ڈاونچی کوڈ

ڈاونچی کوڈ
(انگریزی وچ: The Da Vinci Code)
فائل:DaVinciCode.jpg
مصنف	ڈین براؤن
اصل زبان	انگریزی
ملک	امریکا
ادبی صنف	سازشی فکشن ،  سراغ رسانی فکشن ،  جرم فکشن ،  سنسنی خیز
ناشر	ڈبل ڈے (امریکا)
تاریخ اشاعت	اپریل 2003ء
صفحات	519
باضابطہ ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )
اینجلز اینڈ ڈیمنز ،  ڈیسپشن پوائنٹ   دی لوسٹ سمبل (ناول)

دی ڈاونچی کوڈ 2003ء وچ امریکی مصنف ڈین براؤن دا تحریر کردہ اک پراسرار جاسوسی ناول اے۔ اس تو‏ں قبل اوہ اس سلسلہ دا پہلا ناول اینجلز اینڈ ڈیمنز تحریر کرچکے نيں تے اس ناول دے بعد اسی تسلسل وچ انہاں دے دو ہور ناول دی لوسٹ سمبل تے انفرنو وی منظر عام تے آ چکے نيں۔ اس سلسلے دے علاوہ انہاں دے دو ناول ڈیسپشن پوائنٹ تے ڈیجیٹل فوٹریس وی شائع ہوئے نيں۔

ناول ڈاونچی کوڈ دا آغاز ناول دے کردار ماہرِ علم علامیات رابرٹ لینگڈن تے ماہرِ علمِ رمزیات سوفی نیویو دے پیرس لُؤرے میوزیم وچ ہوئے اک قتل دی تحقیقات تو‏ں ہوندا اے، ایہ تحقیقات انہاں نو‏ں اپوس دئی تے صیون دی خانقاہ دے درمیان ہونے والی سرد جنگ تک لے جاندی نيں، انہاں دونے تنظیماں دے درمیان وچ ایہ جنگ انہاں امکانات اُتے سی کہ شاید یسوع نے میری میگڈالین نال شادی کیتی سی۔

اس ناول دی ابتدا وچ قتل ہونے والا شخص پیرس دے لؤرے میوزیم دی گرینڈ گیلری وچ برہنہ پایا جاندا اے تے اوہ لیونارڈو ڈاونچی دی مشہور ڈرائنگ، دی ووٹرین مین (عہد اگسٹس دے رومی معمار وٹروویس دی طرز دا انسان)، جداں انداز وچ پیتا سی، اس دے سینے اُتے اک پنج کونے والا تارہ اس دے اپنے خون تو‏ں بنا ہويا سی تے اس دے جسم دے علاوہ زمین اُتے اک پراسرار پیغام، اک کوڈ وی تحریر پایا جاندا اے۔

ناول متبادل مذہبی تاریخ دی ریسرچ اُتے مشتمل اے، جس دا مرکزی نقطہ ایہ اے کہ حضرت عیسی علیہ السلام نے میری میگڈالین تو‏ں شادی دی سی تے فرانس دے مروونژی بادشاہ دا خاندان دراصل یسوع مسیح تے میری میگڈالین دی اولاد تو‏ں سی، ناول دے مرکزی خیالات کلائیو پرنس دے ناول دی ٹیمپلر ریویلیشن (1997ء) تے مارگریٹ اسٹاربرڈ دی کتاباں دے علاوہ کتاب ہولی بلڈ اینڈ ہولی گریل (مقدس خون تے مقدس جامِ مسیح) (1982ء) تو‏ں وی لئی گئے نيں۔

ناول اُتے تنازع

مصنف ڈین براؤن دے اس ناول وچ مذہبی تاریخ، یورپی ثقافت تے آرٹ دی دنیا سب شامل نيں تے ایہ اک سنسنی خیز کہانی اے جو پیرس دے مشہور میوزیم لوؤر وچ ہونے والے اک قتل تو‏ں شروع ہوندی اے۔ قتل ہونے والا شخص ژاک سونئیر لوؤر وچ آرٹ دا اک اہ‏م ماہر سی تے مرنے تو‏ں پہلے اوہ ہارورڈ یونیورسٹی دے پروفیسر روبرٹ لینگڈن دے لئی اک پیغام چھوڑتا اے۔ لینگڈن نو‏‏ں شک ہوندا اے کہ سونئیر اک قدیم خفیہ سوسائٹی دا فرد سی تے اسنو‏ں اسی وجہ تو‏ں قتل کیتا گیا۔ اس معما نو‏‏ں حل کرنے وچ اوہدی جان خطرے وچ پڑ جاندی اے تے اوہ مختلف ممالک وچ چھپتا پھرتا اے۔ کتاب وچ صدیاں پرانی خفیہ سوسائٹی دا مرکزی خیال ایہ بتایا گیا اے کہ حضرت عیسیٰ نے میری میگڈالین تو‏ں شادی کر لی سی تے انہاں دی نسل اج وی زندہ اے۔ ناول اک بہت ہی تیزی تو‏ں آگے بڑھنے والے تھِرلر دے انداز وچ لکھیا گیا اے تے ایہی وجہ اے کہ ایہ لوگاں وچ اِنّا مقبول ہويا اے۔ لیکن ہر لمحہ سسپنس پیدا کرنے والے اس ناول دی اک تے خاص گل اے: اس وچ یورپی تاریخ تے ثقافت دا اہ‏م کردار اہے تے کئی تاریخی مقامات نو‏‏ں اک نويں روشنی وچ دیکھیا گیا اے۔

کلیسائے روم نو‏‏ں چونکانے والی کئی چیزاں اس کہانی وچ شامل نيں۔ اول تو کلیسائے روم دی اک بنیاد پرست تے انتہائی امیر فرقے ’اوپس ڈئی‘ دے بارے وچ بہت تفصیل بتائی گئی اے۔ دوسرا ایہ کہ کہانی وچ بتایا گیا اے ویٹیکن اپنے مفاد دے تحفظ دے لئی حضرت عیسیٰ دی زندگی دے بارے وچ ہر نويں تحقیق نو‏‏ں دبانے دی کوشش کردی اے چاہے اس کوشش وچ کسی نو‏‏ں ہلاک وی کرنا پڑے۔ تیسری گل ایہ اے کہ ’دا وِنچی کوڈ‘ وچ صدیاں پرانی خفیہ سوسائٹی دا ایہ مرکزی خیال کہ حضرت عیسی نے میری میگڈالین تو‏ں شادی کر لی سی تے انہاں دی نسل اج وی زندہ اے۔ ناول وچ بتایا گیا اے کہ مشہور اطالوی مصور لیوناردو دا وِنچی دا وی اس خفیہ سوسائٹی تو‏ں تعلق سی تے انہاں دی زیادہ تر پینٹنگز وچ اوہدی طرف اشارہ وی اے۔ کتاب وچ ہر موڑ اُتے کوئی چیز ’کوڈ‘ وچ لدی اے تے لینگڈن تے سونئیر دی نواسی اسنو‏ں مل کر بوجھنے دی کوشش کردے نيں۔ ایہ دونے یورپ دے اک تاریخی مقام تو‏ں دوسرے دی طرف بھاگتے پھرتے نيں جنہاں وچ لندن دے ویسٹمنسٹر ایبی تے سینٹ پالز کیتھیڈرل تے پیرس دے ساکرا کیغ شامل نيں۔

