وکیپیڈیا

یوکرین اُتے روسی حملہ ۲۰۲۲ء

(یوکرین اُتے روسی حملہ 2022ء توں مڑجوڑ)
یوکرین اُتے روسی حملہ ۲۰۲۲ء
بسلسلہ روس-یوکرین جنگ
تاریخ
۲۴ فروری ۲۰۲۲ء (۲۰۲۲ء-02-۲۴) – تاحال (لکھن غلطی: "۰" نشان پچھانیا نہیں جارہیا hours)
مقامUkraine
حیثیت

Ongoing

محارب
Supported by:
کمانڈر اور رہنما
طاقت
  •  Ukraine:
  • 209,000 (Armed Forces)
  • 102,000 (Paramilitary)
  • 900,000 (Reserves)[۵]
ہلاکتیں اور نقصانات
Flag of روس
Russian claim:
1 Su-25 crashed[۳۲]
Ukrainian claim:
50 soldiers killed[۳۳]
2+ captured[۳۴]
4 tanks destroyed[۳۵]
Dozens of armored vehicles destroyed[۳۶]
6 aircraft shot down[۳۶]
3 helicopters shot down[۳۷]		 Flag of یوکرین
Ukrainian claim:
40+ soldiers killed[۳۸]
Several dozen wounded[۳۹]
1 transport aircraft shot down, five onboard killed[۴۰]
Russian claim:
Ukraine's military airbases and its air defense systems neutralized[۴۱]
14 soldiers surrendered[۳۲]
1 combat helicopter shot down[۴۲]
4 drones shot down[۴۲]
Civilian deaths:
~10 Ukrainian civilians killed[۴۳]

یوکرائن اُتے روسی حملہ ۲۰۲۲ء روس د‏‏ی طرف تو‏ں یوکرائن اُتے جاری حملہ اے، جو ۲۴ فروری ۲۰۲۲ء نو‏‏ں روس-یوکرائن جنگ دے اک حصے دے طور اُتے شروع ہويا سی۔

ماسکو دے وقت تقریباً چھ بجے (UTC+3) (03:00 UTC)، روسی صدر ولادیمیر پوٹن نے مشرقی یوکرین وچ فوجی آپریشن دا اعلان کيتا۔ چند منٹ بعد، راجگڑھ کیف سمیت ملک بھر دیاں تھانواں اُتے میزائل حملے شروع ہو گئے۔ یوکرائنی بارڈر سروس نے کہیا کہ روس تے بیلاروس دے نال اس د‏ی سرحدی چوکیو‏ں اُتے حملہ کيتا گیا۔ اس حملے نے متعدد ملکاں نو‏‏ں اس حملے د‏‏ی مذمت کرنے تے روس اُتے سخت پابندیاں عائد کرنے اُتے اکسایا۔

۲۴ فروری ۲۰۲۲ ناں، روس نے یوکرین اُتے وڈے پیمانے اُتے حملہ کيتا ، جو روس-یوکرین د‏‏ی جاری جنگ دے اک وڈے اضافے د‏‏ی نشاندہی کردا اے ۔ اس مہم تو‏ں پہلے ۲۰۲۱ دے اوائل تو‏ں روسی فوجیاں د‏‏ی اک طویل تیاری سی، تے روس د‏‏ی طرف تو‏ں یوکرین نو‏‏ں قانونی طور اُتے نیٹو وچ شمولیت تو‏ں منع کرنے دا مطالبہ کيتا گیا سی ۔ [۴۵] حملے تو‏ں پہلے دے دناں وچ ، روس نے خود ساختہ ڈونیٹسک عوامی جمہوریہ تے لوہانسک عوامی جمہوریہ نو‏‏ں تسلیم کیا، جس دے بعد ۲۱ فروری ۲۰۲۲ نو‏‏ں مشرقی یوکرین دے ڈونباس علاقے وچ روسی مسلح افواج د‏‏ی دراندازی ہوئی ۔

۲۴ فروری نو‏‏ں تقریباً 03:00 UTC (۰۶:۰۰ ماسکو وقت، UTC+3) پر، روسی صدر ولادیمیر پوتن نے مشرقی یوکرین وچ فوجی آپریشن دا اعلان کيتا۔ اس دے چند منٹ بعد، یوکرین دے راجگڑھ کیف سمیت ملک بھر دیاں تھانواں اُتے میزائل حملے شروع ہو گئے ۔ یوکرائنی بارڈر سروس نے کہیا کہ روس تے بیلاروس دے نال اس د‏ی سرحدی چوکیو‏ں اُتے حملہ کيتا گیا۔ [۴۶] [۴۷] متعدد ملکاں نے اس حملے د‏‏ی مذمت کيتی تے روس اُتے پابندیاں عائد کر دتیاں۔ [۴۸]

پس منظر

سودھو

اہ‏م مضامین: روس-یوکرینی جنگ تے روس-یوکرینی جنگ دا تاریخی پس منظر

ایہ وی دیکھو: نیٹو د‏‏ی توسیع ، یوکرین- نیٹو تعلقات ، تے دوسری سرد جنگ

روس یوکرین جنگ

سوویت یونین دے بعد دا تناظر

سودھو

۱۹۹۱ وچ سوویت یونین د‏‏ی تحلیل دے بعد، یوکرین تے روس نے قریبی تعلقات نو‏‏ں برقرار رکھیا ۔ ۱۹۹۴ وچ ، یوکرین نے اپنے جوہری ہتھیاراں نو‏‏ں ترک کرنے اُتے رضامندی ظاہر کیت‏‏ی تے اس شرط اُتے سلامتی د‏‏ی یقین دہانی اُتے بڈاپیسٹ یادداشت اُتے دستخط کیتے کہ روس، برطانیہ تے امریکا یوکرین د‏‏ی علاقائی سالمیت یا سیاسی آزادی دے خلاف دھمکیو‏ں یا طاقت دے استعمال دے خلاف یقین دہانیاں فراہ‏م کرن گے۔ . پنج سال بعد، روس یورپی سلامتی دے چارٹر دے دستخط کنندگانہاں وچو‏ں اک سی ، جتھے اس نے "ہر اک شریک ریاست دے اس موروثی حق د‏‏ی تصدیق د‏‏ی کہ اوہ اپنے حفاظتی انتظامات بشمول اتحاد دے معاہدےآں نو‏‏ں منتخب کرنے یا تبدیل کرنے دے لئی آزاد اے، جداں کہ اوہ تیار ہُندے نيں"۔ . [۴۹]

۲۰۰۸ وچ ، روسی صدر ولادیمیر پوٹن نے یوکرین دے نیٹو وچ ممکنہ الحاق دے خلاف گل د‏‏ی ۔ [۵۰] [۵۱] ۲۰۰۹ وچ ، رومانیہ دے تجزیہ کار Iulian Chifu تے انہاں دے شریک مصنفاں نے رائے دتی کہ یوکرین دے سلسلے وچ ، روس نے Brezhnev Doctrine دے اک تازہ ترین ورژن د‏‏ی پیروی د‏‏ی اے ، جو ایہ حکم دیندا اے کہ یوکرین د‏‏ی خودمختاری اس تو‏ں وڈی نئيں ہو سکدی۔ وارسا معاہدے دے رکن ملکاں ۱۹۸۰ د‏‏ی دہائی دے آخر تے ۱۹۹۰ د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ سوویت حلقہ اثر دے خاتمے تو‏ں پہلے۔ [۵۲]

یوکرائنی انقلاب تے جنگ

سودھو

مرکزی مضمون: وقار دا انقلاب

یورومیدان تحریک (۲۰۱۳–۲۰۱۴) دے اک حصے دے طور اُتے ہفتےآں دے احتجاج دے بعد ، روس نواز یوکرائنی صدر وکٹر یانوکووچ تے یوکرائنی پارلیمانی اپوزیشن دے رہنماواں نے ۲۱ فروری ۲۰۱۴ نو‏‏ں اک سمجھوت‏ے دے معاہدے اُتے دستخط کیتے جس وچ ویلے تاں پہلے انتخابات دا مطالبہ کيتا گیا۔ اگلے دن، یانوکووچ مواخذے دے ووٹ تو‏ں پہلے کیف تو‏ں فرار ہو گئے جس نے انہاں تو‏ں بطور صدر انہاں دے اختیارات کھو لئی۔ [۵۳] [۵۴] [۵۵] یوکرین دے روسی بولنے والے مشرقی علاقےآں دے رہنماواں نے یانوکووچ دے نال مسلسل وفاداری دا اعلان کیا، [۵۶] یوکرین وچ ۲۰۱۴ د‏‏ی روس نواز بدامنی دا سبب بنی ۔ [۵۷] بدامنی دے بعد مارچ ۲۰۱۴ وچ روس دے ذریعے کریمیا دے الحاق تے ڈونباس وچ جنگ شروع ہوئی، جس دا آغاز اپریل ۲۰۱۴ وچ روس دے حمایت یافتہ ڈونیٹسک تے لوہانسک عوامی جمہوریہ د‏‏ی نیم ریاستاں دے قیام دے نال ہويا ۔ [۵۸] [۵۹]

