گجرانوالا گرو نانک خالصہ کالج
گجراں والہ گرو نانک خالصہ کالج پنجاب یونیورسٹی، چنڈی گڑھ دا اک کالج اے جو لدھیانہ شہر وچ واقع اے۔ اس دیاں تعلیمی خدمات نال منکھتا(انسانیت) دی سیوا کرن دے صدی (100) سال وچ چل رہا اے، ایہہ وکھ وکھ کھیتراں وچ انڈرگریجئیٹ اتے پوسٹ-گریجوئیٹ ڈگری کورساں دی پیش کش کردا اے۔
اتہاس
سودھوگجراں والہ گرو نانک خالصہ کالج، لدھیانہ دی کہانی نوں تن وکھرے پڑاواں وچ بیانیا جا سکدا اے۔ پہلے پڑائ اتے کالج دی بنیاد 20 ویں صدی دے شروع وچ سکھ پنرجاگرن دے چکر وچ آؤندی اے۔ گجراں والہ دے سکھ اشرافیہ لوکاں وچوں آئے کجھ لوک 1838 ای۔ وچ اکٹھے ہو گئے اتے گجراں والہ وچ خالصہ ہائی سکول قائم کرن لئی اک خالصہ کمیٹی (بعد وچ خالصہ ایجوکیشنل کونسل) بنائی۔ اس سکول نے چار سال پہلاں مشہور خالصہ کالجیئیٹ سکول، امرتسر توں کم کرنا شروع کیتا سی۔ اس سکول دی وڈا عمارت دا نیہہ پتھر 18 نومبر، 1912 نوں پنجاب دے گورنر سر لویس دانے، گجراں والہ دے باہری حصے وچ رکھیا گیا سی۔ بہت دیر پہلاں، سکول راوی ندی توں پار پیشاور تک دے سارے کھیتر وچ، سبھ توں ودھ مشہور بن گیا۔ سانوں خالص ایجوکیشنل کاؤنسل، گجراں والہ دا ذکر اچّ پدھری ووکیبولری وچ پنجاب یونیورسٹی کیلنڈر، لاہور (1918) وچ ملدا اے، جدوں کونسل نے اک انٹرمیڈیئیٹ کالج شروع کرن لئی مانتا لئی عرضی دتی سی۔ شریمان ایم یو مور، اک آئرشمین، نوں اس کالج دا پہلا پرنسپل تعینات کیتا گیا سی۔ اوہ لگبھگ دو سال رہا اتے کالج لئی صحت مند پرمپراواں نوں ابھارن لئی زمین دی برابری کیتی۔ سال 1920 تک، کالج دی عمارت دا کم پورا ہو گیا سی۔ سن 1921 ء وچ بھائی جودھ سنگھ (بعد وچ وائس-چانسلر، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ) پرنسپل وجوں شامل ہوئے۔ اوہ میڈیکل اتے نان-میڈیکل دھاراواں شروع کرن وچ اہم رہا۔
حالانکہ، اس ویلے دوران کجھ دکھدائی واقعے وی ویکھیاں گئیاں - امرتسر وکھے جلیانوالا باغ قتل عام اتے گجراں والہ وچ دنگے، اسدے بعد مارشل لاء لاگوُ کیتا گیا اتے خالصہ سکول بورڈنگ ہاؤس اتے کھیڈ میداناں وچ بمباری کیتی گئی۔ اسے عرصے دوران، مہاتما گاندھی اتے لاجپت رائے جون 1921 وچ گجراں والہ گئے (کیونکہ دھارا 144 لاہور وکھے چلائی گئی سی اتے اوہ اتھے کوئی عوامی سبھا دا پربندھ نہیں کر سکدے سن)، اک اتردائک عوامی اکٹھ نوں سنبودھت کیتا اتے لوکاں نوں شامل ہون لئی سدا دتا کانگرس دا اتعاون پروگرام دوواں نے گرو نانک خالصہ کالج دے طالب علماں نوں وی مخالف کیتا۔ اجہیاں حالات وچ، پربندھن نوں بہت زور پایا گیا کہ اوہ کالج نوں پنجاب یونیورسٹی، لاہور توں ہٹا دتا جاوے اتے اس وچ مہاتما گاندھی دی وکالت مطابق کتا / ہنر سکھلائی دی بنیاد تے مُicلی سکھیا پروگرام دی شروعات کرن دتی جائے۔ پر ایہہ پروگرام پورے دیش وچ کتے وی سفلتا دے نال ملیا۔ پھر وی ساڈے کالج وچ کجھ طالب علم اتے استاد (جسنوں گرو نانک خالصہ نیشنل کالج کیہا جاندا اے) نے اس ‘قومی’ پروگرام نوں اگے ودھاؤن دی پوری کوشش کیتی۔ پرو: شیر سنگھ (کیمسٹری) دا نام اک پرنسپل وجوں رکھیا گیا سی اتے وپاری اتے صنعتی کیمیا ورگے موضوع پیش کیتے گئے سن۔ پر اس سبھ نے اتشاہی نوں اگوائی کیتی۔ حالانکہ، عامَ حالت واپس آؤن توں بعد، کالج پربندھن نے کالج نوں مڑ پنجاب یونیورسٹی، لاہور نال جوڑن لئی سماں نہیں لگایا۔