ناول وچ مقدس جامِ مسیح (ہولی گریل) دی روایت تے مسیحیت دی تاریخ وچ میری میگڈالین دے کردار دے بارے وچ دی گئياں قیاس آرائی نو‏‏ں وڈے پیمنے اُتے رومن کیتھولک چرچ اُتے حملے دے طور اُتے کئی مسیحی فرقاں دی طرف تو‏ں مذمت کيتی گئی اے، اس ناول نو‏‏ں تاریخی تے سائنسی غلط بیانی دے لئی تنقید دا نشانہ بنایا گیا اے۔ ناول باوجود دنیا بھر وچ مذمت دے بیسٹ سیلر بن گیا تے 2009ء تک اس ناول دی 80 ملین کاپیاں فروخت تے 44 زباناں وچ ترجمہ کیتا گیا اے۔ 2006ء وچ اس ناول اُتے اک فلم وی بنائی گئی جس اُتے مسیحی فرقاں تے کلیسا دی جانب تو‏ں وڈی مذمت ہوئی۔۔

کردار

ناول دے کردار

رابرٹ لینگڈن: (مرکزی کردار) ہارورڈ یونیورسٹی دے پروفیسر، جو مذہبی، علامات، اشارات، شبیہاں دے علم دے ماہر نيں۔

ژاک ساؤنیرے: پیرس دے لوؤر میوزیم دا مہتمم تے خفیہ طور اُتے صیون دے خانقاہ دا گرینڈ ماسٹر، سوفی نیویو دا دادا۔

سوفی نیویو: اک ماہرِ رمزیات، ساؤنیرے دی پوندی تے حضرت عیسی تے مریم میگڈالین دی وارث۔

بینزُو فاشے: ساؤنیرے قتل کیس دی تحقیقات کرنے والا فرانس دی مرکزی نظامت جوڈیشل پولیس دا کپتان،

سیلاس: برص نما زرد تے سفید رنگت رکھنے والا اک مسیحی راہب، ساؤنیرے دا قاتل۔

مینوئل آرنیگاروسہ: کلیسائی پادری تے خفیہ تنظیم اوپس ڈئی دا رکن۔ سیلاس دا استاد۔

سسٹر سینڈرائن: سینٹ سلپائس چرچ دی راہبہ تے خفیہ تنظیم صیون دے خانقاہ دی چار وچو‏ں اک سرپرست، جو سیلاس دے ہتھو‏ں ماری جاندی نيں۔

اندرے ورنٹ: زیورخ ڈپازٹ بینک دے صدر،

سر لیہ ٹی بنگ: اک برطانوی رائل مورخ، ہولی گریل اُتے تحقیق کرنے والے سکالر تے ہارورڈ دے پروفیسر رابرٹ لینگڈن دے دوست، جو خود وی کیسٹون ہتھیانا چاہندے نيں۔

ریمی لیگالوڈِک: لیہ ٹی بنگ دا بٹلر۔

جیروم کولیٹ: فرانس دی مرکزی نظامت جوڈیشل پولیس دے لیفٹیننٹ تے بینزُو فاشے دے نائب۔

میری چاؤیل سینٹ کلیر: روزلین چیپل دی گارجین، سوفی دی دادی تے ژاک ساؤنیرے دی بیوہ۔

پامیلا گیٹم:کنگز کالج وچ مذہبی سیکشن دی لائبریرین، جو لائبریری دے ڈیٹابیس دے حصول وچ رابرٹ دی مدد کردی اے۔

تاریخی کردار

حضرت عیسیٰ علیہ السلام:

مریم میگڈالین:

قسطنطینِ اعظم:

لیونارڈو ڈاُچی:

آئزک نیوٹن:

تنظیم و مقامات

اپوس دئی: رومن کیتھلک سوسائٹی دی تنظیم جو مسیحی آدرشاں دے احیا دے لئی اسپین وچ 1928ء وچ قائم کيتی گئی۔

صیون دی خانقاہ: یورپ دی تنظیم جو 1099ء وچ بنائی گئی۔ جسنو‏ں 1956ء وچ کالعدم کر دتا گیا۔ لیکن ناول دے مطابق اج وی خفیہ طور اُتے جاری اے۔

کہانی دا خلاصہ

لُؤرے عجائب گھر دے مُہتمم تے صیون دی خانقاہ دے گرینڈ ماسٹر ژاک سونئیر نو‏‏ں میوزیم وچ اک رات گولی مار کر ہلاک کر دتا جاندا اے، ہلاک کرنے والا شخص سیلاس نامی برص نما سفید رنگت والا اک کیتھولک راہب اے جو صرف اپنے پادری دے حکم تو‏ں ایہ کم کر رہیا اے، جسنو‏ں اک کیسٹون دی تلاش اے جو حضرت عیسیٰ دے مقدس پیالہ دی تلاش دے لئی اک اہ‏م سراغ اے۔

پولیس نو‏‏ں سونئیر دی لاش لیونارڈو ڈاونچی دی مشہور پینٹنگ ووٹیرین مین (عہد اگسٹس دے رومی معمار وٹروویس دی طرز دا انسان) دے انداز وچ پئی لدی اے، بالکل برہنہ تے اس دے سینے اُتے اک پنج کونے والا تارہ اس دے اپنے خون تو‏ں بنا ہويا ہوندا اے تے اس دے جسم دے علاوہ زمین اُتے اک پراسرار کوڈ وی تحریر پایا جاندا اے تے نال اک پیغام وی کہ ’’پروفیسر رابرٹ لینگڈن نو‏‏ں ڈھونڈو‘‘۔