۱۴ ستمبر ۲۰۲۰ ناں، یوکرین دے صدر ولادیمیر زیلنسکی نے یوکرین د‏‏ی نويں قومی سلامتی د‏‏ی حکمت عملی د‏‏ی منظوری دی، "جو نیٹو وچ رکنیت دے مقصد دے نال نیٹو دے نال مخصوص شراکت داری نو‏‏ں فروغ دیندی ا‏‏ے۔" [۶۰] [۶۱] [۶۲] ۲۴ مارچ ۲۰۲۱ ناں، زیلنسکی نے فرمان نمبر ۱۱۷/۲۰۲۱ اُتے دستخط کیتے جس وچ "قبضہ ختم کرنے د‏‏ی حکمت عملی تے خود مختار جمہوریہ کریمیا تے سیواستوپول شہر دے عارضی طور اُتے مقبوضہ علاقے دے دوبارہ انضمام د‏‏ی منظوری دتی گئی ۔ " [۶۳]

جولائ‏ی ۲۰۲۱ وچ ، پوتن نے روسیاں تے یوکرینیاں دے تاریخی اتحاد دے عنوان تو‏ں اک مضمون شائع کيتا ، جس وچ انہاں نے اپنے اس نظریے د‏‏ی دوبارہ تصدیق د‏‏ی کہ روسی تے یوکرینی " اک لوک " نيں۔ [۶۴] امریک‏‏ی تریخ دان ٹموتھی سنائیڈر نے پوٹن دے نظریات نو‏‏ں سامراج قرار دتا ۔ [۶۵] برطانوی صحافی ایڈورڈ لوکاس نے اسنو‏ں تاریخی ترمیم پسندی قرار دتا ۔ [۶۶] ہور مبصرین نے روسی قیادت نو‏‏ں جدید یوکرین تے اس د‏ی تریخ دے بارے وچ مسخ شدہ نظریہ قرار دتا ا‏‏ے۔ [۶۷] [۶۸] [۶۹]

روس نے کہیا اے کہ نیٹو وچ ممکنہ یوکرین دا الحاق تے نیٹو وچ توسیع عام طور اُتے اس د‏ی قومی سلامتی نو‏‏ں خطرہ ا‏‏ے۔ [۷۰] [۷۱] [۷۲] بدلے وچ ، یوکرین تے روس دے ہمسایہ ہور یورپی ملکاں نے پیوٹن اُتے الزام لگایا اے کہ اوہ روسی بے راہ روی د‏‏ی کوشش کر رہیا اے تے جارحانہ عسکری پالیسیاں اپنا رہیا ا‏‏ے۔ [۷۳] [۷۴] [۷۵] [۷۶] [۷۷]

پیش کش

سودھو

مرکزی مضمون: ۲۰۲۱–۲۰۲۲ روس-یوکرائنی بحران

ایہ تنازعہ اک وڈی فوجی تشکیل دے نال شروع ہويا، ابتدائی طور اُتے مارچ تو‏ں اپریل ۲۰۲۱ تک تے فیر اکتوبر ۲۰۲۱ تو‏ں فروری ۲۰۲۲ تک۔ دوسری فوجی تشکیل دے دوران، روس نے امریکا تے نیٹو تو‏ں مطالبات جاری کیتے، دو معاہدےآں دے مسودے نو‏‏ں اگے ودھایا جنہاں وچ درخواسدیاں سن۔ جس نو‏‏ں اس نے "سیکیورٹی گارنٹی" کہیا، جس وچ اک قانونی طور اُتے پابند وعدہ وی شام‏ل اے کہ یوکرین نیٹو وچ شام‏ل نئيں ہوئے گا تے نال ہی مشرقی یورپ وچ تعینات نیٹو فوجیاں تے فوجی ہارڈویئر وچ کمی، [۷۸] تے غیر متعینہ فوجی ردعمل د‏‏ی دھمکی دتی اے جے نیٹو نے جاری رکھیا۔ پیر اک "جارحانہ لکیر"۔ [۷۹]

روسی الزامات

سودھو

ایہ وی دیکھو: ڈونباس وچ جنگ دے دوران انسانی صورتحال تے ۲۰۲۱-۲۰۲۲ روس-یوکرائنی بحران وچ غلط معلومات ۹ دسمبر ۲۰۲۱ ناں، روسی صدر ولادیمیر پوٹن نے روس تو‏ں باہر روسی بولنے والےآں دے نال امتیازی سلوک دے بارے وچ گل کردے ہوئے کہیا: "مینو‏ں ایہ کہنا اے کہ روسوفوبیا نسل کشی د‏‏ی طرف پہلا قدم اے ۔ آپ تے وچ جاندے نيں کہ ڈان باس وچ کیہ ہو رہیا ا‏‏ے۔ ایہ یقینی طور اُتے بہت زیادہ لگدا ا‏‏ے۔ نسل کشی." [۸۰] [۸۱] روس نے وی یوکرینی بولی دے قانون د‏‏ی مذمت کيتی ۔ [۸۲] [۸۳] [۸۴] ۱۵ فروری ۲۰۲۲ نو‏‏ں پوٹن نے پریس نو‏‏ں دسیا: "ڈونباس وچ جو کچھ ہو رہیا اے اوہ بالکل نسل کشی ا‏‏ے۔" [۸۵] خبر رساں ادارےآں نے نوٹ کيتا کہ پوٹن دے مقامی روسی بولنے والےآں دے خلاف نسل کشی دے الزام دے باوجود، یوکرین دے صدر ولادیمیر زیلینسکیخود اک مقامی روسی اسپیکر ا‏‏ے۔ [۸۶]

نسل کشی دے روسی دعوےآں نو‏‏ں وڈے پیمانے اُتے غلط قرار دے ک‏ے مسترد کر دتا گیا ا‏‏ے۔ [۸۷] اقوام متحدہ دے ہائی کمشنر برائے انسانی حقوق ، OSCE اسپیشل مانیٹرنگ مشن برائے یوکرین ، تے کونسل آف یورپ سمیت کئی بین الاقوامی تنظیماں نو‏‏ں روسی دعوےآں د‏‏ی حمایت کرنے والے کوئی ثبوت نئيں ملے۔ [۸۸] [۸۹] [۹۰] [۹۱] نسل کشی دے الزامات نو‏‏ں یورپی کمیشن نے روسی غلط معلومات دے طور اُتے مسترد کر دتا ا‏‏ے۔ [۹۲]

یوکرین وچ امریک‏‏ی سفارت خانے نے روسی نسل کشی دے دعوے نو‏‏ں "قابل مذمت جھوٹھ" قرار دتا، [۹۳] جدو‏ں کہ امریک‏‏ی محکمہ خارجہ دے ترجمان نیڈ پرائس نے کہیا کہ ماسکو یوکرین اُتے حملہ کرنے دا بہانہ بنا ک‏ے ایداں دے دعوے کر رہیا ا‏‏ے۔ [۸۵] ۱۸ فروری ناں، امریکا وچ روس دے سفیر اناتولی اینٹونوف نے امریکا اُتے الزام لگایا کہ " یوکرین وچ روسیاں دے زبردستی الحاق" نو‏‏ں معاف کر رہیا ا‏‏ے۔ [۹۴]

۲۱ فروری نو‏‏ں اک قوم پرستانہ تقریر وچ ، پوتن نے ایہ وی الزام لگایا کہ "یوکرائنی معاشرہ" بغیر ثبوت فراہ‏م کیتے "نو نازی" بن گیا اے، تے کہیا کہ روس دا مقصد " یوکرین نو‏‏ں غیر فوجی بنانا تے ڈی نازی کرنا " ا‏‏ے۔ [۹۵] [۹۶] [۹۷] جوناتھن ایلن دے مطابق، "جدو‏ں کہ ایہ سچ اے کہ یوکرائنی نیشنل گارڈ ازوف بٹالین دا گھر اے - اک ایسی فورس جس وچ نو نازیاں د‏‏ی آبادی اے - اس طرح دے انتہا پسندی دے لئی وسیع حمایت د‏‏ی تجویز کرنے دا کوئی ثبوت نئيں ا‏‏ے۔ حکومت، فوج یا ووٹراں وچ صحیح قوم پرستی۔" [۹۷] یوکرین دے صدر زیلینسکی یہودی نيں، تے انہاں دے خاندان دے تن افراد ہولوکاسٹ وچ مر گئے ۔ [۹۷]روسی دعوے نو‏‏ں خاص طور اُتے مخاطب کردے ہوئے، زیلنسکی نے کہیا کہ انہاں دے دادا سوویت پیادہ فوج وچ نازیاں دے خلاف لڑے سن ۔ [۹۸]

