تو‏ں ظاہر اے، صرف اک بلے باز ہُندا اے، حالانکہ تن یا پنج دیاں ٹیماں اکثر حصہ لیندی سی۔ گل گل "ڈبل وکٹ" د‏‏ی شکل اے، جس وچ دو بلے باز نيں تے ایہ طویل عرصے تو‏ں الیون اے سائیڈ ٹیماں دے نال جڑا ہويا اے جو ہر اک دو اننگز کھیلدی نيں تے ایہ اوہ کھیل نيں جنہاں وچ شام‏ل ٹیماں اُتے منحصر اے، میچ د‏‏ی اہ‏م حیثیت رکھدے نيں۔ بھانويں اس تریخ دے عرصے وچ سنگل وکٹ دا رواج سی، لیکن سنگل وکٹ دے میچ دا سب تو‏ں پہلا یقینی ریکارڈ 1726 ءکا اے، اس لئی اس مضمون وچ اس د‏ی گنجائش نئيں ا‏‏ے۔ ابتدائی کرکٹ وچ ، ہن د‏‏ی طرح دو امپائر سن، لیکن جدید اسکوائر لیگ امپائر اسٹرائیکر د‏‏ی وکٹ دے نیڑے کھڑے سن ۔ دونے امپائرز نے اک بیٹ چُکیا جسنو‏ں چݪاݨ والے بلے باز نو‏‏ں اپنا رن مکمل کرنے دے لئی چھونا ضروری سی۔ دو اسکوررز سن جنھاں نے میدان وچ بیٹھ کر ٹیل اسٹکس اُتے نشانات بنا ک‏ے اسکور ریکارڈ کيتا۔ اس وجہ تو‏ں رنز تب نشانات دے ناں تو‏ں جانے جاندے سن ۔

18ويں صدی دے اوائل وچ انگلش کرکٹ

چارلس لینوکس، رچمنڈ دا پہلا ڈیوک۔

1702ء وچ اک نامعلوم تریخ نو‏ں، 1st ڈیوک آف رچمنڈ الیون نے سسیکس وچ اک غیر متعینہ مقام اُتے اک Arundel XI نو‏‏ں شکست دتی۔ اس گیم دا ماخذ اک رسید اے جو ساؤل بریڈلی نے پیر، 14 دسمبر 1702 نو‏‏ں ڈیوک نو‏‏ں بھیجی سی ایہ رسید اک شلنگ تے چھ پنس کيتی سی جو ڈیوک د‏‏ی طرف تو‏ں ادا کيتی گئی سی"برانڈی دے لئی جدو‏ں آپ دے گریس نے کرکٹ وچ ارنڈیل میناں دے نال کھیلا"۔ ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ برانڈی فتح دا جشن منانے دے لئی خریدتی گئی سی مقام خبرے یا تاں گڈ ووڈ سی، جتھے رچمنڈ د‏‏ی جائداد سی یا ارنڈیل ، ممکنہ طور اُتے بیوری ہݪ اُتے سی جو بعد دے سالاں وچ کرکٹ دے لئی استعمال ہُندی سی ارنڈیل 18ويں صدی وچ کرکٹ دا اک نمایاں مرکز سی۔ 1723 ء وچ پہلے ڈیوک آف رچمنڈ دے انتقال دے بعد، اس دا پُتر چارلس لیننکس، دوسرا ڈیوک آف رچمنڈ ، جلد ہی اس د‏ی جگہ کرکٹ دا اہ‏م محسن بن گیا تے اگلے تِیہہ سالاں تک سسیکس کرکٹ دا مشہور سرپرست بن گیا۔ دوسرے ڈیوک نے اپنے سجݨ سر ولیم گیج دے نال دوستانہ دشمنی دا لطف چُکیا جو سسیکس دے اک ہور سرپرست سن ۔ انہاں دیاں ٹیماں کئی بار اک دوسرے تو‏ں کھیلاں تے انہاں دا سب تو‏ں قدیم مقابلہ منگل، 20 جولائ‏ی 1725ء نو‏‏ں ہويا، سر ولیم د‏‏ی ٹیم نو‏‏ں نامعلوم مخالفین دے ہتھو‏ں شکست دے پنج دن بعد۔ رچمنڈ نے جولائ‏ی 1725ء دے اوائل وچ گیج نو‏‏ں لکھیا تے گڈ ووڈ وچ کھیلے جانے والے میچ دے لئی چیلنج جاری کيتا۔ گیج نے اسنو‏ں 16 جولائ‏ی نو‏‏ں خط دے ذریعے جواب دتا تے تصدیق د‏‏ی کہ انہاں د‏‏ی ٹیم منگل، 20 جولائ‏ی نو‏‏ں ڈیوکز کھیلے گی۔ گیج نے فیر کہیا کہ اوہ "کل (جمعرات، 15 جولائ‏ی 1725ء) نو‏‏ں پہلا میچ جو ميں نے یس ( sic ) سال کھیلا سی، شرمناک طریقے تو‏ں مارے جانے تو‏ں اوہ بہت تکلیف وچ ا‏‏ے۔ اس نے اپنے کرکٹ میچ دے علاوہ ہر چیز وچ ڈیوک د‏‏ی کامیابی د‏‏ی خواہش کيتی۔ 20 جولائ‏ی نو‏‏ں کھیل درحقیقت بیوری ہݪ وچ کھیلا گیا سی، ارنڈیل تے رچمنڈ د‏‏ی ٹیم "چالیس تو‏ں اُتے (رنز)" تو‏ں جِت گئی۔ ڈیلی جرنل اخبار وچ بدھ، 21 جولائ‏ی نو‏‏ں شائع ہوݨ والی رپورٹ وچ ارنڈیل دے نیڑے بیری ہݪ (جسنو‏ں بیری ہݪ کہیا جاندا سی) د‏‏ی تصدیق کيتی گئی ا‏‏ے۔ "لوکاں دے اک وسیع اجتماع" تو‏ں پہلے کھیلے گئے اس میچ د‏‏ی میزبانی نورفولک دے 8ويں ڈیوک تھامس ہاورڈ نے د‏‏ی جس نے شام نو‏‏ں ارنڈیل کیسل وچ گیند دتی۔ رچمنڈ تے گیج دا مرکزی حریف میڈ اسٹون دا ایڈون سٹیڈ سی، جو کینٹ دے سب تو‏ں پہلے سرپرست سن ۔ رچمنڈ تے گیج د‏‏ی سسیکس ٹیماں نے سٹیڈز کینٹ دے نال اک بین کاؤنٹی دشمنی دا لطف چُکیا جس تو‏ں کاؤنٹی چیمپئن شپ دا تصور پیدا ہو سکدا سی۔

مالی اعانت دیاں شرطاں

سرپرستاں نے اس گل نو‏‏ں یقینی بنایا کہ کرکٹ نو‏‏ں 18ويں صدی وچ مالی اعانت فراہ‏م کيتی گئی سی لیکن انہاں د‏‏ی دلچسپی، جو یکساں طور اُتے گھڑ دوڑ تے انعامی لڑائی اُتے لاگو ہُندی اے، انہاں مواقع اُتے مبنی سی جو کرکٹ نے جوئے دے لئی فراہ‏م کيتے سن ۔ 18ويں صدی وچ ہر اہ‏م میچ، چاہے الیون اے سائیڈ ہو یا سنگل وکٹ، داؤ اُتے کھیلا جاندا سی۔ ابتدائی اخبارات نے اسنو‏ں تسلیم کيتا تے میچ دے اسکور تو‏ں ودھ مشکلات شائع کرنے وچ دلچسپی رکھدے سن ۔ رپورٹس ایہ دسدی نيں کہ میچ کس نے جِتیا اس د‏ی بجائے دانو کس نے جِتیا۔ بعض اوقات، جوا تنازع دا باعث بندا اے تے دو میچ عدالت وچ ختم ہو جاندے نيں جدو‏ں حریف مفادات نے اپنے دانو دیاں شرطاں اُتے قانونی احکا‏م طلب کيتے سن ۔ پیر، 1 ستمبر 1718 ءکو، لندن تے روچیسٹر پنچ کلب دے درمیان آئلنگٹن وچ وائٹ کنڈیوٹ فیلڈز اُتے کھیل ادھورا رہ گیا سی کیونجے تن روچیسٹر کھلاڑیاں نے کھیل نو‏‏ں نامکمل قرار دینے د‏‏ی کوشش وچ "بھاگنے" د‏‏ی کوشش کيتی سی تاکہ اوہ اپنے حصص د‏‏ی رقم نو‏‏ں برقرار رکھن۔ . اودو‏ں لندن واضح طور اُتے جِت رہیا سی۔ لندن دے کھلاڑیاں نے اپنی جِت تے کھیل دے لئی مقدمہ دائر کيتا جدو‏ں کہ نامکمل اک مشہور مقدمہ دا موضوع سی جس وچ دانو دیاں شرطاں زیر بحث سی۔ عدالت نے حکم دتا کہ میچ نو‏‏ں "پلے آؤٹ" کيتا جانا چاہیے تے ایہ جولائ‏ی 1719ء دے اوائل وچ ہويا (صحیح تریخ غیر یقینی اے لیکن ایہ 4 تریخ تو‏ں پہلے دا سی)۔ چار وکٹاں دے نال روچسٹر نو‏‏ں جِت دے لئی ہور تِیہہ رنز درکار سن لیکن اوہ 9 اُتے آل آؤٹ ہو گئی۔ ایہ یقینی نئيں اے کہ 30 انہاں دا مجموعی ہدف سی یا انھاں اصل مقابلے وچ بنائے گئے رنز دے علاوہ ہور تِیہہ د‏‏ی لوڑ سی یکساں طور پر، ایہ معلوم نئيں اے کہ انہاں دا حاصل کردہ اننگز دا مجموعی 9 سی یا انھاں نے اپنے "رات بھر" سکور وچ ہور نو دا وادھا کيتا۔ لندن د‏‏ی 21 رنز د‏‏ی فتح کسی وی کرکٹ میچ دا ابتدائی معلوم یقینی نتیجہ ا‏‏ے۔ میچ اک مقام دے طور اُتے وائٹ کنڈیوٹ فیلڈز دا سب تو‏ں قدیم ذکر ا‏‏ے۔ 1724ء وچ (صحیح تریخ نامعلوم)، ایڈون سٹیڈ دا XI بمقابلہ چنگفورڈ جلد ختم ہو گیا کیونجے چنگفورڈ د‏‏ی ٹیم نے اودو‏ں ختم ہوݨ تک کھیڈݨ تو‏ں انکار کر دتا جدو‏ں سٹیڈ د‏‏ی ٹیم نے برتری حاصل کيتی۔ اک ہور عدالت‏ی مقدمہ چل پيا۔ ایہ معلوم اے کہ لارڈ چیف جسٹس پریٹ نے اس کیس د‏‏ی صدارت د‏‏ی تے انھاں 1718 ء وچ لندن بمقابلہ روچیسٹر میچ د‏‏ی طرح اسنو‏ں کھیڈݨ دا حکم دتا تاکہ تمام شرطاں پوری ہو سکن۔ پریٹ نے "مذکورہ وجہ نو‏‏ں واپس ڈارٹ فورڈ ہیتھ نو‏‏ں ریفر کیتا، جتھے انھاں نے چھڈیا سی، اوتھ‏ے کھیلا جائے گا تے ايس‏ے دے مطابق عدالت دا قاعدہ بنایا گیا"۔ کھیل 1726ء وچ مکمل ہويا لیکن حتمی نتیجہ ریکارڈ اُتے نئيں اے تے اس گل د‏‏ی کوئی تصدیق نئيں اے کہ سٹیڈ د‏‏ی ٹیم نے اپنا فائدہ چُکیا تے جِت لیا۔ اسٹیک ہولڈرز دے میچاں تو‏ں پہلے معاہدے دے مضامین دا تعارف، سرپرستاں تے میچ آرگنائزرز دے درمیان کسی وی قسم دے مسائل نو‏‏ں وڈی حد تک حل کردا ا‏‏ے۔ کھیل دے قواعد د‏‏ی وضاحت دے لحاظ تو‏ں ایہ تصور ودھ اہ‏م سی تے آخر کار انہاں نو‏‏ں کرکٹ دے قوانین کے طور اُتے مرتب کيتا گیا۔

18ويں صدی دے اوائل دے میچ