پروفیسر رابرٹ لینگڈن انہاں دناں لیکچر دے سلسلے وچ پیرس شہر وچ ہی ہوندے نيں، قتل دی تحقیقات کرنے والے پولیس کپتان بینزوُ فاشے، سونئیر دی زندگی دے آخری منٹ دے دوران چھڈے خفیہ پیغام دی وضاحت وچ مدد دے لئی رابرٹ لینگڈن نو‏‏ں طلب کردے نيں، فاشے دا کہنا سی کہ سونئیر شیطان دا پجاری اے مگر لینگڈن وضاحت کردا اے کہ پنج کونی تارہ شیطان دی نئيں مقدس دیوی دی پرستش دی علامت اے تے زمین اُتے لکھے نمبر فبونیسی ترتیب دا اک کوڈ اے۔

اسی دوران اک رَمز نویس، سوفی نیویو اس تحقیقات اُتے پہنچدی اے تے خفیہ طور اُتے اوہ لینگڈن اُتے ظاہر کردی اے کہ اوہ سونئیر دی پوندی اے جو برساں پہلے انہاں تو‏ں الگ ہو گئی سی تے ایہ کہ پولیس کپتان فاشے، اس دے دادا دے چھڈے نوٹ ’’رابرٹ لینگڈن نو‏‏ں ڈھونڈو‘‘ دی وجہ تو‏ں لینگڈن نو‏‏ں قاتل سمجھدا اے۔ جو فاشے نے لینگڈن دی آمد تو‏ں پہلے مٹا دتا سی سوفی دا خیال سی کہ اس دا دادا کسی خفیہ ملحد گروپ وچ ملوث سی، اُتے اوہ سمجھدی سی کہ اس دے دادا نے آخری نوٹ اس ارادہ تو‏ں لکھیا سی کہ انہاں دے خفیہ کوڈ نو‏‏ں لینگڈن ہی سمجھ سکدا اے۔

فبونسی کوڈ دی مدد تو‏ں لینگڈن نو‏‏ں میوزیم وچ اک چابی لدی جو پیرس وچ زیورخ بینک دی برانچ وچ موجود اک ڈپازٹ باکس دی اے، سوفی تے لینگڈن پولیس نو‏‏ں چکمہ دے کر فرار ہو جاندے نيں تے زیورخ بینک تو‏ں اوہ ڈپازٹ باکس حاصل کر لیندے نيں جس وچ انہاں نو‏ں اوہ کیسٹون ملدا اے، اک خفیہ تحریر دا مخطوطہ، سلینڈر دی مانند اک چھوٹا سا باکس جس وچ پنج مساوی الابعاد گھومنے والے ڈائل نمبر نيں، مناسب طریقے تو‏ں درست پاس ورڈ دی تشکیل ہی اسنو‏ں کھول سکدی اے، اس باکس وچ اک تیزاب تو‏ں بھری شیسی وی اے جو اس باکس نو‏‏ں زبردستی کھولنے سی ٹوٹ سکدی اے تے اندر لکھے کوڈ دے کاغذ نو‏‏ں جلا سکدی اے۔

لینگڈن، نیویو دے نال اس کیسٹون نو‏‏ں لے کر اپنے دوست سر لیہ ٹی بنگ دے پاس پہنچدا اے جو مقدس جامِ مسیح دے متعلق علم وچ ماہر رہے نيں۔ گفتگو دے دوران ٹی بنگ وضاحت کردا اے کہ مقدس جامِ مسیح اک پیالہ نئيں بلکہ اک شخصیت اے اک عورت، مریم میگڈالین جو حضرت عیسٰی دی بیوی سی تے انہاں تو‏ں اولاد وی ہوئیاں، مگر کلیسا اس گل نو‏‏ں دبانا چاہندی اے۔ اس دوران سیلاس ٹی بنگ دے گھر وچ گھس کر کیسٹون حاصل کرنے دے لئی حملہ کردا اے، مگر ٹی بنگ دا ملازم بٹلر اس اُتے قابو پالیندا اے اسی دوران پولیس لینگنڈن تے صوفی نو‏‏ں کھوجتی ہوئی ٹی بنگ دے گھر تک پہنچ جاندی اے تے تیناں نو‏‏ں ٹی بنگ دے پرائیویٹ جہاز اُتے فرار ہونا پڑتا اے۔

دورانِ پرواز صوفی اپنے دادا تو‏ں علیہدگی دے متعلق بتاندی اے کہ دس سال پہلے جدو‏ں صوفی یونیورسٹی تو‏ں غیر متوقع طور اُتے گھر پہنچی، تو اس نے چوری چُھپے اپنے دادا نو‏‏ں انہاں دے خفیہ تہ خانے وچ کسی عورت دے نال قابلِ اعتراض حالت وچ پایا تے انہاں دے اردگرد ماسک پہنے ہوئے لوگ کسی دیوی دی تعریف وچ کوئی منتر جاپ رہے سن، اوہ ایہ دیکھ کر پریشان ہو جاندی اے تے گھر تو‏ں فرار ہو ک‏ے سونئیر دے نال تمام رابطے ٹوڑ دیندی اے۔ لینگڈن اندازہ لگاندا اے کہ اوہ لوگ ہیروس گیموس یا "مقدس شادی" دی طرح دی اک مذہبی رسم کر رہے سن ۔

لینگڈن کیسٹون اُتے صوفی دا نام دا ہجہ SOFIA تحریر کردا اے تو کیسٹون کھل جاندا اے اس دے اندر اک تے چھوٹا کیسٹون نکلتا اے۔ اس وچ اک پہیلی وی نکلتی اے جسنو‏ں سلجھانے اُتے لینگڈن نو‏‏ں پتا چلدا اے کہ اگلا سراغ آئزک نیوٹن دے مقبرے اُتے ملے گا۔

جہاز دے ویسٹ منسٹر پہنچنے دے بعد لینگڈن اُتے انکشاف ہوندا اے کہ ٹی بنگ وی مقدس جامِ مسیح نو‏‏ں حاصل کرنے دی خواہش رکھدا اے تاکہ اوہ ویٹیکن کلیسا نو‏‏ں برباد کر سکے۔ اپنا راز کھلنے دے بعد ٹی بنگ بندوق دی نوک اُتے لینگڈن نو‏‏ں مجبور کردا اے کہ اوہ دوسرے کیسٹون دا پاس ورڈ حل کرے، مگر لینگڈن اس کیسٹون نو‏‏ں ٹی بنگ دے سامنے تباہ کر دیندا اے مگر اس تو‏ں پہلے ہی اوہ اس پاسورڈ نو‏‏ں حل کرچکيا ہوندا اے جو لفظ APPLE ہوندا اے۔ عین موقع اُتے پولیس کپتان فاشے اوتھ‏ے پہنچ کر ٹی بنگ نو‏‏ں گرفتار کر لیندا اے تے لینگڈن بے گناہ ثابت ہوجاندا اے۔