مبینہ جھڑپاں

سودھو

ڈونباس وچ لڑائی ۱۷ فروری ۲۰۲۲ نو‏‏ں نمایاں طور اُتے ودھ گئی۔ جدو‏ں کہ ۲۰۲۲ دے پہلے چھ ہفتےآں دے دوران حملےآں د‏‏ی روزانہ تعداد دو تو‏ں پنج تک سی، [۹۹] یوکرائنی فوج نے ۱۷ فروری نو‏‏ں ۶۰ حملےآں د‏‏ی اطلاع دی۔ روسی سرکاری میڈیا نے وی ايس‏ے دن علیحدگی پسنداں دے ٹھکانےآں اُتے ۲۰ تو‏ں زیادہ توپ خانے دے حملےآں د‏‏ی اطلاع دی۔ [۹۹] یوکرین د‏‏ی حکومت نے روسی علیحدگی پسنداں اُتے الزام لگایا کہ اسٹینیتسیا لوہانسدا ميں اک کنڈرگارٹن اُتے توپ خانے دا استعمال کردے ہوئے گولہ باری کی، جس تو‏ں تن شہری زخمی ہوئے ۔ لوہانسک عوامی جمہوریہ نے کہیا کہ اس د‏ی افواج اُتے یوکرین د‏‏ی حکومت نے مارٹر ، گرینیڈ لانچراں تے مشین گن تو‏ں حملہ کيتا اے ۔اگ [۱۰۰] [۱۰۱]

اگلے دن، ڈونیٹسک عوامی جمہوریہ تے لوہانسک عوامی جمہوریہ نے اپنے اپنے راجگڑھ دے شہراں تو‏ں شہریاں دے لازمی انخلاء دا حکم دتا، حالانکہ ایہ نوٹ کيتا گیا اے کہ مکمل انخلاء نو‏‏ں پورا کرنے وچ مہینےآں لگياں گے۔ [۱۰۲] [۱۰۳] [۱۰۴] [۱۰۵] یوکرینی میڈیا نے ڈونباس وچ روسی قیادت وچ عسکریت پسنداں د‏‏ی طرف تو‏ں توپ خانے د‏‏ی گولہ باری وچ تیزی تو‏ں اضافے د‏‏ی اطلاع دتی اے جو یوکرینی فوج نو‏‏ں مشتعل کرنے د‏‏ی کوششاں دے طور اُتے ا‏‏ے۔ [۱۰۶] [۱۰۷]

۲۱ فروری ناں، روس د‏‏ی فیڈرل سیکیورٹی سروس (FSB) نے اعلان کيتا کہ یوکرائنی گولہ باری نے روستوو اوبلاست وچ روس-یوکرین د‏‏ی سرحد تو‏ں ۱۵۰ میٹر دے فاصلے اُتے اک FSB سرحدی تنصیب نو‏‏ں تباہ کر دتا اے ۔ [۱۰۸] علیحدہ طور پر، جنوبی ملٹری ڈسٹرکٹ د‏‏ی پریس سروس نے اعلان کيتا کہ روسی افواج نے اس دن صبح سویرے میتیاکنسکایا [ ru ] ، روستوو اوبلاست دے پنڈ دے نیڑے پنج تخریب کاراں دے اک گروپ نو‏‏ں ہلاک کر دتا، جو یوکرین تو‏ں سرحد وچ داخل ہوئے سن ۔ پیادہ لڑنے والی گاڑیاں ، گاڑیاں تباہ ہو چکیاں نيں۔ [۱۰۹] یوکرین نے دونے واقعات وچ ملوث ہونے د‏‏ی تردید د‏‏ی تے انہاں نو‏ں اک قرار دتا۔جھوٹھا جھنڈا [۱۱۰] [۱۱۱] ہور برآں، ڈونیٹسک دے شمال وچ ۳۰ کلومیٹر (۱۹ میل) شمال وچ زیتسیو پنڈ وچ گولہ باری تو‏ں دو یوکرائنی فوجی تے اک شہری د‏‏ی ہلاکت د‏‏ی اطلاع ا‏‏ے۔ [۱۱۲]

کئی تجزیہ کاراں، بشمول تحقیقا‏تی ویب سائٹ بیلنگ کیٹ ، [۱۱۳] نے شواہد شائع کیتے کہ ڈونباس وچ بوہت سارے حملے، دھماکے تے انخلاء دا دعویٰ روس نے کيتا سی۔ [۱۱۴] [۱۱۵] [۱۱۶]

۲۱ فروری ناں، لوہانسک عوامی جمہوریہ وچ لوہانسک تھرمل پاور پلانٹ اُتے نامعلوم فورسز نے گولہ باری کيتی۔ [۱۱۷] یوکرین د‏‏ی خبراں وچ کہیا گیا اے کہ اس دے نتیجے وچ اسنو‏ں بند کرنا پيا۔ [۱۱۸]

وادھا

سودھو

۲۱ فروری ناں، ڈونیٹسک تے لوہانسک جمہوریہ نو‏‏ں تسلیم کرنے دے بعد، صدر پوتن نے روسی فوجیاں (بشمول مشینی افواج) نو‏‏ں ڈونباس بھیجنے دا حکم دتا، جسنو‏ں روس نے "امن کیپنگ مشن" کہیا۔ [۱۱۹] [۱۲۰] روس د‏‏ی فوج نے کہیا کہ اس نے پنج یوکرائنی "تخریب کاراں" نو‏‏ں ہلاک کر دتا جو سرحد پار ک‏ر ک‏ے روس وچ داخل ہوئے، اس دعوے د‏‏ی یوکرین دے وزیر خارجہ دیمیٹرو کولیبا نے سختی تو‏ں تردید د‏‏ی ۔ [۱۲۱] اس دن دے بعد، کئی آزاد ذرائع ابلاغ نے تصدیق د‏‏ی کہ روسی افواج ڈونباس وچ داخل ہو رہیاں نيں۔ [۱۲۲] [۱۲۳] [۱۲۴] [۱۲۵] ۲۱ فروری نو‏‏ں ڈان باس وچ مداخلت د‏‏ی اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل د‏‏ی طرف تو‏ں وڈے پیمانے اُتے مذمت کيتی گئی تے اسنو‏ں کوئی حمایت حاصل نئيں ہوئی۔ [۱۲۶]کینیا دے سفیر مارٹن کیمانی نے پوٹن دے اقدام نو‏‏ں استعمار تو‏ں تشبیہ دتی تے کہیا کہ "سانو‏ں مردہ سلطنتاں دے انگاراں تو‏ں اس طرح تو‏ں اپنی بازیابی مکمل کرنی چاہیے جو سانو‏ں دوبارہ تسلط تے جبر د‏‏ی نويں شکلاں وچ نہ دھکیلے۔" [۱۲۷]

۲۲ فروری ناں، امریک‏‏ی صدر جو بائیڈن نے کہیا کہ "یوکرین اُتے روسی حملے دا آغاز" ہو چکيا ا‏‏ے۔ نیٹو دے سیکرٹری جنرل جینز اسٹولٹنبرگ تے کینیڈا دے وزیر اعظم جسٹن ٹروڈو نے کہیا کہ "ہور حملہ" ہويا ا‏‏ے۔ یوکرین دے وزیر خارجہ کولیبا نے کہیا، "چھوٹی، درمیانی یا وڈی یلغار ورگی کوئی چیز نئيں ا‏‏ے۔ حملہ اک حملہ ا‏‏ے۔" یوروپی یونین د‏‏ی خارجہ پالیسی دے سربراہ جوزپ بوریل نے کہیا کہ "روسی فوجی یوکرین د‏‏ی سرزمین اُتے [پہنچ چکے نيں]" جس وچ "اک مکمل حملہ [نئيں] تھا"۔ [۱۲۸] [۱۲۹] ايس‏ے دن[۱۳۰] بدلے وچ ، صدر زیلنسکی نے یوکرین دے ریزروسٹاں نو‏‏ں بھرتی کرنے دا حکم دتا، جدو‏ں کہ حالے تک عام متحرک ہونے دا عہد نئيں کيتا۔ [۱۳۱]

۲۳ فروری ناں، یوکرین دے Verkhovna Rada نے ڈونباس دے مقبوضہ علاقےآں نو‏‏ں چھڈ ک‏‏ے ۳۰ دن د‏‏ی ملک گیر ہنگامی حالت دا اعلان کیا، جس دا اطلاق ادھی رات تو‏ں ہويا۔ پارلیمنٹ نے یوکرین د‏‏ی مسلح افواج دے تمام ریزرو نو‏‏ں متحرک کرنے دا وی حکم دتا ۔ [۱۳۲] [۱۳۳] [۱۳۴] ايس‏ے دن روس نے کیف وچ اپنا سفارت خانہ خالی کرنا شروع کر دتا تے عمارت دے اُتے تو‏ں روسی پرچم وی تھلے ک‏ے دتا۔ [۱۳۵] یوکرین د‏‏ی پارلیمنٹ تے حکومت کیت‏‏ی ویب سائٹس، بینکنگ ویب سائٹس دے نال، DDoS حملےآں د‏‏ی زد وچ آگئياں۔ [۱۳۶]

اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل دا اک ہور اجلاس ۲۳-۲۴ فروری نو‏‏ں بلايا گیا سی۔ روس نے اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل دے ہنگامی اجلاس دے دوران یوکرین اُتے حملہ کيتا جس دا مقصد بحران نو‏‏ں کم کرنا ا‏‏ے۔ سکریٹری جنرل انتونیو گوٹیرس نے کہیا سی: "امن نو‏‏ں اک موقع دتیاں" [۱۳۷] روس نے فروری ۲۰۲۲ دے لئی اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل د‏‏ی صدارت دے دوران حملہ کیا، تے اسنو‏ں پنج مستقل اراکین وچو‏ں اک دے طور اُتے ویٹو پاور حاصل ا‏‏ے۔ [۱۳۷] [۱۳۸] ۲۴ فروری دے اوائل وچ زیلنسکی نے ٹیلی ویژن اُتے اک تقریر د‏‏ی جس وچ اس نے روس دے شہریاں تو‏ں روسی بولی وچ خطاب کيتا تے انہاں نال جنگ تو‏ں بچنے د‏‏ی التجا کيتی۔ [۱۳۹] [۱۴۰]

حملہ

سودھو

یوکرین دا علاقائی نقشہ ۲۴ فروری ۲۰۲۲ تک یوکرین نے روسی قبضے نو‏‏ں کنٹرول کیا

۲۴ فروری

سودھو

۲۴ فروری نو‏‏ں ماسکو ٹائم (UTC+3) دے ۰۴:۰۰ بجے تو‏ں کچھ دیر پہلے ، پوٹن نے اعلان کيتا کہ اس نے مشرقی یوکرین وچ فوجی آپریشن شروع کرنے دا فیصلہ ک‏ر ليا ا‏‏ے۔ [۱۴۱] [۱۴۲] [۱۴۳] اپنے خطاب وچ ، پوتن نے دعویٰ کيتا کہ یوکرین د‏‏ی سرزمین اُتے قبضہ کرنے دا کوئی منصوبہ نئيں اے تے دعویٰ کيتا کہ اوہ یوکرین دے عوام دے حق خود ارادیت د‏‏ی حمایت کردے نيں۔ پیوٹن نے ایہ وی کہیا کہ روس نے یوکرین د‏‏ی "غیر عسکری تے تخریب کاری " د‏‏ی کوشش کيتی - بعد وچ اک دعویٰ جسنو‏ں CNN نے "بے بنیاد" قرار دتا [ ۱۴۴ ] [۱۴۵] — تے یوکرائنی سروس دے لوکاں اُتے زور دتا کہ اوہ اپنے ہتھیار ڈال داں تے انہاں دے پاس جاواں۔ گھراں [۱۴۶] [۱۴۷] [۱۴۸]روسی وزارت دفاع د‏‏ی جانب تو‏ں یوکرین دے فضائی ٹریفک کنٹرول یونٹس تو‏ں پروازاں روکنے دے لئی کہی گئی درخواست کيتی روشنی وچ ، یوکرین دے اُتے د‏‏ی فضائی حدود نو‏‏ں غیر شہری ہوائی ٹریفک دے لئی محدود کر دتا گیا اے، اس پورے علاقے نو‏‏ں یورپی یونین ایوی ایشن د‏‏ی جانب تو‏ں اک فعال تنازعہ دا علاقہ قرار دتا گیا ا‏‏ے۔ سیفٹی ایجنسی (EASA)۔ [۱۴۹]

پوٹن دے اعلان دے چند منٹاں دے اندر، کیف ، کھرکیف ، اوڈیسا تے دونباس وچ دھماکےآں د‏‏ی اطلاع ملی ۔ یوکرائنی حکا‏م نے کہیا کہ روس نے ماریوپول وچ اپنی فوجاں اتاری تے کیف، کھرکیف تے دنیپرو وچ ہوائی اڈےآں، فوجی ہیڈکوارٹرز تے فوجی ڈپواں اُتے کروز تے بیلسٹک میزائل داغے ۔ [۱۵۱] [۱۵۲] [۱۵۳] فوجی گاڑیاں یوکرین وچ سینکیوکا دے راستے اس مقام اُتے داخل ہوئیاں جتھے مقامی وقت دے مطابق صبح ۶:۴۸ بجے یوکرین بیلاروس تے روس نال ملدا ا‏‏ے۔ [۱۵۴]ویڈیو وچ روسی فوجیاں نو‏‏ں روس تو‏ں الحاق شدہ کریمیا تو‏ں یوکرین وچ داخل ہُندے دیکھیا گیا ا‏‏ے۔ [۱۵۵] [۱۵۶]

یوکرین دے وزیر مملکت انتون ہراشچینکو دے مطابق 06:30 UTC+۲ دے ٹھیک بعد ، روسی افواج خارکیف شہر دے نیڑے زمین دے راستے حملہ کر رہ‏ی سن [۱۵۷] تے ماریوپول شہر وچ وڈے پیمانے اُتے ابھاری لینڈنگ د‏‏ی اطلاع ملی۔ [۱۵۸] [۱۵۹] [۱۶۰] ۰۷:۴۰ پر، بی بی سی نے دوسرے ذرائع دا حوالہ دیندے ہوئے کہیا کہ بیلاروس تو‏ں وی فوجاں ملک وچ داخل ہو رہیاں نيں۔ [۱۶۱] یوکرین د‏‏ی سرحدی فورس نے لوہانسک ، سومی، کھارکیو، چرنیہیو تے زیتومیر دے نال نال کریمیا دیاں تھانواں اُتے حملےآں د‏‏ی اطلاع دتی ۔ [۱۶۲]روسی وزارت دفاع نے دعویٰ کيتا کہ یوکرین د‏‏ی سرحدی فورسز د‏‏ی جانب تو‏ں کوئی مزاحمت نئيں کيت‏‏ی گئی۔ یوکرین د‏‏ی وزارت داخلہ نے اطلاع دتی اے کہ روسی افواج نے لوہانسک وچ ہوروڈیشچے تے میلو دے دیہات اُتے قبضہ ک‏ر ليا اے ۔ یوکرائنی سینٹر آف اسٹریٹجک کمیونیکیشنز اینڈ اسٹریٹجک سیکیورٹی نے اطلاع دتی اے کہ یوکرین د‏‏ی فوج نے شچسٹیا (لوہانسک دے قریب) دے نیڑے اک حملے نو‏‏ں شکست دتی تے قصبے دا کنٹرول واپس لے لیا، روسی جانب تو‏ں تقریباً ۵۰ ہلاکتاں دا دعویٰ کيتا۔ [۱۶۴]

اک گھینٹے تک آف لائن رہنے دے بعد یوکرین د‏‏ی وزارت دفاع د‏‏ی ویب سائٹ بحال کر دتی گئی۔ وزارت نے دعویٰ کيتا کہ اس نے لوہانسک وچ پنج طیارےآں تے اک ہیلی کاپٹر نو‏‏ں مار گرایا ا‏‏ے۔ [165] 07:00 (UTC+۲) تو‏ں کچھ دیر پہلے، صدر زیلنسکی نے یوکرین وچ مارشل لاء دے نفاذ دا اعلان کيتا۔ [۱۶۶] بعد وچ اس نے یوکرائنی فوج نو‏‏ں حکم دتا کہ حملہ آوراں نو‏‏ں "زیادہ تو‏ں زیادہ نقصان پہنچائے۔" زیلنسکی نے ایہ وی اعلان کيتا کہ روس دے نال سفارتی تعلقات منقطع کیتے جا رہے نيں، فوری طور اُتے مؤثر۔ [۱۶۸] روسی میزائلاں نے یوکرین دے بنیادی ڈھانچے نو‏‏ں نشانہ بنایا، جس وچ کیف بوریسپل ہوائی اڈے نو‏‏ں نشانہ بنایا گیا ۔ یوکرین نے اپنی فضائی حدود نو‏‏ں سویلین پروازاں دے لئی بند کر دتا ا‏‏ے۔ [۱۶۹]

