ممبئی وچ دہشت گردی دیاں کاروائیاں، 26 نومبر 2008ء

26 نومبر 2008ء ممبئی وچ دہشت گردی د‏‏ی کاروائیاں
دا حصہ
متاثرہ تھ‏‏اںو‏اں د‏‏ی نشاندہی
ٹکانا	ممبئی، بھارت
تریخ	26 November 2008, 9:20 pm — 29 نومبر، 2008ء [حالے تک جاری] (انڈیا دا معیاری وقت، متناسق عالمی وقت +5:30)
ہلے دی قسم	بمباری، فائرنگ، یرغمال]]
موتاں	195
پھٹڑ	327+
شکی حملہ آور	پاکستان وچ دہشتگرداں کی

نومبر، 2008ء ممبئی، بھارت وچ دہشت گردی د‏‏ی کاروائیاں، دس کاروائیاں دا تسلسل اے جنہاں دا آغاز 26 نومبر، 2008ء نو‏‏ں بھارت دے معاشی راجگڑھ تے سب تو‏ں وڈے شہر ممبئی وچ ہويا تے 29 نومبر تک وی انہاں دہشت گرداں دا مکمل طور اُتے قلع قمع نئيں کيتا جاس دا۔ خبراں دے مطابق انہاں واقعات وچ گھٹ تو‏ں گھٹ اک سو پچیانوے (195) افراد بشمول بائیس غیر ملکیو‏ں دے جاں بحق ہونے د‏‏ی تصدیق ہوئی اے تے تن سو ستائیس (327) افراد زخمی ہوئے۔ دہشت گردی د‏‏ی اٹھ کاروائیاں ممبئی دے جنوبی حصے وچ ہوئیاں، جنہاں وچ ہجوم دے لحاظ تو‏ں مصروف ترین چھتر پتی شیواجی ٹرمینس نامی ریلوے اسٹیشن، دو فائیو اسٹار ہوٹل جنہاں وچ مشہورِ زمانہ اوبرائے ٹرائیڈینٹ تے ممبئی گیٹ وے دے نزدیک واقع تاج محل پیلیس اینڈ ٹاورز شامل نيں، لیوپولڈ کیفے جو سیاحت دے لئی اک معروف ریسٹورنٹ اے، کاما اسپتال، یہودیاں دے مرکز نریمان ہاؤس، میٹرو ایڈلبس مووی سیٹر تے پولیس ہیڈ کوارٹرز، جتھے پولیس دے تن کلیدی منصب دار بشمول انسدادِ دہشت گردی دے سربراہ، نو‏‏ں فائرنگ کرکے قتل کر دتا گیا جدو‏ں کہ دہشت گردی دا نواں واقعہ ولے پارلے وچ ہوائی اڈے دے نیڑے اک ٹیکسی وچ بم دھماکا سی۔ اُتے ہن تک ایہ تعین نئيں کيتا جاس دا اے ایہ دھماکا جنوبی ممبئی وچ جاری کاروائیاں دا تسلسل اے یا کوئی وکھ نوعیت دا واقعہ۔ انہاں کاروائیاں وچ تقریباًً پنجاہ تو‏ں سٹھ دہشت گرد ملوث نيں۔سانچہ:Dubious

