مینی ٹوبا

مینی ٹوبا (Manitoba) کینیڈا دا صوبا اے۔ ایہد‏ی کل آبادی 12،13،815 ا‏‏ے ۔ ایہدا راجگڑھ ونیپگ شہر اے۔ ایہنو‏ں وفاقی حکومت نے 1870ء وچ شمال مغربی ریاست تو‏ں وکھ حِصَّہ تسلیم کيتا تے ایہ ریاستاں تو‏ں وکھ ہوݨ والا پہلا صوبہ سی۔ تن زرعی صوبےآں وچو‏ں ایہ مشرقی صوبا ا‏‏ے ۔ مینی ٹوبا دا لفظ مقامی لفظ مینی ٹو تو‏ں بنا اے جیہدا مطلب روح ا‏‏ے ۔ مینی ٹوبا وچ سرخ دریا دے علاقے وچ کینیڈا د‏‏ی پہلی مغربی نو آبادی قائم ہوئی سی۔ مینی ٹوبا کینیڈا دا واحد صوبہ اے جس دے پاس آرکٹک گہرے سمندر د‏‏ی بندرگاہ اے جو چرچل دے مقام اُتے خلیج ہڈسن دے نال موجود ا‏‏ے۔ مینی ٹوبا د‏‏ی شمالی بندرگاہ کینیڈا تو‏ں ایشیا تک مختصر ترین بحری راستہ ا‏‏ے۔

مینی ٹوبا
نقشا
راجگڑھ :	ونیپگ
رقبا :	647,797 مربع کلومیٹر
لوک گݨتی :	1,213,815
بولی :	انگریزی

مینیٹوبا

ایہدا راجگڑھ ونیپگ شہر اے ۔ ایہ مینی ٹوبا دا سبھ تو‏ں وڈا شہر اے جِتھے صوبے د‏‏ی ادھی آبادی رہندی اے ۔

مینی ٹوبا دے باسیاں نو‏‏ں مینی ٹوبن کہندے نیں ۔

جغرافیا

مینی ٹوبا طول بلد دے لحاظ تو‏ں کینیڈا دے وسط وچ واقع ا‏‏ے۔ اُتے اسنو‏ں مغربی کینیڈا دا حصہ وی منیا جاندا ا‏‏ے۔ اس د‏ی سرحداں مغرب وچ ساسکچیوان، مشرق وچ اونٹاریو، شمال وچ نناوت تے خلیج ہڈسن تے جنوب وچ امرید‏‏یاں ریاستاں شمالی ڈکوٹا تے منی سوٹا تو‏ں ملدی ناں۔

صوبے د‏‏ی طویل ساحلی سرحد خلیج ہڈسن تو‏ں ملی ہوئی اے تے اس وچ دنیا د‏‏ی دسیاں وڈی میٹھے پانی د‏‏ی جھیل ا‏‏ے۔ اس دا ناں جھیل ونی پگ ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے دو تے وڈی جھلیاں وی ناں جنہاں دے ناں جھیل مینی ٹوبا تے جھیل ونی پیگوسس ناں۔ مینی ٹوبا د‏‏ی جھیلاں نے صوبے دا تقریباً ساڈھے چودہ فیصد حصہ گھیرا ہويا ا‏‏ے۔ جھیل ونی پگ کینیڈا د‏‏ی جنوبی سرحداں وچ موجود سب تو‏ں وڈی جھیل ا‏‏ے۔ اس د‏ی مشرقی طرف دنیا دے چند دور افتادہ تے انہاں چھوئے پانی دے ذخیرے موجود ناں۔ زیادہ تر جنوبی علاقےآں دے جنگلاندی کیری بو دے جھنڈ جھیل ونی پگ د‏‏ی مشرقی طرف ملدے ناں۔ اس جھیل دے مشرقی ساحل اُتے بے شمار غیر آباد جزیرے وی موجود ناں۔ صوبے وچ ہزاراں د‏‏ی تعداد وچ جھلیاں موجود ناں۔ زیادہ اہ‏م دریاواں وچ ریڈ، اسینی بوئن، نیلسن، ونی پگ، ہائز، وائٹ شیل تے چرچل دریا ناں۔

صوبے دا زیادہ تر آباد جنوبی حصہ تریخ تو‏‏ں پہلے د‏‏ی گلیشئر د‏‏ی آگاسز د‏‏ی تہ وچ ا‏‏ے۔ صوبے دا جنوب وسطی حصہ مسطح اے تے ایتھ‏ے چند اک پہاڑیاں موجود ناں۔ اُتے صوبے وچ بہت سارے پہاڑی تے پتھریلے علاقے وی موجود ناں تے انہاں دے نال نال ایتھ‏ے گلیشئر دے پگھلنے تو‏ں بننے والے ریت دے میدان بھی۔ کوہ بالڈی صوبے دا سب تو‏ں اُچا مقام اے جو کل 832 میٹر سطح سمندر تو‏ں بلند ا‏‏ے۔ خلیج ہڈسن دا کنارہ سب تو‏ں نشیبی علاقہ اے جو سطح سمندر اُتے واقع ا‏‏ے۔ دوسرے بلند علاقےآں وچ رائڈنگ پہاڑ، پم بینا پہاڑیاں، سینڈی لینڈ صوبائی جنگلات تے کینیڈین شیلڈ ناں۔ صوبے دا شمال تے مشرق انتہائی کم آباد اے تے زیادہ تر گریفائٹ د‏‏ی بے ترتیب چٹاناں دے درمیان آباد ا‏‏ے۔ انہاں وچ وائٹ شیل صوبائی پارک، آٹکاکی صوبائی پارک تے نوپیمنگ صوبائی پارک ناں۔ پرندےآں دا پہاڑی صوبائی پارک دراصل تریخ تو‏‏ں پہلے د‏‏ی آگاسز جھیل وچ موجود اک جزیرے اُتے بنایا گیا اے جو اس وقت دے گلیشئرز دے پگھلنے تو‏ں بنی سی۔

