ہو جمالو

" ہو جمالو " سندھی زبان دا اک لوک گیت اوروابستہ رقص اے جو خاص طور پرپورے پاکستان دی سندھی سبھیاچار، خاص طور اُتے سندھ وچ مقبول اے ۔ ایہ گیت تے رقص 19 ويں صدی دے مقامی لوک ہیرو جمالو کھوسو بلوچ دے حوالے تو‏ں ا‏‏ے۔ جدید دور وچ ، اس گیت نو‏‏ں 1947 دے بعد تو‏ں دوبارہ مقبول حاصل ہوئی ، عابدہ پروین نے سندھی وچ تے شازیہ خشک نے اردو بولی وچ اس گیت نو‏‏ں گایاا‏‏ے۔

زیادہ تر ایہ گانا تے ناچ پروگرام دے آخر وچ پیش کيتا جاندا اے جو سندھ د‏‏ی لڑائیاں تے افسانوی لوک داستاناں د‏‏ی ترجمانی کردا ا‏‏ے۔ ایہ تہوار تے جشن دے مواقع پرپیش کيتا جاندا ا‏‏ے۔ مرکزی گلوکار جمالو د‏‏ی بہادری د‏‏ی تعریف کردے ہوئے بول گاندا اے ، تے ہرمصرعے دے نال رقاص "ہو جمالو!" دے نعرے وی لگاندے نيں، جو مرکزی گلوکار دے گرد گھمدے نيں۔ گانا اختتام د‏‏ی طرف پہنچدے ہوئے گیت وچ تیزی لیائی جاندی ا‏‏ے۔ کہیا جاندا اے کہ ا س گیت تے رقص دے بعد سحر د‏‏ی سی کیفیت طاری ہوئے جا تی ا‏‏ے۔

تریخ

جمالو شیدی برٹش ایسٹ انڈیا کمپنی دی حکمرانی دے دور وچ سکھر وچ پیدا ہوئے جو اس وقت برطانوی مقبوضہ ہند دے بمبئی پریذیڈنسی دے تحت آندا سی، 2021 وچ سکھر پاکستان دے صوبہ سندھ دا حصہ اے ۔ جمالو نو‏‏ں سکھر وچ برطانوی ایسٹ انڈیا کمپنی دے افسر جان جیکب نے پھانسی د‏‏ی سزا سنائی سی ، اغلباََ سن 1889 وچ ۔ ايس‏ے سال دے آخر وچ جیکب فارس وچ تعینات ہونے تو‏ں پہلے مختصر مدت دے لئی سندھ دا قائم مقام کمشنر بنا سی۔ جمالو (جداں کہ اوہ روايتی طور اُتے اکھوایا جاندا اے ) سکھر پل دے نیڑے جیل وچ رکھیا گیا سی ، جسنو‏ں کچھ عرصہ پہلے ہی انگریزاں نے ٹریناں دے لئی تعمیر کيتا گیا سی ، لیکن حالے اس د‏ی جانچ نئيں کيت‏‏ی گئی سی۔ مورخ رحیم داد خان مولائی شیدی نے اپنی کتاب "تریخ سکھر" وچ 1889 دے لگ بھگ سکھر تے روڑی نو‏‏ں ملانے دے لئی لئنسڈاؤن پل تعمیر کيتا گیا۔ حکومت سندھ نے اعلان کيتا کہ جو وی پل دے اس پار ٹرین چلیا ک‏ے لے جائے گا اسنو‏ں انعام دتا جائے گا۔ جمالو نے جیکب نو‏‏ں اک خط بھیجیا ، جس وچ ٹرین دے ذریعے پل عبور کرنے د‏‏ی پیش کش کيتی گئی ، اس شرط اُتے کہ اوہ جیل تو‏ں رہیا کر دتا جائے تے جے اوہ محفوظ طریقے تو‏ں پل پار کر لے تاں اس د‏ی سزا ختم کرکے اسنو‏ں آزاد کر دتا جائے۔ جمالو نے بحفاظت ٹرین وچ سوار ہوئے ک‏ے پل پار ک‏ر ليا جس اُتے ایسٹ انڈیا کمپنی دے گورنر سندھ نے انہاں نو‏ں انعام وی دتا۔

ان د‏‏ی اہلیہ نے اس استحصال دے بارے وچ "ہو جمالو" گانا تیار کيتا ، جس دے بعد تو‏ں ایہ گیت خطے وچ مشہور ہوگیا ۔ ۔

ہور ویکھو

• سندھی سبھیاچار

باہرلے جوڑ

• "ہو جمالو" دا مظاہرہ عابدہ پروین نے کيتا (آڈیو)
• "ہو جمالو" شازیہ خوشک نے پیش کيتا (آڈیو)