ڈاکٹر جسویندر سنگھ

ڈاکٹر۔ جسوندر سنگھ
2014 وچ ڈاکٹر۔ جسوندر سنگھ
جم	جسوندر سنگھ 17 مهٔ 1954 ‏(عمر: ۷۰ سال) ضلع جالندھر، پنجاب، بھارت
کم کِتہ	، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ وچ استاد اتے ساہت نقاد
بولی	پنجابی، انگریزی
قومیت	بھارتی
مادر علمی	پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ
صنف	نکی کہانی، ناول، ساہت اصول
تحریک	مارکسسٹ تنقید
سرگرم سال	20ویں صدی دی آخری چوتھائی اتے 21ویں صدی دی شروعاتی چوتھائی دوران جاری
سواݨی	ڈاکٹر دھن ونت کور
نیاݨے	اک دھی اتے اک پتر
رشتے دار	چرن سنگھ (پیؤ)

ڈاکٹر۔ جسوندر سنگھ (جم 17 مئی 1954) پنجابی فکشن لکھاری اتے ساہت نقاد اے۔ اوہ پنجابی دا پینڈو اگھا ودوان اتے پنجابی سبھیاچار دا وشیشگ اے اتے پنجابی یونیورسٹی دا ڈین اکادمک رہا اے۔

زندگی

جسوندر سنگھ دا جم 17 مئی 1954 نوں نکودر نیڑے بھارتی پنجاب دے جالندھر ضلعے دے اک پنڈ وچ ہویا سی۔ مقامی ادارےآں توں مڈھلی تعلیم حاصل کرن مگروں اوہ اچیری پڑھائی کرن لئی پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ آ گیا۔ اتھوں دے پنجابی ڈیپارٹمنٹ وچ آنرز سکول وچ بی۔ اے۔ آنرز، ایم۔ اے۔ آنرز، پنجابی (گولڈ میڈلسٹ)، ایم۔پھل۔، ایم۔اے۔ انگریزی، پی-ایچ۔ڈی۔ کیتی۔ 1979 وچ پنجابی یونیورسٹی دے پنجابی ڈیپارٹمنٹ وچ ہی لکچرار لگ گیا اتے پھر ریڈر، پروفیسر وجوں 35 سال اتھے ہی ادھیاپن سیوا نبھائی۔ طالب علم جیون دوران اوہ بھارتی کمیونسٹ پارٹی دے طالب علم ونگ، آل انڈیا سٹوڈینٹس فیڈریشن نال جڑیا رہا۔ اسدا ویاہ پنجابی نقاد اتے مفکر ڈاکٹر دھن ونت کور نال ہویا، جو پنجابی یونیورسٹی دے پنجابی ڈیپارٹمنٹ وچ ساہت دی ودیارتھن سی۔ ڈاکٹر۔ جسوندر سنگھ ہن ریٹائرڈ ہو چکا اے، پر اجے وی ادھیاپن اتے ہور ساہتی کم سرگرمی نال نبھا رہا اے۔

کتاباں

کہانی مجموعہ

• کھوہ کھاتے (1996)
• گھر دا جی (2004)
• بیر ورگا پھل (2009)

ناول

• مات لوک (2011) ساہت آکادمی انعام 2015 وجیتا ناول۔

تنقید اتے کھوج-کتاباں

• سبھیاچار اتے قصہ شعری (1985)
• پنجابی لوک ساہت شاستر (1987, دوجی وار 2005)
• پنجابی سبھیاچار: پچھان چنہ (1989)
• نویں پنجابی شاعری: پچھان چنہ (2000, دوجی وار 2009)
• پنجابی ساہت دا اتہاس (سہِ-لکھاری) (1997)
• امریکی پنجابی شاعری: اک پنر ملانکن (2009)
• پنجابی سبھیاچار: سروکار اتے سروپ (2009)
• گربخش سنگھ دی سوے-جیونی (1997)
• پاٹھ نظر (2000)
• نوین شعری ستارے (2003)