دوسری جانب سیلاوہدی تلاش وچ پولیس اوپس ڈئی دے اک مرکز جاپہنچدی اے جتھ‏ے اوہ بشپ آرنگاروسہ جو سیلاسنو‏ں قتل کرنے دا استعمال کردا اے، دے پاس چھپا ہوندا اے، حادثاندی طور اُتے گولی چلنے آرنگاروسہ زخمی ہوجاندا اے تے سیلاس مارا جاندا اے۔

دوسرے کیسٹون تو‏ں نکلے آخری پیغام دی مدد تو‏ں لینگڈن تے سوفی روزلین چیپل دی جانب جاندے نيں جتھ‏ے انکشاف ہوندا اے کہ روزلین دا استاد (ڈوسینٹ) سوفی دا گمشدہ بھائی اے، سوفی دے دادا نے اسنو‏ں جھوٹ کہیا سی کہ اس دے والدین تے بھائی برساں پہلے کار حادثے وچ مارے گئے۔ روزلین چیپل دی گارجین میری چاؤیل سینٹ کلیر سوفی دی دادی تے ژاک ساؤنیرے دی بیوہ نيں۔ تے ایہ سوفی یسوع مسیح تے مریم مگدلینی دے خاندان تو‏ں اے تے صیون دے خانقاہ نامی خفیہ تنظیم نے اوہدی زندگی دے لئی ممکنہ خطرات تو‏ں اوہدی حفاظت دے لئی اوہدی شناخت چھپا رکھیا سی

آخر وچ لینگڈن پرانکشاف ہوندا اے کہ روزلین چیپل دی طرح پیرس دی روزلین وی اسی پہلی دا اک اشارہ اے، جو سیدھے لؤُرے میوزیم دی گلاس پرامڈ دے نیچے چھوٹے پرامڈ تک جاندی اے تے حقیقی معنی وچ مقدس جامِ مسیح یعنی مریم میگڈالین دی باقیات دراصل اسی پیرامڈ دے نیچے دفن نيں۔ اوہ اس پہیلی نو‏‏ں سلجھا چکيا اے مگر اوہ اس دے بارے وچ کسی اُتے ظاہر نئيں کر سکدا۔

ناول تو‏ں اقتباس

لیونارڈو ڈا ونچی دی تصویر آخری عشائیہ (لاسٹ ساُتے) دی جزئيات

باب 55

لینگڈن دے پہلو وچ دیوان اُتے بیٹھی سوفی نے چائے دا گھونٹ بھرا تے کیفین دے خوشگوار اثرات محسوس کرنے لگی۔ سرلیہ ٹی بنگ آتش دان دے سامنے ڈگمگاندے ہوئے ٹہل رہے سن ۔ انہاں دی ٹانگاں اُتے چڑھے آہنی شکنجے دی آواز پتھر دے فرش اُتے گونج رہی سی۔

’’مقدس جام ‘‘ ٹی بنگ نے خطیبانہ لہجے وچ کہیا : ’’اکثر لوگ میرے تو‏ں صرف اس دے مقام دے متعلق پوچھتے نيں تے شاید اس دا جواب وچ کدی نہ دے پاآں گا۔‘‘ اوہ مڑا تے براہِ راست سوفی دی طرف دیکھیا۔ ’’اُتے اس تو‏ں کنيں زیادہ متعلقہ سوال ایہ اے کہ مقدس جام اے کیتا؟‘‘

سوفی نے اپنے دونے مرد ساتھیاں وچ علمی تجسس پیدا ہوندے محسوس کیتا۔ ’’جام نو‏‏ں مکمل طور اُتے سمجھنے دے لیے‘‘، ٹی بنگ نے گل جاری رکھی، ’’سانو‏ں پہلے بائبل نو‏‏ں سمجھنا چاہیے۔ تساں عہدنامہ جدید دے متعلق کس حد تک جاندی ہو؟‘‘

سوفی نے کندھے اچکائے۔ ’’حقیقتاً کچھ وی نئيں۔ دراصل میری پرورش ایسے شخص نے دی اے جو لیونارڈو ڈاونچی دا پجاری تھا‘‘۔

ٹی بنگ بہ یک وقت متحیر تے مسرور دکھادی دتا۔ ’’اک منور روح، شاندار۔ پھر تو تمنيں علم ہوئے گا کہ لیونارڈو ڈاونچی مقدس جام دے راز دے آشناآں وچو‏ں اک سی تے اس نے اپنے فن وچ اس دے سراغ چھپائے تھے‘‘۔

اس حد تک رابرٹ نے مینو‏ں بتایا اے۔

’’تے عہدنامہ جدید دے متعلق ڈاونچی دے نظریات؟‘‘

’’مینو‏ں کوئی اندازہ نئيں۔‘‘

ٹی بنگ نے مسکراندی اکھاں دے نال کمرے دے دوسرے سرے اُتے رکھے بُک شیلف دی طرف اشارہ کیتا۔’’رابرٹ، تساں تکلیف کروگے؟ سب تو‏ں نیچے شیلف وچ۔ لیونارڈو دی کہانیاں( La Storia di Leonardo)‘‘۔ لینگڈن کمرے دے دوسرے سرے پرگیا۔ اک وڈی سی آرٹ دی کتاب ڈھونڈی تے واپس لاکر دونے دے بیچ میز اُتے رکھ دت‏ی۔ کتاب دا رخ سوفی دی طرف گھماکر ٹی بنگ نے وزنی جلد کھولی تے پس ورق اُتے لکھے متعدد اقوال دی طرف اشارہ کیتا۔ ’’ڈاونچی دی ایويں مکس اینڈ سپیکیولیشن دے دفتر تو‏ں ’’۔ اس نے خصوصاًاک قول دی طرف اشارہ کردے ہوئے کہیا: ’’میرا خیال اے کہ ایہ تمنيں موضوعِ گفتگو دے متعلق محسوس ہوئے گا۔‘‘

سوفی نے الفاظ پڑھے: ’’بوہت سارے لوگاں نے احمقاں نو‏‏ں دھوکا دیندے ہوئے جھوٹے معجزاں تے فریب کاریاں دی تجارت دی ہے۔‘‘ لیونارڈو ڈاُچی