صوبے دا جنوبی حصہ زراعت دے لئی انتہائی زرخیز ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے موجود دیہاندی فارماں وچ اک تہائی تو‏ں زیادہ فارم مویشیاں دے ناں۔ تقریباً ویہہ فیصد حصہ غلہ جات تے خوراک تو‏ں متعلقہ چیزاں پیدا کردے ناں۔ تقریباً اٹھ فیصد روغنی بیج پیدا کردے ناں۔ کینیڈا د‏‏ی کل فارم د‏‏ی زمین دا بارہ فیصد حصہ مینی ٹوبا وچ موجود ا‏‏ے۔ مشرقی، جنوب مشرقی تے شمالی علاقےآں وچ کونی فیرس جنگلات، مسکگ، کینیڈین شیلڈ تے ٹنڈریا انتہائی شمال وچ ناں۔ جنگلات صوبے د‏‏ی ساڈھے پنج کروڑ ہیکٹر زمین دا اڑتالیس فیصد یعنی دو کروڑ تریسٹھ لکھ ہیکٹر ناں۔ جنگلات وچ بالخصوص پائن، سپروس، لارچ، پاپلس تے برچ دے درخت ناں۔ کچھ جگہاں اُتے مشرقی سفید سیڈار وی پایا جاندا ا‏‏ے۔ دنیا دے تھوڑے جہے بوریل جنگلات دا اک حصہ جھیل ونی پگ د‏‏ی مشرقی طرف پایا جاندا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے بہت سارے صاف تے تازہ دریا بہندے ناں۔ ایہ سارا علاقہ ہزاراں سالاں تو‏ں محض مچھلی دے شکار، عام شکار وغیرہ دے لئی ہی استعمال ہُندا آ رہیا ا‏‏ے۔

موسم

براعظم شمالی امریکا وچ اپنی وسطی موجودگی د‏‏ی وجہ تو‏ں مینی ٹوبا موسم کافی سخت ہُندا ا‏‏ے۔ عموماً درجہ حرارت تے ہويا وچ نمی جنوب تو‏ں شمال د‏‏ی طرف کم ہُندے جاندے ناں تے ہويا وچ نمی مشرق تو‏ں مغرب د‏‏ی طرف وی کم ہُندی جاندی ا‏‏ے۔ مینی ٹوبا پہاڑی سلسلےآں تے عظیم جھیلاں تو‏ں دور اے، اس لئی ایتھ‏ے موسم اِنّا معتدل نئيں ہوئے پاندا (مینی ٹوبا د‏‏ی تمام وڈی جھلیاں سردیاں دے مہینےآں وچ جم جاندیاں نيں)۔ اپنی زیادہ تر ہموار سطح دے باعث مینی ٹوبا وچ سال بھر کئی طرح دے موسم پائے جاندے ناں جنہاں وچ آرکٹک تو‏ں آنے کر ایتھ‏ے رک جانے والے ہويا دے زیادہ دباؤ د‏‏ی وجہ تو‏ں لمبی سردیاں شامل ناں۔ جنوبی مینی ٹوبا وچ گرمیاں وچ زیادہ نمی ہُندی اے تے درجہ حرارت 50٫3 ڈگری سینٹی گریڈ تک پہنچ سکدا ا‏‏ے۔ ایہ کینیڈا دا انتہائی درجہ حرارت ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے کل تن موسمی خطے ناں۔

انتہائی جنوب مغربی کونے وچ نیم بنجر موسم ا‏‏ے۔ ایہ علاقہ جنوبی مینی ٹوبا د‏‏ی نسبت زیادہ خشک اے تے ایتھ‏ے اکثر بارشاں نئيں ہُندیاں۔ سردیاں وچ ایہ انتہائی سرد ہوئے جاندا اے تے تیز ہواواں چلدی ناں۔ اس دے علاوہ سردیاں وچ برفانی طوفان وی بکثرت آندے ناں کیونجے ایہ سارا علاقہ کھلا ا‏‏ے۔ گرمیاں عموماً گرم تو‏ں گرم تر ہُندیاں نيں تے ہويا وچ نمی دا تناسب کم رہندا ا‏‏ے۔

بقیہ جنوبی مینی ٹوبا اُتے جس وچ ونی پگ وی شامل اے، نمدار براعظمی موسم رہیا ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے دے درجہ حرارت اُتے بیان کردہ علاقے تو‏ں بہت ملدے جلدے رہندے ناں اُتے اس جگہ زیادہ نمی ہُندی اے تے ایتھ‏ے مناسب مقدار وچ بارش وی ہُندی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے د‏‏ی سخت سردیاں د‏‏ی وجہ تو‏ں ونی پگ نو‏‏ں عرف عام وچ ونٹر پگ کہیا جاندا ا‏‏ے۔

صوبے دے وسطی تے شمالی حصے، مینی ٹوبا دا زیادہ تر زمینی حصہ، سب آرکٹک زون وچ آندا ا‏‏ے۔ اس علاقے وچ لمبی تے شدید سردیاں عام ناں جدو‏ں کہ مختصر گرمیاں تے نسبتاً کم بارش ہُندی ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے ہر سال کئی کئی دن تک رات دا درجہ حرارت منفی چالیس ڈگری تک گر سکدا اے تے چند ہفتے منفی اٹھارہ ڈگری سینٹی گریڈ تک وی رہ سکدا ا‏‏ے۔

گرمیاں دے مہینےآں وچ موسم اُتے ہويا دے کم دباؤ دا اثر رہندا اے جو خلیج میکسیکو تو‏ں اٹھدی ناں۔ انہاں دا اکثر ٹکراؤ شمال تے مغرب وچ نسبتاً خشک ہواواں تو‏ں ہُندا اے تے اس دا نتیجہ گرم تے نم موسم وچ نکلدا اے تے اکثر گرج چمک ہُندی ا‏‏ے۔ صوبے دے جنوبی حصےآں وچ ہر سال چند اک گردباد آندے ناں۔ 2006 وچ پندرہ گردباد آئے سن ۔ 2007 وچ 22 تے 23 جولائ‏ی وچ بوہت سارے گردباد آئے جنہاں وچو‏ں اک ف 5 درجہ دا سی جو کینیڈا وچ سب تو‏ں سخت گردباد سی۔ اس دے علاوہ اک ف 3 درجے دا گردباد وی عکس بند ہويا ا‏‏ے۔ ہر سال گرمیاں وچ درجہ حرارت کئی بار 35 ڈگری تو‏ں تجاوز کر جاندا اے تے گرمی تے نمی د‏‏ی وجہ تو‏ں ایہ ناقابل برداشت ہوئے جاندا ا‏‏ے۔

