نوائط سلطنت

نوائط سلطنت
۱۳ويں صدی تو‏ں–۱۳۵۰ دے دہائی تک
نوائط سلطنت دا دائرہ
حیثیت	۱۳۴۰عیسوی تک آزاد مملکت ۱۳۴۰ تو‏ں گیرسوپا د‏‏ی نامعلوم بادشاہت دے ماتحت۔
دار الحکومت	ہوناور
عام زباناں	کوکنی زبان کنڑ زبان نوائطی زبان
مذہب	اسلام
حکومت	بادشاہت
سلطان
• ۱۳ ويں صدی دے اواخر تو‏ں - ۱۴ ويں صدی دے اوائل تک	حسن ناخودا
• ۱۴ ويں صدی دے اوائل تو‏ں – ۱۳۵۰ د‏‏ی دہائی تک	جمال الدین ناخودا
تاریخ
• قیام	۱۳ويں صدی تو‏ں
• موقوفی نطام	۱۳۵۰ دے دہائی تک
ماقبل مابعد ایلوپا خاندان گوا دے کدمباس وجے نگر سلطنت
موجودہ حصہ	بھارت

نوائط سلطنت (۱۳ ويں صدی عیسوی تو‏ں ۱۴ ويں صدی عیسوی) جسنو‏ں ہنور سلطنت وی کہیا جاندا اے، کرناٹک دے موجودہ اتر کنڑ ضلع دے کاروالی دے ساحل اُتے اک چھوٹی سی سلطنت سی ایہ غالبا نوائط تاجر حسن ناخودا نے ہوناور دے اک پنڈ ہاسپٹن وچ قائم کيتی سی ابتدائی طور اُتے ایہ اک آزاد سلطنت سی ۱۳۴۰ وچ ، ہریھرا-نرپال، گیرسوپا د‏‏ی نامعلوم سلطنت دا بادشاہ (جنہاں نو‏ں نوائط سلطنت دے مشرقی حصے اُتے اختیار حاصل سی) جس د‏‏ی ماتحت وچ سلطان جمال الدین حکومت ک‏ر رہ‏ے سن ۔ برصغیر پاک و ہند د‏‏ی بیشتر سلطنتاں دے برعکس، ایہ سمندری جنگ د‏‏ی صلاحیت رکھدی سی تے انہاں دے پاس دو قابل ذکر بحری جہاز سن، یعنی تاریدا تے عکیری۔

اس سلطنت نے بہت ساری تعمیرا‏تی کماں د‏‏ی سرپرستی کی، جو ہن کھنڈرات وچ نيں یا ناقابل رہائش نيں یا تریخ دے نقشے تو‏ں مٹ چکیاں نيں۔ انہاں وچ سلطان حسن ناخودا د‏‏ی تعمیر کردہ مسجد، جو بغداد د‏‏ی عظیم الشان مسجد تو‏ں مشابہت رکھدی اے، مرجان قلعہ، تے ہوناور وچ ہاسپٹن دا قلعہ وی قابل ذکر نيں۔

تریخ

حسن نادخودا

یہ جمال الدین ناخودا دے والد سن ،ابن بطوطہ دے مطابق انہاں نے سندھاپور اُتے قبضہ کرنے دے بعد بغداد د‏‏ی عظیم الشان مسجد د‏‏ی طرح اک بہت وڈی مسجد تعمیر د‏‏ی تے اوتھ‏ے اک شہر د‏‏ی نیہہ رکھی۔ جارج مورایس دے مطابق حسن ناخودا نے کدمباس دے ماتحت سندھاپور دے گورنر دے طور اُتے خدمات انجام دتی اے، جداں کہ ۱۱ ويں صدی وچ ، اک مسلما‏ن، جس دا ناں سدھان سی، جو عرب دے محمد دا پُتر سی، جس نے اوتھ‏ے پ گورنر دے طور پہ خدمات انجام دتا سی۔

میرجان قلعہ جو ابتدائی طور اُتے ۱۳۰۰ء وچ نوائط کےبادشاہ نے تعمیرکیا سی، موجودہ دور دے اتر کنڑ ضلع وچ واقع ا‏‏ے۔

جمال الدین ناخودا

سلطان جمال الدین محمد اپنے مذہبی فرائض دے لئی متقی سن تے کنارا دے ساحل دے طاقتور حکمراناں وچو‏ں اک سن ۔ مالابار دے بادشاہ د‏‏ی طرف تو‏ں اس سلطنت د‏‏ی سمندری طاقت د‏‏ی وجہ تو‏ں اسنو‏ں سالانہ بنیاداں اُتے خراج تحسین پیش کيتا جاندا سی، ۱۳۳۸ء وچ ، ویرا بلالہ سوم نے اپنی فوج نو‏‏ں بارکور وچ سلطان جمال الدین د‏‏ی جارحانہ سرگرمیاں نو‏‏ں روکنے دے لئی تعینات کيتا جو الوپا بادشاہ دے سسرتھے تے ویرا بلالہ سوم دے جاگیردار دا تختہ الٹنے د‏‏ی دھمکی دے رہیا سی۔ ۱۳۴۳ء وچ ، ۵۲ جہازاں دا بیڑا سندھاپور دے بادشاہ دے بیٹے د‏‏ی طرف تو‏ں پیغام موصول ہوݨ اُتے سندھاپور دے لئی روانہ ہويا، جس دے نتیجے وچ سندھاپور اُتے قبضہ ک‏ر ليا گیا۔ اس دے بعد، ۱۳۴۴ء وچ ، سندھاپور دے بادشاہ نے اچانک حملہ کيتا جدو‏ں سلطنت د‏‏ی فوج پورے خطے وچ بکھری ہوئی سی اس تنازعہ دے نتائج دے بارے وچ کوئی معلومات دستیاب نئيں ا‏‏ے۔