باوا ہرکرشن سنگھ 1926 دے آس-پاس کسے ویلے پرنسپل وجوں شامل ہویا سی۔ اسنے خالصہ کالج، امرتسر وکھے انگریزی وچ لکچرار وجوں اپنا کیریئر شروع کیتا سی۔
1947 وچ دیش دی ونڈ توں بعد گجراں والہ گرو نانک خالصہ کالج: سکھاں دے پرواسی قافلے کالج دے کیمپ توں باہر نکل گئے؛ اپنے جدی گھراں نوں الوداع کہہ کے، پنجاب دے بھارتی پاسے اک ڈھکویں تھاں اُتے کالج دے پنر-اتھان دے وچار نے سکھ لیڈراں دا دھیان کھچّ لیا جو گجراں والہ وکھے گرو نانک خالصہ کالج نال جڑے سکھ سرگرمیاں دا مرکز سن۔ جیت سنگھ چاولا، آنریری سیکٹری (1941–61)، خالصہ ایجوکیشنل کونسل، گجراں والہ جلدی نال بینک لاکراں توں زمینی دستاویز اتے ایف۔ڈی۔آر۔ جویں ہی اوہ بھارت پہنچن توں بعد موجودہ پنجاب / دلی دے وکھ وکھ قصبیاں وچ اپنے پریواراں لئی پناہگاہاں دا پربندھ کر سکدے سن، اوہناں نے کالج دے مڑ وسیبے لئی شراکت دار / ڈھکویں جگہ دی بھال شروع کر دتی۔ ایہہ اک مشکل کم سی؛ سچ مچّ۔ اجے مئی 1953 دے آس پاس، س: جیت سنگھ چاولا اتے اسدے نزدیکی ساتھی؛ گیانی تکڑی لال سنگھ، رگھبیر سنگھ اتے ہرجیت سنگھ نے لدھیانہ وکھے کالج قائم کرن دا من بنایا۔ خوشی دی گل اے کہ مالوا خالصہ دیوان دے لوکاں نے اوہناں نوں سجھاء دتا کہ اوہ اس عمارت نوں کرائے اُتے لے سکدے ہن جدوں کہ سرکار ولوں خالی کیتے جان دی عمل وچ۔ سول لائینز وچ خواتین فار وومین (اوہناں نوں پنجاب سرکار ولوں اک نواں بنایا وڈا کیمپس حاصل کیتا گیا سی۔
گجراں والہ وکھے چھڈی گئی جائداد لئی دعوہ کیتا گیا سی، جس نوں 35,91,000 روپئے وچ داخل کیتا گیا سی، پر نویں سرؤں شروع کرن لئی مڑ وسیبے لئی 2,44,000 روپئے دی ہی رقم حاصل ہوئی۔ اسے کرکے ادارہ نوں لدھیانہ وکھے عمارت اٹاں نال کھڑی کرنی پئی۔ عمارتاں دی ہریک اکائی، اس دے الٹ جنی ایہہ وکھائی دے سکدی اے، کول اک کہانی اے۔ اک بہت وڈا بنگلا جس وچ دس کمرے اتے دو وڈے گھاہ دے گہنے سن (ہن دکھائی نہیں دے راے) مکاناں دے دفتراں / کلاسروماں نوں پہلی وار خریدیا گیا۔ اس محل دے اک کونے وچ اک امستقل ہوسٹل بنایا گیا سی۔ اس دے آس پاس زمین دے چھوٹے ٹکڑے ٹکڑیاں وچ جوڑ دتے گئے سن۔ ہن اوہناں ساریاں نے سائنس بلاک، کامرس بلاک، پربندھکی بلاک، گرو نانک آڈیٹوریم، پرنسپل (سنت) تیجا سنگھ لائبریری وجوں وکھریاں وکھریاں پچھاناں حاصل کر لئیاں ہن۔ کالج گرودوارہ صحیح طرحاں مرکزی طور اُتے رکھیا گیا اے۔ خاص طور اُتے بیسیئے اتے پیجیڈیسیئے پروگراماں اتے روائتی کورساں وچ داخل ہون والے طالب علماں لئی پورا کرن لئی کمپیوٹر سائنس دیاں پریوگشالاواں وچ وادھا کرن لئی تن منزلا عمارت وچ سمارٹ کلاس روم اتے وڈے ہال ہن۔
حوالے
سودھو- متل, ستیش چندر (1977). Freedom Movement in Punjab, 1905–29. کنسیپٹ پبلشنگ.
- https://www.facebook.com/pages/GGN-Alumni/660917140681477