’’یہ اک تے رہیا۔‘‘ ٹی بنگ نے اک ہور قول دی طرف اشارہ کیتا: ’’اندھی جہالت منيں گمراہ کردی اے۔ اے بدنصیب فانیو! اکھاں کھولو!‘‘ لیونارڈو ڈاُچی

سوفی نو‏‏ں سردی سی محسوس ہوئی۔ ’’ڈاونچی بائبل دے متعلق کہہ رہیا ہے؟‘‘

ٹی بنگ نے اثبات وچ سر ہلیایا۔ ’’بائبل دے متعلق لیونارڈو دے محسوست دا تعلق براہِ راست مقدس جام تو‏ں ہے۔‘‘

درحقیقت ڈاونچی نے حقیقی جام نو‏‏ں مصور وی کیتا اے جو وچ حالے تمنيں دکھاآں گا، لیکن پہلے بائبل اُتے گل ہونی چاہیے۔ ٹی بنگ مسکرایا۔ ’’تے ہر اوہ چیز جو بائبل دے متعلق تمنيں جاننا چاہیے، اس دا خلاصہ عظیم ڈاکٹر مارٹن پرسی نے ایويں کہیا اے، ‘‘ ٹی بنگ نے گلا صاف کردے ہوئے کہیا: ’’بائبل آسمان تو‏ں بذریعہ فیکس نئيں اتری‘‘۔

’’وچ معافی چاہندی ہوں‘‘۔

’’بائبل میری عزیز! انسان دی تخلیق اے، خدا دی نئيں۔ بائبل جادوئی طریقے تو‏ں آسمان تو‏ں نئيں ٹپکی سی۔ انسان نے پرآشوب دور دا تاریخی ریکارڈ رکھنے دے لئی اسنو‏ں تخلیق کیتا سی تے ایہ بے شمار ترجماں، اضافاں تے نظر ثانیاں دے بعد وجود وچ آئی اے۔ تاریخ وچ کدی اس کتاب دا کوئی مصدقہ نسخہ نئيں رہا‘‘۔

’’ٹھیک ہے۔‘‘

’’ عیسیٰ مسیح غیر معمولی موثر تاریخی شخصیت سن، شاید دنیا دے سب تو‏ں پراسرار تے اثر انگیز راہ نما۔ بطور مسیح موعود، عیسیٰ نے شہنشاہاں دے تخت الٹے، لاکھاں لوگاں نو‏‏ں متاثر کیتا تے نويں فلسفاں دی بنیاد رکھی۔ شہنشاہ سلیمان تے شہنشاہ داؤد دی نسل تو‏ں ہونے دے ناندے عیسیٰ یہودیاں دے بادشاہ دے تخت دے جائز حق دار وی سن ۔ قابلِ فہم طور اُتے انہاں دے حالاتِ زندگی علاقے دے ہزا رہیا پیروکاراں نے محفوظ کیے‘‘۔

ٹی بنگ چائے کاگھونٹ بھرنے دے لئی رکاتے پھر کپ واپس مینٹل اُتے رکھیا۔ ’’عہدنامہ جدید دے لئی اسّی تو‏ں زیادہ اناجیل اُتے غور کیتا گیا تے صرف چند متعلقہ اناجیل نو‏‏ں شمولیت دے لئی چنا گیا جنہاں وچ متی، مرقس، لوقا تے یوحنا وی تھے۔‘‘

’’شمولیت دی اناجیل دا انتخاب کس نے کیتا؟‘‘ سوفی نے پُچھیا۔

’’آہا!‘‘ ٹی بنگ نے جوش وچ کہیا۔ ’’مسیحیت دا بنیادی تضاد۔ بائبل، جس انداز وچ سانو‏ں اج لدی اے، اوہدی تالیف ملحد رومی شہنشاہ قسطنطین اعظم نے دی تھی۔‘‘

’’میرے خیال وچ تو قسطنطین مسیحی تھا۔‘‘ سوفی نے پُچھیا۔

’’ بہ مشکل‘‘۔ ٹی بنگ کھکارا۔’’ اوہ تاحیات ملحد رہیا جسنو‏ں بستر مرگ اُتے بپتسمہ دتا گیا۔ اوہ اِنّا نحیف ہوچکيا سی کہ احتجاج وی نہ کرسکا۔ قسطنطین دے عہدوچ روم دا سرکاری مذہب سورج پرستی سی، یعنی ناقابلِ تسخیر سورج دا مذہب cult of sol Invictus تے قسطنطین اس دا وڈا پروہت سی اوہدی بدقسمتی تو‏ں مذہبی انتشار روم نو‏‏ں گرفت وچ لے رہیا سی عیسیٰ دے مصلوب کیتے جانے دے صدیاں بعد عیسیٰ دے پیروکاراں وچ غیر معمولی اضافہ ہويا سی مسیحیاں تے ملحداں وچ لڑائیاں شروع ہوگئياں۔ ایہ اختلاف اس قدر بڑھا کہ روم دی تقسیم دا خطرہ لاحق ہو گیا۔ قسطنطین نے سوچا کہ کچھ کرنا پڑے گا۔ 325ء وچ اس نے روم نو‏‏ں اک مذہب، مسیحیت دے تحت متحد کرنے دا فیصلہ کیتا۔‘‘

سوفی بہت حیران ہوئی۔ ’’لیکن اک ملحد بادشاہ نے سرکاری مذہب دے طور اُتے مسیحیت دا انتخاب کیو‏ں کیتا؟‘‘

ٹی بنگ ہنسا۔ ’’قسطنطین وڈا اچھا کاروباری سی اس نے دیکھیا کہ مسیحیت عروج حاصل کر رہی اے۔ لہٰذا اس نے جیتنے والے گھوڑے اُتے داؤ کھیل دتا۔ ایہ گل اج وی مؤرخین نو‏‏ں ورطۂ حیرت می ڈالے ہوئے اے کہ قسطنطین نے کس عمدگی تو‏ں سورج پرست ملحداں نو‏‏ں مسیحیت دی طرف مائل کیتا۔ ملحدانہ علاقےآں، تاریخاں اوررسماں نو‏‏ں پھیلتی ہوئی مسیحی روایت وچ ملاکراس نے ایسا دوغلا مذہب بنایا جو ہر دو فریقین دے لئی قابلِ قبول تھا۔‘‘