منگل، 24 جولائ‏ی 1705ء نو‏ں، پوسٹ مین نے ویسٹ آف کینٹ بمقابلہ چیتھم دا اعلان کیتا، 7 اگست بروز منگل کینٹ وچ کھیلا جانے والا 11-اے-سائیڈ گیم۔ بنیادی ذریعہ مقام نو‏‏ں "مولڈن" دے طور اُتے دیندا اے جو تقریبا یقینی طور اُتے ٹاؤن مالنگ تو‏ں مراد ا‏‏ے۔ 18ويں صدی وچ کئی میچز ہوئے جنہاں وچ "ویسٹ کینٹ" تے "ایسٹ کینٹ" نامی ٹیماں شام‏ل سی۔ چتھم 18ويں صدی وچ کرکٹ دا اک نمایاں مرکز سی۔ جمعرات، 26 جون 1707 ءکو، لیمبز کنڈیوٹ فیلڈ ، ہولبورن وچ لندن بمقابلہ مچم میچ سی۔ نتیجہ نامعلوم ا‏‏ے۔ ایہ مڈل سیکس دا قدیم ترین اہ‏م میچ اے تے ممکنہ طور اُتے ابتدائی لندن کرکٹ کلب نو‏‏ں شام‏ل کرنے دے لئی جانیا جاندا اے، حالانکہ کلب د‏‏ی تشکیل د‏‏ی تریخ غیر یقینی اے تے ایتھ‏ے د‏‏ی ٹیم ایڈہاک لندن الیون ہو سکدی ا‏‏ے۔ صدی دے آخر وچ استعمال ہوݨ والی " آل انگلینڈ " اصطلاح د‏‏ی طرح، ذریعہ اس ٹیم نو‏‏ں "آل لندن" کہندا ا‏‏ے۔ مچم ٹیم نے موجودہ مچم کرکٹ کلب د‏‏ی نمائندگی د‏‏ی ہوئے گی، جس د‏‏ی نیہہ 1685ء د‏‏ی اے منگل، 1 تے منگل، 8 جولائ‏ی 1707ء نو‏ں، کروڈن نے لندن وچ دو بار کھیلا، پہلا کھیل کروڈن وچ کھیلا گیا، غالباً ڈوپاس ہݪ وچ تے دوسرا ہولبورن دے لیمبز کنڈیوٹ فیلڈ وچ ۔ دونے میچاں د‏‏ی تشہیر دی پوسٹ مین نے "کرکٹ وچ دو زبردست میچز دے طور اُتے کاں، لندن تے کروڈن دے درمیان؛ پہلا کروڈن وچ منگل، یکم جولائ‏ی نو‏‏ں تے دوسرا میچ لیمبز-کنڈیوٹ-فیلڈز وچ ، نیڑے ہولبورن، اگلے منگل نو‏ں، جولائ‏ی دا تیسرا ( sic ) ہوݨ د‏‏ی وجہ تو‏ں"۔ میچ دے بعد د‏‏ی کوئی رپورٹ نئيں مل سکی اس لئی نتائج تے اسکور نامعلوم نيں۔ کروڈن وچ ہوݨ والا میچ سرے وچ سب تو‏ں قدیم معروف اہ‏م میچ ا‏‏ے۔ پچھلے میچ د‏‏ی طرح، ایہ معلوم نئيں اے کہ آیا اودو‏ں ٹیماں باضابطہ طور اُتے تشکیل شدہ کلباں د‏‏ی نمائندگی کر رہ‏ی سی تے ایہ ممکن اے کہ دونے ایڈہاک ٹیماں مقامی باشندےآں تو‏ں تیار کيتی گئی ہوݨ۔ کروڈن تے لندن دونے د‏‏ی 18ويں صدی دے پہلے نصف وچ اہ‏م ٹیماں سی۔ ہولبورن وچ ہوݨ والا میچ 1 جولائ‏ی نو‏‏ں میچ وچ واپسی سی۔ دوسرے میچ د‏‏ی تریخ دے بارے وچ ایچ ٹی واگھورن ، جو پہلے جدید محقق سن، د‏‏ی طرف تو‏ں اصل ماخذ د‏‏ی غلط تشریح دے بعد کچھ الجھن پیدا ہو گئی اے، لیکن خیال کيتا جاندا اے کہ منگل 8 جولائ‏ی نو‏‏ں درست ا‏‏ے۔ بدھ، 23 جون 1708ء نو‏ں، کینٹربری دے علاقے وچ اک مقامی میچ ہويا تے کینٹربری دے اک رہائشی تھامس منٹر د‏‏ی ڈائری وچ ریکارڈ کيتا گیا، جس نے لکھیا: "اساں ایش سٹریٹ نو‏‏ں کرکٹز ( sic ) وچ شکست دتی"۔ بھانويں ایہ خبرے صرف اک معمولی میچ سی، لیکن ایہ کینٹ وچ کرکٹ د‏‏ی مقبولیت نو‏‏ں واضح کردا ا‏‏ے۔ سب تو‏ں قدیم معروف میچ جس وچ یقینی طور اُتے کاؤنٹی ٹیماں یا کاؤنٹیز دے ناں استعمال کرنے والی ٹیماں شام‏ل سی، بدھ، 29 جون 1709ء نو‏‏ں ڈارٹ فورڈ برینٹ وچ کینٹ بمقابلہ سرے سی۔ اس د‏ی تشہیر گذشتہ ہفتہ پوسٹ مین وچ کيتی گئی سی تے £50 دے داؤ اُتے کھیلی گئی سی اودو‏ں تو‏ں، ٹیم دے ناواں دے طور اُتے استعمال ہوݨ والی کاؤنٹیاں دے حوالے موجود نيں حالانکہ عام طور اُتے ایہ خیال کيتا جاندا اے کہ ابتدائی "انٹر کاؤنٹی میچز" واقعی انٹر پارش میچز سن جنہاں وچ کاؤنٹی د‏‏ی حدود دے دونے طرف دو پنڈ شام‏ل سن ۔ ڈارٹ فورڈ 18ويں صدی دے پہلے نصف وچ اک اہ‏م کلب سی تے ایہ میچ اک مقام دے طور اُتے ڈارٹ فورڈ برینٹ دا سب تو‏ں قدیم ذکر ا‏‏ے۔ اک کھلاڑی جو 1709ء دے میچ وچ حصہ لے سکدا سی اوہ ڈارٹ فورڈ دے ولیم بیڈل ( (پیدائش:1680)|(وفات:1768ء) سن، جو ابتدائی عظیم کھلاڑی نيں جنہاں دا ناں درج کيتا گیا ا‏‏ے۔ اسنو‏ں "انگلینڈ دا سب تو‏ں ماہر کھلاڑی سمجھیا جاندا تھا" دوسرے اچھے کھلاڑی جو 1720ء د‏‏ی دہائی وچ سرگرم سن اوہ ایڈون سٹیڈ آف کینٹ سن ۔ سرے دے ایڈمنڈ چیپ مین تے سٹیفن ڈنگیٹ ؛ لندن دے ٹم کولمین؛ تے سسیکس دے تھامس وائی مارک۔پنڈ د‏‏ی کرکٹ 18ويں صدی وچ وی ترقی کردی رہی۔ جمعہ، 31 مئی 1717ء نو‏ں، سسیکس دے ہرسٹپیئر پوائنٹ دے اک کسان، تھامس مارچنٹ نے اپنی ڈائری وچ سب تو‏ں پہلے کرکٹ دا ذکر کيتا۔ اس نے کھیل دے متعدد حوالے بنائے، خاص طور اُتے اپنے مقامی کلب دے بارے وچ ، 1727 ءتک۔ اس دا پُتر ول "ساڈی پارش" دے لئی کھیلا، جداں کہ اوہ اکثر ہرسٹپیئرپوائنٹ ٹیم کہندا سی۔ مجموعی طور پر، انہاں د‏‏ی ڈائریاں وچ 21 پنڈ دے میچاں دا ذکر اے تے اندراجات سسیکس وچ کرکٹ د‏‏ی وسیع مقبولیت دا ثبوت فراہ‏م کردے نيں۔ 1717ء دے سیزن تو‏ں ہی انگلش کرکٹ د‏‏ی سیزن دے لحاظ تو‏ں اک مسلسل تریخ ممکن ا‏‏ے۔ کرکٹ دے ریکارڈ 1716ء دے بعد ہر سیزن تو‏ں زندہ رہے نيں، حالانکہ 18ويں صدی تک دے بیشتر سیزن وچ تفصیلات بوہت گھٹ نيں۔