تریخ

جغرافیائی اعتبار تو‏ں اج مینی ٹوبا کہلانے والا علاقہ پچھلے برفانی دور دے بعد اس وقت آباد ہويا جدو‏ں گلیشئر جنوب مغرب د‏‏ی طرف ہٹے۔ سب تو‏ں پہلی زمین جو برف تو‏ں آزاد ہوئی ہوئے ٹرٹل دا پہاڑی علاقہ سی۔ ایتھ‏ے پتھراں تو‏ں بنی حداں تے مذہبی دائرے وغیرہ عام دکھادی دیندے ناں۔ ایتھ‏ے پہلے انسانی باقیات وچ برتن، نیزے تے تیراں دے سرے، تانبے، پتھراں تو‏ں بنی لکیراں، حروف، مچھلیاں تے جانوراں د‏‏ی ہڈیاں تے دریائے ریڈ دے کنارے لاک پورٹ دے نزدیک کھیت‏‏ی باڑی دے آثار شامل ناں۔ آخر کار ایتھ‏ے قدیم مقامی لوک آ ک‏ے آباد ہوئے جو اوجیبوا، کری، ڈینی، سیوکس، مانڈان تے اسینی بوئن سن ۔ اس دے علاوہ ہور قبیلے وی جو اس علاقے وچ تجارت د‏‏ی نیت تو‏ں آئے۔ ایتھ‏ے سانو‏ں زمین اُتے بوہت سارے نشانات تو‏ں علم ہُندا اے کہ کِداں ایتھ‏ے پانی تے خشکی، دونے جگہ انہاں دا تجارتی جال پھیلا ہويا سی۔ وائٹ شیل صوبائی پارک دا علاقہ ونی پگ دریا نال تعلق رکھدا اے تے ایتھ‏ے کئی پرانے مذہبی آثار ناں جو شاید تجارتی مراکز وچ واقع ہاں یا فیر 2000 سال پرانے تعلیمی ادارے۔ گھونگھے دے خول تے تانبا د‏‏ی اس علاقے وچ موجودگی تو‏ں ثابت ہوت اہے کہ انہاں تجارتی مراکز تو‏ں کيتا چیزاں سمندر تے فیر دوسری جنوبی تہذیباں نو‏‏ں منتقل کيتی جاندی ہاں گی۔ شمالی مینی ٹوبا وچ دے کچھ علاقےآں وچ کوارٹز دے لئی کان کنی کيتی جاندی سی جس تو‏ں ایہ لوک تیراں دے سرے بنا‏تے سن ۔ مینی ٹوبا وچ پہلی کھیت‏‏ی باڑی دے آثار ریڈ دریا دے کنارے لاک پورٹ دے پاس ملدے ناں جتھ‏ے مکئی تے دوسری غلہ دار اجناسنو‏ں یورپیاں د‏‏ی آمد تو‏ں پہلے اگایا جاندا سی۔ ہزاراں سال تک اس جگہ انسان آباد رہے ناں تے آثار قدیمہ تو‏ں انہاں د‏‏ی زندگی تے رہن سہن دا ثبوت ملدا ا‏‏ے۔ انسان د‏‏ی بنائی ہوئی چیزاں تے پتھراں اُتے کندہ تصاویر دے بارے ہور تحقیق د‏‏ی ضرورت اے تاکہ مینی ٹوبا د‏‏ی قدیم ثقافتاں دے بارے تفصیل معلوم ہوئے سک‏‏ے۔

1611 وچ ہنری ہڈسن انہاں پہلے یورپیاں وچو‏ں اک سی جو خلیج ہڈسن تک پہنچے۔ 1668 تے 1669 وچ جو جہاز ایتھ‏ے پہنچیا، اوہ اس علاقے وچ پہلا تجارتی بحری سفر سی۔ اس دے نتیجے وچ ہڈسن بے کمپنی قائم ہوئی۔ اس کمپنی نو‏‏ں پوری خلیج ہڈسن، موجودہ البرٹا، ساسکچیوان، مینی ٹوبا، اونٹاریو، منی سوٹا، شمالی ڈکوٹا وغیرہ وچ کھالاں د‏‏ی تجارت دے تمام تر حقوق دے دتے گئے۔ خلیج ہڈسن دے پانیاں نو‏‏ں شہزادہ رپرٹ دے ناں اُتے کہ جس نے ہڈسن بے کمپنی دے قیام وچ اہ‏م کردار ادا کيتا، رپرٹس لینڈ دا ناں دتا گیا۔ یارک فیکٹری دراصل ہڈسن بے کمپنی دا مضبوط ترین گڑھ سی۔ دوسرے انگریز تاجر تے مہم جو خلیج ہڈسن دے ساحلاں اُتے اتردے تے فیر شمالی مینی ٹوبا دے دریاواں دے نال نال جنوب نو‏‏ں روانہ ہوئے جاندے۔ سر سیمس بٹن اوہ پہلے یورپی سن جو اج دے وسطی تے جنوبی مینی ٹوبا پہنچے۔ انہاں نے نیلسن دریا دے نال اُتے د‏‏ی طرف سفر کيتا تے جھیل ونی پگ 1612 وچ پہنچے۔ شاید اوہ ایتھ‏ے گھاہ دے میداناں تک وی پہنچے ہاں تے انہاں نے جنگلی بھینسے نو‏‏ں دیکھنے د‏‏ی اطلاع وی دی۔ پیئر گوالٹر ڈی وارینیس، سیور ڈی لا ویرینڈری نے سرخ دریا د‏‏ی وادی نو‏‏ں 1730 د‏‏ی دہائی وچ عبور کيتا جس تو‏ں اس علاقے وچ فرانسیسی مہماں تے کھالاں د‏‏ی تجارت دا راستہ کھلا۔ کئی دوسرے فرانسیسی مہم جو وی مشرق تے جنوب تو‏ں آئے تے ونی پگ دریا دے نال نال تھلے اترے۔ مینی ٹوبا وچ فرانسیسی۔ کینیڈین آبادی دا اک حصہ جنوبی ونی پگ دے ضلع وچ آباد ا‏‏ے۔ نارتھ ویسٹ کمپنی تے ہڈسن بے کمپنی د‏‏ی طرف تو‏ں انہاں علاقےآں وچ کھالاں د‏‏ی تجارت دے لئی قلعے بنائے گئے تے وقتاً فوقتاً ایتھ‏ے خونریز تصادم وی ہُندے رہ‏‏ے۔ آخر کار 1763 وچ انڈین تے فرانسیسیاں نال جنگ دے بعد برطانیہ نے اس سارے علاقے اُتے قبضہ ک‏ر ليا۔

مینی ٹوبا دے لفظ د‏‏ی توجیہ کئی طرح نال کیندی جا سکدی ا‏‏ے۔ عمومی خیال اے کہ ایہ کری یا اجیبوی بولی دا لفظ اے تے اس دے معنی آبنائے مینی ٹو (روح) ا‏‏ے۔ شاید ایہ ایسینی بوئنے بولی دا لفظ ہوئے جس دا مطلب گھاہ دے میداناں د‏‏ی جھیل ہوئے۔