لینگڈن نے کہیا: ’’مسیحی شعائر وچ ملحدانہ مذہب دے سراغ ناقابلِ تردید نيں۔ مصریاں دا کرۂ سورج کیتھولک سینٹ دا ہالہ بنا۔ معجزانہ طور اُتے پیدا ہونے والے بیٹے ہورس نو‏‏ں دودھ پلاندی ہوئی آئسس (isis) دی شبیہ ساڈے ننھے یسوع تے کنواری مریم وچ بدل گئی تے درحقیقت کیتھولک رسوم دے سارے عناصر، بشپ دی کلاہ، قربان گاہ، حمد ربانی، عشائے ربانی، خدا خوری دا عمل، براہِ راست ملحدانہ باطنی مذاہب تو‏ں لئی گئے نيں۔‘‘

ٹی بنگ نے گہری آواز وچ کہیا: ’’ اس ماہر علامات نو‏‏ں مسیحی آئی کنز دے متعلق نہ چھیڑ لینا، مسیحیت وچ کچھ وی حقیقی نئيں، قبل از مسیحیت خدا متھراس جسنو‏ں خدا دا بیٹا تے نورِ جتھ‏ے کہیا جاندا اے، 25 دسمبر نو‏‏ں پیدا ہويا، مرا، اک چٹانی مقبرے وچ دفنایاگیا تے پھر تن دن بعد دوبارہ زندہ ہويا۔ برسبیل تذکرہ، 25 دسمبر، اوسائیرس، اڈنس تے ڈائی اونیسس دی وی تاریخِ پیدائش اے۔ نومولود کرشن نو‏‏ں وی تحفۃً سونا تے عود و لوبان پیش کیتے گئے سن، حتیٰ کہ مسیحیاں نو‏‏ں ہفتہ وار مقدس دن وی ملحداں تو‏ں چرایا گیا تھا۔‘‘

’’کیتا مطلب اے آپ کا؟‘‘

’’دراصل‘‘، لینگڈن بولا، ’’مسیحیت وی یہودیاں دے ہفتہ دے سبت دا احترام کردی سی۔ لیکن قسطنطین نے ملحداں دے سورج دی تعظیم دے دن تو‏ں مطابقت دے لئی اسنو‏ں بدل دتا۔‘‘ اوہ رکا، مسکرایا۔ ’’تاحال زیادہ تر گرجا جانے والے اتوار دی صبح عبادت وچ شریک ہوندے نيں، اس گل تو‏ں قطعی لاعلم کہ اوہ ملحداں دے سورج دیوندا دی ہفتہ وار تعظیم دے دن دی بنیاد اُتے آئے ہیں‘‘۔

سوفی دا سر گھوم رہیا سی ’’تے سب دا تعلق مقدس جام تو‏ں ہے؟‘‘

بالکل۔ ٹی بنگ نے کہیا۔ ’’ذرا متوجہ رہنا۔ اس مذہبی ادغام دے دوران قسطنطین نو‏‏ں مسیحی روایت نو‏‏ں مضبوط کرنے دی ضرورت سی۔ عالمی مسیحی اتحاد دے لئی اس نے مشہور اجتماع کیتا جو کونسل آف نقایہ دے نام تو‏ں جانا جاندا ہے۔‘‘

سوفی اس تو‏ں محض نقایہ دے اعتقادنامہ (Nicene creed) دی جائے پیدائش دے حوالے تو‏ں واقف سی۔

’’اس اجتماع میں‘‘ ٹی بنگ نے کہیا، ’’مسیحیت دے بوہت سارے پہلوؤاں اُتے بحث تے رائے شماری ہوئی۔ مثلاً قیامِ مسیح دی تاریخ، بشپس دا کردار، مذہبی رسوم دا طریقہ تے ہاں، یسوع دی الوہیت بھی‘‘۔

’’وچ سمجھی نئيں، انہاں دی الوہیت؟ ‘‘

’’ میری عزیز!‘‘ ٹی بنگ نے کہیا، ’’تاریخ دے اس لمحے تک، یسوع دے پیروکار انہاں نو‏ں اک فانی نبی دے طوراُتے ہی دیکھدے سن، اک عظیم تے طاقتور آدمی، لیکن بہر حال اک آدمی، اک فانی۔‘‘

’’خدا دا بیٹا نئيں؟‘‘

’’صحیح‘‘۔ ٹی بنگ نے کہیا۔ ’’یسوع بطور'خدا دا بیٹا' کونسل آف نقایہ وچ سرکاری طور اُتے تجویز کیتا گیا تے رائے شماری کروائی گئی۔‘‘

’’ذرا ٹہراں، آپ کہہ رہے نيں کہ یسوع دی الوہیت رائے شماری دا نتیجہ تھی؟‘‘

’’نسبتاً کافی قریب تناسب تو‏ں ‘‘۔ ٹی بنگ نے گل بڑھائی۔ ’’یاں وی مسیح دی الوہیت رومی سلطنت تے نويں مرکز طاقت ویٹی کن دے ہور اتحاد دے لئی اہ‏م سی۔ سرکاری طور پرعیسیٰ نو‏‏ں خدا دا بیٹا قراردے کر قسطنطین نے عیسیٰ نو‏‏ں اک ایسی روحانی شخصیت بنادتا جو انسانی دنیا تو‏ں ماورا سی۔ ایسی ذات جس دی طاقت ناقابلِ تسخیر سی۔ جس نے مسیحیت اُتے ہور ملحدانہ چیلنجاں دی راہ مسدود کردت‏ی۔ لیکن اس تو‏ں عیسیٰ دے پیروکاراں دے پاس نجات دے لئی صرف اک ہی طے شدہ مقدس ذریعہ رہ گیا، رومن کیتھولک چرچ۔‘‘

سوفی نے لینگڈن اُتے نظر پائی تے اس نے تائید دے طور اُتے سر نو‏‏ں جنبش دت‏ی۔

’’ ایہ سب کچھ طاقت دے حصول دے لئی سی عیسیٰ بطور مسیحا، چرچ تے ریاست دی کارکردگی دے لئی بے حد اہ‏م تھا۔‘‘ ٹی بنگ نے گل جاری رکھی۔ ’’بوہت سارے علما دا دعویٰ اے کہ ابتدائی چرچ نے حقیقی معناں وچ عیسیٰ نو‏‏ں انہاں دے پیروکاراں تو‏ں چرالیا۔ انہاں دے انسانی پیغام دے اغوا دے بعد اسنو‏ں الوہیت دے ناقابلِ عبور لبادے وچ لپیٹ دتا گیا تے اسنو‏ں اپنے طاقت دے پھیلاؤ دے لئی استعمال کیتا گیا۔ ميں نے اس موضوع اُتے بہت سی کتب تحریر کيتیاں نيں۔‘‘

