ہجرت حبشہ

حضرت محمد صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دی دعوت اسلام توں جدو‏‏ں دینِ حق روز بروز پھلنے پھولنے لگیا تے حمزہ تے عمر رضی اللہ عنہم اجمعین جیسی جلیل القدر ہستیاں وی ایمان لے آئیاں تو اسلام نوں زبردست تقویت ملی لیکن جداں جداں اسلام غرباء تے کمزوراں توں ودھ کر انہاں معززین وچ پھیلیا قریش دی مخالفت اسی قدر تیز ہُندی گئی۔ ہن انہاں نے غریب مسلماناں نوں مشق ستم بنایا جسناں مسلمان تو اسلام دی خاطر برداشت کر دے رہے لیکن آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم انہاں بے گناہاں اُتے ظلم و ستم برداشت نہ کر سکے تے مسلماناں نوں سکون دی خاطر حبشہ ول ہجرت دا حکم دتا جو اک مسیحی ملک سی۔ ایتھے دا بادشاہ نجاشی رحمدل سی۔ آنحضرت صلی اللہ علیہ و آلہ وسلم دے حکم توں مسلماناں نے سکون دی خاطر نبوت دے پنجوی‏‏ں سال ہجرت دی جس وچ 11 مرد تے 4 عورتاں شامل سن۔ انہاں وچ عثمان ۔ تے رقیہ سانچہ:رض مو وی سن۔ حبشہ ول دو ہجرتاں ہوئیاں

حبشہ دی پہلی ہجرت

پہلی ہجرت وچ عثمان بن مظعون ؓ رئیس قافلہ سن۔

مہاجرین مرد

• عثمان بن عفان
• ابوحذیفہ
• زبیر بن عوام
• مصعب بن عمیر
• عبدالرحمن بن عوف
• ابوسلمہ بن عبدالاسد
• عثمان بن مظعون
• عامر بن ربیعہ
• ابوسیرہ بن ابی رہم
• سہیل بن بیضاء
• حاطب بن عمرو

