نازو توخی

نازو توخی
جم	سنہ 1651   قندہار، افغانستان
وفات	سنہ 1717 (65–66 سال)  قندہار
قومیت	افغانی
ہور نام	نازو انا، نازو نایا
نسل	پشتون
شریک حیات	سلیم خان ہوتک
اولاد	میر وایس ہوتک ،  عبد العزیز ہوتک
عملی زندگی
پیشہ	فارسی شاعری، پشتو شاعری
وجہ شہرت	شاعری، افغان اتحاد، بہادری میر ویس ہوتک د‏‏ی ماں

نازو توخی (نازو توخۍ)، المعروف نازو انا (پشتو: نازو انا) دا شمار افغانستان نال تعلق رکھنے والے پشتو و فارسی زبان دے چند نامور خاتون شاعر تے ادبی شخصیتاں وچ ہُندا اے آپ 18 واں صدی دے مشہورافغان بادشاہ میر وایس ہوتک د‏‏ی والدہ نيں، انہاں نے قندہار دے اک وڈے تے مالدار گھرانے وچ اکھ کھولی۔ نازو توخی نو‏‏ں افغانستان د‏‏ی تریخ وچ خاتون جنگجو، انہاں د‏‏ی بہادری تے وطن دوستی کيتی وجہ تو‏ں اچھے لفظاں وچ یاد کیتا جاندا اے تے انہاں د‏‏ی وطن دے لئی بے لوث تے مثالی خدمات دے اعتراف وچ افغان قوم دا مادر ملت دا اعزاز وی دتا گیا ا‏‏ے۔

ابتدائی حالات

نازو توخی صوبہ قندہار دے اسپوشمائزگل (جو تھازی دے نیڑے واقع اے ) پنڈ وچ اک متمول تے طاقتور پشتون خاندان وچ اکھ کھولی انہاں دے والد سلطان ملکخیئ توخی افغانستان دے مشہور قبیلے توخی دا سربراہ تے غزنی دا گورنر سن ۔ ا

شادی

آپ نے شادی افغانستان دے مشہور حکمران سلیم خان ھوتک ولد کرم خان تو‏ں د‏‏ی جو ھوتک سلطنت دے حکمران سن ۔ میرویس ھوتک تے محمود ھوتک انہاں دے وڈے بیٹے سن ۔

شاعری

نازو توخی اپنی دلنشین شاعری، لوکاں نال محبت تے پیار تو‏ں پیش آنے د‏‏ی وجہ تو‏ں مشہور نيں انہاں د‏‏ی شاعری وچ عام لوکاں نو‏‏ں موضوع بنایا گیا اے تے نازو انا د‏‏ی فارسی تے پشتو دونے زباناں وچ شاعری موجود ا‏‏ے۔

اقتباس

نازو توخی د‏‏ی شاعری دا اردو ترجمہ ملاحظہ کیجئے۔

”

"شبنم دے قطرے جrsF میری پرنم اکھاں تو‏ں آنسو ٹپکدے نيں اے خوبصورتی! میں پوچھدی ہاں کہ کیو‏ں رو رہی او انہاں نے جواب دتا، کہ میری زندگی بہت مختصر اے میری خوبصورتی نو‏‏ں ايس‏ے لمحے چارچاند لگے نيں تے جے ميں مسکراہٹ دا اظہار کراں تاں فیر میری خوشیاں رفو چکر ہوجاندیاں نيں" "

“

تعلیم

نازو توخی نے باقاعدہ تعلیم و تربیت تے جنگی مہارت قندہار دے ممتاز علما تے شخصیتاں تو‏ں حاصل کيتی اے آپ د‏‏ی جنگی مہارت تے افغان قبیلے دے حقوق د‏‏ی آواز بلند کرنے اُتے اس دور دے حکمراناں نے افغان قبیلے دا مادر ملت دے اعزاز تو‏ں نوازیا۔ آپ د‏‏ی پشتو و فارسی شاعری نو‏‏ں افغانستان وچ سند دا درجہ حاصل ا‏‏ے۔

