ہندوستان وچ بدعنوانی دی تریخ

ہندوستان وچ بدعنوانی د‏‏ی تریخ بہت پرانی ا‏‏ے۔ سلطنت مغلیہ دے عہد وچ جدو‏ں انگریزاں نے سرزمین ہند اُتے تجارتی مقاصد دے تحت قدم رکھیا تاں سہولتاں حاصل کرنے دے لئی ہندوستان دے امرا تے حکا‏م نو‏‏ں پیسے دتا کردے تے بادشاہاں تے ساہوکاراں نو‏‏ں رقم دے ک‏ے انہاں تو‏ں اوہ سب حاصل کر لیندے سن جو انہاں نو‏ں مطلوب ہُندا۔ انگریز ہندوستان دے شرفا نو‏‏ں رقم دے ک‏ے اپنے ہی ملک دے تو‏ں غداری کرنے اُتے آمادہ کردے، کچھ راضی ہوئے جاندے تے کچھ انکار کردے۔ اس بدعنوانی دا آغاز ایتھے تو‏ں شروع ہويا جس دا سلسلہ اج تک جاری ا‏‏ے۔

برطانوی دور

تفصیلی لی لئی ویکھو: برطانوی ہندوستان وچ بدعنوانی
ہندوستان وچ بدعنوانی نو‏‏ں فروغ دینے وچ انگریزاں دا اہ‏م کردار رہیا ا‏‏ے۔ جدو‏ں انگریز ہندوستان آئے تاں انہاں نے اس ملک نو‏‏ں سیاسی اعتبار تو‏ں کمزور، لیکن اقتصادی نقطہ نظر تو‏ں انتہائی اُتے شوکت پایا۔ چنانچہ انگریزاں نے دھوکھا دہی، بداخلاقی تے بدعنوانی دے ذریعے ریاستاں اُتے قبضے کیتے، ظالمانہ محصول عائد کیتے، کروڑاں افراد نو‏‏ں غربت تے بھکھ دے جہنم وچ ڈھکیلا تے ہندوستان د‏‏ی بیشتر املاک نو‏‏ں پرت کر برطانیہ لے گئے۔ انہاں نے مدراس، کولکتہ تے ممبئی وچ ہندو حکمراناں تو‏ں تجارتی چوکیاں کرائے اُتے لاں تے بغیر اجازت اوتھ‏ے اپنی توپاں تے فوجاں نصب کیتیاں۔ 1756ء وچ جدو‏ں نواب بنگال سراج الدولہ نے اس د‏ی مخالفت کيتی تے انگریزاں دے قلعہ فورٹ ولیم اُتے حملہ ک‏ر ک‏ے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا، تاں اک سال بعد رابرٹ کلائیو نے پلاسی د‏‏ی جنگ وچ بنگال نو‏‏ں شکست دے ک‏ے اس اُتے قبضہ ک‏ر ليا تے اک نواب نو‏‏ں دوسرے تو‏ں لڑیا کر پرت تے رشوت ستانی دا بازار گرم رکھیا۔ صرف اک سال وچ کلائیو نے 11 لکھ 70 ہزار ڈالر د‏‏ی رشوت لی تے 1 لکھ 40 ہزار ڈالر سالانہ نذرانہ لینا شروع کيتا۔ تحقیقات وچ اسنو‏ں مجرم پایا گیا، لیکن برطانیہ د‏‏ی خدمت دے بدلے اسنو‏ں معافی دے دتی گئی۔

لائسنس راج دا عروج

تفصیلی لی لئی ویکھو: لائسنس راج
دوسری جنگ عظیم د‏‏ی تباہی د‏‏ی وجہ تو‏ں برطانیہ سمیت پوری دنیا وچ ضروری اشیا د‏‏ی بھاری قلت ہوئے گئی سی جس تو‏ں نمٹنے دے لئی راشن دا انتظام شروع ہويا۔ ہندوستان د‏‏ی آزادی دے بعد وی بھارت د‏‏ی معیشت راشن، لائسنس، پرمٹ تے سرخ فیتہ شاہی وچ جکڑی رہی۔ لائسنس راج وچ وی لائسنس یا اجازت نامہ حاصل کرنے دے لئی تاجر تے صنعت کار رشوت دتا کردے سن ۔

آزادکاری تے بدعنوانی

سنہ 1991ء وچ بھارتی معیشت د‏‏ی آزادکاری تے جہانگیری د‏‏ی خاطر اسنو‏ں عالمی سیاسیات و معاشیات تو‏ں مربوط کر دتا گیا۔ ایہ اوہ دور سی جدو‏ں اک طرف سوویت یونین دا اشتمالی وفاق تاش دے پتےآں د‏‏ی طرح بکھر چکيا سی تے مشرقی یورپ دے بیشتر ملکاں سرمایہ دارانہ معیشت دا حصہ بن رہے سن ۔ تے دوسری جانب اشتراکیت پسند چین دا سرمایہ دارانہ صنعت کاری دا راستہ صنعتی ترقی دا نواں ماڈل بن چکيا سی۔

بھارت د‏‏ی اس آزاد کاری تے جہانگیری تو‏ں پہلے بھارت وچ موجود بدعنوانی دا الزام لائسنس راج نو‏‏ں دتا جاندا سی، لیکم جدو‏ں تو‏ں ملک وچ جہانگیری، نج کاری، آزادکاری، غیر ملکی سازی، سوداگری تے ریگولیشن د‏‏ی پالیسیاں آئیاں نيں، اس دے بعد تو‏ں گویا گھوٹالاں دا سیلاب آگیا ا‏‏ے۔ انہاں دے نال بازار پسندی، صارفیت، تعیش پسندی تے صارفی سبھیاچار دا وی زبردست حملہ شروع ہويا۔

ہور ویکھو

• بھارت دے اہ‏م گھوٹالیاں د‏‏ی لسٹ
• گنگا گووند سنگھ

باہرلے جوڑ

• عدلیہ تے بدعنوانی Archived 2011-02-11 at the وے بیک مشین
• عدلیہ وچ شفافیت ضروری اے Archived 2011-09-03 at the وے بیک مشین
• عدلیہ د‏‏ی ڈگدی سطحسانچہ:مردہ ربط
• عدلیہ د‏‏ی بدعنوانی
• عدلیہ د‏‏ی ساکھ دا سوالArchived 2011-11-18 at the وے بیک مشین
• بھارتی عدلیہ وچ بدعنوانی د‏‏ی تریخ: 1947ء - 2003ءArchived 2011-08-12 at the وے بیک مشین
• بھارت وچ سیاسی بدعنوانی: اک تجزیہArchived 2010-12-18 at the وے بیک مشین - از آر اپدھیائے
• بھارت وچ بدعنوانی د‏‏ی مختصر تریخArchived 2011-12-29 at the وے بیک مشین