مہاجرات عورتاں

• رقیہ ؓ
• سہلہ بن سہیل ؓ
• ام سلمہ ؓ
• لیلی بنت ابی حشمہ ؓ

اس قافلہ دی روانگی دے بعد لوک برابر ہجرت کر دے رہے۔

مہاجرین دے اخراج دی کوشش

نجاشی دے کول عبد اللہ بن ربیعہ اورعمروبن العاص ہدایاوتحائف دے نال گئے کہ اوہ کسے نہ کسے طرح پناہ گزین نوں اوتھے توں نکلوا دتیاں نجاشی نے پچھیا کہ تمہارا کون سادین اے جس دے باعث تو نے آبائی مذہب نوں چھڈدیا تے اوہ تمہارا جدید مذہب اسی‏‏ں سب لوگاں دے مذہب توں نرالا اے، اس دا جواب جعفر ؓ نے اک مختصر تقریر وچ دتا۔ جعفر ؓ دی تقریر ایہا الملک،اسی‏‏ں جاہل قوم سن،بتاں نوں پوجدے سن مردار خوار سن ،فواحش وچ مبتلا سن، قطع رحم کر دے سن،پڑوسیاں دے نال برا برتاؤ رکھدے سن، ساڈا زبردست زبردست نوں کھاجاندا سی، ساڈی ایہ حالت سی کہ اسی‏‏ں وچ اللہ نے اک ایسا پیغمبر مبعوث کیتا، جس دے صدق ،عفاف، امانت اورنسب نوں اسی‏‏ں جانتے نیں ،اس نے اسی‏‏ں نوں خدائے واحد ول بلایا کہ اسی‏‏ں صرف اسی دی پرستیش کرو اوراپنے اوراپنے آبا دے اصنام دی پرستش چھڈداں ،اس نے اسی‏‏ں نوں سچ بولنے، امانت ادا کرنے ،صلحہ رحمی کرنے ،پڑوسیاں دے نال حسن سلوک توں پیش آنے حرام باتاں اورخونریزی توں محترز رہنے دا حکم دتا، اورفواحش توں ،جھوٹ بولنے توں ،یتیم دا مال کھانے توں عفیفہ عورتاں اُتے تہمت لگانے توں منع کیتا اورخدائے واحد دی تنہا عبادت دا حکم دتا کہ اس وچ کسے نوں شریک نہ کرو،اورصوم وصلوۃ اورزکوٰۃ دا حکم دتا اسی‏‏ں نے اس نوں منیا اوراس اُتے ایمان لیائے ہن جدو‏‏ں کہ اسی‏‏ں نے شرک چھڈ کر خدا پرستی اختیار دی اورحلال اورحرام نوں حرام جانا اس اُتے ساڈی قوم ساڈی دشمن ہو گئی اورہم نوں طرح طرح دی تکلفاں پہنچانے لگی کہ اسی‏‏ں خدا پرستی نوں چھڈ کر اصنام پرستی شروع کر دتیاں۔ نجاشی نے قرآن سننے دی خواہش دی، جعفر ؓ نے کھیٰعٰص دا تھوڑا سا ابتدائی حصہ سنایا جس نوں سن کر نجاشی اوراس دے درباری اسقف اس قدر متاثر ہوئے کہ روتے روتے ڈاڑھیاں تر ہوگئاں نجاشی نے کہیا کہ ایہ اورعیٰسی دا لیایا ہویا مذہب اک ای چراغ دے دو پرتوہاں۔ وفد قریش نے نجاشی دے سامنے مسلماناں توں حضرت عیسیٰ علیہ السلام دے متعلق انہاں دا عقیدہ دریافت کیتا جائے،،نجاشی نے سوال کیتا کہ عیسیٰؑ دے متعلق کیتا عقیدہ رکھدے ہو، جعفر ؓ نے جواب دتا کہ ساڈی کتاب دے رو توں اوہ اللہ دے بندے اوراس دے رسول تے اس دی روح سن، نجاشی نے زمین اُتے ہاتھ مار کرایک تنکا اٹھایا اورکہا کہ جو تو کہندے ہو،حضرت عیسیؑ اس تنکے توں ذرہ برابر وی زیادہ نواں‏‏ں سن، اس اُتے بطارقہ بوہت زیادہ چین بجبین ہوئے اورقریش دی سفارت ناکام رہی۔

حبشہ دی دوسری ہجرت

اک افواہ اڑی کہ مکہ دے حالات درست ہو گئے تو مسلمان حبشہ توں واپس آگئے دوبارہ تکالیف حد توں ودھنے لگاں تو اس لئی آنحضرت ﷺ نے وبارہ ہجرت حبشہ دی اجازت دے دی، مگر اس مرتبہ پہلی ہجرت وانگ آسانی توں قافلہ چلاجانا دشوار سی،کفارنے سخت مزاحمت دی،طرح طرح رکاوٹاں ڈالنا شروع کیتیاں،اُتے 83 مرد اور20 عورتاں دا قافلہ کسے نہ کسے طرح حبش روانہ ہو گیا، اکثر دے اسمائے گرامی حسب ذیل نیں:

مہاجرین مرد

1. عثمان بن عفان ؓ
2. ابوحذیفہ ؓ
3. عبد اللہ بن جحش ؓ
4. شجاع بن وہب ؓ
5. عتبہ بن غزوان ؓ
6. طلیب بن عمیر ؓ
7. عبد الرحمن بن عوف ؓ
8. عبد اللہ بن مسعود ؓ
9. مقداد بن عمروؓ
10. ابوسلمہ بن عبد الاسد ؓ
11. معتب بن عوف ؓ
12. عامر بن ربیعہ ؓ
13. خنیس بن حذافہ ؓ
14. عثمان بن مظعون ؓ
15. عبد اللہ بن مظعون ؓ
16. قدامہ بن مظعون ؓ
17. سائب بن عثمان ؓ
18. ابوسبرہ بن ابی رہم ؓ
19. عبد اللہ بن مخرمہ ؓ
20. حاطب بن عمرو ؓ
21. عبد اللہ بن سہل ؓ
22. سعد بن خولہ ؓ
23. ابو عبید ہ بن جراح ؓ
24. سہیل بن بیضاء ؓ
25. معمر بن ابی سرح ؓ
26. عیاض بن زہیر
27. جعفر بن ابی طالب ؓ
28. خالد بن سعید ؓ
29. معیقیب بن ابی فاطمہ ؓ
30. خالد بن حزام ؓ
31. اسود بن نوفل ؓ
32. عمروبن امیہ ؓ
33. یزید بن زمعہ ؓ
34. ابوالروم بن عمیر ؓ
35. خراس بن نضر ؓ
36. جہم بن قیس ؓ
37. ابو فکیہہ ؓ
38. مطلب بن ازہر ؓ
39. عتبہ بن مسعود ؓ
40. شرجیل بن حسنہ ؓ
41. حارث بن خالد ؓ
42. عمروبن عثمان ؓ
43. عباد بن ابی ربیعہ ؓ
44. ہاشم بن ابوحذیفہ ؓ
45. ہبار بن سفیان ؓ
46. عبد اللہ بن سفیان ؓ
47. معمر بن عبد اللہ ؓ
48. عبد اللہ بن حذافہ ؓ
49. قیس بن حذافہ ؓ
50. ہشام بن عاص ؓ
51. ابو قیس بن حارث ؓ
52. سائب بن حارث ؓ
53. حجاج بن حارث ؓ
54. تمیم بن حارث ؓ
55. سعید بن حارث ؓ
56. سعید بن عمرو ؓ
57. محمیہ بن جزاء ؓ
58. حاطب بن حارث ؓ
59. خطاب بن حارث ؓ
60. سفیان بن معمر ؓ
61. خالد بن سفیان ؓ
62. جنادہ بن سفیان ؓ
63. نبیہہ بن عثمان ؓ
64. سلیط بن عمرو ؓ
65. سکران بن عمرو ؓ
66. مالک بن زمعہ ؓ
67. حضر ت عمرو بن حارث ؓ
68. عثمان بن عبد غنم ؓ

مہاجرات عورتاں

1. سودہ بنت زمعہ ؓ
2. فاطمہ بنت علقمہ ؓ
3. عمیرہ بنت سعدی ؓ
4. حسنہ ام شرجیل ؓ
5. حبیبہ بنت ابوسفیان ؓ
6. ام سلمہ ؓ
7. ربطہ بنت حارث ؓ
8. رملہ بنت ابی عوف ؓ
9. لیلی بنت ابی حتمہ ؓ
10. سہلہ بنت سہیل ؓ
11. ام کلثوم اسماء بنت عمیس ؓ
12. فاطمہ بنت عمیس ؓ
13. امینہ بنت خلف ؓ
14. خزیمہ بنت جہم ؓ
15. ام حرملہ ؓ
16. فاطمہ بنت مجلل ؓ
17. فکیہہ بنت یسار ؓ
18. برکہ بنت یسار ؓ
19. اسما بنت عمیس ؓ

غریب مسلماناں نوں خانمان برباد کرنے دے بعد وی قریش دی آتشِ غضب نہ ٹھنڈی ہوئی ،چنانچہ آنحضرت ﷺ نوں اورآپ ﷺ دی حمایت دے بدلے وچ بنوہاشم دا مقاطعہ کر دتا، اورایک معاہدہ مرتب کیتا،جس دی رو توں بنو ہاشم دے نال ہر قسم دے تعلقات جرم قراردیے گئے، اس ظالمانہ معاہدہ دے بعد بنو ہاشم شعب ابی طالب وچ پناہ گزین ہو گئے اورتین سال تک قید وبند وچ گزارے ،بالآخر قریش دے اک نرم دل آدمی ہشام بن عمرو نوں بنو ہاشم دی بے کسے اُتے رحم آیا، اورانہاں نے چند معززین دی تائید توں اس معاہدہ نوں منسوخ کرکے چاک کر پایا، او رہاشمیاں نوں قید تنہائی توں نجات ملی۔

ہور دیکھو

نجاشی