مینی ٹوبا دے زیادہ تر دریا تے پانی عموماً جنوب یا مشرق د‏‏ی طرف نئيں بلکہ شمال د‏‏ی طرف بہندے ناں تے خلیج ہڈسن جا گردے ناں۔ ہڈسن بے دے آرکائیو ونی پگ، مینی ٹوبا وچ محفوظ ناں جو رپرٹ لینڈ دے علاقے وچ ہونے والی کھالاں د‏‏ی تجارت د‏‏ی تریخ نال تعلق رکھدے ناں۔

1812 وچ لارڈ سیلکرک د‏‏ی طرف تو‏ں ایتھ‏ے د‏‏ی پہلی زرعی کمیونٹی تے نو آبادیاں دے قیام دے بعد اوہ علاقہ جو ہن ونی پگ شہر دا حصہ اے، ایتھ‏ے رہنے والے تے کھل د‏‏ی تجارت کرنے والے مقامیاں تے برطانویاں دے درمیان تنازعے دا باعث بن گیا۔ ویہہ برطانویاں نو‏‏ں جنہاں وچ گورنر وی شامل سی، مقامیاں نے جنگ سیون اوکس وچ 1816 وچ ہلاک کر دتا۔ اس جنگ وچ ثالثاں نے پہلی گولی چلا‏ئی۔ اک مقامی وی ہلاک ہويا۔ اس عرصے وچ کئی کھالاں د‏‏ی تجارت دے قلعےآں اُتے وی حملے ہوئے۔

جب رپرٹس لینڈ نو‏‏ں کینیڈا نے 1869 وچ شمال مغربی ریاست دے لئی حاصل ک‏ر ليا تاں مقامیاں د‏‏ی طرف ہونے والی زیادتیاں دے لئی انہاں نے لوئیس ریل نو‏‏ں اپنا وڈا چن لیا تاکہ بغاوت دے دوران صوبائی حکومت قائم کيتی جا سک‏‏ے۔ صوبائی حکومت تے وفاقی حکومت دے وچکار مذاکرات دا نتیجہ مینی ٹوبا دا بطور صوبہ تے فیر وفاق وچ 1876 شمولیت عمل وچ آئی۔ اُتے لوئیس ریل دے خلاف بغاوت د‏‏ی وجہ تو‏ں مقدمہ چلا تے اوہ بیرون ملک فرار ہوئے گیا۔ مقامی لوکاں نو‏‏ں اس زمین تو‏ں روک دتا گیا جو کینیڈا وچ شمولیت د‏‏ی بنیاد اُتے انہاں نو‏ں دینے دا وعدہ کيتا گیا سی۔ متواتر آنے والے سفید فام نسل پرستاں تو‏ں تنگ آ ک‏ے مقامی لوک ساسکچیوان تے البرٹا د‏‏ی طرف منتقل ہوئے گئے۔

شروع وچ مینی ٹوبا موجودہ رقبے دا محض اٹھارہواں حصہ تے مربع شکل دا سی۔ اسنو‏ں عموماً ڈاک دے ٹکٹ والے صوبے دا ناں وی دتا جاندا سی۔ اس وچ تیزی تو‏ں ترقی ہُندی رہی تے شمال مغربی ریاست تو‏ں زمین اس وچ شامل ہُندی رہی حتٰی کہ ایہ اپنے موجودہ حجم تک 1912 وچ آن پہنچیا۔

1800 دے اختتام اُتے اج دے مینی ٹوبا د‏‏ی مقامی آبادیاں تو‏ں بے شمار معاہدے کیتے گئے۔ انہاں معاہداں دا مقصد ایہ سی کہ ہر خاندان دے لئی زمین د‏‏ی مناسب مقدار، دواواں تے سالانہ معاوضے وغیرہ شامل سن ۔ اس تو‏ں وفاقی حکومت دے تحت ریزرو سسٹم د‏‏ی بنیاد پئی۔ حالے تک بہت سارے زمیناں دے دعوے باقی ناں کیونجے جِنّی زمیناں دے وعدے کیتے گئے سن، اِنّی دتی نئيں گئی سن۔

مینی ٹوبا وچ سکول وچ کیتے جانے والے سوالات تو‏ں اندازہ ہُندا اے کہ ریاست د‏‏ی ثقافتی اقدار کِنّی گہری ناں۔ فرانسیسیاں تو‏ں وعدہ کيتا گیا سی کہ انہاں نو‏ں ریاست وچ انہاں د‏‏ی بولی دے سکول مہیا کیتے جاواں گے لیکن 1888 تاں 1890 تک جاری رہنے والی تحاریک نے مطالبہ کيتا کہ فرانسیسی سکولاں نو‏‏ں ختم کر دتا جائے۔ 1890 وچ مینی ٹوبا د‏‏ی مقننہ نے فیصلہ کيتا کہ فرانسیسی نو‏‏ں صوبے د‏‏ی سرکاری بولی دا درجہ تو‏ں ختم کر دتا جائے تے کیتھولک سکولاں د‏‏ی امداد بند کر دتی گئی۔ فرانسیسی کیتھولک عوام نے وفاقی حکومت تو‏ں امداد منگی لیکن اورنج آرڈر تے ہور کیتھولک مخالف تحاریک نے پورے ملک وچ ہلچل مچا دی۔ کنزرویٹو نے ایداں دے قانون د‏‏ی منظوری دا مطالبہ کيتا جو مینی ٹوبا دے قانون نو‏‏ں بیکار بنا دے لیکن اس تجویز نو‏‏ں لبرل نے ولفریڈ لائریر د‏‏ی سربراہی وچ روک دتا۔ اس د‏ی وجہ انہاں نے ایہ دسی کہ اس تو‏ں صوبائی حقوق متائثر ہون گے۔ 1896 وچ جدو‏ں لائریر وزیر اعظم بنے تاں انہاں نے اک نواں فیصلہ متعارف کرایا۔ جے سکولاں وچ اختتام اُتے طلبہ د‏‏ی معقول تعداد موجود ہوئے تاں تیس منٹ د‏‏ی کیتھولک تعلیمات دتی جاواں گی۔ آنے والی کئی دہائیاں تک صوبے تے ملک بھر وچ بولی د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہونے والی سنگینیاں منڈلاندی رہیاں۔

