ڈاکٹر سوہندر سنگھ ونجارا بیدی

سوہندر سنگھ ونجارا بیدی
جم	سوہندر سنگھ بیدی 28 نومبر 1924(1924-11-28) سیالکوٹ، برطانوی پنجاب
موت	۲۶ اگست ۲,۰۰۱(2001-08-26) (عمر 76 سال) دلی
کم کِتہ	پنجابی لوکدھارا ورثے دی سنبھال، ساہتکار

سوہندر سنگھ ونجارا بیدی (28 نومبر 1924 - 26 اگست 2001) پنجابی لوکدھارا دی کھوج تے سنبھال ہتّ عمر بھر کم کردے رہن اتے اٹھ جلداں وچّ پنجابی لوکدھارا وشوکوش تیار کرن لئی جانے جاندے پنجابی لکھاری ہن۔ اوہناں دا جنم سیالکوٹ (پاکستان) وچّ ہویا سی۔ اوہناں نے پنجابی وچّ اپنی ایم اے پنجابی یونیورسٹی توں اتے پی. ایچ. ڈی. دلی یونیورسٹی توں کیتی۔ اپنے جیون دے شروع وچّ اوہناں نے بینک دی نوکری کیتی اتے بعد دے جیون وچّ دیال سنگھ کالج، دلی وچّ سینئر لکچرار رہے۔

جنم اتے ماں پیؤ

ڈاکٹر. س.س.ونجارا بیدی دا جنم 28 نومبر 1924 نوں سیالکوٹ، برطانوی پنجاب وچّ ہویا۔ ڈاکٹر. ونجارا بیدی دی ماں دا ناں پریم کور سی اتے پیؤ دا ناں سندر سنگھ سی۔ س.س. ونجارا بیدی دا انتقال 26 اگست 2001 وچّ ہویا۔

تعلیم تے کِتہ

س.س.ونجارا بیدی نے اپنی مڈھلی سکھیا اپنے پنڈ دے سکول توں حاصل کیتی۔ اوہناں نے پنجابی وچّ ایم.اے. پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ توں کیتی اتے پی.ایچ.ڈی. دلی یونیورسٹی توں کیتی۔ اوہناں نے بینک وچّ نوکری وی کیتی۔ بعد وچّ ڈاکٹر. ونجارا بیدی دیال سنگھ کالج، نویں دلی وچّ 1984 تکّ سینئر لکچرار رہے۔

ونجارا بیدی اتے لوکدھارا

لوکدھارا دی تشریح

اج دے بہت تیزی نال بدل رہے سمیں وچّ منُکھ سوکھ پسندی والی جیون سٹائل نوں اپنا رہے ہن۔ اس اپناؤن دے وچوں اوہناں دی پرمپرا(روایت) دے نال جڑیا بہت کجھ چھٹ رہا ہے۔ اس ہیروے دے تحت اپنی وراثت دی سنبھال کتاباں، کیسٹاں اتے سی.ڈی. وغیرہ دی ورتوں راہیں سامبھن دی کوشش کردے ہن۔ ‘لوکدھارا اجیہا ہی انشاشن ہے، جسدی کوئی اک تشریخ پکی نہیں کیتی جا سکی ہے۔

لوکدھارا انگریزی دے شبد ‘فوکلور` دا پنجابی برابر شبد ہے۔ ‘فوکلور` شبد دی پہلی وار ورتوں 1846 وچّ اک انگریزی ودوان ولیئم جان تھامس نے کیتی۔ اک گیان دے نویں کھیتر دے روپ وچّ لوکدھارا دا ادگم جرمن بھراواں جیکب اتے ولیئم گرم ولوں زبانی روایتاں دے اکتریکرن، سنکلن اتے متھہاس دے مطالعہ تے مشتمل کتاباں دی اشاعت نال ہویا۔ انیویں صدی وچّ پچھم وچّ لوکدھارا مطالعہ لئی وکھ وکھ مطالعاتی نظاماں دا ڈویلپ ہونا شروع ہو گیا۔

پنجابی وچّ فوکلور شبد دی ورتوں سبھ توں پہلاں باوا بدھ سنگھ نے کیتی۔ ونجارا بیدی دے وچار مطابق ‘راجا رسالو` وچّ باوا بدھ سنگھ نے ‘فوکلور` شبد دی ورتوں کیتی، اک وار تاں فوکلور نوں تتسم روپ وچّ ہی ورت کے کم سار لیا ہے۔ پر دوجی تے تیجی وار فوکلور دا پنجابی ترجمہ“کہانی" کیتا۔

انسائیکلوپیڈیا برٹینکا دے مطابق، فوکلور عامَ لوکاں دے اوہ پرمپراگت وشواساں، وہماں-بھرمانں، ششٹاچاراں، رسماں-ریتاں تیے کرم-کانڈاں دا سوما ہے جہڑے آدی کال توں چلے آ رہے ہن اتے سمکالی گیان تے دھرم دے ستھاپت پیٹرناں توں باہر وی کھنڈت، سدھرے پر نسبتاً بدلدے روپ وچّ آدھونک یگ تیک وی ہوند قایم کردے ہن۔

