پاݨی وچ حل پذیری

کسی دھات تے تیزاب دے عمل تو‏ں نمکیات بندے نيں۔ زیادہ تر نمکیات پانی وچ حل ہوئے جاندے نيں لیکن ہر نمک پانی وچ حل نئيں ہوئے سکدا۔ کسی نمک د‏‏ی پانی وچ حل پذیری یاد رکھنے دے لئی ابتدائی کیمسٹری دے طالب علماں نو‏‏ں ایہ اصول دسے جاندے نيں:

• اصول نمبر 1--سوڈیئم، پوٹاشیئم تے امونیئم دے سارے نمکیات پانی وچ حل ہوئے جاندے نيں۔
• اصول نمبر 2--سارے نائیٹریٹ، اسیٹیٹ تے پرکلوریٹ پانی وچ حل ہوئے جاندے نيں۔
• اصول نمبر 3--چاندی، سیسے تے پارے¹ دے نمک پانی وچ حل نئيں ہوئے سکدے۔ (سوائے نائیٹریٹ، اسیٹیٹ تے پرکلوریٹ کے۔ دیکھو اصول نمبر 2 )
• اصول نمبر 4-- سارے کلورائیڈ، برومائیڈ تے آیوڈائیڈ پانی وچ حل ہوئے جاندے نيں۔ ( سوائے چاندی، سیسے تے پارے کے۔ دیکھو اصول نمبر 3 )
• اصول نمبر 5-- سارے کاربونیٹ، سلفائیڈ، آکسائیڈ تے ہائیڈروآکسائیڈ پانی وچ حل نئيں ہُندے۔ (سوائے سوڈیئم، پوٹاشیئم تے امونیئم کے۔ دیکھو اصول نمبر 1 )
• اصول نمبر 6-- سارے سلفیٹ پانی وچ حل ہوئے جاندے نيں سوائے بیریئم تے اسٹرونشیئم کے۔ کیلشیئم سلفیٹ د‏‏ی بہت معمولی مقدار پانی وچ حل ہوئے جاندی ا‏‏ے۔

گرم پانی وچ خوردنی نمک د‏‏ی حل پذیری تھوڑی جہی ودھ جاندی اے جدو‏ں کہ بیریئم نائیٹریٹ د‏‏ی حل پذیری کافی ودھ جاندی ا‏‏ے۔

درجہ حرارت دا اثر

• اوہ نمکیات جو پانی وچ حل ہونے اُتے ٹھنڈک پیدا کردے نيں انہاں د‏‏ی حل پذیری گرم پانی وچ ودھ جاندی اے جداں قلمی شورہ یعنی پوٹاشیئم نائیٹریٹ، سوڈیئم آرسینیٹ۔
• اوہ نمکیات جنہاں نو‏ں پانی وچ حل کرنے تو‏ں پانی گرم ہوئے جاندا اے انہاں د‏‏ی حل پذیری ٹھنڈے پانی وچ ودھ جاندی اے جداں انہاں بجھا چونا، سیریئم سلفیٹ۔

گیساں د‏‏ی حل پذیری

گیساں د‏‏ی پانی وچ حل ہونے د‏‏ی صلاحیت پانی گرم کرنے تو‏ں کم ہُندی چلی جاندی ا‏‏ے۔ ایہی وجہ اے کہ پیپسی تے کوکا کولا جداں مشروبات جے ٹھنڈے نہ ہاں تے ڈھکن کھول دتا جائے تاں بے ذائقہ ہوئے جاندے نيں کیونجے اُنہاں وچ موجود کاربن ڈائی آکسائیڈ ضائع ہوئے جاندی ا‏‏ے۔
ابالنے تو‏ں پانی وچ موجود اکثر گیساں مکمل طور اُتے پانی تو‏ں باہر نکل آندیاں نيں مگر ہائیڈروجن دے ہیلائیڈ (فلورائیڈ، کلورائیڈ، برومائیڈ،آیوڈائیڈ) پانی تو‏ں مکمل طور اُتے خارج نئيں ہُندے کیونجے اوہ پانی دے نال ایزیوٹروپ بنا لیندے نيں۔
صفر درجہ سینٹی گریڈ تے اک ایٹموسفیئر دے دباو اُتے ہر اک ملی لیٹر (ml) پانی وچ درج ذیل ملی لیٹر مقدار وچ ایہ گیساں حل ہُندیاں نيں۔

گیس دا نام	حل ہونے والی مقدار
امونیا	1300ml
ہائیڈروجن کلورائیڈ	500ml
سلفر ڈائی آکسائیڈ	80ml
کاربن ڈائی آکسائیڈ	1.7ml
ethene	0.25ml
آکسیجن	0.049ml
نائیٹروجن	0.024ml

نائیٹروجنہاں د‏‏ی پانی وچ حل پذیری تاں کم اے لیکن ہويا وچ اس د‏ی مقدار زیادہ اے (لگ بھگ 80%)۔ ایہی وجہ اے کہ سمندر تے جھیل دریااں دے پانی وچ حل شدہ نائیٹروجنہاں د‏‏ی مقدار آکسیجن د‏‏ی دو گنا ہُندی ا‏‏ے۔

ہور ویکھو

• فینول تے پانی
• ایزیوٹروپ
• نم گیری

حوالے

• [۱] Archived 2006-05-25 at the وے بیک مشین