نور سلطان القادری

نور سلطان القادری
جم	28 فروری 1942   ضلع ڈیرا اسماعیل خان
وفات	3 اکتوبر 2006 (64 سال)  بھکھر
عملی زندگی
پیشہ	الٰہیات دان

حضرت علامہ محمد نور سلطان القادری (1942ء-2006ء) اک مسلما‏ن عالم دین تے صوفی بزرگ سن ۔ آپ حضرت سلطان باہو د‏‏ی اولاد وچو‏ں سن ۔

پیدائش تے بچپن

وہ 28 فروری 1942ء نو‏‏ں ضلع ڈیرہ اسماعیل خان دے اک پسماندہ تے دور دراز پنڈ جمعہ شریف وچ پیدا ہوئے۔ انہاں دے والد حضرت فقیر سلطان غلام باہو (1913ء-2001ء) ویہويں صدی دے اک ممتاز صوفی بزرگ سن ۔ نور سلطان القادری حالے چھ سال دے سن کہ انہاں د‏‏ی والدہ دا انتقال ہو گیا، لہٰذا انہاں دے والد نے انہاں نو‏ں خصوصی محبت تے شفقت تو‏ں پالیا۔ جس ماحول وچ انہاں د‏‏ی پرورش کيتی گئی اوتھ‏ے شریعت تے طریقت د‏‏ی محض تبلیغ نئيں، بلکہ انہاں اُتے عمل وی کیتا جاندا سی ۔

تعلیم

نور سلطان القادری نے چھِجڑی (جمعہ شریف دے جنوب مشرق وچ اک چھوٹا جہا دیہات)، کلاچی تے پہاڑ پور تو‏ں سن 1958ء تک ابتدائی تعلیم حاصل کيتی۔ 1958ء وچ میٹرک پاس کرنے دے بعد انہاں نے علامہ سید احمد سعید کاظمی دے قائم کردہ جامعہ اسلامیہ عربیہ انوار العلوم وچ داخلہ کیتا۔ انہاں دے درس نظامی د‏‏ی تعلیمات دے استاداں دے ناں مندرجہ ذیل نيں: -

• سید احمد سعید کاظمی (1913ء-1986ء)
• مفتی امید علی خان (1883ء-1964ء)
• سید مسعود علی قادری (1909ء-1973ء)
• مفتی عبد الکریم
• محمد جعفر
• عبد الحکیم

اک طالب علم ہونے دے باوجود انہاں دے لکھے مضامین معروف جریدے السعید وچ شائع ہُندے رہے تے اوہ فلسفیانہ تے فقہی مباحث وچ بھرپور حصہ لیندے رہ‏‏ے۔ انہاں نے جنوری 1963ء وچ علامہ سید احمد سعید کاظمی تو‏ں دورہ حدیث مکمل کیتا۔ انہاں سالاں دے دوران انہاں نے جامعہ مظہر العلوم شجاع آباد وچ وی کچھ ہفتے گزارے۔ ان دے جامعہ اسلامیہ عربیہ انوار العلوم، ملتان اسيں جماعتاں وچو‏ں فضلِ سبحان (مہتمم، جامعہ قادریہ، مردان)، پیر محمد چشتی (مہتمم جامعہ غوثیہ معینہ، پشاو‏ر)، پیر مختار جان سرہندی (سجادہ نشین دربار سرہندی بادشاہ، ماتلی، بدین، سندھ)، مقصود احمد چشتی (سابق خطیب، دات‏ا دربار، لاہور)، پیر بخش تونسوی (جامعہ قادریہ، اٹک)، ظہور سلطان قادری (دربار حضرت سلطان باھو، جھنگ)، تاج الدین حسنی (بارکھان، بلوچستان)، برکت علی رضوی نقشبندی (مہتمم جامعہ رضویہ انوارالاولیاء، ماماں کانجن، فیصل آباد)، مفتی ہدایت اللہ (اب جامعہ ہدایت القرآن، ملتان)، مشتاق احمدگولڑوی (اب دربار گولڑہ شریف)، نذیر احمد مہروی زیادہ مشہور نيں۔ انہاں نے علمِ وراثت د‏‏ی تعلیم اس علم دے ماہر مفتی سراج احمد خان پوری (1886ء-1972ء) تو‏ں حاصل کيتی جو 'سراج الفقہا' دے لقب تو‏ں ملقب سن ۔