سمپادت

• پنجابی گیت شعری (1990)
• کہانی لوک (پاٹھ کتاب) (1994)
• کہانی پرواہ (پاٹھ کتاب)(1999)
• باوا بلونت رچناولی (2007)
• کہانی دنیا (پاٹھ کتاب)، (2009)
• کتھا-کہانی (پاٹھ کتاب)
• کتھا-دنیا (پاٹھ کتاب)
• جدید پنجابی شعری (1950–2010) (2011)
• لوکدھارا اتے آدھونکتا: روپانترن تے پنر-ملانکن (سہِ-سمپا۔) (2011)
• جدید شعری: نقش-نہار (2011
• پنجابی ڈائسپورا: ساہت اتے سبھیاچار (2012)

ہور کھوج سرگرمیاں

• یو۔ایس۔اے۔ (چھ)، یو۔کے۔ (دو)، کینیڈا (اک) اتے پاکستان (چار) قومانتری پدھر دیاں کانفرنساں اتے بھارت وچ 100 توں ودھ کانفرنساں/سیمیناراں وچ کھوج پرستت کیتے۔ نوں قومانتری سیمیناراں وچ کنزندہ بھاشن پیش کیتے۔
• الگّ-الگ کتاباں اتے اخباراں وچ 70 توں ودھیرے کھوج-پتر شائع ہوئے۔
• بھارت اتے باہرلے دیساں وچ 30 توں ودھ ساہتی سماروحاں دی پردھانگی کیتی۔
• بہت سارے رپھیرشر کورساں اتے پرتشٹھاوان ادارےآں وچ وکھوں-وکھں موضوعاں تے خاص لکچر دتے۔

کھوز سمت ڈریکشن

• 27 کھوجارتھی پی-ایچّ۔ڈی۔ مکمل کر چکے ہن۔ ایہناں وچوں کجھ دلی یونیورسٹی، پنجاب یونیورسٹی، چنڈی گڑھ، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ اتے دلی، ہریانہ اتے پنجاب دے الگّ-الگ کالجاں اتے ہور اکادمک ادارےآں وچ اگھیاپن دا کم کر رہے ہن۔
• 46 طالب علماں نے ایم۔پھل۔ دی ڈگری حاصل کیتی۔
• اس ویلے 8 طالب علم پی-ایچ۔ڈی۔ دا کھوج-کم کر رہے ہن۔