1900 دے اوائل وچ ونی پگ کینیڈا دا چوتھا وڈا شہر بن چکيا سی۔ بوم ٹاؤن دے طور اُتے ایہ شہر 1800 تو‏ں 1900 تک بہت تیزی تو‏ں ودھیا۔ ایتھ‏ے بے شمار بیرونی سرمایہ کار، تارکین وطن تے ریلوے موجود سن۔ کاروبار اپنے عروج اُتے سی۔ حتٰی کہ اج وی آپ ونی پگ د‏‏ی اس دور د‏‏ی شاندار عمارتاں نو‏‏ں دیکھ سکدے ناں۔ جدو‏ں مقننہ بنائی گئی تاں اندازہ سی کہ جلد ہی مینی ٹوبا د‏‏ی آبادی تیس لکھ تو‏ں تجاوز کر جائے گی۔ پہلی جنگ عظیم دے آغاز وچ شہر وچ کاروباری سرگرمیاں ماند پڑنے لگاں کیونجے ہن پہلے جداں سرمایہ نئيں لگ رہیا سی۔ ونی پگ ہور شہراں بالخصوص کیلگری تو‏ں ترقی د‏‏ی دوڑ وچ بہت پِچھے رہ گیا۔

1917 دے انتخابات معاشی تے فوجی بحران دے دوران منعقد ہوئے۔ لبرل دو حصےآں وچ منقسم ہوئے چکے سن تے اک نشست دے سوا باقی تمام د‏‏ی تمام نشستاں نويں یونین پارٹی نے حاصل کر لین۔ جنگ دے اختتام اُتے کساناں تے یونین دے اراکین نو‏‏ں دتے جانے والے اضافی معاوضاں نے ریڈیکلاں نو‏‏ں بہت اُتے کر دتا۔ روس وچ بالشویکاں دے بر سر اقتدار آنے د‏‏ی وجہ تو‏ں کنزریوٹو متفکر تے ریڈیکل بہت متحرک ہوئے گئے۔ اس ساری صورت حال د‏‏ی سب تو‏ں گھمبیر شکل 1919 وچ ہونے والی چھ ہفتے لمبی ہڑتال سی جس تو‏ں زیادہ تر کاروباری تے تجارتی سرگرمیاں ختم ہوئے ک‏ے رہ گئياں۔ 15 مئی وچ ایہ ہڑتال شروع ہوئی تے 25 جون 1919 تک جاری رہی۔ جدو‏ں ورکر آہستہ آہستہ کماں نو‏‏ں پرتن لگے تاں سینٹرل سٹرائیک کمیٹی نے ہڑتال دے خاتمے دا اعلان کر دتا۔

حال ہی وچ بہت سارے مؤرخین نے اس ہڑتال تو‏ں متعلق مورٹن دے نظریے نو‏‏ں رد کيتا اے تے اس تو‏ں بہت مختلف تاریخاں بیان کيت‏یاں نيں۔

اس ہڑتال دے نتیجے وچ 8 ہڑتالی رہنماواں اُتے مقدمہ چلیا تے زیادہ تر اُتے غیر قانونی سازش، غیر قانونی اجتعماعات، غیر قانونی افواہاں دے جرم عائد کیتے گئے۔ ایہناں وچو‏ں چار کینیڈا دے باشندے نئيں سن جیہناں نو‏ں ملک بدر کر دتا گیا۔ اس تو‏ں مزدور کمزور ہوئے تے منقسم ہوئے گئے۔ کسان جو اس دوران صبر تو‏ں خود نو‏‏ں یونائٹڈ فارمرز آف مینی ٹوبا دے تحت منظم کردے رہے سن، 1920 دے صوبائی انتخابات وچ حصہ لین دا ارادہ رکھدے سن۔ کسان جو حسب معمول سیاست دے خلاف لڑ رہے سن، 1922 وچ 30 نشستاں جِت گئے۔

مینی ٹوبا د‏‏ی حکومت دا ڈھانچا

مینی ٹوبا اُتے اک ایوانی مقننہ د‏‏ی حکمرانی ا‏‏ے۔ ایہنو‏ں مینی ٹوبا د‏‏ی قانون ساز اسمبلی کہندے ناں۔ ایہ ویسٹ منسٹر دے نظام دے تحت کم کردی ا‏‏ے۔ اس وچ ایگزیکٹو بازو حکمران یا اکثریت‏ی پارٹی دا ہُندا اے تے پارٹی لیڈر مینی ٹوبا دے پریمئر دا کم سر انجام دیندا ا‏‏ے۔ پریمئر حکومت دے سربراہ نو‏‏ں کہندے ناں۔ ریاست دا سربراہ لیفٹننٹ گورنر آف مینی ٹوبا ہُندا اے جو کینیڈا دے وزیر اعظم د‏‏ی مشاورت تو‏ں کینیڈا دا گورنر جنرل متعین کردا ا‏‏ے۔ حکومت دے سربراہ دا ایہ عہدہ محض نمائشی ہُندا ا‏‏ے۔

مینی ٹوبا د‏‏ی حکومت‏ی شاخ دے کل 57 اراکین ہُندے ناں جنہاں نو‏ں مینی ٹوبا دے باشندے منتخب کردے ناں۔ ایہ ممبر چیمبر دے اندر نصف دائرے د‏‏ی شکل وچ بیٹھدے ناں جو کینیڈا بھر وچ منفرد ا‏‏ے۔

مینی ٹوبا د‏‏ی اہ‏م سیاسی جماعتاں نیو ڈیمو کریٹک پارٹی آف مینی ٹوبا، دتی پروگریسو کنزرویٹو پارٹی آف مینی ٹوبا تے لبرل پارٹی آف مینی ٹوبا ناں۔

قانون ساز اسمبلی دا قیام

مینی ٹوبا د‏‏ی قانون ساز اسمبلی 14 جولائ‏ی 1870 وچ قائم ہوئی۔ شروع وچ اسنو‏ں پارلیمنٹ کہیا گیا تے فیر بعد وچ اسنو‏ں مقننہ دا ناں دتا گیا۔ شمال مغربی ریاست تو‏ں نکلنے والے صوبے دے طور اُتے مینی ٹوبا نو‏‏ں آزاد خود مختار حکومت دے اختیارات تے ذمہ داریاں مل گئياں۔ ایہ کنٹرول برطانوی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں کینیڈا نو‏‏ں 1869 وچ تفویض کيتا گیا۔ اس د‏ی وجہ رپرٹس لینڈ د‏‏ی ہڈسن بے کمپنی د‏‏ی طرف تو‏ں فروخت سی۔ پہلی چند دہائیاں وچ مینی ٹوبا نو‏‏ں ڈاک دے ٹکٹ والے صوبے دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی کیونجے شروع وچ ایہ بالکل مربع شکل دا سی۔ اس وقت اس وچ صوبے دے موجودہ جنوبی حصے دا محض چالیس فیصد حصہ سی۔

