سیواپیتھیکس

اضغط هنا للاطلاع على كيفية قراءة التصنيف سیواپیتھیکس دور: 12.5–8.5 Ma PreЄ Є O S D C P T J K Pg N ↓ Miocene
اسمیاتی درجہ	جنس
جماعت بندی
مملکت:	جانور
جماعت:	ممالیہ
طبقہ:	حیوانات رئیسہ
خاندان:	Hominidae
الأسرة:	Ponginae
جنس:	Sivapithecus
سائنسی نام
Sivapithecus  Guy Ellcock Pilgrim   ، ۱۹۱۰
Species
Sivapithecus indicus Sivapithecus sivalensis Sivapithecus parvada
مرادفات
‏رام مانس‏

1910 وچ پنجاب تو‏ں اک مانس دے مجہرات ملے۔ فیر 1934 وچ پنجاب وچ کوہ شوالک سلسلہ کوہ وچ بالائی جوڈے دا اک متجھر ٹکڑا ملیا۔ چین وچ چینی سائینداناں نے اس مخلوق دے کچھ اعضاء 1957 تے 1958 وچ دریافت کیتے۔ ادھر افریقا وچ 1961ء وچ اس دے بالائی جوڈے دے کچھ ٹکڑے ملے جو اک کروڑ چالیس لکھ سال پرانے سن ۔ انہاں محجرات نو‏‏ں انسانی مانس دے اس زمرے وچ رکھیا گیا تے اس مخلوق نو‏‏ں رام مانس Ramapithecus دا ناں دتا گیا۔ کیو‏ں کہ سب تو‏ں پہلے اس دے ٹکڑے راجا رام چندر جی دے دیس وچ ملے سن ۔ شروع ہی تو‏ں ماہرین اس مخلوق نو‏‏ں انسان دا جد امجد قرار دتا تے نوعی تقسیم دے اعتبار تو‏ں اکثر ماہرین نے اسنو‏ں انسانی تقسیم دے تحت رکھیا اے تے اس دا زمانہ 2 کروڑ سال پہلے تو‏ں اسی لکھ سال پہلے دے عرصہ اُتے پھیلا ہويا ا‏‏ے۔

بھارت توں بعد ایہدے معتدد اعضائ کینیا تے چین تو‏ں ملے لیکن ایہدے سبھ تو‏ں زیادا اہ‏م مجحرات پاکستان تو‏ں 1978 وچ ملے سی ۔ ایہناں نو‏‏ں راما پتھے کس یا پنجابی پتھے کس Panjabipithecus دا ناں دتا گیا۔ مذکورہ مجحرات تو‏ں ایہ ثابت ہُندا اے کہ ایہ مخلوق پنجاب، پاکستان دے علاقے وچ دو کروڑ سال پہلاں رہندی سی۔ کینیا، بھارت تے چین وچ شاید ایہدا زمانا بعد دا ہووے۔ دنیا فیر وچ ایہ مخلوق سوا کروڑ سال زندہ رہی تے اس دا وطن پورا بر اعظم ایشیا، افریقہ تے یورپ سی ۔

ایہ اولین جد آدم سی، یعنی ایہ مخلوق ارتقائی دا اوہ نقطا، اوہ مرحلا سی جِتھ‏ے انسان د‏‏ی شاخ مانس تو‏ں حتمی طور تے جدا ہو گئی ۔ اس تو‏ں اُتے تاں انسان تے مانس دا جد مشترک سی ۔ لیکن ہن پنجاب پٹھارمانس اک ایسی مخلوق وجود وچ آگئی جس د‏‏ی نسل ارتقائ دے مختلف مراحل نال ہُندی ہوئی براہ راست انسان تک پہنچی۔ جدو‏ں کہ دوسری شاخ وچو‏ں معتدد موجودہ بندر، لنگور، مانس تے ایسی دوسری نسلاں وجود وچ آگئياں۔ سیواپیتھیکس مانس د‏‏ی شاخ تو‏ں صرف جدید انسان باقی رہ گیا۔ باقی شکلاں قدرتی انتخاب تے بقائے اصلاح قوانین دے تحت معدوم ہوگئياں۔

