کتاب نحمیاہ
کتاب نحمیاہ چونکہ حضرت نحمیاہ دے حالات اُتے مشتمل اے اس لئی اسنوں نحمیاہ دی تصنیف سمجھیا جاندا اے۔ بعض علماءکا خیال اے کہ ایہ کتاب حضرت عزرا دی کتاب دا تتمہ اے۔ بعض شواہد دی بنا اُتے اس کتاب نوں 423 توں 400 [[ق م]] دی تصنیف سمجھیا گیا اے۔
نحمیاہ یہودیاں دی بابل اسیری دے زمانہ وچ ارتخششتا اول، شہنشاہ ایران جس دا دور 465 توں 424 ق م اے ،کے قابل اعتماد تے با وفا ساقی سن ۔ بادشاہ نوں اُس دی دلپسند مشروبات بہم پہنچانے دا کم اک اعلیٰ عہدہ سمجھیا جاندا سی، اس دی وجہ ایہ سی کہ شاہی ساقی صرف مشروبات ہی باہم نئيں پہنچاندا سی بلکہ بادشاہ دا رازدار تے مشیر وی ہُندا سی ۔ اس اعلیٰ عہدے اُتے فائز ہُندے ہوئے وی نحمیاہ دے دل وچ اک معمولی شہر یروشلیم واپسی دی خواہش رہندی سی۔ آپ وڈے خدا ترس تے راست باز شخص سن تے تمام امرا تے درباری آپ دے تدبر تے سیاسی شعور دے قائل سن ۔
عزرا دی یروشلیم نوں واپسی دے 12 سال بعد آپ خود وی عازم یروشلیم ہوئے۔ بادشاہ نے آپ دی خدمات توں خوش ہوئے کے آپ نوں واپسی دی اجازت عطا فرمائی۔ چونکہ آپ سیاست توں دلچسپی رکھدے سن، آپ یروشلیم دے گورنر دی حیثیت توں سرفراز کیتے گئے۔ اُنہاں دناں یروشلیم چاراں طرف توں دشمناں توں گھر ہويا سی ۔ آپ نے دشمناں نوں یروشلیم دے خلاف کدی کامیاب نہ ہونے دتا۔ اس کتاب دے مطالعہ توں پتا چلدا اے کہ آپ نے یروشلیم دی فصیلاں نوں ازسر نو تعمیر کرنے وچ کامیابی حاصل کيتی تے شہر والےآں نوں اپنے دشمناں دا ڈٹ کر مقابلہ کرنے دی ہمت دلائیَ۔
آپ نے اپنی واپسی اُتے شہر دی خستہ حالت ملاحظہ فرمائی تے آپ نوں اُس شہر دی فوری مرمت تے اُس دی فصیلاں نوں از سر نو تعمیر کرنے دا خیال آیا۔ بادشاہ نے نہ صرف آپ نوں یروشلیم واپسی دی اجازت دتی بلکہ شہر دی تعمیر نو دے لئی جس سازوسامان دی آپ نوں ضرورت سی، اوہ سامان آپ نوں فراہم کیہ۔ آپ نے باوجود مخالفت دے اپنی اصطلاحات جاری رکھن تے صرف باون دناں وچ دن رات محنت کر کے تعمیر دے کم نوں انجام دتا۔
نحمیاہ دے کتاب توریت نوں لبھ کر اسنوں بنی اسرائیل نوں حرف بہ حرف پڑھ کر سنانے دے واقعہ توں اس کتاب دی اہمیت دا بخوبی اندازہ لگایا جا سکدا اے۔ کتاب توریت دی بازیافتگی دے نتیجہ وچ بعض احکام تے اہم مذہبی رسومات جنہاں نوں لوک تقریباً فراموش کر چکے سن، فیر توں رائج کيتیاں گئیاں۔ آپ کچھ عرصہ دے لئی بابل پرت گئے مگر جلد ہی فیر یروشلیم آ کے یہودیاں دی سماجی، مذہبی تے سیاسی زندگی نوں سدھارنے دی غرض توں کئی اقدامات کیتے تے مکروہات دا سدباب کیتا تے اپنی قوم اسرائیل نوں آزادی دا سانس لینے تے خوشحال زندگی بسر کرنے دا موقع بخشا۔ آپ دی تمام اصطلاحات دی تمام کوششاں وچ خدا دی مدد ہمیشہ آپ دے شامل حال رہی تے عزرا تے ملاکی نے وی آپ نوں بہت سہارا دتا۔
اس کتاب نوں تن حصےآں وچ تقسیم کیتا جا سکدا اے:
- حضرت نحمیاہ دا یروشلیم جانا تے شہر دی فصیلاں دی تعمیر نو ( باب 1 تا باب 6)
- آپ دی اصلاحات دا پہلا دور (باب 7 تا باب 10)
- آپ دی اصلاحات دا دوسرا دور (باب 11 تا باب 13)