منتخب اللباب

منتخب اللباب خافی خاں نظام الملک دی تصنیف اے جو کہ ہندوستان دی عمومی تواریخ دیاں کتاباں وچ شمار کیتی جاندی اے۔

مصنف

منتخب اللباب دے مصنف دا نام خافی خاں نظام الملک اے۔ سیرالمتاخرین دے مصنف غلام حسین طباطبائی نے خافی خاں دا نام ہاشم علی خاں تحریر کیتا اے لیکن خود خافی خاں نے کتاب دے دیباچہ وچ اپنا نام محمد ہاشم خافی المخاطب بہ خافی خاں نطام الملک لکھا اے۔ بعض یورپی مصنفان دا خیال اے کہ اُس دا لقب خافی خاں لفظ خفا توں مخرج ہویا اے تے اِس دی وجہ تسمیہ ایہ دسدے نیں کہ مغل شہنشاہ اورنگزیب عالمگیر نے بوہت سختی نال تاکید کیتی سی کہ اُس دے عہد دی تاریخ نہ لکھی جائے، لیکن خافی خاں نے خفیہ طور اُتے اپنی تاریخ مرتب کیتی تے جدوں اِس دی اشاعت ہوئی تے مصنف دا لقب خافی خاں مشہور ہوگیا۔ لیکن حقیقت ایہ اے کہ خافی خاں دے اجداد خواف دے باشندے سن جو خراسان تے نیشاپور دے وچکار آباد اک مقام اے۔ اکثر تاریخی کتب وچ خافی خاں دا نام خوافی خاں لکھا ہویا اے۔

متن تفضیلاں

ایہ تاریخ ہندوستان دی عمومی کتب ہائے تواریخ وچ مشہور تاریخ اے۔ اِس دی ابتدا فتوحات اسلام توں مغل شہنشاہ محمد شاہ دے زمانہ تک دے حالات اُتے مشتمل اے۔ فارسی زبان وچ ایہ کتاب تین جلداں وچ منقسم اے۔ جلد اول وچ امیر ناصر الدین سبکتگین دے عہدِ حکومت توں لے کر سلطان ابراہیم لودھی دے ویلے تک دلی سلطنت دے سلاطین دا تذکرہ مفصل موجود اے۔جلد دوم وچ سلاطین تیموریہ یعنی امیر تیمور توں لے کر محمد شاہ دے عہد تک دی تاریخ مرقوم اے۔ جلد سوم وچ سلاطین دکن دی تاریخ و حالات موجود نیں۔ پہلی جلد نادر و کمیاب رہی اے، جدوںکہ دوسری تے تیسری جلد بنگال دی ایشیاٹک سوسائٹی آف بنگال دی کوشش نال شائع ہوئی سی ۔منتخب اللباب دی دوسری جلد جس وچ سلاطین تیموریہ دے حالات موجود نیں، ظہیر الدین محمد بابر بادشاہ دی فتح ہندوستان یعنی پانی پت دی پہلی جنگ (21 اپریل 1526ء) توں شروع ہوندی اے۔ اِس دے بعد نصیرالدین ہمایوں، جلال الدین اکبر، شاہ جہاں، اورنگزیب عالمگیر، اعظم شاہ، بہادر شاہ اول، جہاندار شاہ، فرخ سیر تے محمد شاہ دے واقعات شرح و بسط دے ساتھ لکھے گئے نیں۔ نصیرالدین ہمایوں، جلال الدین اکبر دے مابین سلطنت سور دے حکمراناں دا تذکرہ وی لکھا گیا اے۔ دوسری جلد دے مقدمہ وچ ترک بن یافث دے زمانے توں ظہیرالدین محمد بابر تک شاہانِ مغلیہ دا مختصر حال مذکور اے۔

اشاعت

اِس دی دوسری جلد نوں دو جلداں وچ 1868ء توں 1874ء تک تقریباً چھ سالاں وچ کلکتہ توں شائع کیتا گیا۔ تیسری جلد 1921ء وچ سر وِلزلی ہیگ دی کوششاں نال شائع کیتی گئی۔