شرومنی پنجابی نقاد انعام، 2008, بولی ڈیپارٹمنٹ، پنجاب

• اکادمک عہدے اتے ہور خاص پہلو
• ساہتی اکادمی، نویں دلی دی گورننگ کونسل دا میمبر (2008–2013)
• چیئرمین، پنجابی ڈیپارٹمنٹ، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ، 1998–2001 تک
• آل انڈیا ایڈوانس انسٹیچیوٹ، شملہ ولوں رسرچ ایسوسیئیٹشپ (1997–2000)
• بھارتی ساہت اکادمی، بھارتی گیانپیٹھ، بولی ڈیپارٹمنٹ، پنجاب اتے سرسوتی اعزاز (برلا فاؤنڈیشن، نویں دلی) دے وشیشگ پینل دا میمبر اتے جیوری میمبر۔
• ایم۔اے۔پی۔ اتے یو۔جی۔سی۔ پنجابی ڈیپارٹمنٹ، دا کوآرڈینیٹر، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ۔
• گرو نانک دیوَ یونیورسٹی، امرتسر، پنجاب یونیورسٹی، چنڈی گڑھ، کروکشیتر یونیورسٹی، کروکشیتر، روہتک یونیورسٹی، روہتک، ایٹرنل یونیورسٹی، بڑو صاحب دے پنجابی دے بورڈاں (انڈر-گریجوئیٹ، پوسٹ-گریجوئیٹ، ایم۔پھل۔ بورڈاں آدی) دے وشیشگ میمبر ولوں کم کیتا۔
• یو۔جی۔سی۔ دے تن سیمیناراں، دو انٹرنیشنل کاٹپھرنساں اتے دو رفیرشر کورساں دے کوآرڈینیٹر وجوں کم کیتا۔
• 7-10-2004 توں 15-01-2014 تک پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ دی الومنی ایموسیئیشن دے ڈین وجوں کم کیتا۔
• 3 جولائی 2011, گرد فاؤنڈیشن آف امریکہ، کانفرنس، پردھانگی بھاشن، گرد لہر دی ہم عصر پراسنگکتا
• کنزندہ بھاشن، 10 جولائی 2011, پنجابی ساہت سبھا سٹاکٹن، کیلوپھورنیا (یو۔ایس۔اے)، چوتھی امریکی پنجابی کہانی کانرنس، ہم عصر امریکی پنجابی کہانی: سروکار اتے نظریہ
• 24 جلئی 2011, پھریمینٹ، کیلوپھورنیا، یو۔ایس۔اے۔، عالمی پنجابی اکادمی، پنجابی سبھیاچار: گلوبلی مہاندرا
• 5-6-7 اگست 2011, ٹرانٹو، کینیڈا، عالمی پنجابی کانفرنس-2011, عالمی حوالہ وچ پنجابی بولی اتے سبھیاچار
• جسوندر سنگھ رچت مات لوک: جگت تے جگت، ڈاکٹر۔ ہرسمرن سنگھ رندھاوا، گریشیئس بک، پٹیالہ، 2013
• کوآرڈینیٹر، گرد لہر دی ہم عصر پراسنگکتا، نیشنل سیمینار، 10-11 نومبر 2013 منسٹری آف کلچر تے پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ ولوں
• ڈین، ریسرچ، پنجابی یونیورسٹی پٹیالہ 15 جولائی توں 31 دسمبر 2013
• 12-13 مارچ 2014, یونیورسٹی آف پنجاب، لاہور (پاکستان) قومانتری پنجابی صوفی کانفرنس وچ کنزندہ بھاشن
• کنزندہ بھاشن، اکیوی صدی وچ پنجابی پرواسی ساہت اتے سبھیاچار، پنجابی مطالعہ سکول، گرو نانک دیوَ یونیورسٹی، امرتسر، 19 مارچ 2014
• ڈین، بھاشواں، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ 1 جنوری توں 30 جون 2014
• ڈین، اکادمک معاملے، پنجابی یونیورسٹی، پٹیالہ 3 جنوری توں 30 جون 2014
• کوآرڈینیٹر، انتر قومی پنجابی ڈائسپورا کانفرنس، 3 توں 5 فروری 2014, مولواس تے پرواس دا انتر-سنواد

اوارڈ تے اعزاز

1. ساہت اکادمی اعزاز 2015
2. کرتار سنگھ دھالیوال انعام پنجابی ساہت اکادمی لدھیانہ 2006
3. کیسر سنگھ کیسر انعام، کوماتری لکھاری منچ 2007
4. سنت سنگھ سیکھوں ساہتارتھ انعام، ادبی دریا اتے قومانتری لکھاری منچ 2007
5. سرومنی پنجابی نقاد انعام، بولی ڈیپارٹمنٹ پنجاب 2008
6. 1989 وچ پرں۔ تیجا سنگھ سرووتم تنقید کتاب انعام، کتاب پنجابی سبھیاچار: پچھان چنہ، بولی ڈیپارٹمنٹ
7. 1996 وچ سر۔ نانک سنگھ سرووتم فکشن کتاب انعام، کتاب کھوہ کھاتے (کہانی مجموعہ)، بولی ڈیپارٹمنٹ
8. 2000 وچ پرں۔ تیجا سنگھ سرووتم تنقید کتاب انعام، نوین پنجابی شاعری: پچھان چنہ، بولی ڈیپارٹمنٹ
9. رونیت لٹّ یادگاری انعام، 1998
10. لوک لکھاری سبھا، جگراؤں ولوں پرں۔ سنت سنگھ سوکھوں انعام، 2001
11. ساہت سبھا، نجھراں، (آر۔جی۔) جالندھر ولوں تیجا ڈاکٹر۔ دلجیت سنگھ میموریال اوارڈ، 2002
12. پنجابی ساہت سبھا، کیلیپھورنیا، یو۔ایس۔اے۔ ولوں پنجابی تنقید اتے فکشن وچ وڈملے کم لئی اعزاز، 2002
13. رچنا وچار منچ، نابھہ ولوں ساہت تنقید لئی 2002 وچ اعزاز۔
14. قومانتری قلم منچ ولوں پرو۔ کیسر سنگھ کیسر انعام، 2006
15. سر۔ کرتار سنگھ دھالیوال انعام، 2007, پنجابی ساہت اکادمی، لدھیانہ۔

حوالے