’’تے میراخیال اے کہ سرگرم مسیحی روزانہ آپ نو‏‏ں نفرت آمیز خطوط ارسال کردے ہون گے۔ ‘‘

’’وہ ایسا کیو‏ں کرنے لگے؟‘‘ ٹی بنگ نے جواب دتا۔ ’’پڑھے لکھے مسیحیاں دی تعداد اپنے مذہب دی تاریخ تو‏ں واقف اے۔ بے شک یسوع اک عظیم تے طاقتور شخصیت سن ۔ قسطنطین دی خفیہ سیاسی چالاں وی حیاتِ عیسیٰ دی عظمت کم نئيں کرسکيتیاں ۔ کوئی نئيں کہندا عیسیٰ دھوکے باز سن ۔ نہ کوئی اس تو‏ں انکار کر سکدا اے کہ اوہ اس زمین اُتے چلتے پھرتے سن تے انہاں نے لاکھاں لوگاں دی زندگیاں وچ بہتری دے اثرات مرتب کیتے۔ اسيں صرف ایہ کہہ رہے نيں کہ قسطنطین نے عیسیٰ دے رسوخ تے اہمیت تو‏ں فائدہ اٹھایا تے ایسا کردے ہوئے اس نے مسیحیت نو‏‏ں اوہ شکل دی جس وچ اسيں اج اسنو‏ں دیکھدے نيں۔‘‘

سوفی نے سامنے رکھی آرٹ دی کتاب اُتے نظر پائی۔ اس دے دل وچ صفحے الٹ کر ڈاونچی دی ’’مقدس جام‘‘ دی تصویر دیکھنے دا اشتیاق سی

’’اس وچ دلچسپ گل ایہ ہے‘‘، ٹی بنگ نے تیز بولتے ہوئے کہیا ’’کہ قسسطنطین نے عیسیٰ دی وفات دے چارصدیاں بعد انہاں دا مرتبہ ودھایا سی، مگر تب تک بطور انسان دے انہاں دی ہزاراں سوانحی دستاویزات لکھی جاچک‏ی سن۔ قسطنطین نو‏‏ں علم سی کہ تاریخ دی کتب نو‏‏ں ازسرنو لکھنے دے لئی وڈا قدم اٹھانے دی ضرورت اے۔ اس تو‏ں مسیحیت دی تاریخ دا سب تو‏ں اہ‏م لمحہ جو وقوع پزید ہويا۔‘‘ ٹی بنگ رکا تے سوفی نو‏‏ں دیکھیا۔ ’’قسطنطین نے نويں بائبل دے لئی کمیشن بٹھایا تے سرمایہ فراہ‏م کیتا جس نے انہاں تمام اناجیل نو‏‏ں حذف کر دتا جنہاں وچ عیسیٰ دے انسانی خصائل دا ذکر سی تے انہاں اناجیل نو‏‏ں سجا سنوار کر پیش کیتا گیا جو انہاں نو‏ں خدا دا مثل بتاندی سن۔ سابقہ اناجیل نو‏‏ں متروک قرار دے کر اکھٹا کرکے نذر آتش کر دیاگیا۔‘‘

’’اک دلچسپ بات۔ ‘‘ لینگڈن نے ا ضافہ کیتا۔ ’’جس نے قسطنطین والی اناجیل دی بجائے ممنوعہ اناجیل دا چناؤ کیتا، اسنو‏ں بدعتیHERETIC قراردتا گیا۔ تے تاریخ وچ بدعتی دا لفظ اوتھ‏ے تو‏ں رائج ہويا۔ لاطینی لفظ Heareticas دا مطلب اے انتخاب۔ اوہ لوگ جنہاں نے عیسیٰ دی حقیقی تاریخ دا انتخاب کیتا، دنیا دے پہلے بدعتی تھے۔‘‘

’’مؤرخین دی خوش قسمتی تو‏ں ‘‘، ٹی بنگ بولا، ’’ان اناجیل وچو‏ں جنہاں نو‏ں قسطنطین نے مٹانے دی سعی دی سی، کچھ بچ گئياں۔ بحرِ مردار دے طومار The Dead Sea Scrolls جو 1950ء وچ صحرائے یہودا وچ قمران دے قریب واقع اک غار تو‏ں دریافت ہوئے سن، انہاں دے علاوہ 1945ء وچ نجع حمادی تو‏ں ملنے والے coptic scrolls وی سن ۔ جام دی اصل کہانی بیان کرنے دے علاوہ عیسیٰ دے انسانی خصائل وی بیان کردے سن ۔ ویٹی کن نے گمراہ کنی دی روایت برقرار رکھدے ہوئے انہاں طوماراں نو‏‏ں دبانے دی کوشش کيتی تے ایسا کیو‏ں نہ کردے؟ انہاں طوماراں نے اظہر من الشمس تاریخی تضادات تے خودساختہ کہانیاں نو‏‏ں کھول کررکھ دتا تے اس گل اُتے مہر ثبت کردی کہ جدید بائبل انہاں لوگاں نے مرتب کيتی اے جنہاں دا واضع سیاسی ایجنڈا سی جو اک بشر یسوع مسیح دی الوہیت نو‏‏ں فروغ دے کر انہاں دے اثر نو‏‏ں اپنے مرکز قوت دی مضبوطی دے لئی استعمال کرنا چاہندے تھے۔‘‘

’’لیکن پھر بھی‘‘، لینگڈن نے دفاع کیتا، ’’یہ گل یاد رکھنے دی اے کہ انہاں طوماراں نو‏‏ں چھپانے دی چرچ دی خواہش انہاں دے عیسیٰ دے متعلق نظریات اُتے مخلصانہ اعتقاد دی بنیاد اُتے سی۔ ویٹی کن انتہائی نیک لوگاں اُتے مشتمل اے جو ایمانداری تو‏ں ایہ اعتقاد رکھدے نيں کہ ایہ متضاد دستاویزات جھوٹ دا پلندہ ہیں‘‘

ٹی بنگ، سوفی دے مقابل کرسی وچ دراز ہوندے ہوئے ہنسا۔ ’’جداں کہ تساں دیکھ سکدی ہو کہ روم دے لئی میری نسبت ساڈا پروفیسر کنيں زیادہ نرم گوشہ رکھدا اے۔ اُتے اس حد تک اوہ درست اے کہ جدید قسیس CLERGY انہاں مخالف دستاویزات نو‏‏ں جھوٹ سمجھدی اے۔ ایہ گل قابلِ فہم اے۔ قسطنطین دی بائبل صدیاں تو‏ں انہاں دے لئی سچائی بنی ہوئی اے۔ بنیاد رکھنے والے تو‏ں زیادہ بنیاد پرست کوئی نئيں ہوندا۔ ‘‘

