ونی
ونی یا سوارہ اک رسم دے دو ناں نيں۔ پنجاب وچ اسنوں ونی جدوں کہ سرحد وچ سوارہ کہیا جاندا اے۔سندھ تے بلوچستان وچ وی ايسے طرح دی رسماں نيں جنہاں دے ذریعے دو خانداناں وچ صلح کيتی خاطر جرگہ یا پنچایت دے ذریعے بطور جرمانہ ہرجانہ لڑکیاں دتی جاندیاں نيں بعض اوقات تاں کم سن لڑکیاں وڈی عمر دے لوکاں توں بیاہی جاندیاں نيں تے ايسے نوں ونی کہیا جاندا اے۔
پس منظر
سودھوونی اک روایت اے قدیم زمانہ وچ قبیلےآں تے خانداناں وچ دشمنیاں تے قتل و غارت نوں روکنے دے لئی جرگے تے پنچایت دا نظام رائج سی تے ايسے دے ذریعے اس طرح دے فیصلے کیتے جاندے سن عموماً قتل و اغوا دے فیصلےآں وچ دو خانداناں دی رنجش ختم کرنے دے لئی تے دونے خانداناں وچ بھائی چارہ قائم کرنے دے لئی لڑکیوں تے خانداناں دی باقاعدہ رضا مندی توں ایہ فیصلے ہُندے سن تاکہ آیندہ اس طرح دے واقعات نہ ہون۔ مغل بادشاہ جلال الدین اکبر نے دور شہنشاہیت وچ ہندوواں دی رسم ستی تے مسلماناں دی رسم ونی یا سوارہ دے خاتمے دے لئی کوششاں کيتياں لیکن اوہ مکمل طور اُتے کامیاب نہ ہوئے سکا۔ مغلاں دے بعد انگریزاں نے وی اس کوختم کرنے دی کوشش کيتی لیکن اوہ انہاں فرسودہ رسومات نوں ختم نہ کر سکے ۔