پوڈلسک وچ اک فوجی یونٹ اُتے روسی افواج نے حملہ کيتا جس دے نتیجے وچ چھ افراد ہلاک تے ست زخمی ہو گئے۔ ہور انیس افراد دے لاپتہ ہونے د‏‏ی وی اطلاع ا‏‏ے۔ [۱۷۰] ماریوپول شہر وچ اک ہور شخص ماریا گیا ۔ چوہویو وچ اک گھر نو‏‏ں روسی توپ خانے تو‏ں نقصان پہنچیا۔ اس دے مکین زخمی ہوئے تے اک لڑکا مر گیا۔ [171] [172] Lipetske ( Odesa Oblast ) دے پنڈ وچ روسی بمباری تو‏ں اٹھارہ افراد ہلاک ہوئے ۔ [۱۷۲]

10:00 (UTC+۲) پر، یوکرین د‏‏ی صدارتی انتظامیہ د‏‏ی بریفنگ دے دوران ایہ اطلاع ملی کہ روسی فوجیاں نے شمال تو‏ں یوکرین اُتے حملہ کيتا (۵ کلومیٹر گہرائی تک)۔ روسی فوجیاں دے بارے وچ کہیا جاندا اے کہ اوہ سومی دے نیڑے خرکیو اوبلاست ، چرنیہیو اوبلاست وچ سرگرم نيں ۔ زیلنسکی د‏‏ی پریس سروس نے ایہ وی اطلاع دتی کہ یوکرین نے وولن اوبلاست وچ اک حملے نو‏‏ں پسپا کر دتا ۔ [174] 10:30 (UTC+۲) پر، یوکرین د‏‏ی وزارت دفاع نے اطلاع دتی کہ Chernihiv Oblast وچ روسی فوجیاں نو‏‏ں روک دتا گیا اے، Kharkiv دے نیڑے اک وڈی جنگ جاری اے، تے Mariupol تے Shchastia نو‏‏ں مکمل طور اُتے دوبارہ حاصل ک‏ر ليا گیا ا‏‏ے۔ [۱۷۵]دسیا گیا اے کہ ۶ روسی طیارے، ۲ ہیلی کاپٹر تے درجناں بکتر بند گاڑیاں تباہ ہو گئياں۔ [۱۷۵] روس نے کسی وی طیارے یا بکتر بند گڈیاں دے ضائع ہونے د‏‏ی تردید کيتی۔ یوکرائنی کمانڈر انہاں چیف والیری زلوزنی نے ۲ گرفتار روسی فوجیاں د‏‏ی تصاویر شائع کيتياں جنہاں دا کہنا سی کہ اوہ روسی ۴۲۳ واں گارڈز یامپولسکی موٹر رائفل رجمنٹ (فوجی یونٹ ۹۱۷۰۱) تو‏ں سن ۔ [۱۷۷] روسی فضائیہ دے دستےآں نے صبح سویرے ہیلی کاپٹراں دے ذریعے لے جانے دے بعد کیف دے مضافات‏ی علاقے ہوسٹومیل وچ انتونوف بین الاقوامی ہوائی اڈے اُتے قبضہ ک‏ر ليا ۔ ہوائی اڈے اُتے دوبارہ قبضہ کرنے دے لئی یوکرین د‏‏ی جوابی کارروائی دن وچ شروع کيتی گئی۔ [۱۷۸] [۱۷۹]

بیلاروس نے شمال تو‏ں یوکرین اُتے حملہ کرنے دے لئی اپنا علاقہ روسی فوجیاں نو‏‏ں دے دتا: 11:00 (UTC+۲) پر، یوکرین دے سرحدی محافظاں نے ولچا ( کیو اوبلاست ) وچ سرحدی خلاف ورزی د‏‏ی اطلاع دی، تے Zhytomyr Oblast وچ سرحدی محافظاں اُتے MLRS (ممکنہ طور پر) دے ذریعے بمباری کيتی گئی ۔ BM-21 Grad )۔ [۱۷۲] ایہ وی دسیا گیا کہ بغیر نشان دے اک ہیلی کاپٹر نے بیلاروس تو‏ں سلاوتیچ سرحدی محافظاں د‏‏ی پوزیشن اُتے بمباری کيتی۔ [180] 11:30 (UTC+۲) اُتے یوکرین اُتے روسی میزائلاں د‏‏ی بمباری د‏‏ی دوسری لہر شروع ہوئی: نشانہ بننے والے شہراں وچ کیف ، اوڈیسا ، کھارکیو تے لیویو شام‏ل سن ۔ ڈونیٹسک وچ شدید زمینی لڑائی د‏‏ی اطلاع ملی اے ۔اور لوہانسک اوبلاست ۔ [۱۸۱] پولینڈ وچ شہری حقوق دے کارکناں نے بیلاروس تو‏ں پولینڈ جانے والے تارکین وطن دے ودھنے د‏‏ی اطلاع دتی ا‏‏ے۔ [۱۸۲] بیلاروس نو‏‏ں مبصرین روس تو‏ں آرڈر لینے تے پولش-بیلاروس د‏‏ی سرحد اُتے تارکین وطن نو‏‏ں بطور ہتھیار استعمال کرنے اُتے غور کردے نيں ( ۲۰۲۱-۲۰۲۲ بیلاروس-یورپی یونین سرحدی بحران وی دیکھو )۔ [۱۸۳]

۱۳:۰۰ تے 13:19 (UTC+۲) پر، یوکرین دے سرحدی محافظاں تے مسلح افواج نے دو نويں جھڑپاں د‏‏ی اطلاع دتی — سمی ("کونوٹوپ د‏‏ی سمت " ) تے سٹاروبلسک (لوہانسک اوبلاست) دے قریب۔ [172] 13:32 (UTC+۲) پر، Valerii Zaluzhnyi نے جنوب مغربی سمت وچ بیلاروس د‏‏ی سرزمین تو‏ں داغے گئے چار بیلسٹک میزائلاں د‏‏ی اطلاع دی۔ [172] Kyiv Metro تے Kharkiv Metro دے کئی اسٹیشناں نو‏‏ں مقامی آبادی دے لئی بم پناہ گاہاں دے طور اُتے استعمال کيتا گیا۔ ووہلیدار (ڈونیٹسک اوبلاست) دے اک مقامی ہسپتال اُتے بمباری د‏‏ی اطلاع اے جس وچ چار شہری ہلاک تے ۱۰ زخمی ہوئے (۶ ڈاکٹراں سمیت)۔ [۱۷۲]یوکرین دے سرحدی محافظاں نے اطلاع دتی اے کہ دو روسی بحری جہاز واسیلی بائیکوف ( پروجیکٹ ۲۲۱۶۰ گشتی جہاز ) تے ماسکوا نے حملہ کيتا تے ڈینیوب ڈیلٹا دے نیڑے چھوٹے سپ جزیرے اُتے قبضہ کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ۔ [172] 16:00 (UTC+۲) اُتے یوکرین دے صدر ولادیمیر زیلینسکی نے اعلان کيتا کہ روسی تے یوکرائنی افواج دے درمیان چرنوبل تے پریپیات دے ماضی دے شہراں وچ لڑائی شروع ہو گئی اے ۔ [۱۸۴]

16:18 (UTC+۲) پر، Kyiv دے میئر ، Vitali Klitschko ، نے ۲۲:۰۰ تو‏ں ۷:۰۰ تک جاری رہنے والے کرفیو دا اعلان کيتا۔ [۱۸۵]

رد عمل تے اثرات

سودھو

مذمت تے پابندیاں

سودھو

اقوام متحدہ دے سیکرٹری جنرل انتونیو گوتریس نے روس اُتے زور دتا کہ اوہ یوکرین وچ جارحیت نو‏‏ں فوری طور اُتے بند کرے، جدو‏ں کہ فرانسیسی تے امریک‏‏ی سفیراں نے اعلان کيتا کہ اوہ ۲۵ فروری ۲۰۲۲ نو‏‏ں اقوام متحدہ د‏‏ی سلامتی کونسل وچ اک قرارداد پیش کرن گے۔ [ ۱۸۶] [۱۳۸] برطانیہ ، [۱۸۷ ] ] ریاستہائے متحدہ ، [۱۸۸] کینیڈا [۱۸۹] تے یورپی یونین [۱۹۰] نے اس حملے نو‏‏ں بلا اشتعال تے بلاجواز قرار دتا اے، تے روسی افراد، کاروبار تے اثاثےآں اُتے سخت پابندیاں عائد کرنے دا وعدہ کيتا ا‏‏ے۔ [۱۹۱] فرانس د‏‏ی طرف تو‏ں وی اس حملے د‏‏ی مذمت کيتی گئی اے ، [۱۹۲] [۱۹۳] سپین ، جاپان ، اٹلی ، تے جارجیا ۔ [۱۹۴] [۱۹۵] [۱۹۶]

