یاسمین لاری
| یاسمین لاری | |
|---|---|
| (اردو وچ: یاسمین لاری) | |
 |
|
| جم | سنہ 1941 (عمر 82–83 سال)[۱] |
| وفات |
|
| شہریت |  پاکستان
|
| عملی زندگی | |
| پیشہ | راج [۲]، لکھاری ، مورخ |
| پیشہ ورانہ زبان | انگریزی |
| شعبۂ عمل | فن تعمیر [۳]، سماجی انصاف [۳] |
| اعزازات | |
فوکوکا ایشیائی ثقافت انعام (۲۰۱۶) |
|
ترمیم  | |
یاسمین لاری (پیدائش 1941ء) پاکستان دی پہلی خاتون ماہر تعمیرات نيں۔[۴][۵] اپنی پیشہ ورانہ زندگی توں 2000ء وچ فراغت دے بعد انہاں نوں دیہات تے پاکستان دے پنڈ وچ منصوبہ جات دے سلسلے وچ لے جایا جاندا اے۔ اوہ "تعمیرات سماجی انصاف تے اک مساوات پسند معاشرے دی اساس کِداں مہیا کر سکدیاں نيں" دے موضوع اُتے اپنی دلچسپی دے باعث جانی جاندیاں نيں۔
ابتدائی زندگی
سودھویاسمین لاری ڈیرہ غازی خان دے اک قصبہ وچ پیدا ہوئیاں تے اپنی زندگی دے ابتدائی سال لاہور تے اس دے نواح وچ گزارے۔ انہاں دے والد ظفر الاحسن اک ہندوستانی سول افسر سن جو لاہور تے دوسرے شہراں وچ وڈے تعمیراتی منصوبےآں اُتے کم کردے سن تے یاسمین لاری نوں اپنے والد دے ذریعے ہی فن تعمیر وچ دلچسپی پیدا ہوئی۔ انہاں دی بہن نسرین جلیل اک پاکستانی سیاست دان نيں۔ جدوں لاری پندرہ(15) سال دی سن تاں انہاں نے اپنے خاندان دے نال لندن دے سفر دے لئی پہلی مرتبہ پاکستان چھڈیا۔[۵] ایہ چھٹیاں گزارنے دے لئی اک سفر سی جس دا اختتام انہاں بہن بھائیاں دے لندن وچ اک سکول وچ داخلے توں ہويا۔[۵] نقش نگاری وچ عدم مہارت دے باعث تعمیرات دے اک سکول وچ داخلہ نہ ملنے اُتے یاسمین لاری نے دو سال لندن وچ فن نقش نگاری دی تعلیم حاصل کيتی تے بالآخر آکسفورڈ یونیورسٹی دے اسکول برائے تعمیرات وچ داخل ہو گئياں۔ [۵]
پیشہ ورانہ زندگی
سودھو1964ء وچ آکسفورڈ سکول برائے تعمیرات توں ڈگری حاصل کرنے دے بعد 23 سال دی عمر وچ لاری اپنے شریک حیات سہیل ظہیر لاری دے نال پاکستان واپس آ گئياں تے کراچی وچ لاری ایسوسی ایٹس دے ناں توں ادارہ قائم کیتا۔ [۵] درجناں ماہرین تعمیرات دے وچکار اوہ پاکستان دی پہلی خاتون ماہر تعمیرات بن گئياں۔
اپنی پیشہ ورانہ زندگی دے آغاز وچ انہاں نوں اپنی جنس دے باعث جائے تعمیر اُتے کارکنان دی جانب توں انہاں دے علم تے قابلیت اُتے تنقید دے حوالے توں بہت مشکلات پیش آئیاں ۔[۶]
1969ء وچ لاری ریبا دی ممبر منتخب ہو گئياں۔
ان دے حالیہ منصوبہ جات وچ گھر مثلاً انگوری باغ گھر (1978ء)، کاروباری عمارتاں مثلاً تاج محل ہوٹل(1981ء)، مالیاتی تے تجارتی مرکز (1989ء) تے کمپنی دا مرکز پی ایس او ہاؤس (1991ء) کراچی شامل نيں[۵]
لاری 2000ء وچ تعمیراتی کم توں سبکدوش ہو گئياں۔[۷] پر اوہ یونیسکو دے منصوبہ جاندی دی مشیر دے طور اُتے اپنے تاریخی اثاثہ دی حفاظت دے لئی سرگرم رہیاں، انہاں اپنے شوہر دی معیت وچ تنظیم اثاثہ(The_Heritage_Foundation) دے ناں توں نے اک غیر منافع بخش تنظیم بنائی تے کاروان تہمیدات (Karvan Initiatives) دی صدر نشین نيں۔[۷]
2010ء توں لاری زلزلاں تے سیلاباں توں متاثر پاکستانیاں دے لئی 36000 توں زیادہ گھر تعمیر کرچکی نيں۔ لاری روائیندی طریقہ تعمیر تے دیسی مواد دا اطلاق پاکستان دی وادی سندھ دی تعمیر نو وچ کردیاں نيں۔[۸]
2013ء وچ انہاں نے ضلع آواران وچ بلوچستان دے پینڈو زلزلہ متاثرین دی مدد کيتی۔[۸]
تعمیراتی کم
سودھومکمل کردہ منصوبہ جات
سودھو- آشیانہ جات افسران بحریہ، کراچی (Naval Officers Housing, Karachi)
[۹] - آشیانہ جات انگوری باغ Angoori Bagh Housing (also known as ABH) (1978)[۹]
- تاج محل ہوٹل کراچی (1981)[۹]
- مرکز مالیات و تجارت (FTC Building)، کراچی (1989)[۹]
- پی ایس او گھر (also known as PSO House)، کراچی (1991)[۹]
تاریخی اثاثہ جات تے بحالی دے منصوبہ جات
سودھولکھتاں
سودھویاسمین لاری دیاں لکھتاں وچ شامل نيں:
- Slums and Squatter Settlements: Their Role and Improvement Strategy