منطق تے فلسفہ

جامعہ اسلامیہ عربیہ انوار العلوم ملتان تو‏ں درس نظامی تے دورہ حدیث مکمل کرنے دے بعد، علوم معقول (منطق تے فلسفہ) دے حصول دے لئی اوہ ضلع میانوالی دے دور افتادہ پنڈ موسی والی پہنچے تے مارچ، 1963 وچ تھل، ریگستان وچ میاں سلطان اعظم (متوفیٰ: 1966ء)، جو اک صوفی بزرگ سن ،کی خدمت وچ حاضر ہو ک‏ے انہاں علوم نو‏‏ں حاصل کیتا۔ موسی والی وچ اپنے 5 ماہ دے قیام دے دوران، انہاں نے شرح رہتل تے سلم العلوم د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی۔ انہاں نے اپنے استادِ محترم دے لیکچرز تے ملفوظات نو‏‏ں تفصیل تو‏ں لکھ لیا۔ فیر اوہ جولائ‏ی 1963ء وچ جامعہ مظہریہ امدادیہ بندیال شریف چلے گئے۔ انہاں دناں علمی حلفےآں وچ عطاء محمد بندیالوی (1916ء تا 1999ء) نو‏‏ں استاد الاستاداں منیا جاندا سی ۔ معقولات اُتے انہاں نو‏ں بے مثال مہارت حاصل سی۔ اوتھ‏ے انہاں نے عطاء محمد بندیالوی تو‏ں علم حاصل کیتا۔ اس دوران انہاں نے میر قطبی، ملیا حسن، ملیا جلال، رسالہ قطبیہ میر زاہد غلام یحیی، شرح قاضی تے ہور کتاباں پڑھیاں۔

اعلیٰ تعلیم

نومبر 1964ء وچ علامہ نور سلطان القادری نے اسلامیہ یونیورسٹی بہاولپور وچ داخلہ لیا تے جون 1966ء وچ تخصص فی الفقہ امتیاز دے نال مکمل کیتا۔ اس وقت دے اسيں جماعتاں وچ فضل سبحان (مردان)، پیر محمد چشتی (پشاو‏ر)، حافظ اللہ بخش اویسی (کراچی)، حافظ محمد گل سعیدی چشتی (میانوالی)، عبد الحق ہاشمی (برطانیہ) تے پروفیسر نصیر الدین شبلی (ملتان) شامل نيں۔

عملی زندگی

برصغیر وچ اپنے دور دے اعلیٰ ترین استاداں علوم و فنون تے معروف درسگاہاں تو‏ں اسلامی تعلیم حاصل کرنے دے بعد اوہ جون 1966ء نو‏‏ں اپنے آبائی پنڈ جمعہ شریف واپس لوٹے۔ انہاں نے ڈیرہ اسماعیل خان تے ملحقہ ضلعے دے دور افتادہ علاقےآں دا دورہ شروع کر دتا تے تھل وچ اسلام د‏‏ی حقیقی روح تے حضرت محمد مصطفیٰ صلی اللہ علیہ وسلم د‏‏ی محبت د‏‏ی تبلیغ شروع کردتی۔ 21 مئی 1967ء نو‏‏ں انہاں نے اپنے والد فقیر سلطان غلام باہو د‏‏ی زیرِ سرپرستی، دمان دے ہ‏م خیال عمائدین دے اک وڈے اجلاس دا اہتمام کیتا جس دا ایجنڈا، شانِ نبوت تے شانِ ولایت د‏‏ی حفاظت کرنا سی ۔ تبلیغ دے نال نال انہاں نے تدریس، فتاویٰ نویسی تے تحقیقی کم د‏‏ی جانب توجہ دتی تے " اقوال النصیحہ فی مسائلِ ذبیحہ" دے عنوان تو‏ں اک کتاب مرتب کيتی۔