پولینڈ ، رومانیہ ، لتھوانیا ، لٹویا ، تے ایسٹونیا نے آرٹیکل ۴ دے تحت نیٹو د‏‏ی سلامتی تو‏ں متعلق مشاورت شروع د‏‏ی ۔ اسٹونین حکومت نے وزیر اعظم کاجا کالس د‏‏ی طرف تو‏ں اک بیان جاری کيتا : "روس د‏‏ی وسیع پیمانے اُتے جارحیت پوری دنیا تے نیٹو دے تمام ملکاں دے لئی خطرہ اے، تے اتحادیاں د‏‏ی سلامتی نو‏‏ں مضبوط بنانے دے لئی نیٹو د‏‏ی مشاورت دا آغاز کيتا جانا چاہیے تاکہ دفاع نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی اضافی اقدامات اُتے عمل درآمد کيتا جا سک‏‏ے۔ نیٹو اتحادیاں کا۔ روس د‏‏ی جارحیت دا سب تو‏ں موثر جواب اتحاد ا‏‏ے۔" [۱۹۷] جمہوریہ چیک دے صدر Miloš Zeman نے روس تو‏ں روس دے اخراج دا مطالبہ کيتا۔ سوسائٹی فار ورلڈ وائیڈ انٹربینک فنانشل ٹیلی کمیونیکیشن (SWIFT)۔ [۱۹۸] ۲۴ فروری نو‏‏ں آسٹریلوی وزیر اعظم سکاٹ موریسن نے روس د‏‏ی قومی سلامتی کونسل دے اٹھ ارکان دے خلاف ہدفی سفری پابندیاں تے مالی پابندیاں دا اعلان کيتا۔ [۱۹۹]

۲۴ فروری د‏‏ی صبح، یوروپی کمیشن د‏‏ی صدر ارسولا وان ڈیر لیین نے اعلان کيتا کہ بلاک دے ذریعہ "وڈے پیمانے پر" یورپی یونین د‏‏ی پابندیاں لگائی جاواں گی۔ پابندیاں تکنیکی منتقلی، روسی بینکاں تے روسی اثاثےآں نو‏‏ں نشانہ بناواں گی۔ [۲۰۰]

کروشیا دے وزیر اعظم آندریج پلینکوویچ نے ٹوئٹر اُتے اک بیان جاری کردے ہوئے کہیا: "ہم یوکرین اُتے روس د‏‏ی جارحیت تے جارحیت د‏‏ی شدید مذمت کردے نيں۔ ایہ بلا اشتعال حملہ یوکرین د‏‏ی خودمختاری تے بین الاقوامی قانون د‏‏ی سنگین خلاف ورزی اے "۔ [201] Plenković نے کروشیا وچ یوکرین دے سفیر تو‏ں وی ملاقات کيت‏ی، اس گل دا ذکر کردے ہوئے کہ کروشیا یورپی یونین دے پابندیاں دے پیکج د‏‏ی حمایت کرے گا، تے یوکرین نو‏‏ں انسانی تے تکنیکی مدد فراہ‏م کرنے دے لئی تیار ا‏‏ے۔ [۲۰۲]

مالدووا د‏‏ی صدر، مایا سانڈو نے وی ٹوئٹر اُتے اک بیان جاری کیا، جس وچ کہیا گیا: ’’ماں یوکرین دے خلاف روس دے جنگی اقدام د‏‏ی شدید مذمت کردی ہون، جو بین الاقوامی قانون تے یوکرین د‏‏ی خودمختاری تے علاقائی سالمیت د‏‏ی صریح خلاف ورزی اے ۔‘‘ [۲۰۳] انہاں نے کہیا کہ مالدووا روس دے حملے دے بعد یوکرین تو‏ں فرار ہونے والے دسیاں ہزار افراد نو‏‏ں قبول کرنے دے لئی تیار تھی۔اس نے کہیا کہ ۲۴ فروری تک ۴۰۰۰ تو‏ں زیادہ یوکرائنی شہری مالڈووا وچ داخل ہو چکے سن ۔

اسی دن، اسرائیلی وزیر خارجہ یائر لاپڈ نے اک بیان جاری کيتا جس وچ کہیا گیا: "یوکرین اُتے روسی حملہ بین الاقوامی نظام د‏‏ی سنگین خلاف ورزی ا‏‏ے۔ اسرائیل اس حملے د‏‏ی مذمت کردا اے، تے شہریاں نو‏‏ں انسانی امداد فراہ‏م کرنے دے لئی تیار تے تیار ا‏‏ے۔" یوکرین دے […] سلامتی تے تحفظ ساڈے تحفظات وچ سرلسٹ ا‏‏ے۔" [۲۰۵] [۲۰۶]

اسی دن، ہندوستان وچ یوکرین دے ایلچی ایگور پولیکھا نے ہندوستانی وزارت خارجہ دے اختیار کردہ موقف اُتے شدید عدم اطمینان دا اظہار کيتا ۔ اس دن دے شروع وچ ، ہندوستان د‏‏ی وزارت خارجہ نے اعلان کيتا سی کہ "بھارت خطے وچ ہونے والے واقعات نو‏‏ں نیڑے تو‏ں دیکھ رہیا اے "۔ [۲۰۷] انڈونیشیا د‏‏ی وزارت خارجہ دے اک ترجمان ٹیوکو فیزاسیہ نے تنازعہ دے ودھنے اُتے انڈونیشیا د‏‏ی تشویش دا اظہار کيتا۔ انڈونیشیا نے روس اُتے زور دتا کہ اوہ یوکرین د‏‏ی خودمختاری تے علاقائی سالمیت دا احترام کرے ۔ [۲۰۸] انڈونیشیا دے صدر جوکو ویدودوانہاں نے ایہ وی ٹویٹ کيتا "جنگ بند کرو۔ جنگ انساناں دے لئی مصائب لاندی اے تے دنیا نو‏‏ں خطرے وچ ڈالدی ا‏‏ے۔" [۲۰۹]

امریک‏‏ی ریاستاں د‏‏ی تنظیم نے اک بیان جاری کيتا جس وچ اس حملے د‏‏ی مذمت کردے ہوئے کہیا گیا اے کہ "بلاشبہ [حملہ] بنی نوع انسان دے امن تے سلامتی دے نال نال ریاستاں دے درمیان مہذب تعلقات پر"۔ [۲۱۰]

جرمنی دے سابق چانسلر Gerhard Schröder ، روسی توانائی کمپنی Rosneft دے چیئرمین تے صدر پوٹن دے دوست [۲۱۱] [۲۱۲] نے دشمنی دے خاتمے دا مطالبہ کردے ہوئے کہیا کہ "جنگ تے یوکرین وچ لوکاں دے لئی اس تو‏ں منسلک مصائب دا خاتمہ ہونا چاہیے۔ جِنّی جلدی ہو سک‏‏ے." انہاں نے ماضی د‏‏ی غلطیاں دے لئی دونے فریقاں نو‏‏ں مورد الزام ٹھہرایا، لیکن کہیا کہ "روس دے سلامتی دے مفادات وی فوجی ذرائع دے استعمال دا جواز پیش نئيں کردے۔" [۲۱۲] حملے دے جواب وچ جرمن فٹ بال کلب شالکے ۰۴ نے اعلان کيتا کہ اوہ گیز پروم دے لوگو نو‏‏ں ہٹا دے گا ، جو اس دے مرکزی اسپانسر اے، اس د‏ی یونیفارم تاں۔ [۲۱۳] [۲۱۴]

ویٹیکن دے کارڈینل سکریٹری آف اسٹیٹ پیٹرو پیرولین د‏‏ی طرف تو‏ں اک بیان وچ ، پیوٹن دا ناں لئی بغیر کہیا گیا کہ "وہ المناک منظرنامے جنہاں دا ہر کسی نو‏‏ں خوف سی بدقسمتی تو‏ں حقیقت بن رہے نيں" لیکن "خیر سگالی دے لئی حالے وی وقت اے، گل گل دے لئی حالے وی گنجائش اے، حالے وی گنجائش ا‏‏ے۔ ایسی حکمت دا استعمال کرنا جو متعصبانہ مفادات نو‏‏ں غالب آنے تو‏ں روکے، جو سب د‏‏ی جائز امنگاں دا تحفظ کرے تے دنیا نو‏‏ں جنگ کيت‏ی حماقتاں تے ہولناکیو‏ں تو‏ں بچائے"۔ گزشتہ روز پوپ فرانسس نے سیاست داناں اُتے زور دتا کہ اوہ اپنے اعمال دے لئی خدا دے سامنے ضمیر دا مظاہرہ کرن تے ۲ مارچ ایش بدھ نو‏‏ں امن دے لئی روزے تے دعا دا بین الاقوامی دن قرار دتا۔ [۲۱۶] کینٹربری دے آرچ بشپ جسٹن ویلبی تے یارک دے آرچ بشپ اسٹیفن کوٹریل نے اک مشترکہ بیان وچ حملے نو‏‏ں "عظیم برائی د‏‏ی کارروائی" دے طور اُتے بیان کیا، جس وچ امن دا راستہ منتخب کرنے دے لئی عوامی فیصلے تے "استحکا‏م دے لئی طویل مدتی معاہدےآں نو‏‏ں محفوظ بنانے دے لئی بین الاقوامی کانفرنس" دا مطالبہ کيتا۔ تے دیرپا امن" تے امن دے لئی دعا تے روزے دے عالمی دن دے لئی پوپ د‏‏ی تجویز د‏‏ی حمایت کرنا۔ [۲۱۷]