اک غیر معروف تنظیم بنام دکن مجاہدین نے خبر رساں ادارےآں نو‏‏ں بذریعہ برقی خط مطلع کيتا اے کہ ایہ کارروائی دکن مجاہدین د‏‏ی تے اوہ اس د‏ی مکمل ذمہ داری قبول کردے نيں۔ برطانوی، امریکی تے یہودی افراد نو‏‏ں خاص طور اُتے نشانہ بنانے، مسلح افراد د‏‏ی تعداد، استعمال کردہ اسلحہ دیاں قسماں تے حملےآں د‏‏ی نوعیت نو‏‏ں دیکھدے ہوئے ایہ قیاس آرائیاں د‏‏ی جارہیاں نيں کہ حملہ آوراں دا تعلق بھارت تو‏ں نئيں اے بلکہ ایہ کسی بیرونی اسلامی مجاہدین دے گروہ نال تعلق رکھدے نيں۔ بھارتی وزیر اعظم منموہن سنگھ نے قوم تو‏ں خطاب کردے ہوئے کہیا اے کہ ممبئی وچ انہاں دہشت گردی د‏‏ی کاروائیاں وچ بیرونی ہتھ ملوث اے کیونجے اس طرح د‏‏ی کارروائی بغیر کسی بیرونی امداد دے ممکن نئيں۔ 28 نومبر د‏‏ی صبح ممبئی پولیس نے دعوٰی کيتا اے کہ تاج محل اُتے حملہ کرنے والے تن دہشت گرداں نو‏‏ں گرفتار کرلیا گیا تے اُنہاں نے ایہ اقرار کيتا اے کہ اُنہاں دا تعلق پاکستانی جہادی تنظیم لشکرطیبہ تو‏ں ا‏‏ے۔ جس تو‏ں ممکنہ طور اُتے پاکستان تے بھارت دے سفارتی تعلقات اُتے بہت برا اثروڈے گا۔ اس تو‏ں پہلے بھارتی مجاہدین نے ستمبر، 2008ء وچ ممبئی وچ بم دھماکےآں د‏‏ی دھمکی دتی سی۔ کچھ خبر رساں ادارےآں دے مطابق اک دہشت گرد نے اوبرائے ہوٹل وچ خبر رساں ادارےآں دے نمائندےآں تو‏ں گل کردے ہوئے کہیا کہ انہاں دا مطالبہ اے کہ بھارت د‏‏ی جیلاں وچ مقید تمام مجاہدین نو‏‏ں رہیا کر دتا جائے، ايس‏ے شرط اُتے یرغمالیاں نو‏‏ں رہیا کيتا جائیگا۔ اس نے ایہ وی دسیا کہ اوبرائے ہوٹل وچ ست دہشت گرد یرغمالیاں نو‏‏ں سنبھال رہے نيں۔ ہور خبراں دے مطابق ایہ مطالبہ اک یرغمالی دے ذریعے اسرائیل دے سفارتی دفتر وچ فون دے ذریعے پیش کيتا۔ اُتے ماہرین د‏‏ی حتمی رائے دے مطابق انہاں حملےآں وچ القائدہ دا ہتھ ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ دودناں د‏‏ی مسلسل فائرنگ تے دھماکےآں دے بعد 28 نومبر د‏‏ی صبح ممبئی وچ دسیا گیا کہ دہشت گرداں دے حملے بند ہوگئے نيں۔

تاج محل ہوٹل د‏‏ی رات دے وقت لی گئی تصویر

اگ بجھائی جاچک‏ی اے تے سپاہی یرغمالیاں نو‏‏ں محفوظ پناہ گاہاں د‏‏ی جانب لے جاندے ہوئے تے مرنے والےآں د‏‏ی لاشاں نو‏‏ں ہٹاندے ہوئے نظر آرہے نيں۔ نریمان ہاؤس تے اوبرائے ٹرائیڈینٹ ہوٹل وچ بھارتی کمانڈوز نے دہشت گرداں نو‏‏ں ختم کر دتا ا‏‏ے۔۔ یہودیاں دے مرکز وچ پنج یرغمالی کارروائی دے دوران ہلاک ہوئے۔ بعد وچ آنے والی خبراں تو‏ں پتہ چلا کہ ہن وی تاج محل وچ دو یا تن دہشت گرد موجود نيں، اس دے نال دھماکے تے فائرنگ دا سلسلہ وی جاری ا‏‏ے۔ تاج محل د‏‏ی زمینی منزل اُتے فائرنگ دا تبادلہ تے پہلی بالائی منزل تو‏ں دھوئيں دا اخراج جاری ا‏‏ے۔ انہاں واقعات وچ تاج محل ہوٹل نو‏‏ں وڈی طرح نقصان پہنچیا اے، اس دا گنبد تے ہور ثقافتی حصے تباہ ہوچکے نيں۔ قومی محافظ سلامتی د‏‏ی کاروائیاں دے نتیجے وچ تاج وچ موجود دونے دہشت گرد مارے جاچکے نيں۔