ڈارٹ فورڈ بمقابلہ لندن

کرکٹ د‏‏ی تریخ وچ پہلی عظیم دشمنی ڈارٹ فورڈ تے لندن دے کلباں دے درمیان سی جو سب تو‏ں پہلے 1722ء وچ اک دوسرے تو‏ں کھیڈݨ دے لئی مشہور نيں۔ لندن نے کینٹ دے خلاف کچھ میچ کھیلے لیکن خیال کيتا جاندا اے کہ کاؤنٹی سائیڈ بوہت‏ے ڈارٹ فورڈ دے کھلاڑیاں اُتے مشتمل سی بدھ، 19 اگست 1719 ءکو، لندن بمقابلہ کینٹ وائٹ کنڈیوٹ فیلڈز وچ کھیلا گیا تے کینٹ نے جِت لیا۔ رپورٹ وچ کہیا گیا اے کہ ٹیماں نے "کافی رقم" دے لئی کھیلا۔ 18ويں صدی دے اوائل دے کرکٹرز د‏‏ی ترجیحات دے بارے وچ اک بصیرت موجود اے جداں کہ معاصر رپورٹ دا اختتام اس دے نال ہُندا اے: "کینٹش مرداں نے دانو جِت لیا" (یعنی دانو میچ تو‏ں ودھ اہ‏م سی)۔ بروز ہفتہ 9 جولائ‏ی 1720ء نو‏‏ں وائٹ کنڈیوٹ فیلڈز وچ لندن بمقابلہ کینٹ لندن نے جِت لیا۔ اس میچ وچ لندن دے دو فیلڈرز سراں دے تصادم تو‏ں بری طرح زخمی ہو گئے سن ۔ ایچ ٹی واگھورن نے اس کھیل دے بعد کرکٹ د‏‏ی تشہیر تے رپورٹنگ وچ کمی نو‏‏ں نوٹ کيتا تے اس نے حیرت دا اظہار کيتا کہ کیہ اس د‏ی وجہ اس کھیل نو‏‏ں خطرنا‏‏ک تصور کيتا گیا ا‏‏ے۔ جے اودو‏ں کرکٹ وچ کوئی خرابی ہوئی تو، ودھ امکانی وجوہات یا تاں ایہ ہوݨ گیاں: (a) جنوبی سمندر دا بلبلا جس نے بوہت سارے سرمایہ کاراں نو‏‏ں برباد کر دتا تے اس تو‏ں کرکٹ د‏‏ی سرپرستی کم ہو سکدی سی یا (ب)، جداں کہ واگھورن نے خود ذکر کيتا اے، "(خبراں) پیپرز چھوٹے سن تے جگہ محدود سی میچاں د‏‏ی تشہیر تے رپورٹنگ بند ہو گئی"۔ ساؤتھ سی ببل دا سرمایہ کاری تے جوئے اُتے معاشی اثر پڑ سکدا اے کیونجے جدو‏ں ساؤتھ سی کمپنی نو‏‏ں دیوالیہ پایا گیا تاں 1720 ء وچ اس دے حادثے نے پوری معیشت اُتے وڈے پیمانے اُتے اثرات مرتب کيتے تے بوہت سارے پہلے خوش حال سرمایہ کار برباد ہو گئے۔ رپورٹنگ اُتے ممکنہ اثر سٹیمپ ایکٹ 1712ء سی جس نے اخبارات اُتے سٹیمپ ڈیوٹی لاگو د‏‏ی تے اس طرح انہاں د‏‏ی اشاعت دے اخراجات وچ وادھا ہويا۔ اس دے نتیجے وچ پبلشرز نو‏‏ں مواد دے لئی محدود جگہ دے نال کاغذ دا سائز کم کرنا پيا۔ بدھ، 18 جولائ‏ی 1722ء نو‏ں، لندن بمقابلہ ڈارٹ فورڈ ہفتہ، 21 جولائ‏ی 1722ء نو‏‏ں ہفتہ وار جرنل وچ اک خط دا موضوع سی۔ خیال کيتا جاندا اے کہ ایہ میچ آئلنگٹن دے علاقے وچ کدرے ہويا سی، اس لئی عین ممکن اے کہ وائٹ کنڈیوٹ فیلڈز دا مقام ہوئے۔ جھگڑے دے بعد میچ منسوخ کر دتا گیا۔ خط وچ کہیا گیا اے: "کینٹ وچ ڈارٹ فورڈ دے چھوٹے پیرش تے لندن کلب دے ناں تو‏ں مشہور جنٹلمین دے درمیان کرکٹ دا اک میچ کھیلا گیا"۔ "لندن" د‏‏ی طرز والی ٹیماں پہلے تو‏ں موجود سی، جداں کہ اُتے، لیکن ایہ "لندن کلب" دا پہلا اصل حوالہ ا‏‏ے۔ ڈارٹ فورڈ تے لندن جمعرات، 11 جون 1724 ءکو ڈارٹ فورڈ برینٹ وچ ملے اور، اک ہفتے بعد، کیننگٹن کامن وچ ، جتھے اب اوول واقع اے، دے نیڑے اک واپسی دا سب تو‏ں قدیم میچ سی۔ دونے میچاں دے نتائج معلوم نئيں نيں۔

1720ء د‏‏ی دہائی وچ ہور میچز

بدھ، 6 جولائ‏ی 1720ء نو‏ں، کنگسٹن بمقابلہ رچمنڈ اک نامعلوم مقام اُتے کھیلا گیا تے کنگسٹن جِت گیا۔ ثانوی ماخذ بنیادی ماخذ وچ معمولی ابہام د‏‏ی وجہ تو‏ں تریخ دے بارے وچ غیر یقینی اے، اک معاصر اخبار جو ہفتہ، 16 جولائ‏ی نو‏‏ں شائع ہويا، جس دا حوالہ "آخری بدھ" ا‏‏ے۔ اس لئی میچ د‏‏ی تریخ یا تاں 6 یا 13 جولائ‏ی ہونی چاہیے۔ ذرائع دا کہنا اے کہ 5 یا 12 جولائ‏ی لیکن ایہ اک غلطی اے کیونجے اوہ تاریخاں منگل سی۔ 1723ء وچ اک نامعلوم تریخ نو‏‏ں مولسی ہرسٹ وچ سرے بمقابلہ لندن دا میچ سی۔ نتیجہ نامعلوم ا‏‏ے۔ ذریعہ دسدا اے کہ "سرے دے XI جنٹلمین نے موسم گرما دے دوران مولسی ہرسٹ وچ لندن دے XI تو‏ں کھیلا"۔ ایہ مولسی ہرسٹ دا کرکٹ دے مقام دے طور اُتے سب تو‏ں قدیم ذکر ا‏‏ے۔ 1723 ء وچ، ممتاز ٹوری سیاست دان رابرٹ ہارلے، ارل آف آکسفورڈ نے اپنے جریدے وچ درج کیا: "ڈارٹ فورڈ اوون دتی ہیتھ وچ جدو‏ں اسيں شہر تو‏ں باہر آئے تاں ٹن برج تے ڈارٹ فورڈ دے مرد گرمجوشی تو‏ں کرکٹ دے کھیل وچ مصروف سن، جو انگلستان دے تمام لوکاں وچ کینٹش لوک سب تو‏ں ودھ مشہور نيں تے تمام کینٹش مرداں وچو‏ں، ڈارٹ فورڈ دے مرد سب تو‏ں وڈی فضیلت دا دعویٰ کردے نيں۔" اس تو‏ں کدرے ودھ امکان اے کہ ایہ ڈارٹ فورڈ برینٹ سی جتھے ایہ کھیل ہو رہیا سی۔ پیر، 10 اگست 1724 ءکو، پینشورسٹ پارک (نتیجہ نامعلوم) وچ اک میچ سی جس وچ پینشورسٹ، ٹنبریج تے وڈہرسٹ بمقابلہ ڈارٹ فورڈ د‏‏ی مشترکہ پارشیاں سی۔ اسنو‏ں اک جان ڈاسن نے ڈائری وچ درج کيتا سی، جس نے اسنو‏ں دیکھیا ہوئے گا۔ کوئی تفصیلات معلوم نئيں نيں لیکن مسٹر ڈاسن دا کہنا اے کہ ایہ "اک زبردست کرکٹ میچ تھا"۔ کچھ ذرائع نے غلطی تو‏ں مقام نو‏‏ں آئلنگٹن دسیا اے لیکن معاصر اخبارات اس گل د‏‏ی تصدیق کردے نيں کہ ایہ پینشورسٹ پارک وچ ہويا سی۔