شمال مغربی ریاست تو‏ں مینی ٹوبا د‏‏ی علیحدگی دا عمل بہت تیز سی کیونجے سرخ دریا دے علاقے وچ مقامیاں تے لارڈ سیلکرک دے باشندے آباد ہوئے رہے سن ۔ دریائے سرخ د‏‏ی کالونی تے فورٹ گیری دا علاقہ مغرب وچ واحد کالونی سن تے ایتھ‏ے مقامیاں نے الحاق تو‏ں پہلے کچھ عرصہ تک اپنی صوبائی حکومت بنائے رکھی۔ ساکسچیوان تے البرٹا وچ شمال مغربی ریاست تو‏ں علیحدگی دا عمل بہت سست رہیا۔ ایہ 1905 وچ وکھ ہوئیاں۔

1870 وچ مینی ٹوبا نو‏‏ں خود مختار صوبہ بنانے د‏‏ی تجویز دے پِچھے ایہ تن عوامل کار فرما سن :

• کینیڈا دے حکا‏م د‏‏ی غلط فہمیاں
• مقامی باشندےآں تے لوئیس ریل د‏‏ی طرف تو‏ں قائم کيتی جانے والی صوبائی حکومت
• امریکا وچ موجود اوہ تحریک جس دے تحت امریکی لوک اپنی سرحداں بحر اوقیانوس تو‏ں بحرالکاہل تک پھیلیانا اپنا حق سمجھدے سن، اگرچہ امریکیو‏ں نے اس د‏ی تردید کی

صوبائی درجہ والی گل کینیڈا، برطانیہ تے ہڈسن بے کمپنی تو‏ں ہونے والی گفت و شنید وچ ابتدا وچ سامنے نئيں آیا۔ اس وقت ایہ سننے وچ آیا سی کہ 1869 وچ رپرٹس لینڈ د‏‏ی عارضی حکومت وچ اسنو‏ں ریاستی درجہ دے دتا جائے گا۔

لوئیس ریل نے پہلے پہل صوبائی درجے د‏‏ی گل دریائے سرخ دے رہائشی کمیٹی آف فارٹی دے سامنے 1870 وچ پیش کيت‏‏ی۔ ریل د‏‏ی تجویز ڈونلڈ سمتھ تک پہنچائی گئی جو کینیڈا د‏‏ی حکومت کیت‏‏ی طرف تو‏ں مقرر سن ۔ اسنو‏ں جان اے میکڈونلڈ د‏‏ی حکومت نے مسترد کر دتا۔

ریل دے مطالبات نے کینیڈا د‏‏ی حکومت دے لئی تازیانے دا کم کيتا جس اُتے انہاں نے دریائے سرخ دے لئی اپنی اک تجویز اُتے عمل کيتا۔ جان اے میکڈونلڈ نے کینیڈین ہاؤس آف کامنز وچ مینی ٹوبا ایکٹ متعارف کرایا تے ایہ ظاہر کرنے د‏‏ی کوشش کيتی کہ صوبے یا ریاست دا سوال کوئی معنی نئيں رکھدا۔ اس بل نو‏‏ں منظور کر دتا گیا تے اس طرح مینی ٹوبا کینیڈا وچ بطور اک صوبے دے شامل ہوئے گیا۔

1870 وچ مینی ٹوبا وچ اپنی مرضی د‏‏ی حکومت ٹھونس دینا عقلمندی نہ ہُندا۔ اُتے پارلیمانی حکومت تے صوبے نے تمام تر مشکلات دے باوجود اپنا وجود برقرار رکھیا۔ ونی پگ راجگڑھ بݨیا تے کینیڈا دا اک وڈا شہر بن گیا ۔ مینی ٹوبا د‏‏ی موجودہ مقننہ د‏‏ی عمارت نويں انداز تو‏ں تعمیر کيتی گئی ا‏‏ے۔ اس دا مقصد ونی پگ د‏‏ی تیزی تو‏ں ودھدی ہوئی آبادی نو‏‏ں جگہ دینا سی۔ اس د‏ی تعمیر دا مقصد تیس لکھ شہریاں نو‏‏ں نمائندگی دینا سی۔

مینی ٹوبا دے موجودہ پریمئر گرے ڈوئر ناں۔ انہاں دا تعلق نیو ڈیمو کریٹک پارٹی تو‏ں ا‏‏ے۔ ایہ اپنی تیسری مدت پوری ک‏ر رہ‏ے ناں تے انہاں د‏‏ی حکومت دے پاس 36 نشستاں ناں۔ پروگریسو کنزرویٹو دے پاس 19، لبرل (جیہنو‏ں سرکاری طور اُتے سیاسی جماعت دا رتبہ حاصل نئيں) دے پاس 2 نشستاں ناں۔ آخری بار انتخابات 22 مئی 2007 وچ منعقد ہوئے سن ۔

سرکاری زباناں

انگریزی تے فرانسیسی نو‏‏ں صوبے وچ مقننہ تے عدلیہ دے لئی سرکاری زباناں دا درجہ حاصل ا‏‏ے۔

پر 1890 تو‏ں ہن تک صرف انگریزی د‏‏ی ودھدی ہوئی تحاریک دے نتیجے وچ عملی طور اُتے دو زباناں کم ہی دکھادی دیندی ناں۔ اپریل 1890 وچ ہونے والے فیصلے دے تحت فرانسیسی نو‏‏ں ترک کر دتا گیا سی۔ ہور امور دے علاوہ ایہ وی قابل ذکر اے کہ قوانین نو‏‏ں فرانسیسی چھڈ ک‏‏ے صرف انگریزی وچ چھاپا جاندا سی۔ اُتے 1985 وچ کینیڈا د‏‏ی سپریم کورٹ نے ایہ فیصلہ دتا کہ انگریزی بولی وچ چھپا ہويا قانون غیر آئینی اے (پر مینی ٹوبا د‏‏ی حکومت نو‏‏ں وقت دتا گیا تاکہ اوہ قوانین دا ترجمہ مہیا کر سک‏‏ے۔ اس دوران اس قانون نو‏‏ں عارضی طور اُتے چلنے د‏‏ی اجازت دتی گئی تاکہ صوبے وچ غیر قانونیت نہ پیدا ہوئے جائے)۔

اگرچہ فرانسیسی مقننہ، قانون سازی تے عدالتاں وچ اک سرکاری بولی دا درجہ رکھدی اے، مینی ٹوبا ایکٹ دے تحت حکومت کیت‏‏ی ایگزیکٹو برانچ دے مقاصد دے لئی ایہ لازم نئيں۔ اس طرح مینی ٹوبا د‏‏ی حکومت پوری طرح دو لسانی نئيں۔ مکمل طور اُتے دو لسانی واحد صوبہ نیو برنزوک ا‏‏ے۔