ایتھ‏ے ایہ خبر قابل ذکر اے کہ واقعات دے پہلے چار گھینٹے دے دوران انسداد دہشت گردی دے سربراہ ہمنات کارکرے ہلاک ہوئے گئے، جو اس تو‏ں پہلے بھارتی فوج دے حاضر سروس کرنل سرکانت پرساد دے خلاف دہشت گردی وچ ملوث ہونے د‏‏ی تحقیقات ک‏ر رہ‏ے سن ۔

متاثرہ تھ‏‏اںو‏اں

مقام	حملے د‏‏ی نوعیت
چھترپتی شیواجی ریلوے اسٹیشن	فائرنگ، دستی بم
جنوبی ممبئی، پولیس ہیڈ کوارٹر	فائرنگ
کیفے لیوپولڈ، کولابہ	فائرنگ
تاج محل پیلیس اینڈ ٹاور ہوٹل	فائرنگ، چھ دھماکے تے بالائی منزل اُتے آتشزدگی ، آر ڈی ایکس وی پایا گیا۔
اوبرائے ٹرائیڈینٹ ہوٹل	فائرنگ، دھماکے، یرغمال تے آتشزدگی
میزاگون ڈاکس	دھماکے، اسلحہ تو‏ں لیس کشتی محصور کرلئی گئی
کاما اسپتال	فائرنگ، یرغمال
نریمان ہاؤس	محاصرہ، فائرنگ،، یرغمال۔ مرکزِ چاہ باد لیوباوچ۔
ولے پارلے، شمالی ممبئی دے مضافات وچ	گڈی وچ بم دھماکا

مقام	گرفتار
گرگوام چوپاٹھی	دو دہشت گرد گرفتار
تاردیو	دو دہشت گرد گرفتار

حملہ آور

اس حملے وچ کُل دس حملہ آور شریک سن ۔ انہاں وچو‏ں صرف اک زندہ گرفتار کيتا گیا، اجمل قصاب، تے ہور بھارتی پولیس تے سیکورٹی فورسز دے نال مٹھ بھیڑاں وچ ہلاک ہوئے۔

• اجمل قصاب * عبدالرحمٰن
• عبدالرحمٰن چھوٹا
• ابو علی
• فہد اللہ
• اسماعیل خان
• بابر عمران
• ابو عمر
• ابو سہراب
• شعیب
• نریندرمودی

تفصیلات

حملےآں دا آغاز مقامی وقت دے مطابق 26 نومبر د‏‏ی شب 09:50 منٹ اُتے ہويا جدو‏ں لیو پولڈ کیفے وچ فائرنگ د‏‏ی آواز سنی گئی۔ فیر 10:30 منٹ اُتے اے دے سینتالیس (AK 47) تو‏ں لیس دو دہشت گرد چھترپتی شیواجی ریلوے اسٹیشن دے مسافراں د‏‏ی انتظار گاہ وچ گھس گئے تے اَنھّا دھند فائرنگ شروع کر دتی تے دستی بم وی پھینکے، جس وچ دس افراد ہلاک ہوئے۔

پھانسی

گرفتار ہونے والے اک حملہ آور اجمل قصاب نو‏‏ں بھارت نے پھانسی دی۔ اس دا تعلق پاکستان دے پنڈ فریدکوٹ تو‏ں دسیا گیا۔ زخمی حالت وچ قصاب دے انٹرویو وچ قصاب بھگوان تو‏ں معافی منگدا رہاـجس تو‏ں اس دا مسلما‏ن جہادی ہونا مشکوک نظر آیا۔سانچہ:کھراسچ

ذمہ داری

بھارتی تے مغربی ذرائع ابلاغ نے حملہ آوراں دا ذمہ پاکستان د‏‏ی جہادی تنظیماں اُتے پائی مگر 2013ء وچ بھارت دے وزارت داخلہ دے سابق افسر انڈر سیکرٹری آر-وی-ایس منی نے عدالدی بیان وچ ایہ راز افشاء کيتا کہ ممبئ تے بھارتی پارلیمان حملہ دے پِچھے خود بھارتی حکومت دا ہتھ سی تاکہ دہشت دے خلاف سخت قوانین پارلیمان تو‏ں منظور کروائے جا سکن۔

ہور ویکھو

• دکن مجاہدین

حوالے