کاظمین دی تریخ
کاظمین (عربی=الکاظمیة) بغداد دے جنوب وچ اک علاقے دا ناں اے جو عراق وچ دریائے دجلہ دے مغرب وچ واقع اے۔ ایہ علاقہ دو معصوم، امام کاظمؑ تے امام جوادؑ دی زیارت گاہ دی وجہ توں شیعاں دے مقدس تھاں وچ شمار ہُندا اے۔ شیعاں دی نگاہ وچ اس دی اہمیت دے باعث بعض لوک اس علاقے نوں اک مستقل شہر قرار دیندے نیں۔
شہر کاظمین دی تاریخ سودھو
145 -ھ ق ۔ ایہ باغ "شونیزی" دے نام توں معروف سی جس اُتے خلیفہ منصور دوانیقی نے "مقابر قریش" دا نام رکھیا ۔
179 -ھ ق- ہارون دے حکم توں امام موسی کاظم علیہ السلام نوں مدینہ توں بغداد لیایا گیا تے اسی شہر دے زندان وچ انہاں نوں قید رکھیا۔
183-ھ ق. امام موسی کاظم (علیہ السلام) نوں خلیفہ دے حکم اُتے سندی بن شاہک نے زہر دتا تے اسی شہر دے زندان وچ آپ نوں رکھیا گیا۔
183 -ھ ق. بدن مطہر امام (علیہ السلام ) نوں مقابر قریش دے محلے وچ ، جس نوں امام نے پہلے توں خرید رکھیا سی، دفن کیتا گیا۔
220 -ھ ق. امام جواد (علیہ السلام) نوں معتصم عباسی دے حکم اُتے زہر دے کر شہید دی گیا، آپ علیہ السلام نوں اپنے جد دے پہلو وچ دفن کیتا گیا، آپ دونے علیہما السلام دے مرقد مبارک اُتے گنبد تے عمارت تعمیر کيتی گئی تے اس دے بعد مقابر قریش نوں کاظمیہ دا نام دتا گیا۔
336 -ھ ق. معزالدولہ (آل بویہ)کے حکم توں اک تے شاندار گنبد تعمیر کروائی گئی، تے ہر قبر اُتے
369 -ھ ق. عضد الدولہ نے حرم وچ توسیع دا کم کیتا، تے شہر دے اطراف وچ دیوار کھڑی کروائی تے اس طرح کاظمین خاص جگہ وچ تبدیل ہوئی۔
441 -ھ ق.کرخ بغداد وچ شیعہ تے سنی جھڑپاں وچ حرم مطہر نوں اگ نے اپنی لپیٹ وچ لیا۔
490 -ھ ق. مجد الملک نے حرم دے دیواراں اُتے ٹائل لگوائے، تے حرم دے شمال وچ اک وڈی مسجد تعمیر کروائی تے دو خوبصورت منارے بنوائے۔
569 -ھ ق. دجلہ وچ سیلاب دے باعث صحن تے حرم مطہر نوں نقصان پہنچیا۔
575- ھ ق. الناصر لدین اللہ ، دے شیعہ وزیر دے کہنے اُتے حرم مطہر وچ مہمانخانہ تے حجرے تعمیر کروائے۔
608 -ھ ق.عباسی خلیفہ نے حرم دے اطراف وچ موجود حجراں نوں دینی مدرسے وچ تبدیل کروایا۔
656 -ھ ق. مغل ہلاکو خان دا بغداد اُتے حملہ دے وقت کاظمین نوں لوٹا گیا۔
658 -ھ ق. عطا ملک جوینی جو ہلاکو خان دا وزیر سی، نے دوبارہ تعمیراتی کم کروایا تے حرم نوں پہنچے ہوئے نقصان دی تلافی کروائی۔
776 -ھ ق. دجلہ وچ سیلاب دی وجہ توں حرم مطہر نوں نقصان پہنچیا، سلطان اویس جلایری نے خراب شدہ جگہ دی تعمیر کروائی۔
926 -ھ ق. شاہ اسماعیل صفوی نے دو شاندار گنبد تعمیر کروائے، تے انہاں اُتے تائل لگوائے تے نال وچ حرم دے شمال وچ مسجد تعمیر کروائی۔