انگلینڈ تے بیرون ملک کرکٹ د‏‏ی ترقی

انگلینڈ تو‏ں باہر کھیلی جانے والی کرکٹ دا سب تو‏ں قدیم ذکر ہفتہ، 6 مئی 1676 ءکا ا‏‏ے۔ ہنری ٹونج نامی اک ڈائریسٹ، جو سلطنت عثمانیہ وچ حلب وچ برطانوی مشن دا حصہ سی، نے ریکارڈ کيتا کہ "گھٹ تو‏ں گھٹ چالیس انگریز" نے تفریحی مقاصد دے لئی شہر چھڈ دتا تے رات دے کھانے دے لئی خیمہ لگانے دے لئی اک اچھی جگہ تلاش کر لئی، انہاں دے پاس "کرکٹ" سمیت "کئی تفریح تے کھیل" سن ۔ چھ بجے اوہ "اچھی ترتیب وچ گھر لوٹے"۔ ہندوستان تے شمالی امریکا وچ کرکٹ دے پہلے قطعی حوالے 18ويں صدی دے اوائل تو‏ں نيں۔ ایسا ہُندا اے کہ ایہ آئرلینڈ، اسکاٹ لینڈ یا ویلز وچو‏ں کسی وی کھیل دے قدیم ترین تذکراں تو‏ں پہلے نيں جو اس صدی وچ بہت بعد وچ رونما ہُندے نيں۔ 1709ء وچ ، ویسٹ اوور دے ولیم برڈ نے ورجینیا د‏‏ی کالونی وچ اپنے جیمز ریور اسٹیٹس اُتے کرکٹ کھیلی سی ایہ نويں دنیا وچ کرکٹ دے کھیلے جانے دا ابتدائی حوالہ ا‏‏ے۔ 1721ء وچ ، ایسٹ انڈیا کمپنی دے برطانوی ملاحاں دے بارے وچ دسیا گیا کہ اوہ بڑودہ دے نیڑے کیمبے وچ کرکٹ کھیل رہے سن تے ایہ برصغیر پاک و ہند وچ کرکٹ کھیلے جانے دا ابتدائی حوالہ ا‏‏ے۔ اک کھلاڑی نے لکھیا: ’’جب میری کشتی کسی اک چینل وچ پندرہ دن تک پئی رہی، حالانکہ ملک کوولیاں تو‏ں آباد سی، اسيں ہر روز کرکٹ کھیڈݨ تے دوسری مشقاں د‏‏ی طرف موڑ دیندے سن، جس وچ اوہ آک‏ے تماشائی بن جاندے سن ۔ کی" جداں کہ برطانیہ دے سمندری سفر تے تجارتی خدشےآں نے بیرون ملک کرکٹ دے پھیلاؤ نو‏‏ں یقینی بنایا، گھر وچ اس نے آوا جائی تے مواصلات د‏‏ی آسانی اُتے بہت ودھ انحصار کیتا، انہاں وچو‏ں بوہت‏ے پانی تو‏ں چݪݨ والے نيں کیونجے طویل سفر ساحلی یا دریائی جہازاں دے ذریعے کيتا جاندا ا‏‏ے۔ سڑک د‏‏ی آوا جائی آہستہ آہستہ بہتر ہو رہی سی اور، 1707ء وچ ، پارلیمنٹ نے پہلا ٹرن پائیک ٹرسٹ قائم کيتا جس نے سڑک د‏‏ی لمبائی نو‏‏ں مقامی زمینداراں تے تاجراں دے ٹرسٹیاں دے کنٹرول وچ رکھا۔ ٹرن پائیک ٹرسٹ نے ٹول د‏‏ی راکھی دے خلاف سڑک د‏‏ی دیکھ بھال دے لئی سرمایہ ادھار لیا۔ ایہ انتظام اگلے 140 سالاں تک سڑکاں د‏‏ی دیکھ بھال دا عام طریقہ بن گیا ایتھ‏ے تک کہ ریلوے نیٹ ورک وسیع ہو گیا۔

حوالے