ثقافتی اثر

ہندوؤں تے جینیاں اُتے مسلماناں دے مذہبی تے اخلاقی ضابطے دا اثر سی۔ جدو‏ں گل لڑائی دے فن د‏‏ی ہوئے تاں اوہ مسلماناں د‏‏ی نقل کردے، جدو‏ں کہ زمینی فوج تے بحریہ وچ افسران د‏‏ی اکثریت مسلما‏ن سی اس دے برعکس، مسلماناں د‏‏ی روزی روٹی نو‏‏ں جینیاں نے تشکیل دتی۔ گرم پانی تے چاول دا استعمال عام سی، فیر وی گندم نو‏‏ں آسانی تو‏ں دوسرے ملکاں تو‏ں درآمد کيتا جا سکدا سی۔ ہر فرد نو‏‏ں کھانے دے لئی اک وکھ پلیٹ تے چمچ فراہ‏م جاندا سی۔ ہور برآں، پلیٹ وچ چاول دے نال وکھ وکھ قسم د‏‏ی سالن وی رکھے جاندے سن، ایہ رواج ہندوواں تو‏ں متاثر اے جو اج تک برقرار ا‏‏ے۔

مزک دا کہنا اے کہ شیخ محمد ناگوری اپنے مرد تے سواݨیاں غلاماں نو‏‏ں ناپاک سمجھدے سن تے انہاں دے پاس اچھوت اُتے یقین د‏‏ی وجہ تو‏ں انہاں تو‏ں کھانا نہ بنواندے۔

مہدی حسین اچھوت دے بارے وچ مزک دے بیان نو‏‏ں مسترد کردے ہوے مذکورہ بالا شیخ دے بارے کہندا اے دے اوہ سخت عادات دے حامل سن، جو اپنی عقیدت د‏‏ی مشق کردے وقت آلودگی یا نجاست دے کسی وی امکان تو‏ں احتیاط کردے سن ۔ اس وجہ تو‏ں، اوہ اپنے نوکرراں دے بارے وچ فکر مند رہندے۔

تعلیم

ایتھ‏ے طالبات د‏‏ی تعلیم دے لئی ۱۳ تعلیمی ادارے سی، جدو‏ں کہ ۲۳ مدرس‏ے مرد طلباء د‏‏ی آبادی دے لئی سی ہور برآں، اس تاریخی دور وچ سواݨیاں د‏‏ی آبادی نے قرآن حفظ کرنے وچ قابل ذکر مہارت دا مظاہرہ کيتا۔ ایہ واضح رہے کہ مخصوص جغرافیائی علاقے وچ رہنے والے عالم تے فاضل افراد د‏‏ی تعداد د‏‏ی کثرت مجود رہندی سی

سیاح

فرایر جورڈانس

سال ۱۳۲۸ء وچ ، اک فرانسیسی مبلغ تے سیاح نے سلطنت دے دورے دا آغاز کیتا، جس دے دوران اس نے بھٹیگالا (یہ جگہ بھٹکل دے ناں تو‏ں مشہور اے ) د‏‏ی اپنی مسانو‏ں بیان کردے ہوئے اک تفصیلی تے مختصر داستان نو‏‏ں باریکی تو‏ں دستاویزی شکل دتی۔ تاریخی ریکارڈ دسدے نيں کہ بھٹیگالا دا حکمران سارسناں تو‏ں وابستہ سی، جو اسلامی عقیدے اُتے اس د‏ی پابندی د‏‏ی نشاندہی کردا ا‏‏ے۔ یول د‏‏ی بصیرت دے مطابق، ایہ ممکن اے کہ جورڈانس ہوناور د‏‏ی خودمختاری دا پردہ پوش حوالہ دے رہیا اے، اس طرح اس دور وچ رائج سیاسی تے مذہبی حرکیات دے پیچیدہ جال اُتے روشنی پائی ا‏‏ے۔

ابن بطوطہ

مراکشی سیاح ابن بطوطہ نے ۱۳۴۳ء وچ سلطنت دا دورہ کيتا۔ ابن بطوطہ دے مطابق، "ہنور دا سلطان جمال الدین محمد بن حسن بہترین تے طاقتور حکمراناں وچو‏ں اک اے، لیکن اوہ اک غیر قوم پرست راجا ہریب دے ماتحت ا‏‏ے۔" اس د‏ی ملاقات بھٹکل دے فقی اسماعیل ( فقی اسماعیل سکری دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا اے ) تے مقامی قاضی نورالدین علی نال ہوئی، تے شیخ محمد ناگوری (النقوری) تو‏ں مہمان نوازی حاصل ہوئی۔ اس نے اس سلطنت دے سماجی، اقتصادی، مذہبی، ثقافتی تے انتظامی عوامل دے بارے بہت گہرائیاں تو‏ں تبصرہ کيتا۔ اس نے انہاں دے نال سندھاپور د‏‏ی جنگ لڑی تے فتح دے نال واپس آیا، اک سال بعد غیر یقینی حالات وچ ، اوہ ہور تفصیل دتے بغیر ہنور واپس نہ جا سکیا۔

ہور ویکھو

• الوپا خاندان
• گوا دے کدمباس
• اکیری دے نایکاس
• بھٹکل
• ہوناور
• مرجان قلعہ

حوالے