- Our Heritage in Muslim Architecture
- Tharparkar and Sialkot after the War
- 1993 – Traditional Architecture of Thatta[۱۱]
- 1997 – The Dual City: Karachi During the Raj (co-written with her son, Mihail Lari)[۱۰]
- 1997 – The Jewel of Sindh: Samma Tombs on the Makli Hill (co-authored by her husband, Suhial Zaheer Lari)[۱۰]
- 2001 – Karachi: Illustrated City Guide (photography by her husband, Suhial Zaheer Lari)
اعزازات
سودھو2002ء وچ Heritage Foundation نے اپنی کاوشاں تے نتائج دی پزیرائی دے طور اُتے United Nations System in Pakistan توں اعزاز وصول کیتا۔ [۵]
2006ء وچ لاری نوں حکومت پاکستان دی جانب توں فن تعمیر تے ورثہ دی حفاظت دے سلسلے وچ انہاں دی خدمات تے کم دی پزیرائی دے لئی ستارہ امتیاز دے اعزاز توں نوازیا گیا۔[۱۲]
2001ء وچ انہاں نے "سال دی پہلی نادر پاکستانی خاتون" دا اعزاز حاصل کیتا۔ [۱۳]
حوالے
سودھو- ↑ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6109pzc — subject named as: Yasmeen Lari — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
- ↑ Union List of Artist Names ID: https://www.getty.edu/vow/ULANFullDisplay?find=&role=&nation=&subjectid=500069904 — اخذ شدہ بتاریخ: ۷ فروری ۲۰۲۴ — خالق: Getty Research Institute — شائع شدہ از: ۵ نومبر ۲۰۱۰
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ این کے سی آر اے یو تی آئی ڈی: https://aleph.nkp.cz/F/?func=find-c&local_base=aut&ccl_term=ica=ntk20241215579 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۵ فروری ۲۰۲۴
- ↑ "Yasmeen Lari", International Archive of Women in Architecture.
- ↑ ۵.۰ ۵.۱ ۵.۲ ۵.۳ ۵.۴ ۵.۵ ۵.۶ Kazmi, Laila (2008). "Women of Pakistan – Yasmeen Lari". Jazbah. https://web.archive.org/web/20181001224123/http://kazbar.org/jazbah/yasmeen.php. Retrieved on 2015-10-26.
- ↑ Iftekhar, Anadil. "The Queen of Architecture". Jang Group of Newspapers. https://web.archive.org/web/20160304061440/http://magazine.thenews.com.pk/mag/detail_article.asp?magId=1&id=5401. Retrieved on 28 August 2014.
- ↑ ۷.۰ ۷.۱ Gillin, Jaime (2 July 2012). "Q&A with Pakistan's First Female Architect". Dwell Media LLC. https://web.archive.org/web/20160303235654/http://www.dwell.com/interviews/article/qa-pakistans-first-female-architect. Retrieved on 27 August 2014.
- ↑ ۸.۰ ۸.۱ Watkins, Katie (26 August 2014). "Al Jazeera's Rebel Architecture: Episode 2, "The Traditional Future"". Al Jazeera. http://www.archdaily.com/541222/al-jazeera-s-rebel-architecture-episode-2-the-traditional-future/. Retrieved on 27 August 2014.
- ↑ ۹.۰ ۹.۱ ۹.۲ ۹.۳ ۹.۴ Kaleem, Ayesha. "Yasmeen Lari: The Architect and the Saviour". https://nustscienceblog.wordpress.com/2015/05/08/yasmeen-lari-the-architect-and-the-saviour/. Retrieved on 2015-10-27.
- ↑ ۱۰.۰ ۱۰.۱ ۱۰.۲ ۱۰.۳ Noorani, Asif (2012-10-29). "Fighting on different fronts". http://www.dawn.com/news/759973/fighting-on-different-fronts.
- ↑ "Traditional Architecture of Thatta". http://www.academia.edu/3615261/Traditional_Architecture_of_Thatta. Retrieved on 2015-10-27.
- ↑ "About us". http://www.heritagefoundationpak.org/Page/1307/About-Us--Registration--Mission--Vision--Board-of-Directors-HF-Offices-Registration-Heritage-Foundat. Retrieved on 27 August 2014.
- ↑ Wonderwomen of the Year Awards Archived 2014-09-03 at the وے بیک مشین.
باہرلے جوڑ
سودھو- Women In Architecture Archived 2006-05-03 at the وے بیک مشین