ژوؤ راجٹبر
ژوؤ راج ٹبر ( چینی : 周朝 , ژوؤ چاؤ ؛ پنائن انگریزی : Zhou dynasty ) پرانے چین وچّ 1046 ق م توں 256 ق م تکّ راج کرن والا اک شاہی خاندان سی ۔ حالانکہ ژوؤ راج خاندان دا راج چین دے کسے وی ہور شاہی خاندان نالوں لمبے عرصے لئی چلیا ، حقیقت وچّ ژوؤ راج ٹبر دے شاہی پروار نے ، جسدا خاندانی نام جی ( 姬 , Ji ) سی ، چین اتے آپ راج صرف 771 ق م تکّ کیتا ۔ ژوؤ راج ٹبر دے اس 1046 توں 771 ق م دے ویلےنوں ، جدوں جی پروار دا چین اتے نجی قابو سی ، لہندا ژوؤ راجٹبر ویلہ کیہا جاندا ہے ۔ 771 ق م دے بعد دے ویلے نوںچڑھدا ژوؤ راجٹبر ویلہ کیہا جاندا ہے ۔ [۱]
ژوؤ ویلے وچّ ہی چین وچّ لوہے دا استعمال شروع ہویا اتے چین لوہا ویلہ وچّ داخل ہویا ، حالانکہ کانسی ویلہ توں چین وچّ چل رہی کانسی دی کاریگری ژوؤ ویلے وچّ پرم اچائیاں اتے سی ۔[۲] ژوؤ راجٹبر دے ہی زمانے وچّ چین دی پرانی چترلپی نوں ترقی دے کے اک نواں روپ دتا گیا ۔ ایہہ چڑھدے ژوؤ راج ویلے دے اس حصے وچّ ہویا جنوں جھگڑدے راجاں دا ویلہ کیہا جاندا ہے ۔ ژوؤ راجٹبر توں پہلاں شانگ راجٹبر دا چینی رہتل اتے راج سی اتے اسدے پتن دے بعد چین وچّ چن راجٹبر حکومت وچّ آیا ۔
ژوؤ ویلے دے تنّ حصے
سودھوژوؤ ویلے نوں تنّ حصےآں وچّ ونڈیا جاندا ہے -
- لہندا ژوؤ راج ویلہ - اسوچّ ژوؤ سلطنت دی نیہہ رکھی گئی ۔ ژوؤ خاندان نے شانگ راجٹبر نوں ہارا تاں دتا ، لیکن انھے وڈے راج نوں چلاؤن دی اہلیت ایہناں وچّ نہیں سی ۔ پہلاں ژوؤ مہاراج وو نے اس مشکل دا حلّ کڈھنے دے لئی ، چنگژوؤ شہر نوں راجگڑھ بنایا اتے اتھے آپ آکے بیٹھ گیا ۔ باقی راج اس نے اپنے بھرا -بندھوان دی اگوائی وچّ جاگیراں وچّ ونڈ دتا ۔ ہر ریاست دی وکھ راجدھانی سی اتے اوہ سبھ مکھ سادشاہ دے تحت سن ۔ سماں دے نال حکومت دی وجہ توں اس خاندانی اتے دوستی دے رشتےآں وچّ تناؤ آ گیا اتے 771 وچّ مرکزی سرکار ختم ہو گئی اتے ہر ریاست وکھ روپ نال چلن لگی ۔ اس نویں ویلے نوں چڑھدا ژوؤ ویلہ کہندے ہن ، جسدے آپ دو حصے کیتے جاندے نیں ۔
- بہار تے خزاں ویلہ - ایہہ چڑھدا ژوؤ ویلہ دا پہلا حصہ سی جو 771 ق م توں 481 ق م تکّ چلیا ۔ اسدا نام اس سمیں دے اک مشہور اتہاس - گرنتھ دے نام اتے پیا ہے ۔
- جھگڑدے راجاں دا ویلہ(جھگڑدیاں ریاستاں دا ویلہ)- ایہہ چڑھدا ژوؤ ویلہ دا دوجا حصہ سی جو 403 ق م توں 221 ق م تکّ چلیا ۔
چڑھدا ژوؤ ویلہ وچّ چینی قوم دی ایکتا ختم ہو گئی سی ، لیکن اس توں اک آزادی دا ماحول وی پنپیا جس وچّ بوہت سارے نویں نظریئے ہوند وچ آئے ۔ اس کھلے ماحول نوں سو نظریئےآں دا ویلہ وی کیہا جاندا ہے ۔ ایہناں وچوں چار نظریئےآں نے اگے چلکے چینی سیاسی اتے رہتل اُتے ڈونگھے اثرات چھڈے : کنفیوشیانزم ( 儒學 , Confucianism ) , موہی - ازم ( 墨家 , Mohism ) , تاؤ - ازم(تاؤ مت ( 道教 , Taoism ) اتے لیگالزم ( 法家 , Legalism ) ।
ایہہ وی ویکھو
سودھوحوالے
سودھو- ↑ A History of China, Dr John A.G. Roberts, Palgrave Macmillan, 2011, ISBN 978-0-230-34536-2, ... period is divided into the Western Zhou, from 1122 to 771 BCE, and the Eastern Zhou, the latter age being further subdivided into the Spring and Autumn period, from 771 to 481 BCE, and the Warring States period, from 481 to 221 BCE ...
- ↑ Sources of Western Zhou history: inscribed bronze vessels, Edward L. Shaughnessy, University of California Press, 1991, ISBN 978-0-520-07028-8