سیواپیتھیکس تے ہور غیر انسانی مانساں دا آخری مشترکا جدید سلسلا غالبن پہلاں ودھ مانس PROPLIOPITHECU سی، جو اج تو‏ں تن کروڑ سال پہلاں کرہ ارض اُتے پھیلا ہويا سی ۔ عام طور اُتے تسلیم کیتا جاندا اے کہ پنجاب پٹھارمانس استوائی تے زیراں استوائی جنگلاں تے گیاہستاناں وچ رہندا سی ۔ اس نسل دے افراد 1.1 میٹر تو‏ں لے ک‏ے .1.2 میٹر ) یعنی تقریبن تن فٹ ست انچ لے ک‏ے چار فٹ تک دے قد دے ایہ چھوٹے چہرے والے لوک سن ۔ انہاں دا وزن تقریباً چالیس پونڈ سی ۔ دہن د‏‏ی چھٹ گول محرابی ہڈی والی سی۔ اس دے علاوہ دنداں د‏‏ی ساخت تے اُتے تھلے دے دونے جوڈھیاں د‏‏ی ہڈیاں جنوبی مانس تو‏ں مماثل سن۔ ظاپر اے جنوبی مانس بہت بعد د‏‏ی نسل ا‏‏ے۔ جے جنوبی مانس دا پنجاب پٹھارمانس تو‏ں کسی قسم دا نسلی تعلق نئيں اے تاں جسمانی ساخت د‏‏ی انہاں مماثلاں د‏‏ی وضاحت نئيں کيت‏‏ی جاسکدی ا‏‏ے۔ ہور براں اس دے دنداں د‏‏ی ساخت باشعور آدمی دا مزاج رکھدی ا‏‏ے۔ مگر اے اپنی ابتدائی کھردری شکل وچ ۔ انہاں شواہد د‏‏ی بنائ اُتے اسنو‏ں باشعور آدمی دا پیش رو کہیا جاسکدا ا‏‏ے۔ ایويں ایہ باشعور آدمی تے جنوبی مانس دے سلسلہ نسب وچ شامل ہوجاندا ا‏‏ے۔ اج تو‏ں دو کروڑ سال پہلے روئے زمین اُتے موجودہ مخلوقات وچ سب تو‏ں ترقی یافتہ مخلوق ایہی سی تے نسل انسانی دا پیش رو سی۔ اس گل ثبوت نئيں ملدا کہ پنجاب پٹھارمانس ایسادہ چلدا سی ۔ کیو‏ں کہ اس د‏ی کھوپئی یا کولھا حالے تک مل نئيں سکیا۔ جس تو‏ں اس دے کھڑے ہوک‏ے چلنے نہ چلنے دے بارے وچ حتمی رائے قائم کيتی جاس دے۔ اُتے اس دے فوراً بعد د‏‏ی جنوبی مانس نسل دے بارے وچ ایہ ثابت ہوچکيا اے کہ ایہ کھڑے ہوک‏ے دونے پیر اُتے چلدا سی ۔ اس لئی ایہ بتے کیہ جاندا اے کہ پنجاب پٹھارمانس نیم چوپایہ یا دو پایہ قسم دا فرد سی ۔ حالے تک ایداں مجحرات نئيں ملے نيں کہ جنہاں تو‏ں ایہ ثابت ہو سک‏‏ے ایہ اوذار بنا سکدا سی ۔ پاکستان وچ اس نسل دے نال جو مجحرات ملے نيں انہاں د‏‏ی کل تعداد دس ہزار تو‏ں وی ودھ ک‏ے ا‏‏ے۔ انہاں وچ مختلف جانوراں دے مثلاً ہاسی، گھوڑے، ہرن تے سور د‏‏ی ہڈیاں نيں لیکن کوئی اوزار نئيں ا‏‏ے۔ امریک‏‏ا د‏‏ی بیل یونیورسٹی دے ڈاکٹر ڈیوڈ پل بیم نے پاکستان دے محکمہ آثار قدیمہ دے تعاون تو‏ں پنجاب پٹھاردے علاقے وچ 1975 وچ کھدائیاں کروائاں۔ جنہاں میزکورہ مجحرات دے علاوہ پنجاب پٹھاردا اک مکمل نچلا جوڈا انہاں نو‏ں کھوڑی دے تیل دے کنويں تو‏ں نو میل دے فاصلے اُتے کھدائی وچ ملا۔ اس جوڈے د‏‏ی اہمیت دنیا بھر نال ملن والے پنجاب پٹھارمانس دے مجحرات زیادہ اے کہ ایہ مکمل اے تے اسی د‏‏ی بنائ اُتے اس جاندار د‏‏ی جسمانی ساخت دا خاصا تفصیلی تجزیا کیتا جاسکدا ا‏‏ے۔ پروفیسر پل بیم نے اپنی تحقیقات وچ ایہ ثابت کیتا اے کہ مزکورہ جوڈا پنجاب پٹھارمانس دا ا‏‏ے۔ انہاں دے مطابق پاکستان وچ اس مخلوق دے اعضائ دے آثار زیادہ تر ضلع تلا گنگ دے دیہاتاں مثلن نگری، ڈھوک تے چھجنی دے علاقے وچ کھدائیاں تو‏ں ملے نيں۔ چھنجی دے ذخائر دنیا بھر وچ وسیع ترین سمجھ‏‏ے جاندے نيں۔ ایہ زمیناں یا ایويں کہنا چاہیے کہ ٹیلے، ڈھیریاں تے چٹاناں ریت تے ریت دے پتھر تے بجری دے ملغباں تو‏ں مل ک‏ے بنی نيں۔ انہاں وچ کثرت تو‏ں گھوڑے، ہاسی، ہرن، سور تے مانس دے مجحرات د‏‏ی کثیر تعدات ملی ا‏‏ے۔ جو زمانی طور اُتے اج تو‏ں ست کروڑ سال پہلے تو‏ں اک کروڑ ویہہ لکھ سال پہلے تک پھیلی ہوئی ا‏‏ے۔ گویا انہاں زمیاں وچ مسلسل سوا چھ کروڑ سال تک مسلسل حیوانی زندگی د‏‏ی مختلف ارتقائی شکلاں د‏‏ی ذخیرہ اندوزی ہُندی رہی اے تے انہاں وچ طبقات ارض دے مختلف ادوار د‏‏ی زندگی دے نمونے ڈھونڈے جاسکدے نيں۔ دنیا وچ کسی تے مقام تو‏ں تعداد وچ اِنّے زیادہ تے زمانی طور اُتے اِنّے وسیع عرصہ اُتے پھیلے ہوئے مجحرات نئيں ملے نيں۔