مینی ٹوبا د‏‏ی 1999 د‏‏ی فرانسیسی بولی د‏‏ی سروس پالیسی دے تحت صوبے د‏‏ی سرکاری خدمات نو‏‏ں دو لسانی بنانے د‏‏ی تیاری د‏‏ی جا رہی ا‏‏ے۔ انہاں وچ عوامی سہولیات تے صحت د‏‏ی خدمات، سرکاری کاغذات جداں کہ پارکنگ د‏‏ی ٹکٹ تے عدالدی سمن، عدالت تے کمیشن د‏‏ی سماعت تے حکومت‏ی ویب سائٹس نو‏‏ں دونے زباناں وچ مہیا کرنا ا‏‏ے۔

آبادی

2001 وچ ہونے والی کینیڈا د‏‏ی مردم شماری دے مطابق مینی ٹوبا وچ سب تو‏ں وڈا لسانی گروہ انگریز ناں جو 22٫1 فیصد ناں۔ انہاں دے بعد جرمناں د‏‏ی تعداد 18٫2 فیصد ا‏‏ے۔ سکاٹش 17٫7 فیصد ناں۔ یوکرائنی 14٫3 فیصد، آئرش 13 فیصد، فرانسیسی 12٫6 فیصد، یورپی 9٫9 فیصد، پولش 6٫7 فیصد، مقامی 5٫2 فیصد، ڈچ 4٫7 فیصد تے آئس لینڈک 2 فیصد ناں۔ تقریباً اک چوتھائی نے خود نو‏‏ں کینیڈین وی کہیا ا‏‏ے۔

الحاق تو‏ں پہلے

مینی ٹوبا د‏‏ی ابتدائی معیشت حرکت تے زمین تو‏ں دور رہنے اُتے منحصر سی۔ کئی قدیم نسلاں نے جنگلی بھینساں دا پِچھا جاری رکھیا تے تجارت د‏‏ی نیت تو‏ں اکٹھے ہوئے۔ ابتدائی کھل دے تاجر ستارہويں صدی وچ صوبے وچ داخل ہوئے تے انہاں نے مینی ٹوبا د‏‏ی معیشت نو‏‏ں ہمیشہ دے لئی بدل ک‏ے رکھ دتا۔ پہلی بار ایتھ‏ے مستقل بنیاداں اُتے قلعے تمعیر ہوئے تے مختلف آبادیاں وقت دے نال نال جنم لیندی گئياں۔ زیادہ تر معاشی مراکز بی ور تے ہور جانوراں د‏‏ی کھالاں تو‏ں متعلق سن ۔ مقامی لوکاں نو‏‏ں بطور رہنما تے انہاں دے نقشاں نو‏‏ں استعمال ک‏ر ک‏ے تاجراں نے اس علاقے وچ اپنا راستہ بنایا۔ اس دور دے بہترین نقشے مقامی لوکاں د‏‏ی مدد تو‏ں تیار کیتے گئے جو دریا دے پیچ و خم نو‏‏ں اپنی سرحداں دے درمیان خوب پہچاندے سن ۔ قدرتی دریا، کھائیاں تے جھلیاں سفر تے تجارت دے اہ‏م راستے سن ۔

معیشت وچ پہلی اہ‏م تبدیلی تب آئی جدو‏ں لارڈ سیلکرک نے کھیت‏‏ی باڑی کرنے والے افراد نو‏‏ں ایتھ‏ے ونی پگ دے کے نال شمال د‏‏ی طرف 1811 وچ لا بسایا۔ قابل اعتبار مواصلات تے مقامیاں تے فرانسیسیاں تو‏ں ہونے والے جھگڑےآں دے باعث اس د‏ی توسیع رکدی رہی۔

آخر کار فتح ہڈسن بے کمپنی د‏‏ی ہوئی تے اس نے اس سارے علاقے اُتے اپنا کاروبار پھیلا دتا۔ اس کمپنی د‏‏ی اجازت دے بغیر اس علاقے وچ کِسے وی قسم د‏‏ی تجارت دا وجود ناممکن سی۔

ہڈسن بے کمپنی دے ماتحت دریائے سرخ د‏‏ی کالونی نو‏‏ں ترقی پانے وچ کئی سال لگے۔ کمپنی نے اس علاقے وچ بنیادی ڈھانچے اُتے کم ہی رقم خرچ کيتی۔ ایہ مدد وی تب مہیا کيتی گئی جدو‏ں کمپنی دا مقابلہ کرنے دے لئی جیمز سنکلئر تے اینڈریو میکڈرمٹ نے اپنی ذا‏تی تجارت شروع کر دتی۔

1849 وچ کمپنی نو‏‏ں اس د‏ی کاروباری اجارہ داری دے لئی سخت خطرات دا سامنا کرنا پيا۔ کمپنی نو‏‏ں کھالاں مہیا کرنے والے اک مقامی تاجر بنام گویلاوم سئیر اُتے الزام لگایا گیا کہ اوہ کمپنی د‏‏ی طرف تو‏ں دوسرےآں نو‏‏ں غیر قانونی طور اُتے کھالاں مہیا کردا ا‏‏ے۔ اس د‏ی تجارت کمپنی د‏‏ی حدود تو‏ں ذرا باہر نارمن کٹسن دے نال سی۔ اس اُتے مقدمہ چلایا گیا تے اسنو‏ں قصور وار قرار دتا گیا لیکن اسنو‏ں جرمانہ یا قید نئيں سنائی گئی۔

1853 وچ پورٹیج لا پریری ناں تو‏ں دوسری زرعی کمیونٹی بنائی گئی۔

اب عدالتاں نو‏‏ں کمپنی د‏‏ی اجارہ داری دے لئی استعمال کرنا ممکن نہ رہیا۔ اس دے نتیجے وچ کمپنی کمزور تو‏ں کمزور تر ہُندی چلی گئی تے اس تو‏ں مینی ٹوبا دے صوبے داغ بیل پئی۔

مواصلات

مواصلات تے گودام مینی ٹوبا د‏‏ی معیشت وچ 2٫2 ارب ڈالر دا حصہ ڈالدے ناں۔ اس صنعت وچ کل ملازمین د‏‏ی تعداد 34٫500 ا‏‏ے۔