1045- ھ ق. شاہ صفی، نے صحن دے چاراں گوشےآں وچ چار منارے تعمیر کروائے جو حالے تک موجود نيں۔
1211 -ھ ق. آقا محمد خان قاجار نے دو گنبداں نوں خالص سونے توں ڈھانپ دتا تے حرم دی زمین تے صحن نوں سنگ مرمر توں مرمت کروایا۔
1229- ھ ق. فتح علی شاہ، قاجار نے حرم دے اندر آئینہ کاری کروائی تے مناراں دے اواُتے سونے دا کم کروایا۔
1255 -ھ ق. معتمد الدولہ، قاجار دے حکم ، نے حرم دے جنوب، شرق تے غربی ایوان وچ سونے دا کم کروایا۔
1282 -ھ ق.شیخ العراقین، وکیل امیر کبیر ، نے ایواناں وچ آیئنہ کاری تے صحن وچ ٹائلاں دا کم کروایا، فرہاد میرزا، عباس میرزا دے فرزند، نے حرم نوں دوبارہ تعمیر کروایا، اوہدی وفات دے بعد اسنوں حرم وچ ہی دفن کروایا گیا،۔
کاظمین وچ حرم مطہر دے اندر تے اس توں باہر چند علماء تے اسلامی دانشمداں ، سیاسی تے حکومتی لوگاں دے مزارات نيں:
خواجہ نصیرالدین طوسی(597 ق ـ 671 ق) سودھو
کاظمین دے حرم وچ بالیائے سرکے قریب اک گوشہ وچ خواجہ نصیرالدین طوسی رحمۃ اللہ علیہ دی قبرواقع اے، آپ دی ولادت۱۱ جمادی الاول ۵۹۷ ھ ق شہرطوس وچ ہوئی، تے ۱۸ ذی الحجہ، ۶۷۲ ھ ق وچ اس دنیاسنوں رخصت ہوئے۔
آپ کوفقہ، حدیث، فلسفہ، ریاضیات، طبیعات، جغرافیہ، فلکیات تے نجوم وچ کافی مہارت حاصل سی، آپ دے بارے وچ نقل کیتا جاندا اے کہ جدوں آپ مرض الموت وچ مبتلا ہوئے بوہت سارے علماء عیادت دے لئے آئے اس وقت آپ نے وصیتاں کرنا شروع کيتیاں ، اس دوران حاضرین نے اظہارکیاکہ آپ دی لاش کونجف اشرف لے جایاجائے گاتے آپ کومولیائے کائنات علیہ السلام دے جوارماں دفن کرینگے، آپ نے فرمایا ”مینوں اس گل توں شرم آندی اے کہ میری لاش کوجوارحضرت کاظم علیہ السلام توں لے جایاجائے“ اس لئے آپ کوجوارکاظمین وچ دفن کیاگیا۔
ابوسبحہ سودھو
موسی بن ابراہیم اصغر بن موسی کاظم علیہ السلام جنہاں دا لقب المرتضی سی، آپ نوں زیادہ تسبیح تے ذکر کرنے دی وجہ توں ابوسبحہ کہیا جانے لگیا، بغداد وچ وفات پائی اوراپنے جد تے والد دے پہلو وچ دفن ہوئے۔
الامیر سید سودھو
ابوالحسن علی بن المرتضی بن علی علوی حسنی، جو الامیر سید دے نام توں معروف نيں، حنفی فقیہ سن تے مدرسہ وچ جامع السلطان سن، آپ نوں امام موسی کاظم بن جعفر علیہ السلام دے پہلو وچ دفن کیتا گیا اے۔
ابن قولویہ(ف 369 ق) سودھو
ابوالقاسم جعفر بن محمد بن قولویہ قمی، آل بویہ دے دور وچ شیعہ فقیہ تے محدثانہاں وچوں سن آپ حرم دے شرقی رواق وچ دفن نيں، ابن قولویہ نوں معزالدولہ دیلمی نے دعوت دے کر قم توں کاظمین بلیایا تے ایتھے اک حوزہ علمیہ دی تائسیس کروائی، شیخ مفید تے ابو الفتح کراچکی آپ دے شاگراں وچوں سن تے شیخ مفید نوں آپ دے پہلو وچ دفن کیتا گیا اے ، ابن قولویہ نے فقہ تے حدیث وچ بہت سی کتاباں لکھی نيں تے آپ دی مشہور کتاب کامل الزیارات اے۔
