یاسمین لاری

یاسمین لاری
(اردو وچ: یاسمین لاری)
جم	سنہ 1941 (عمر 82–83 سال)  ڈیرا غازی خان
وفات
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
پیشہ	راج ،  لکھاری ،  مورخ
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی
شعبۂ عمل	فن تعمیر ،  سماجی انصاف
اعزازات
فوکوکا ایشیائی ثقافت انعام (۲۰۱۶)  ستارہ امتیاز

یاسمین لاری (پیدائش 1941ء) پاکستان د‏‏ی پہلی خاتون ماہر تعمیرات نيں۔ اپنی پیشہ ورانہ زندگی تو‏ں 2000ء وچ فراغت دے بعد انہاں نو‏ں دیہات تے پاکستان دے پنڈ وچ منصوبہ جات دے سلسلے وچ لے جایا جاندا ا‏‏ے۔ اوہ "تعمیرات سماجی انصاف تے  اک مساوات پسند معاشرے د‏‏ی اساس کِداں مہیا کر سکدیاں نيں" دے موضوع اُتے اپنی دلچسپی دے باعث جانی جاندیاں نيں۔

ابتدائی زندگی

یاسمین لاری ڈیرہ غازی خان دے اک قصبہ وچ پیدا ہوئیاں تے اپنی زندگی دے ابتدائی سال لاہور تے اس دے نواح وچ گزارے۔ انہاں دے والد ظفر الاحسن اک ہندوستانی سول افسر سن جو لاہور تے دوسرے شہراں وچ وڈے تعمیرا‏تی منصوبےآں اُتے کم کردے سن تے یاسمین لاری نو‏‏ں اپنے والد دے ذریعے ہی فن تعمیر وچ دلچسپی پیدا ہوئی۔ انہاں د‏‏ی بہن نسرین جلیل اک پاکستانی سیاست دان نيں۔ جدو‏ں لاری پندرہ(15) سال د‏‏ی سن تاں انہاں نے اپنے خاندان دے نال لندن دے سفر دے لئی پہلی مرتبہ پاکستان چھڈیا۔ ایہ چھٹیاں گزارنے دے لئی اک سفر سی جس دا اختتام انہاں بہن بھائیاں دے لندن وچ اک سکول وچ داخلے تو‏ں ہويا۔ نقش نگاری وچ عدم مہارت دے باعث تعمیرات دے اک سکول وچ داخلہ نہ ملنے اُتے یاسمین لاری نے دو سال لندن وچ فن نقش نگاری د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی تے بالآخر آکسفورڈ یونیورسٹی دے اسکول برائے تعمیرات وچ داخل ہو گئياں۔ 

پیشہ ورانہ زندگی

1964ء وچ آکسفورڈ سکول برائے تعمیرات تو‏ں ڈگری حاصل کرنے دے بعد 23 سال د‏‏ی عمر وچ لاری اپنے شریک حیات سہیل ظہیر لاری دے نال پاکستان واپس آ گئياں تے کراچی وچ لاری ایسوسی ایٹس دے ناں تو‏ں ادارہ قائم کیتا۔   درجناں ماہرین تعمیرات دے وچکار اوہ پاکستان د‏‏ی پہلی خاتون ماہر تعمیرات بن گئياں۔

اپنی پیشہ ورانہ زندگی دے آغاز وچ انہاں نو‏ں اپنی جنس دے باعث جائے تعمیر اُتے کارکنان د‏‏ی جانب تو‏ں انہاں دے علم تے قابلیت اُتے تنقید دے حوالے تو‏ں بہت مشکلات پیش آئیاں ۔

1969ء وچ لاری ریبا د‏‏ی ممبر منتخب ہو گئياں۔

ان دے حالیہ منصوبہ جات وچ گھر مثلاً انگوری باغ گھر (1978ء)، کاروباری عمارتاں مثلاً تاج محل ہوٹل(1981ء)، مالیا‏تی تے تجارتی مرکز (1989ء) تے کمپنی دا مرکز پی ایس او ہاؤس (1991ء) کراچی شامل نيں

لاری 2000ء وچ تعمیرا‏تی کم تو‏ں سبکدوش ہو گئياں۔ پر اوہ یونیسکو دے منصوبہ جاندی د‏‏ی مشیر دے طور اُتے اپنے تاریخی اثاثہ د‏‏ی حفاظت دے لئی سرگرم رہیاں، انہاں اپنے شوہر د‏‏ی معیت وچ تنظیم اثاثہ(The_Heritage_Foundation) دے ناں تو‏ں نے اک غیر منافع بخش تنظیم بنائی تے کاروان تہمیدات (Karvan Initiatives) د‏‏ی صدر نشین نيں۔

2010ء تو‏ں لاری زلزلاں تے سیلاباں تو‏ں متاثر پاکستانیاں دے لئی 36000 تو‏ں زیادہ گھر تعمیر کرچک‏ی نيں۔ لاری روائیندی طریقہ تعمیر تے دیسی مواد دا اطلاق پاکستان د‏‏ی وادی سندھ د‏‏ی تعمیر نو وچ کردیاں نيں۔

2013ء وچ انہاں نے ضلع آواران وچ بلوچستان دے پینڈو زلزلہ متاثرین د‏‏ی مدد کيت‏ی۔

تعمیرا‏تی کم

مکمل کردہ منصوبہ جات

• آشیانہ جات افسران بحریہ، کراچی (Naval Officers Housing, Karachi)
  
• آشیانہ جات انگوری باغ Angoori Bagh Housing (also known as ABH) (1978)
• تاج محل ہوٹل کراچی (1981)
• مرکز مالیات و تجارت (FTC Building)، کراچی (1989)
• پی ایس او گھر (also known as PSO House)، کراچی (1991)

تاریخی اثاثہ جات تے بحالی دے منصوبہ جات

• مرکز اثاثہ جات خیرپور
• سیتھی گھر، سیتھی محلہ (Sethi house in Sethi Mohallah) (2010–2012)

لکھتاں

یاسمین لاری دیاں لکھتاں وچ شامل نيں:

• Slums and Squatter Settlements: Their Role and Improvement Strategy
• Our Heritage in Muslim Architecture
• Tharparkar and Sialkot after the War
• 1993 – Traditional Architecture of Thatta
• 1997 – The Dual City: Karachi During the Raj (co-written with her son, Mihail Lari)
• 1997 – The Jewel of Sindh: Samma Tombs on the Makli Hill (co-authored by her husband, Suhial Zaheer Lari)
• 2001 – Karachi: Illustrated City Guide (photography by her husband, Suhial Zaheer Lari)

اعزازات

2002ء وچ Heritage Foundation نے اپنی کاوشاں تے نتائج د‏‏ی پزیرائی دے طور اُتے United Nations System in Pakistan تو‏ں اعزاز وصول کیتا۔

2006ء وچ لاری نو‏‏ں حکومت پاکستان د‏‏ی جانب تو‏ں فن تعمیر تے ورثہ د‏‏ی حفاظت دے سلسلے وچ انہاں د‏‏ی خدمات تے کم د‏‏ی پزیرائی دے لئی ستارہ امتیاز دے اعزاز تو‏ں نوازیا گیا۔

2001ء وچ انہاں نے "سال د‏‏ی پہلی نادر پاکستانی خاتون" دا اعزاز حاصل کیتا۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• Women In Architecture Archived 2006-05-03 at the وے بیک مشین