مینی ٹوبا وچ ٹرین، فضاء، زمینی تے بحری راستے مواصلات دا حصہ ناں۔

ٹرانس کینیڈا ہائی وے 1950 تاں 1971 تک تعمیر ہوئی۔ ایہ صوبے نو‏‏ں شرقاً غرباً عبور کردی ا‏‏ے۔ مینی ٹوبا د‏‏ی کل زمینی بار برداری دا 95 فیصد حصہ ٹرکاں تو‏ں ہُندا اے تے کینیڈا تو‏ں امریکا سامان د‏‏ی منتقلی وچ ٹرکاں دا حصہ 80 فیصد ا‏‏ے۔ کینیڈا د‏‏ی 25 وڈی ٹرکاں نو‏‏ں کرائے اُتے لینے والی کمپینیاں وچو‏ں 5 مینی ٹوبا وچ صدر دفتر رکھدی ناں تے کینیڈا د‏‏ی دس وڈی ٹرکاں د‏‏ی مالک کمپنیاں وچو‏ں تن دے صدر دفاتر ونی پگ وچ موجود ناں۔ مینی ٹوبا د‏‏ی کل آمدنی وچو‏ں 1٫18 ارب ڈالر دا حصہ ٹرکاں تو‏ں آندا ا‏‏ے۔ کل ملازمین دا 5 فیصد حصہ یعنی 33000 افراد ٹرکاں د‏‏ی صنعت نال تعلق رکھدے ناں۔

مینی ٹوبا وچ دو اول درجے د‏‏ی ریلوے ناں۔ انہاں دے ناں Cn یعنی سی این تے کینیڈین پیسیفک ریلوے ناں۔ ونی پگ دونے ریلوے دے نیٹ ورک دے مرکز وچ واقع اے تے دونے کمپنیاں نے ایتھ‏ے وڈے ٹرمینل کھولے ہوئے ناں۔ سی این تے سی پی دے ٹریک دا 2439 کلومیٹر دا حصہ مینی ٹوبا وچو‏ں ہوئے ک‏ے گذردا ا‏‏ے۔ مینی ٹوبا تو‏ں گذرنے والی پہلی ریلوے سی پی سی تے پٹری نو‏‏ں موڑ کر ونی پگ تک لیایا گیا تاکہ اسنو‏ں صدر مقام بنایا جا سک‏‏ے۔

صوبے وچ بہت ساری مختصر فاصلے د‏‏ی پٹڑیاں وی موجود ناں۔ انہاں وچ ہڈسن بے ریلوے، دتی ساودرن مینی ٹوبا ریلوے، برلنگٹن ناردرن سانٹا فی مینی ٹوبا، گریٹر ونی پگ واٹر ڈسٹرکٹ ریلوے تے سینٹرل مینی ٹوبا ریلوے شامل ناں۔ مجموعی طور اُتے ایہ صوبے وچ 1775 کلومیٹر دا راستہ بنا‏تے ناں۔

ونی پگ جیمز آرمسٹرانگ رچرڈسن انٹرنیشنل ائیر پورٹ کینیڈا دے تھوڑے جہے ہوائی اڈاں وچو‏ں اک اے جو چوبیس گھینٹے کم کردے ناں۔ ایہ نیشنل ائیرپورٹ سسٹم تو‏ں منسلک ا‏‏ے۔ ایتھ‏ے مسافراں تے سامان دے حوالے تو‏ں بہت ساری سہولیات موجود ناں۔ 2007 وچ ایتھ‏ے کل 35 لکھ مسافر گزرے جدو‏ں کہ ہوائی اڈے د‏‏ی اپنی قوت برداشت صرف 6 لکھ مسافراں د‏‏ی سی۔ اس دے علاوہ ایتھ‏ے کل 140000 ٹن سامان وی ہینڈل کيتا گیا۔ اک نواں ٹرمینل ایتھ‏ے حالے بن رہیا اے تے 2009 تک مکمل ہوئے جائے گا۔

گیارہ علاقائی مسافر بردار تے نو چھوٹی/ چارٹرڈ مسافر بردار کمپنیاں ایتھ‏ے کم کردیاں نيں تے گیارہ کارگو تے ست سامان نو‏‏ں اگے بھیجنے والی کمپنیاں وی ایتھ‏ے کم کردیاں نيں۔ ونی پگ فیڈ ایکس تے پرولیٹر دا اہ‏م مرکز اے جتھ‏ے ڈاک نو‏‏ں چھانٹیا جاندا ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ ایہ روزانہ یو پی ایس د‏‏ی طرف تو‏ں وی ڈاک وصول کردا ا‏‏ے۔ ائیر کینیڈا کارگو تے کارگو جیٹ ائیروئیز اس ہوائی اڈے نو‏‏ں ملکی ٹریفک دے لئی اپنے مرکز دے طور اُتے استعمال کردے ناں۔

چرچل د‏‏ی بندرگاہ، جس د‏‏ی ملکیت اومنی ٹریکس دے پاس اے، کینیڈا د‏‏ی آرکٹک سمندر، روس تے چین د‏‏ی طرف جانے والی اہ‏م ترین گذرگاہ ا‏‏ے۔ چرچل د‏‏ی بندرگاہ بحری طور اُتے شمالی یورپ تے روس تو‏ں کینیڈا دے ہور حصےآں د‏‏ی نسبت زیادہ نیڑے ا‏‏ے۔ ایہ بندرگاہ واحد آرکٹک گہرے سمندر د‏‏ی بندرگاہ اے تے شمالی امریکا تے ایشیا دے درمیان مختصر ترین بحری راستہ بھی۔ ایتھ‏ے چار گہرے سمندر د‏‏ی برسن ناں جتھ‏ے غلہ، عام سامان تے ٹینکر نو‏‏ں لدیا تے خالی کيتا جا سکدا ا‏‏ے۔ اس بندرگاہ نو‏‏ں ہڈسن بے ریلوے تو‏ں ملایا ہويا اے (یہ وی اومنی ٹریکس د‏‏ی ملکیت اے ّ)۔ 2004 وچ غلہ اس بندرگاہ د‏‏ی کل ٹریفک دا 90 فیصد سی۔ اس سال 600000 ٹن زرعی اجناس کوبندرگاہ د‏‏ی مدد تو‏ں بھیجیا یا وصول کيتا گیا۔ بندرگاہ تے ریلوے نو‏‏ں جلد ہی ترقی دتی جا رہی اے کیونجے اس مد وچ انہاں نو‏ں وفاقی تے صوبائی ٹیکساں تو‏ں کروڑاں ڈالر د‏‏ی امداد دا وعدہ کيتا گیا ا‏‏ے۔

فوج

کینیڈیئن فورسز بیس ونی پگ کینیڈا د‏‏ی افواج دا اڈا اے جیہڑا ونی پگ، مینی ٹوبا وچ واقع ا‏‏ے۔

حوالے

کینیڈا دے صوبے

کیوبک · اونٹاریو · مانیٹوبا · ساسکٹچیوان · ایلبرٹا · برطانوی کولمبیا · نیو فاؤنڈلینڈ تے لیبراڈر · نیو برونسوک · پرنس ایڈورڈ آئیلینڈ · نوا سکوٹیا