کویشری

کویشری (پاٹھ: /kəviːʃriː/) پنجابی لوک-گائیکی دا اک خاص جوشیلا انداز ہے جس وچّ گایئک ہی سازاں دی گھاٹ نوں پورا کردے ہن۔ اصل وچّ عامَ طور ’تے کویشری بناں کسے سنگیتک ساز توں گائی جاندی ہے۔ اسدا جنم مالوے دی دھرتی ’تے ہویا۔ اتھے اچی اتے لچکدار آواز وچّ چھند-بدھّ کویتا گاؤن نوں کویشری آکھدے ہن۔

جو آدمی کویشری لکھدا جاں گاؤندا ہے اسنوں کویشر آکھدے ہن۔ کویشری عامَ طور ’تے میلیاں، دیوانہ، ویاہاں اتے محفلاں آدی وچّ گائی جاندی ہے۔

اتہاس

کویشری دی شروعات جاں کھوج سکھاں دے دسویں گورو، گرو گوبند سنگھ نے کیتی سی کیونکہ جودھیاں نوں جنگ وچّ لڑن لئی جوش دین والی اک خاص انداز دی گائکی دی لوڑ سی۔ اس کرکے ہی کویشری عامَ طور ’تے بہادری جاں دلیری وغیرہ بارے گائی جاندی ہے جسنوں بیر رس آکھدے ہن جو کہ اسدے نوں رساں وچوں اک ہے۔ کویشری لوک مناں نیڑلا کاوَ روپ ہے پر جے کویشری دی کہی گلّ صرف ودواناں تک سیمت ہے تاں کویشر اپنی چھاپ نہیں چھڈّ سکدے۔ نویں وستو لکھن والے موہری کویشر لوک مناں توں دور دی گلّ کردے ہن، اوہناں دی ٹیک وی کتے نہ کتے ڈھاڈی کاوَ دے نیڑے دی ہے۔ اج درشک جاں سروتے ٹٹویں چھند سنن دے اچھک ہن کیونکہ سمیں دی گھاٹ کارن پرسنگ سنن توں انکاری ہن۔

خاصیتاں

کویشری سر اتے شبد ادھارت ہے۔ گاؤن دا انداز اسدی آواز، چھند اسدا سریر اتے رس اسدی روح ہے۔ اس وچّ بہت طرحاں دے چھند ورتے جاندے ہن۔ پنجاب دے اک اگھے کویشر بابو رجب علی نے منوہر بھوانی ورگے کئی درلبھّ(نایاب) چھند ورتے اتے پنجابی ساہت اتے کویشری نوں بہتر کلا چھند ورگے کجھ نویں چھند وی دتے۔

کویشری رس

کویشری دے نوں منے ہوئے رس ہن جنھاں وچوں چار، بیر رس، شانت رس، ویراگ رس اتے ہاس رس سبھ توں ودھ جانے ہن۔ ایہناں وچوں بیر رس ہی زیادہ گایا جاندا ہے اتے اسدے کرکے ہی کویشری دی کھوج دی لوڑ پئی سی۔

پیشکاری

کویشری، دی پیشکاری وچّ تنّ جاں چار بندے ہندے ہن۔ اس نوں آگوُ تے پاچھو دو شرینیاں(کیٹیگری) وچّ ونڈیا جاندا ہے۔ گاؤن والیاں نوں عامَ طور ’تے تنّ ورگاں وچّ ونڈیا جا سکدا ہے۔ پہلے کویشر جو صرف لکھدے ہن پر گاؤن دی کلا توں انجان ہن، دوجے جو صرف گاؤندے ہن تے پنگل دی سمجھ توں اسمرتھّ ہن، تیجے جو گاؤندے وی ہن اتے لکھدے وی ہن۔

ایہہ وی ویکھو

• بابو رجب علی
• کرنیل سنگھ پارس
• ہربھجن مان
• ڈھاڈی
• پنجابی لوک سنگیت
• ماگھی سنگھ کویشر