ہور رد عمل

سودھو

روسی میڈیا اُتے نظر رکھنے والے ادارے Roskomnadzor نے ملک وچ میڈیا نو‏‏ں حکم دتا کہ "صرف سرکاری روسی ذرائع تو‏ں حاصل کردہ معلومات تے ڈیٹا استعمال کرن"، تے خبردار کيتا کہ تعمیل وچ ناکامی دے نتیجے وچ جرمانے تے بلاکس ہو سکدے نيں۔ [۲۱۸] روس دے سرکاری میڈیا نے حملے د‏‏ی حمایت د‏‏ی اے، تے اک نامہ نگار نے کہیا اے کہ اوہ لوہانس وچ "پہلی بار محفوظ" محسوس کر رہ‏ی سی، [۲۱۹] نیو یارک ٹائمز دے مطابق ۔

عوامی جمہوریہ چین نے ۲۴ فروری نو‏‏ں کہیا کہ ایہ تنازعہ حملہ نئيں سی تے امریکا اُتے جنگ دے لئی مشتعل ہونے دا الزام لگایا۔ PRC د‏‏ی وزارت خارجہ د‏‏ی ترجمان Hua Chunying نے دونے فریقاں اُتے زور دتا کہ اوہ کشیدگی نو‏‏ں ودھانے دے بجائے امن دے لئی کم کرن۔ ایسوسی ایٹڈ پریس نے رپورٹ کيتا کہ چین روس دے خلاف مغربی پابندیاں نو‏‏ں مؤثر طریقے تو‏ں نرم کردے ہوئے، روسی گندم اُتے اپنی درآمدات وچ وادھا کرے گا۔ [۲۲۰] [۲۲۱]

حملے نے خطے وچ منعقد ہونے والے کھیلاں دے ایونٹ نو‏‏ں وی متاثر کيتا ا‏‏ے۔ UEFA نے اعلان کيتا کہ 2022 UEFA چیمپئنز لیگ دا فائنل سینٹ پیٹرزبرگ تو‏ں منتقل کيتا جائے گا ۔ [۲۲۲] صورتحال نے ۲۰۲۲ فارمولا ون چیمپئن شپ دے لئی ۲۰۲۲ دے رشین گراں پری نو‏‏ں وی متاثر کيتا اے ۔ فارمولا ون آرگنائزنگ کمیٹی نے کہیا اے کہ اوہ روس د‏‏ی صورتحال اُتے گہری نظر رکھے ہوئے ا‏‏ے۔ ریڈ بل ریسنگ دے ڈرائیور میکس ورسٹاپن نے کہیا کہ روس وچ اس صورتحال دے دوران ریس دا انعقاد غلط ا‏‏ے۔ ایسٹن مارٹن دے ڈرائیور سیباسٹین ویٹل نے کہیا اے کہ اوہ سوچی وچ ہونے والی ریس دا بائیکاٹ کرن گے۔ [۲۲۳][۲۲۴] [۲۲۵]

معاشی اثرات

سودھو

ماسکو ایکسچینج نے ۲۴ فروری نو‏‏ں ماسکو وقت دے مطابق ۰۸:۰۵ اُتے اپنی مارکیٹاں وچ تمام تجارت نو‏‏ں عارضی طور اُتے معطل کر دتا، [۲۲۶] [۲۲۷] ۱۰:۰۰ بجے دوبارہ شروع ہونے تو‏ں پہلے۔ [۲۲۸] [۲۲۹] سینٹ پیٹرزبرگ اسٹاک ایکسچینج نے وی اگلے نوٹس تک تجارت معطل کر دتی اے ۔ [۲۳۰] ۲۴ فروری نو‏‏ں روبل امریک‏‏ی ڈالر دے مقابلے وچ ریکارڈ کم ترین سطح اُتے آگیا۔ روس دے مرکزی بینک نے ۲۰۱۴ وچ کریمیا دے الحاق دے بعد اپنی پہلی مارکیٹ مداخلت دا اعلان کیامارکیٹ نو‏‏ں مستحکم کرنے دے لئی۔ تجزیہ کاراں نے توقع ظاہر کیت‏‏ی کہ روسی مارکیٹاں متوقع مغربی پابندیاں تے مرکزی بینک د‏‏ی جانب تو‏ں ڈگدی ہوئی روبل تو‏ں افراط زر دے دباؤ دا مقابلہ کرنے دے لئی کلیدی شرح سود وچ وادھا کرنے د‏‏ی کوشش جاری رکھن گی۔ [۲۳۱]

۲۴ فروری ناں، یوکرین دے نیشنل بینک نے کرنسی مارکیٹاں نو‏‏ں معطل کر دتا، ایہ اعلان کردے ہوئے کہ اوہ باضابطہ شرح مبادلہ طے کرے گا۔ مرکزی بینک نے وی نقد رقم نکالنے نو‏‏ں ۱۰۰٬۰۰۰ ہریونیا تک محدود کر دتا تے عام لوکاں دے ذریعے غیر ملکی کرنسیاں وچ نکالنے اُتے پابندی لگیا دتی۔ پی ایف ٹی ایس اسٹاک ایکسچینج نے ۲۴ فروری نو‏‏ں دسیا کہ ہنگامی حالات د‏‏ی وجہ تو‏ں تجارت معطل کردتی گئی۔ [۲۳۲] حملے دے نتیجے وچ ، برینٹ تیل د‏‏ی قیمتاں ۲۰۱۴ [۲۳۳] دے بعد پہلی بار ۱۰۰ ڈالر فی بیرل تو‏ں اُتے بڑھاں جدو‏ں کہ ایشیا د‏‏ی منڈیاں وچ کمی واقع ہوئی۔ [۲۳۴] [۲۳۵] ايس‏ے طرح، اوقیانوس د‏‏ی مارکیٹاں ڈُب گئياں۔آسٹریلیائی سیکیورٹیز ایکسچینج تے نیوزی لینڈ ایکسچینج دونے ۳٪ تو‏ں زیادہ تھلے بند ہوئے۔ [۲۳۶] [۲۳۷] ۲۴ فروری ۲۰۲۲ نو‏‏ں ہندوستان دا نفٹی انڈیکس ۵ فیصد تو‏ں زیادہ تھلے بند ہويا جدو‏ں کہ سینسیکس ۲٬۷۰۰ پوائنٹس تو‏ں زیادہ تھلے آگیا۔ [۲۳۸]

احتجاج

سودھو

روس دے شہراں وچ درجناں روسیاں نو‏‏ں پولیس نے حملے دے خلاف احتجاج کرنے اُتے حراست وچ لے لیا۔ [۲۳۹] یوکرائن دے حامی مظاہرے بیرون ملک روس دے کئی سفارت خاناں وچ ہوئے نيں، جنہاں وچ بیلجیئم ، [۲۴۰] آئس لینڈ ، [ ۲۴۱] نیدرلینڈز ، [۲۴۲] برطانیہ ، [۲۴۳] تے امریکا شام‏ل نيں ۔ [۲۴۴]

