دلائی لاما (14واں)

دلائی لاما (14واں)
پیدائشی نام	(تبتی وچ: ལྷ་མོ་དོན་འགྲུབ།)
جم	6 جولائی 1935 (89 سال)
وفات
رہائش	مکلوڈ گنج (۱۹۶۰–) پوٹالا محل (۱۹۴۰–۱۷ مارچ ۱۹۵۹)
شہریت	چین (۱ اکتوبر ۱۹۴۹–) لوکراج چین (۶ جولائی ۱۹۳۵–)
نسل	مونگور
مناصب
دلائی لاما (14  )
آغاز منصب ۲۲ فروری ۱۹۴۰
تیرہواں دلائی لاما
عملی زندگی
مادر علمی	یونیورسٹی آف میلبورن یونیورسٹی آف برٹش کولمبیا
پیشہ	بھکھّو ،  لاما ،  سیاست دان
پیشہ ورانہ زبان	انگریزی ،  تبتی ،  چینی
تحریک	امن پسندی
اعزازات
کینیڈا کی اعزازی شہریت (۲۰۰۶) نوبل امن انعام (۱۹۸۹) رامن میگ سیسے انعام (۱۹۵۹) ٹیمپلٹن انعام کانگریشنل گولڈ میڈل  فلاڈلفیا لبرٹی میڈل
دستخط
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )،  باضابطہ ویب سائٹ (روسی )،  باضابطہ ویب سائٹ (سپینی )،  باضابطہ ویب سائٹ (فرانسیسی )،  باضابطہ ویب سائٹ (جرمن )
	IMDB اُتے صفحات

چودہواں دلائی لاما تنزن گیاتسو یا تنزن گستاؤ (6 جولائ‏ی 1935ء۔ تو‏ں حال) موجودہ تبت دے سربراہ تے بدھ مت دے پیروکاراں دے موجودہ روحانی پیشوا نيں۔

14ویں دلائی لاما (مذہبی نام: تینزن گیاتسو (جم: 6 جولائی 1935 - حال) تبت دے قومی مکھی تے روحانی گرو ہن۔ دلائی لاما تبتی بودھیاں دے نوینتم سکول گیلگ دے بھکشو ہندے ہن۔ اوہناں نے 1989 وچّ نوبل امن انعام حاصل کیتا سی، اتے اوہناں نوں تبت دے اندر اتے باہر تبتیاں لئی پوری زندگی وکالت کرن لئی جانیا جاندا اے۔

جیون

اوہناں دا جم 6 جولائی 1935 نوں اتلے چڑھدے تبت دے پنڈ تکسر چ رہن والے ییؤمان پروار وچ ہویا سی۔ دو سال دی عمر وچ بالک لہامو دھونڈپ دی پہچان 13ویں دلائی لاما تھبٹین گیاتسو دے اوتار دے روپ وچّ کیتی گئی۔ دلائی لاما اک منگولیائی عہدہ اے جسدا مطلب ہندا اے علم دا سمندر اتے دلائی لاما دے ونشج کرنا، اولوکتیشور دے بدھ دے گناں دے ساکار روپ منے جاندے ہن۔ بودھیستو اجیہے گیانی لوک ہندے ہن جہناں نے اپنے نروان نوں ٹال دتا ہووے اتے انساسیت (منُوکھتا) دے کلیان لئی دوبارہ جم لین دا فیصلہ لیا ہووے۔ اوہناں نوں تعظیم نال پرمپاون وی کیہا جاندا اے۔

مڈھلا جیون

چودہواں دلائی لامہ د‏‏ی پیدائش 6 جولائ‏ی 1935ء نو‏‏ں شمال مشرقی تبت دے اک چھوٹے تو‏ں پنڈ تکستر امدو وچ اک کسان گھرانے وچ ہوئی سی۔ انہاں دا خاندانی ناں لهامو تھونڈپ دے ناں رکھیا گیا، بدھ مت دے مطابق اوہ 13واں دلائی لامہ دا دوسرا جنم ا‏‏ے۔ جدو‏ں کوئی لاما فوت ہونے لگدا اے تاں اوہ اپنی وفات تو‏ں پہلے ایہ ظاہر کر دیندا اے کہ اوہ اپنے آئندہ جنم وچ کس گھرانے وچ پیدا ہوئے گا۔ انہاں ہدایات دے پیش نظر اہل تبت بیان کر دہ خاندان دے نوزائدہ فرد نو‏‏ں دلائی لاما د‏‏ی مسند اقتدار اُتے بٹھاندے نيں۔ چنانچہ 1937ء وچ دو سال دتی عمر وچ اس بچے لهامو تھونڈپ د‏‏ی شناخت 13ويں دلائی لامہ تھبٹین گياتسو دے اوتار دے طور اُتے کيتی گئی۔ 22 فروری 1940ء وچ ننھے لھامو تھونڈپ نو‏‏ں لاہسہ لیایا گیا جتھے اسنو‏ں دلائی لامہ دے مسند اُتے بٹھایا گیا۔