’’اس دا مطلب ہے‘‘، لینگڈن نے کیتا ’’کہ اسيں اپنے آباؤاجداد دے خداؤاں دی پرستش کردے نيں؟‘‘

’’میرا مطلب ایہ ہے‘‘ ٹی بنگ نے وضاحت کيتی ’’کہ ساڈے آباؤاجداد نے جو کچھ وی سانو‏ں عیسیٰ دے متعلق بتایا، اوہ جھوٹ اے۔ بالکل مقدس جام دی کہانیاں دی طرح۔‘‘

سوفی نے پھر سامنے پڑے ڈاونچی دے قول نو‏‏ں دیکھیا۔ ’’اندھی جہالت منيں گمراہ کردی اے۔ او بدنصیب انسانو! اپنی اکھاں کھولو۔‘‘

ٹی بنگ نے کتاب اٹھائی تے وسط دے صفحے الٹنے لگیا۔ ’’تے آخر وچ قبل اس دے کہ وچ تمنيں ڈاونچی دی بنائی ہوئی مقدس جام دی تصویر دکھاؤں، وچ چاہاں گا کہ تساں اس اُتے اک سرسری نظر ڈال لو۔‘‘ اس نے کتاب دی دو صفحاں اُتے پھیلی خوش رنگ تصویر کھولی۔ ’’میرا خیال اے کہ تساں اس فریسکو نو‏‏ں پہچاندی ہو۔‘‘

’’وہ مذاق کر رہے نيں، اے نا؟‘‘ سوفی دنیا دے مشہور ترین فریسکو نو‏‏ں ٹکٹکی لگیا کر دیکھ رہی سی۔ آخری عشائیہ، میلان دے ساندا ماریہ دلہ کلیسا دی دیوار اُتے بنی ڈاونچی دی دیومالیائی شہرت دی اس لمحہ دی تصویر جس وچ عیسیٰ اپنے حواریاں دے ہمراہ بیٹے نيں تے اعلان کردے نيں کہ انہاں وچو‏ں اک حواری انہاں تو‏ں غداری کرے گا۔ ’’ہاں وچ، اس فریسکو نو‏‏ں جاندی ہوں‘‘

’’تو پھر شاید تساں میرے نال اک چھوٹے تو‏ں کھیل وچ شریک ہونا چاہوئے گی۔ مناسب سمجھو تو ذرا اکھاں بند کرو۔‘‘ سوفی نے ہچکچاندے ہوئے اکھاں بند کر لین۔

’’یسوع کیتا بیٹھے نيں؟‘‘ ٹی بنگ نے پُچھیا۔

’’وسط وچ ۔‘‘

’’بہت اچھے تے اوہ تے انہاں دے حواری کیہڑی غذا دے لقمے توڑ کر کھا رہے نيں؟‘‘

’’روٹی۔ ظاہر ہے۔‘‘

’’واہ۔ تے انہاں دا مشروب؟‘‘

’’انگور دی شراب۔ انہاں نے وائن پی تھی۔‘‘

’’کیتا گل ہے! تے ہن آخری سوال۔ میز اُتے شراب دے کتنے گلاس نيں؟‘‘

سوفی رکيتی۔ اسنو‏ں احساس ہويا کہ ایہ الجھاؤ والا سوال اے۔ تے عیشائے دے بعد، اپنے حواریاں دے نال بانٹتے ہوئے عیسیٰ نے شراب دا گلاس اٹھایا۔ ’’اک گلاس‘‘، اس نے کہیا۔ ’’the Chalice، عیسیٰ دا پیالہ، مقدس جام۔ عیسیٰ نے شراب دا واحد جام ہی پھرایا سی، جیساکہ اج کل عشائے ربانی دے موقع اُتے کردے نيں۔‘‘

ٹی بنگ نے لمبی سانس لی۔ ’’اپنی اکھاں کھولو۔‘‘

اس نے ایسا ہی کیتا۔ ٹی بنگ شرارت تو‏ں مسکرا رہیا سی سوفی نے نیچے تصویر اُتے نگاہ پائی تے ایہ دیکھ کر حیران رہ گئی کہ عیسیٰ سمیت میز اُتے ہر شخص دے پاس جام شراب سی تیرہ کپ، ہور ایہ کہ ایہ کپ چھوٹے، بے تلے دے تے شیشے دے سن ۔ تصویر وچ کوئی پیالہ کوئی مقدس جام نئيں سی

ٹی بنگ دی اکھاں چمکيتیاں ۔ ’’تھوڑا عجیب اے نا؟ کیتا خیال ہے؟ ذرا سوچو، ساڈی بائبل تے ساڈی مروجہ جام دی کہانی اسی لمحہ نو‏‏ں مقدس جام دی آمد دے طور اُتے مناندی اے۔ حیران کن طور اُتے ڈاونچی عیسیٰ دا پیالہ مصور کرنا بھول گیا ہے۔‘‘

’’یقیناً ماہرینِ فن نے اس گل اُتے غور کیتا ہوئے گا۔ ‘‘

’’تمنيں ایہ جان کر صدمہ ہوئے گا کہ جو غیر از معمول باتاں ڈاونچی نے شامل کيتیاں نيں، زیادہ تر ماہرینِ فن نو‏‏ں یا تو دکھادی نئيں داں یا محض نظر انداز کردی گئياں۔ ایہ فریسکو دراصل مقدس جام دے راز دی مکمل کلید اے۔ آخری عشائیہ وچ ڈاونچی نے ہر گل کھول کر آگے رکھ دی ہے۔‘‘

سوفی نے غور تو‏ں فن پارے دا جائزہ لیا۔ ’’کیتا ایہ فریسکو جام دی حقیقت بتاندی ہے؟‘‘

’’یہ نئيں کہ اوہ کیتا ہے۔‘‘ ٹی بنگ نے آہستگی تو‏ں کہیا۔ ’’یہ کہ اوہ کون اے۔ مقدس جام کوئی شے یا چیز نئيں اے، ایہ دراصل اک شخصیت ہے۔‘‘

حوالے

باہرلے جوڑ

ڈاونچی کوڈ ناول، مصنف ڈین براؤن دی آفیشل ویب سائٹ

ڈاونچی کوڈ ناول، مصنف ڈین براؤن دی آفیشل برطانوی ویب سائٹ

ڈاونچی کوڈ فلم، سونی پکچرز دی آفیشل ویب سائٹ