عون و عبداللہ سودھو
امیرالمؤمنین علیہ السلام دے دو فرزند عون تے عبداللہ دا مرقد شریف باب البصرہ وچ حرم دے شرقی سمت وچ واقع اے جس اُتے شاندار زیارت بنی ہوئی اے۔
ابو یوسف سودھو
اہل سنت دے مشہور فقہاتے علما توں سن، آپ عباسی دور وچ قاضی تے فقیہ سن، صحن دے اندر دفن نيں۔
امام علی علیہ السلام دے خاص شیعاں وچوں سن، تے جنگ صفین، جمل تے نہروان وچ انہاں دا شمار ممتاز فوجیاں وچ ہُندا سی، 36 ہجری قمری نوں دنیا توں کوچ کیتا، تے سلمان فارسی دے قبر دے نزدیک دفن کیتا گیا۔
ثقہ الاسلام کلینی (محمد بن یعقوب بن اسحق الکلینی رازی) سودھو
ثقہ الاسلام کلینی (محمد بن یعقوب بن اسحق الکلینی رازی) اپنے زمانے وچ شیعاں دے رئیس تے موثق ترین تے مستحکم ترین حدیث نقل کرنے والےآں وچوں سن، "شافی "شریف دے مصنف نيں کہ جو شیعہ دی حدیث دا اک مہم منبع اے تے تقریبا ویہہ سال وچ تالیف ہويا اے کہ جس وچ تقریبا 160000 روایات موجود نيں تے ایہ شیعاں اُتے آپ دا اک بہت وڈا احسان اے تے خصوصا اھل علم اُتے، آپ اوہ سن جنہاں دی عظمت تے تعریف وچ مشہور مورخ ابن اثیر نوں کہنا پيا کہ آپ مجدد تے چوتھی صدی وچ شیعہ مذہب دے موسس نيں۔
کلینی نے سن 329 (تناثر نجوم) نوں شعبان دے مہینے وچ اس دنیا توں رحلت فرمائی۔
آپ دا مزار جامع الاصفیہ مسجد وچ کہ جو شارع الجمہوری دے شورجہ محلے وچ واقع اے۔
سید رضی تے سید مرتضی توں منسوب قبور سودھو
سید رضی تے سید مرتضی دے بارے وچ جداں اسيں نے پہلے ہی کربلا دے باب وچ بیان کیتا، کہ آپ بغداد وچ تے اپنے گھر وچ دفن ہوئے تے اُتے اوتھے سےکربلا منتقل کردیئے گئے، اج ایہ دو قبراں جو آپ دونے توں منسوب نيں ظاہرا اوہ جگہ اے جتھے اُتے آپ نوں اول دفن کیتا گیا ، ایہ جگہ گنبد دے نال اک شاندار بارگاہ بنی ہوئی اے، جس دے شمال وچ اک وسیع صحن القبلہ اے جو حالے تعمیر ہورہیا اے، اس صحن دا تعمیراتی کم جس نوں شہید صدر دا نام دتا گیا اے، سن 1378 (2009 م )ماں شروع ہويا سی، اس صحن دی مساحت 7000 مربع میٹر اے۔
اس صحن دے داخلی تے بیرونی راستے وچ تن دروازے نيں کہ جنہاں دا سب توں وڈا صحن قبلہ اے، ایہ راستہ جامع مسجد صفوی دی طرف نکلتا اے۔
تہہ خانہ وچ اک سرداب اے جس دی وسعت 5000 میٹر مربع اے جس دے دو بیرونی راستے نيں انہاں وچوں ہر اک راستہ سرداب وچ جانے کےلئے وی استعمال کیتا جاندا اے، اوہدی مساحت 120 مربع میٹر اے، اس دے علاوہ سیڑھیاں وی نيں تے 4 لفٹ وی لگائے گئے نيں، اسی طرح مدرسے ، عجائب گھر تے مہمان خانہ نوں وی تعمیر کیتا گیا اے، ایہ صحن حالے تک عراق دے عتبات وچ سب توں وڈی صحن محسوب ہُندی اے۔