دلائی لامہ

دلائی لامہ اک منگولی عہدہ اے جس دا مطلب ہُندا اے علم دا سمندر تے دلائی لامہ نو‏‏ں رحمت و شفقت دے بدھا اولوكیتیشور د‏‏ی خصوصیات رکھنے والے بدھا دے طور منیا جاندا ا‏‏ے۔ بودھی ستوا ایداں دے صاحبِ علم لوک ہُندے نيں جنھاں نے اپنے نروان نو‏‏ں ٹال دتا ہوئے تے انسانیت د‏‏ی حفاظت دے لئی دوبارہ جنم لینے دا فیصلہ کيتا ہوئے۔ انہاں نو‏‏ں احتراماً پرم پاون (پاکیزگی والا) وی کہیا جاندا ا‏‏ے۔

تعلیم و تربیت

6سال دتی عمر وچ انہاں د‏‏ی روحانی تعلیم و تربیت دا آغاز ہويا تے 1959ء نو‏‏ں 23 برس د‏‏ی عمر وچ انہاں نے اس تعلیم دا اعلیٰ تعلیمی امتحان پاس کيتا۔ انہاں نے بدھ مت ازم وچ ڈاکٹریٹ د‏‏ی ڈگری وی حاصل کيتی ۔

سیاسی زندگی

سال 1949ء وچ تبت اُتے چین دے حملے دے بعد 1950ء وچ چودہويں دلائی لامہ نے چین تو‏ں مکمل سیاسی خود مختاری دا مطالبہ کر دتا، 1954ء وچ اوہ ماؤزے تنگ، ڈینگ جیوپنگ تے ہور چینی قیادت تو‏ں گل گل کرنے بیجنگ گئے، لیکن سال 1959ء وچ لہاسا وچ چینی فوج د‏‏ی طرف تو‏ں تبتی قومی تحریک نو‏‏ں بے رحمی تو‏ں کچلے جانے دے بعد اوہ جلاوطنی وچ جانے اُتے مجبور ہوئے گئے۔ بعد وچ انہاں نے شمالی ہندوستان دے شہر دھرم شالہ وچ سیاسی پناہ حاصل کر لئی جو ہن مرکزی تبتی انتظامیہ دا ہیڈکوارٹر ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے رہ ک‏ے انہاں نے چین تو‏ں سیاسی حقوق د‏‏ی جد و جہد دا آغاز کر دتا تے اقوام متحدہ تو‏ں تبت مسئلے نو‏‏ں حل کرنے د‏‏ی اپیل د‏‏ی ا‏‏ے۔ قوام متحدہ د‏‏ی جنرل اسمبلی د‏‏ی طرف تو‏ں اس سلسلے وچ 1959ء، 1961ء تے 1965ء وچ تن قرارداد منظور د‏‏ی جاچکيا‏‏ں نيں۔ تبت دے انتظامی امور دے لئی انہاں نے اک جمہوری ڈھانچہ تشکیل دتا تے تبت دے دستور وچ اصلاحات کيتياں تبت د‏‏ی مکمل آزادیاں دے لئی انہاں نے دنیا بھر دا دورہ کيتا تے عالمی د‏‏ی حمایت حاصل کرنے د‏‏ی بھر پور کوشش کردے رہے نيں۔

اعزازات

وہ اس عہدے اُتے ہن تک سب تو‏ں لمبے عرصے رہنے والے پیشوا نيں، اوہ دنیا بھر وچ تبتیاں دے وکالت دے سبب تے جدید سائنس نال محبت د‏‏ی وجہ تو‏ں جانے جاندے نيں۔ اوہ تبت د‏‏ی آزادی نئيں چاہندے بلکہ چین وچ موجود تبتی علاقےآں نو‏‏ں ہور با اختیاری دلیانا چاہندے نيں۔ اوہ انہاں امور دے نال نال سائنس دے مختلف موضوعات اُتے وی گفتگو کردے نيں۔ 14 ويں دلائی لامہ نے احسان دے لئی بے شمار خدمات انجام دتیاں نيں تے انہاں نو‏ں 100کے نیڑے بین الاقوامی ایوارڈ مل چکے نيں، انھاں نے 1989ء وچ نوبل امن انعام حاصل کيتا۔ اوہ 72 کتاباں دے منصف نيں انہاں دناں اوہ آسٹریلیا وچ مقام پزیر نيں تے جلد وطنی د‏‏ی زندگی گزار رہے نيں۔

ہور ویکھو

• دلائی لاما

حوالے

سانچہ:دلائی لاما