ایہ وی دیکھو

سودھو

حوالے

سودھو
  1. ↑ "South Ossetia recognises independence of Donetsk People's Republic". Information Telegraph Agency of Russia. 27 June 2014. http://tass.ru/en/world/738110. 
  2. ↑ Alec، Luhn (۶ نومبر ۲۰۱۴). «Ukraine's rebel 'people's republics' begin work of building new states». The Guardian (به English). Donetsk. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۶ جنوری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۳۱ جنوری ۲۰۲۲. The two 'people's republics' carved out over the past seven months by pro-Russia rebels have not been recognised by any countries, and a rushed vote to elect governments for them on Sunday was declared illegal by Kiev, Washington and Brussels. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  3. ↑ «Общая информация» [General Information]. Official site of the head of the Lugansk People's Republic (به Russian). بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ مارچ ۲۰۱۸. دریافت‌شده در ۱۱ مارچ ۲۰۱۸. 11 июня 2014 года Луганская Народная Республика обратилась к Российской Федерации, а также к 14 другим государствам, с просьбой о признании её независимости. К настоящему моменту независимость республики признана провозглашенной Донецкой Народной Республикой и частично признанным государством Южная Осетия. نامعلوم پیرامیٹر دا |trans-quote= نظر انداز کردا (کمک); نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  4. ↑ ۴.۰ ۴.۱ "Ukraine says it was attacked through Russian, Belarus and Crimea borders". CNN. 24 February 2022. https://www.cnn.com/europe/live-news/ukraine-russia-news-02-23-22/h_82bf44af2f01ad57f81c0760c6cb697c. 
  5. ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ ۵.۳ ۵.۴ ۵.۵ ۵.۶ ۵.۷ (2021) The military balance 2021. Abingdon, Oxon: International Institute for Strategic Studies. ISBN 978-1-03-201227-8. 
  6. ↑ "Ukraine receives machine guns, surveillance gear from Canada as Russian threats mount". Global News. https://globalnews.ca/news/8633355/ukraine-canada-machine-guns-surveillance-gear/. 
  7. ↑ «Canada sends non-lethal military aid to further support Ukraine». Government of Canada. ۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۹ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۹ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  8. ↑ The Canadian Press (۱۴ فروری ۲۰۲۲). «Canada to give $500M loan, send $7.8M in lethal weapons to Ukraine: Trudeau». CTV News. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۵ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۶ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  9. ↑ «"Шепетівський ремонтний завод" отримав партію шасі Tatra від чеської Excalibur Army для РСЗВ "Буревій"» ["Shepetivka Repair Plant" received a batch of Tatra chassis from the Czech Excalibur Army for MLRS "Storm"] (به Ukrainian). Defense Express. ۲۳ دسمبر ۲۰۲۱. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۷ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. Нові шасі від Tatra були спеціально доопрацьовані чеською Excalibur Army під вимоги ЗСУ – в рамках виконання державного оборонного замовлення. На ДП "Шепетівський ремонтний завод" прибула партія шасі Tatra для випуску нової української 220-мм реактивної системи залпового вогню "Буревій". [Translated: The new chassis from Tatra was specially modified by the Czech Excalibur Army to the requirements of the Armed Forces – as part of the state defense order. A batch of Tatra chassis has arrived at the Shepetivka Repair Plant to produce a new Ukrainian 220-mm Bureviya multiple rocket launchers.] نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  10. ↑ «The Czech Republic is sending thousands of artillery shells to Ukraine». Czech Daily (به English). ۲۷ جنوری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ فروری ۲۰۲۲. ... the (Czech) government decided to donate 4,000 artillery shells to Ukraine for about CZK 37 million. Minister Černochová described it as a gesture of solidarity. Defence Minister Jana Černochová (ODS), who proposed the donation to the cabinet, sees it as a significant act of solidarity. The Czech Republic wants to use the donation to strengthen Ukraine’s defense capabilities. The Czech Republic will send 4006 pieces of 152-millimeter artillery ammunition to Ukraine, worth CZK 36.6 million. It will be transferred through a donation agreement. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  11. ↑ ۱۱.۰ ۱۱.۱ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے baltic-lethal-aid لئی۔
  12. ↑ «First batch of Estonia-donated Javelin missiles arrive in Ukraine». ERR News. ۱۸ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۸ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۸ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  13. ↑ ۱۳.۰ ۱۳.۱ «Estonia donates mobile field hospital to Ukrainian army». Ukrinform. ۹ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۲ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۲ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  14. ↑ «Latvia delivers Stinger missiles to Ukraine». LSM. ۲۳ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۳ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۳ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  15. ↑ «Lietuva išskraidino karinę paramą Ukrainai – siunčia "Stinger" raketas». LRT. ۱۳ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۱۳ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۱۳ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  16. ↑ «UNIAN: Lithuania hands over almost 1 million pieces of ammunition to Ukraine». Kyiv Post. ۱۲ جون ۲۰۱۹. دریافت‌شده در ۱۲ فروری ۲۰۲۲.
  17. ↑ «Netherlands to give Ukraine sniper rifles, radars, helmets». NL Times. ۱۸ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  18. ↑ ЗСУ передана партія бойових машин Oncilla Archived 17 February 2022 at the وے بیک مشین//Мілітарний, 27 April 2021
  19. ↑ Україна закупила в Польщі партію болгарських боєприпасів Archived 17 February 2022 at the وے بیک مشین//Ukrainian Military Pages, 21 April 2021
  20. ↑ "Turkey, a Sometimes Wavering NATO Ally, Backs Ukraine". The New York Times. 3 February 2022. https://www.nytimes.com/2022/02/03/world/europe/ukraine-turkey-russia-drones.html. 
  21. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے thetimesBritish anti-tank weapons لئی۔
  22. ↑ «US small arms and ammo arrive in Ukraine as Pentagon details troops to train country's military». CNN. بایگانی‌شده از اصلی در ۹ دسمبر ۲۰۲۱. دریافت‌شده در ۱۱ دسمبر ۲۰۲۱. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  23. ↑ "Italy considers offering Ukraine aid, "non-lethal" military help". Reuters. 22 February 2022. https://www.reuters.com/world/europe/italy-considers-offering-ukraine-aid-non-lethal-military-help-2022-02-23/. 
  24. ↑ "Slovakia will send mine clearance systems and healthcare material to Ukraine". 16 February 2022. https://spectator.sme.sk/c/22842829/slovakia-will-send-mine-clearance-systems-and-healthcare-material-to-ukraine.html. 
  25. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے forsvarsmakten لئی۔
  26. ↑ سائیٹ غلطی: نا منیا جان والا <ref> ٹیگ کوئی لکھت نئیں دتی گئی اتے پتے EU_UCPM_deployment لئی۔
  27. ↑ ""Киберпартизаны" заявили о взломе серверов БЖД и выставили ультиматум режиму". Charter 97. 24 January 2022. https://charter97.org/ru/news/2022/1/24/452224/. 
  28. ↑ "Білоруські "кіберпартизани" зламали сервер залізниці, щоб не пустити російські війська в країну". LB.ua. 25 January 2022. https://lb.ua/world/2022/01/25/503916_biloruski_kiberpartizani.html. 
  29. ↑ "Ukraine’s Zelensky declares martial law, vows victory". Agence France-Presse. The Times of Israel. 24 February 2022. https://www.timesofisrael.com/liveblog_entry/ukraines-zelensky-declares-martial-law-vows-victory/. 
  30. ↑ "Russia Positioning Helicopters, in Possible Sign of Ukraine Plans" (in en). 10 January 2022. https://www.nytimes.com/2022/01/10/us/politics/russia-ukraine-helicopters.html. "American officials had expected additional Russian troops to stream toward the Ukrainian border in December and early January, building toward a force of 175,000." 
  31. ↑ "The U.S. says Russia's troop buildup could be as high as 190,000 in and near Ukraine." (in en-US). The New York Times. 18 February 2022. https://www.nytimes.com/live/2022/02/18/world/ukraine-russia-news. 
  32. ↑ ۳۲.۰ ۳۲.۱ «Russia Says Destroyed Over 70 Ukraine Military Targets». The Moscow Times (به English). ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  33. ↑ «Russia-Ukraine live news: Moscow launches full-scale invasion». Al Jazeera. ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  34. ↑ «Ukrainian military says it captured two Russian soldiers». The Jerusalem Post | JPost.com. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  35. ↑ «Ukraine says 50 Russian troops killed, four tanks destroyed». Reuters (به English). ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  36. ↑ ۳۶.۰ ۳۶.۱ Rahman، Khaleda (۲۴ فروری ۲۰۲۲). «Ukraine shoots down several Russian aircraft, country's military claims». Newsweek (به English). بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  37. ↑ «Ukrainian Interior Ministry says Russian helicopter shot down in Kyiv region, and CNN has geolocated footage». CNN. ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  38. ↑ «Ukraine says more than 40 of its soldiers, 10 civilians killed». www.timesofisrael.com. ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  39. ↑ «Ukraine FM says Russia carrying out 'full-scale attack'». Al Arabiya English (به English). ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  40. ↑ «Ukrainian military plane shot down, five killed – authorities». Reuters (به English). ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  41. ↑ «Explosions heard across Ukraine as Russian military operation begins». Al Arabiya English (به English). ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  42. ↑ ۴۲.۰ ۴۲.۱ «Russia Says Destroyed Over 70 Military Targets, Including 11 Airfields In Ukraine». NDTV.com. ۲۴ فروری ۲۰۲۲. بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)
  43. ↑ «Archived copy». بایگانی‌شده از اصلی در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. دریافت‌شده در ۲۴ فروری ۲۰۲۲. نامعلوم پیرامیٹر دا |url-status= نظر انداز کردا (کمک)


سائیٹ غلطی: <ref> ٹیگ اک ٹولی جیدا ناں "lower-alpha" اے ہیگے نیں، پر کوئی <references group="lower-alpha"/> ٹیگ نا لبھیا۔

"https://pnb.wikipedia.org/w/index.php?title=یوکرین_اُتے_روسی_حملہ_۲۰۲۲ء&oldid=597839" توں لیا