گنبد خضرا
متناسقات: 24°28′03.22″N 039°36′41.18″E / 24.4675611°N 39.6114389°Eگنبد خضریٰ (عربی: القبة الخضراء، انگریزی: Green Dome) مسجد نبوی دا عظیم الشان سبز گنبد اے جو پیغمبر اسلام حضرت محمد صلی اللہ علیہ وسلم، حضرت ابوبکر صدیق تے حضرت عمر دی قبورہائے مبارکہ اُتے واقع اے۔ ایہ گنبد اپنی قدامت دے باوجود اپنی خوشنمائی تے اپنے منفرد انداز تعمیر دے سبب اسلامی فن تعمیر دا انوکھا شاہکار اے۔ گنبد خضریٰ مسلماناں دے لئی باعث عقیدت و احترام اے۔
تریخ
سودھوقبر اُتے گنبد دی تریخ مملوک سلطان سیف الدین قلاوون دے دور تک پہنچکی اے [۱] جنہاں نے اسنوں1279ء بمطابق 678ھ وچ تعمیر کروایا۔ اصل ساخت وچ لکڑی استعمال کیتی گئی سی۔[۲] ہر نويں حکمران دی طرف توں بحالی دے کماں دے وقت اسنوں سفید تے نیلا رنگ کيتا جاندا رہیا۔ 1481ء وچ مسجد وچ شدید اگ لگکےجس دے نتیجہ وچ گنبد وی جل گیا۔ گنبد دی دوباہ تعمیر دا کم مملوک سلطان قايتبای نے شروع کيتا۔ اس مرتبہ ایداں دے حادثات توں بچاؤ دے لئی لکڑی دی بجائے اِٹاں دا ڈھانچہ بنایا گیا تے لکڑی دے گنبد دی حفاظت دے لئی سیسہ دا استعمال کيتا گیا۔
سولہويں صدی وچ عثمانی سلطان سلیمان اعظم نے گنبد نوں سیسہ دی چادراں دے نال مڑھوایا فیر 1818ء وچ عثمانی سلطان محمود بن عبد الحمید نے اسنوں سبز رنگ کروایا اس دے بعد توں ایہ ایسا ہی اے۔
مرحلہ وار تریخ
سودھو- روضہ انور اُتے سب توں پہلا گنبد 678 ھ ( 1269) وچ تعمیر ھوا تے اس اُتے ذرد رنگ کرایا گیا تے اوہ پیلا گنبد کہلیایا۔ فیر مختلف ادوار وچ تغیر وتبدل ہُندا رہیا۔
- 888 ھ 1483 وچ کالے پتھر توں نواں گنبد بنایا گیا تے اس اُتے سفید رنگ کروایا گیا ۔ عشاق اسنوں " گنبد بیضا ء " یعنی سفید گنبد کہنے لگے ۔
- 980 ھ 1572 ء وچ انتہائ حسین گنبد بنایا گیا تے اسنوں رنگ برنگے پتھراں توں سجایا گیا ۔ ہن اس دا اک رنگ نہ رہیا ۔ غالبا میناکاری دے دلکش وجاذب نظر منظر دے باعث اوہ رنگ برنگا گنبد کہلایا ۔
- 1233 ھ 1818ء وچ ازسرنو اس دی تعمیر کيتی گئی تے اس اُتے سبز رنگ کيتا گیا ۔ جو " ا لقبتہ الخضراء " یعنی * سبز گنبد * دے ناں توں مشہور ھوا ۔ اس دے بعد ہن تک کِسے نے اس وچ ردوبدل نئيں کيتا