ڈاکٹر. بھپندر سنگھ خیرا انوسار، “سمیں ستھان تے سنمکھ پرستھتیاں دے پرسنگ وچّ لوک سموہ دی سبھیاچارک سوچنی دا وئکت روپ ہی لوکدھارا ہے۔ اس پرگٹائ لئی ورتی گئی سمگری اتے مادھئم دی قسم لوکدھارا دے وبھنّ روپاں نوں نردھارت کردی ہے۔ جویں اچار تے سنگیت دے مادھئم دے سمیل توں لوک گیت بندا؛ اچار تے برتانت توں کتھا، کتھ تے کارج توں ریت سبھیاچارک ستھاپناواں توں لوک-وشواس اتے بھاشا دی ورتوں نال لوک-ساہت، دھاگے دی ورتوں نال قصیدہ کاری آدی بندا ہے۔"

لوکدھارا دیاں وکھ-وکھ پربھاشاواں دی طرحاں ہی اس دے لچھناں نوں نشچت کرنا آسان نہیں ہے۔ ودواناں دوارا پروان کیتے جاندے کجھ مکھ لچھن اس طرحاں ہن: پرمپرا: پرمپرا بھاویں لوکدھارا نہیں ہندی پر اس دے میل توں بناں لوکدھارا جیونت نہیں رہِ سکدی۔ پرمپرا دے وچّ اوہ تتّ شامل ہندے ہن جہڑے اک سموہ لمے سمیں توں اپنے جیون دے وچّ ریتاں دے طور تے گرہن کردا ہے۔ لوکدھارا نوں پرمپرا دی سائنس سویکار کیتا جاندا ہے۔ لوکدھارا وچّ لوک جیون دیاں پرمپراواں نوں ہی دیکھیا جا سکدا ہے۔

پروانگی

لوکدھارا اپنے سنگٹھت روپ وچّ ادوں ہی پروان ہو سکدی ہے جدوں اسنوں لوک-سموہ دی پروانگی حاصل ہووے۔ سمیں دے نال لوکدھارا دے وچّ بہت کجھ شامل اتے نکھڑدا رہندا ہے۔ ایہہ سبھ کجھ ادوں ہی سنبھوَ ہندا ہے جدوں لوک سموہ دی پروانگی حاصل ہووے۔

منوستھتی

لوکدھارا دا دھراتل لوک سموہ دی منوستھتی ہے۔ منو-ستھتی، لوکاں دی جیون-جگت تے جیون-ستھتی تے نربھر کردی ہے۔ جیون ستھتی اگوں پیداوار دے سادھناں، رشتیاں، سنداں تے سمگری وچّ پرورتن آؤن صدقہ، جیون-ستھتی وچّ پرورتن آؤندا ہے۔ اس پرورتن نوں لوکدھارا دے سارے روپ سویکار کردے ہن۔

پرورتن

بدلاو تاں سماج دا نیم ہے۔ اس طرحاں ہی لوکاں دی مانسکتا دے وچّ پرورتن آؤن دے نال لوکدھارا وچّ پرورتن سہجے ہی واپر جاندا ہے۔ لوکدھارا دے وچّ نویں تتّ شامل ہو جاندے ہن اتے پرانے جہناں دی سارتھکتا نہیں ہندی، تیاگ دتے جاندے ہن۔

پرتبھا

لوکدھارا دے وچوں سموہ دی سوچ دا پرگٹاوا ملدا ہے۔ لوکدھارا سموہک سرجنا ہندی ہے۔ پر کوئی اک ویکتی جہڑا پرمپرا دے نال ڈونگھے روپ وچّ جڑیا ہندا ہے۔ اجیہا ویکتی اپنے نجّ تکّ سیمت نہ ہو کے سموہ دی پرتندھتا ہی کر رہا ہندا ہے۔ اس کم دے لئی بہت لمی گھالنا دی ضرورت ہندی ہے۔

پربندھکتا

لوکدھارا دی اک خوبی ایہہ وی ہے کہ ایہہ پرسنگ دے ادھین ہی وچردی ہے۔ ایہہ پربندھ ہی لوکدھارا نوں اک کارگر سنچار دا مادھئم بناؤندا ہے۔ لوکدھارا دے سارے تتّ ویونتبدھّ طریقے دے نال پرگٹ ہندے ہن۔ کوئی وی تتّ وادھو جاں اپرسنگک نہیں ہندا۔

رچناواں

• پنجابی لوکدھارا وشوکوش (اٹھ جلداں)
• پنجاب دیاں جنور کہانیاں
• ادھی مٹی ادھا سونا - (سوے جیونی)
• باتاں مڈھ قدیم دیاں
• مدھکالین پنجابی کتھا: روپ اتے پرمپرا
• پنجابی ساہت - اتہاس دیاں لوک - روڑیاں
• لوکبیر راجا رسالو (1981)
• پنجاب دی لوکدھارا
• گلیئے چکڑ دور گھر (سوے-جیونی، ساہت کلا پریشد اوارڈ لئی چنی گئی)
• لوک دھرم (2007)
• سنہری کلغی والا مرغا
• اندھا بھائی جاگدا
• روسی لوکدھارا: اک پچھان (1986)
• پنجاب دیاں لوک کہانیاں (1954)
• لوک آکھدے ہن (1959)
• اک گھٹّ رس دا (1966)
• سہج پربودھ (1961)
• پنجاب دا لوک ساہت (1968)
• گورو نانک دے لوک پرواہ (1971)
• پنجاب دی لوک دھارا (1973)
• مدھکالی پنجابی کتھا: روپ اتے پرمپرا (1977)
• لوکدھارا تے ساہت (1977)

حوالے