انہاں نے پشتون قبیلے دے درمیاں صدیاں تو‏ں چلنے والے تنازعات دے حل وچ کردار ادا کیتا خصوصا غلجی تے سدوزئی قبیلے دے درمیاں تنازعات دے پرامن حل وچ نمایان کردار ادا کیتا تے آپ د‏‏ی افغانستان وچ پشتو و فارسی شاعری تے بولی و ادب دے لئی خدمات نو‏‏ں اچھے لفظاں وچ یاد کیتا جاندا ا‏‏ے۔

والد دا قتل

جب آپ دے والد سرپہاڑ نامی میدان جنگ وچ قتل کیتا گیا تاں آپ دے بھائی نے میدان جنگ وچ اپنے باپ دے قتل دا بدلہ لینے دا فیصلہ کیتا تاں نال ہی نازو توخی نے وی اپنے بھائی د‏‏ی مدد دے لئی تلوار اٹھائی تے میدان جنگ وچ اپنے بھائی دے شانہ بشانہ دشمن دے خلاف اپنے بھائی دا نال دتا۔

خصوصی خواب

جس رات انہاں دے بیٹے میر ویس ھوتک د‏‏ی پیدائش ہوئی اس رات نازو توخی نے اک خواب دیکھیا :

”

یہ 1673 د‏‏ی گل اے کہ اس رات جدو‏ں میرویش ھوتک پیدا ہويا تاں اس د‏ی ماں نازو انا نے خواب وچ شیخ بیت نیکا (جو پشتون قبیلے دا جدامجد تھا) نو‏‏ں دیکھیا تاں انہاں نے نازو توخی نو‏‏ں ہدایت د‏‏ی کہ اپنے پیدا ہونے والے بچےکا اچھی طرح خیال رکھنا تے انہاں د‏‏ی اچھی تربیت کرنا جدو‏ں ایہ بچہ وڈا ہوئے گا تاں ایہ ملک دے لئی نیک نامی دا باعث بنے گا تے پورا ملک اس بچے اُتے فخر کريں گا، تاں نازو توخی نے خواب وچ دتے گئے ہدایات دے مطابق اپنے بچے د‏‏ی صحیح سمت وچ تربیت د‏‏ی تے اپنے بچے نو‏‏ں اس خواب دے بارے وچ وی دسیا، بچے نے وی ماں د‏‏ی ہدایات اُتے عمل کردے ہوئے خواب نو‏‏ں سچ کردکھایا۔

“

وفات

سن 1717ء وچ نازو توخی دا 66 سال د‏‏ی عمر وچ انتقال ہوئے گیا، ماں دے انتقال دے صرف دو سال بعد انہاں دے بیٹے میرویش ھوتک دا وی انتقال ہوئے گیا، نازو انا دے انتقال دے بعد آپ دے کم نو‏‏ں افغان امیر احمد شاہ درانی د‏‏ی ماں زرغونہ نے اگے ودھایا۔

خاتون ہیرو

نازو انا نو‏‏ں افغانستان دے خاتون ہیرو دا اعزاز وی حاصل اے، آپ دے انتقال دے بعد افغانستان وچ بے شمار اسکول تے ہور ادارے آپ دے ناں تو‏ں منسوب کیتے گئے۔

ہور ویکھو

• توخی

• میوند د‏‏ی ملالئی
• ھوتک سلطنت
• پشتو ادب و شاعری

حوالے

باہرلے جوڑ

• Nazo Ana Primary School in Afghanistan Archived 2018-12-26 at the وے بیک مشین
• Nazo Ana High School for girls in Kandahar, Afghanistan
• Nazo Ana Clinic in Kabul, Afghanistan Archived 2010-02-23 at the وے بیک مشین