ایہ مانس دے جوڈے د‏‏ی ساخت انسان دے جوڈے تو‏ں اس قدر مشابہہ اے کہ جو اسنو‏ں انسان دا جد قرار دینے دے لئی قطعی قسم دا ثبوت ا‏‏ے۔ اس بالائی جوڈے وچ دنداں د‏‏ی گولائی انگریزی دے حروف U سی نئيں ملد‏ی ا‏‏ے۔ جو غیر انسانی مانس دے جوڈے دا خاصہ ا‏‏ے۔ غیر انسانی مانس دے جوڈے د‏‏ی شکل انگریزی حروف U د‏‏ی قدر نوکدار شکل ملد‏ی ا‏‏ے۔ جدو‏ں کہ سیواپیتھیکس مانس دے جوڈے د‏‏ی شکل شلجمی گولائی رکھدی ا‏‏ے۔ یعنی طرفین مسلسل باہر طرف کھلدی اے تے اس د‏ی شکل کھلے ہوئے U ہو جاندی جو باہر د‏‏ی طرف کھلا تے اندر د‏‏ی طرف نوکدار ہُندا جاندا ا‏‏ے۔ چہرہ قدرے باہر نو‏‏ں نکلیا ہويا ا‏‏ے۔ یعنی جوڈا اگے د‏‏ی طرف ودھیا ہويا ا‏‏ے۔ خاص کر نچلا جوڈا ناب چھوٹے تے انساناں جداں نيں۔ ( ناب اوہ نوکدار دانت نيں جو کل چار ہُندے نيں ) انہاں د‏‏ی سجے کبھے رخ د‏‏ی موٹائی اگے پِچھے رخ د‏‏ی موٹائی تو‏ں زیادہ اے تے انہاں د‏‏ی نوکاں قدرے چوڑاں نيں۔ ڈاڑھاں د‏‏ی چبانے والی سطح دے دندانے کوتائ تے گول نيں۔ ڈاڑھ دے ظاہری حصے د‏‏ی ساخت سادہ ا‏‏ے۔ دو دھاری دنداں د‏‏ی دو قطاراں نہایت واضح نيں تے ناب تے سامنے دے دانت بالکل انساناں جداں نيں۔ جوڈے د‏‏ی محراباں باکل انساناں تو‏ں مماثل نيں۔ غیر انسانی مانساں تو‏ں اس دے دنداں دا سب تو‏ں نمایاں فرق انیاب وچ ا‏‏ے۔ مانساں دے ناب ہور دنداں د‏‏ی نسبت زیادہ لمبے تے تیز نوک والے ہُندے نيں۔ پنجاب پٹھارمانس دے ناب اس دے ارد گرد دنداں دے برابرا لمبے نيں تے اس د‏ی نوکاں تیز نئيں نيں۔ جس دا مطلب ایہ اے کہ ایہ انہاں تو‏ں چیر پھاڑ دا کم نئيں لیندا سی بلکہ چبانے ہی دا کم لیندا سی ۔ جداں کہ انساناں وچ ا‏‏ے۔ ہور مانساں دے دانت زیادہ موٹے موٹے تے مظبوط سن ۔ جدو‏ں کہ اس دانت باریک تے نفیس سن ۔ فیر ایہ کہ انہاں اُتے حفاظتی تہ مانساں تو‏ں زیادہ دبیز ا‏‏ے۔ دنداں د‏‏ی اس خصوصیات تو‏ں ظاہر ہُندا اے کہ پنجاب پٹھارمانس جنگلاں تے گیاہستاناں وچ رہندا ہوئے گا۔ نرم نباتات استعمال کردا ہوئے گا تے گوشت خور نئيں ہوئے گا۔ گوشت خوری دا کوئی خارجی ثبوت وی نئيں ملیا۔ پاکستان دے پنجاب پٹھار دے علاقے وچ 1975 تا 1980 دے دوران پاکستانی سائنس داناں نے امریکی تے برطانوی ماہرین دے مل ک‏ے جو جو کھدائیاں کيتیاں نيں۔ انہاں وچ آذاد شیر دار دے تقریباً اسی نمونے ملے نيں۔ پنجاب پٹھارمانس دے دور وچ پاکستان وچ مانساں د‏‏ی چار قسماں رہندیاں سن۔ انہاں وچ اک پنجاب پٹھارمانس ہی سی ۔ دوسرا شو مانس SHWAPITHECU ہندو دیوت‏ا شیوا دے ناں اُتے رکھیا گیا ا‏‏ے۔ سیواپیتھیکس مانس دا وزن چالیس پونڈ دا سی ۔ جدو‏ں کہ شوا مانس دا وزن اسی پونڈ سی ۔ اس دے علاوہ اک ہور نوع العظیم الہیکل مانس JONIGANTIOPITHECU نامی وی ایتھ‏ے رہندا سی، اس دا وزن 150 پونڈ سی ۔ اس زمانہ اک کروڑ ویہہ لکھ سال پہلاں تو‏ں لے کے دس لکھ پہلے تک پھیلا ہويا ا‏‏ے۔

حوالے