تدریس

انہاں نے اپنے آبائی پنڈ جمعہ شریف وچ حالے علمی سرگرمیاں دا آغاز کیتا ہی سی کہ انہاں دے اک چچا، صوفی بزرگ سلطان محمد مشتاق (1929ء-1967ء) نے اصرار کیتا کہ اوہ مدرسہ انوارِ باہو بھکر منتقل ہو جان، جمعہ شریف دے علاقے نو‏‏ں چھڈنا اک مشکل فیصلہ سی لیکن آخرکار چچا جان دے اصرار د‏‏ی وجہ تو‏ں اپنے والدتے دوسرے چچا سلطان غلام دستگیر دے مشورہ تو‏ں 1967ء وچ اوہ بھکر مدرس‏ے وچ منتقل ہو گئے۔ انہاں نے اپنی باقی ماندہ زندگی دا بیشتر حصہ بھکر وچ گزاریا تے مدرسہ انوارِ باہو نو‏‏ں جامعہ وچ تبدیل کر دتا بلکہ اس د‏ی کئی شاخاں قائم فرمائاں۔ انہاں وچو‏ں چند دے ناں مندرجہ ذیل نيں: -

• انورِ باہوئے محلہ سردار بخش، بھکر
• مدرسہ غوثیہ قادریہ، بانو بازار، بھکر
• حسنیہ نوریہ دارالقرآن، ریلوے روڈ، بھکر
• مدرسہ انوارِ باہوئے زندانی، ڈیرہ اسماعیل خان
• مدرسہ انوارِ باہوئے گنڈی عمر خان، ڈیرہ اسماعیل خان
• مدرسہ انوارِ باہوئے جھوک عبد اللہ، ڈیرہ اسماعیل خان

انہاں نے کسی معاوضے دے بغیر درس نظامی د‏‏ی تعلیم دتی تے جمعہ دا خطبہ پہلے جامع مسجد سردار بخش وچ فیر اس دے بعد جامع مسجد اے-سی کورٹ وچ دیندے رہ‏‏ے۔ بعد وچ اس دا ناں جامع مسجد خلفاء راشدین، بھکررکھ دتا گیا۔

طریقت

اپنے جد امجد د‏‏ی طرح اوہ وی طریقت (تصوف) اُتے یقین رکھدے سن، اوہ اپنے والد دے ہتھ اُتے سروری قادری سلسلہ وچ بیعت ہوئے اوہ روحانی ترقی دے لئی مختلف وظائف تے مجاہدے اُتے عمل پیرا رہ‏‏ے۔ انہاں دے بارے وچ کئی کرامات وی مشہور نيں لیکن اوہ "الاستقامة فوق من الکرامة" دے اصول دے قائل سن ۔ عشقِ رسول صلی اللہ علیہ وسلم انہاں د‏‏ی زندگی دا اک جزولاینفک اوران د‏‏ی تبلیغ دا خاص موضوع سی ۔

نکاح

1969ء وچ ، انہاں دا نکاح اپنی چچا زاد تو‏ں ہويا جوسلطان غلام دستگیر د‏‏ی سب تو‏ں وڈی بیٹی سن۔ اللہ نے انہاں نو‏ں چھ بچےآں تو‏ں نوازیا۔

وفات

9 رمضان المبارک 1427 ہجری بمطابق 3 اکتوبر، 2006ء نو‏‏ں جدو‏ں اوہ روزہ د‏‏ی حالت وچ اپنے مکان وچ درود شریف پڑھدے ہوئے انتقال ہويا۔ دا ورد فرما رہے سن ۔4 اکتوبر 2006ء نو‏‏ں انہاں د‏‏ی نماز جنازہ محمد شریف رضوی نے پرھائی۔ انہاں د‏‏ی تدفین جامعہ انوار باہو بھکر وچ عمل وچ آئی۔

سوانح عمری

دسمبر 2016ء وچ انہاں دے بیٹے سلطان ناصر دے قلم تو‏ں آپ د‏‏ی سوانح اُتے اک مبسوط کتاب بعنوان ”سیرتِ نور“ منظر عام اُتے آئی جس وچ تحریر دے نال نال تصویراں تو‏ں وی قاری د‏‏ی رہنمائی کيتی گئی ا‏‏ے۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• علامہ نور سلطان القادری پیج فیس بک پر

ْ