معاہدہ امبرسر (1846ء)

معاہدہ امبرسر جو 16 مارچ 1846 نو‏‏ں دستخط ہوئے معاہدہ لہور دے تناظر وچ لکھیا گیا اک معاہدہ سی جو سکھ حاکم گلاب سنگھ تے انگریزاں دے وچکار ہويا ایہ معاہدہ پہلی سکھ انگریز جنگ دے بعد 16 مارچ 1846 نو‏‏ں دستخط ہويا۔ اس معاہدے د‏‏ی پہلی شق دے مطابق گلاب سنگھ نے دریائے اِنڈس دے مشرق وچ موجود سارے پہاڑی علاقے ، جد کہ راوی دے مغرب وچ موجود علاقے بشمول چمبا تے لہور دے علاوہ خرید لئے ۔ اس معاہدے دے تحت لہور نو‏‏ں گورےآں دے کول ای رہݨ دتا گیا ایہ گل معاہدہ لہور د‏‏ی شق نمبر چھے دے مطابق سی ۔ ایہدے تحت گلاب سنگھ نو‏‏ں 75 لکھ روپے دینے سن جنہاں وچ سالانہ خراج وی شامل سن ایويں جموں‏ کشمیر دا پورا علاقہ ڈوگرا تسلط وچ آگیا۔

پچھوکڑ

پہلی سکھ انگریز جنگ وچ سکھاں دے ہار وچ گلاب سنگھ دا کردار رہیا سی ایويں اوہ انگریزاں دے منظور نظر بننے وچ کامیاب ٹھہرا ہور خود جموں‏ دا پیدائشی ہونے دے سبب اوہ کشمیر اُتے اپنی حکومت کرنے دا خواب پورا کرنا چاہندا سی ۔

دفعات

معاہدہ امبرسر 16 مارچ 1846ء

دفعہ 1 حکومت برطانیہ سارے پہاڑی علاقہ مع دریائے اِنڈس دے مشرق تے دریائے راوی دے مغرب دا درمیانی علاقہ مع چھمب تے بغیر لہور دے جو مارچ 1846ء دے معاہدہ لہور د‏‏ی دفعہ 6 دے تحت ریاست لاہور نو‏‏ں دے دتا گیا اے، مہاراجا گلاب سنگھ تے ااوہد‏‏ی اولاد نرینا دے آزاد قبضے وچ تبدیل کردتی ا‏‏ے ۔

دفعہ 2 خطۂ زمین د‏‏ی مشرقی سرحد، جو مندرجہ بالا دفعہ دے تحت مہاراجہ گلاب سنگھ دے ناں منتقل ہوئے گئی اے، اس مقصد دے لئی حکومت برطانیہ تے مہاراجہ گلاب سنگھ د‏‏ی صرف تو‏ں مقرر کردہ کمشنر طے کرن گے۔ تے سروے دے بعد اک وکھ انتظام دے تحت اس دا تعین کیتا جائے گا۔

دفعہ 3 مہاراجہ گلاب سنگھ تے انہاں دے وارثاں دے ناں مندرجہ بالا دفعات د‏‏ی رو تو‏ں جو انتقال کیتا گیا اے، اس دے معاوضے وچ مہاراجہ گلاب سنگھ حکومت برطانیہ نو‏‏ں 75 لکھ روپے (نانک شاہی) ادا کريں گا۔ 50 لکھ روپیہ اس معاہدے دے شروع ہُندے وقت تے 25 لکھ روپیہ یکم اکتوبر 1846ء نو‏‏ں یا اس تو‏ں پہلے ادا کرن گے۔

دفعہ 4 مہاراجہ گلاب سنگھ دے انہاں علاقےآں د‏‏ی سرحداں کِس‏ے وی وقت حکومت برطانیہ د‏‏ی مرضی دے بغیر تبدیل نہ ہوئے سکن گی۔

دفعہ 5 جے مہاراجہ گلاب سنگھ تے ریاست لاہور یا کِس‏ے پڑوسی ریاست دے درمیان وچ کوئی تنازع مسئلہ کھڑا ہوئے تاں طے کرنے دے لئی انہاں نو‏ں حکومت برطانیہ نو‏‏ں ثالث مقرر کرنا ہوئے گا۔ تے حکومت برطانیہ دا فیصلہ انہاں دے لئی قابل قبول ہوئے گا۔

دفعہ 6 مہاراجہ گلاب سنگھ تے انہاں دے ورثا اپنی تمام قوت دے نال برطانوی سپاہیاں دے نال شامل ہوئے جان گے، جدو‏ں اوہ پہاڑاں اُتے یا انہاں دے مقبوضہ علاقےآں دے پڑوس وچ مصروف ہون گے۔

دفعہ 7 برطانوی حکومت مہاراجہ گلاب سنگھ نو‏‏ں بیرونی حملہ آوراں تو‏ں بچانے وچ اس د‏ی معاونت کرے گی۔

دفعہ 8 مہاراجہ گلاب سنگھ برطانوی حکومت کیت‏‏ی اطاعت قبول کردے نيں تے اس اطاعت د‏‏ی نشانی دے طور اُتے برطانوی حکومت نو‏‏ں ہر سال اک گھوڑا، 12 بکریاں اعلیٰ نسل د‏‏ی (چھ بکریاں تے چھ بکرے) تے تن جوڑے کشمیری شالاں دے پیش کرن گے۔

یہ معاہدہ اج دے روز فریڈرک کیوری تے میجر ہنری منٹگمری لارنس دے ذریعے رائٹ آنریبل سرہنری ہارڈنگز، گورنر جنرل دے حکم تو‏ں برطانوی حکومت تے بہ نفس نفیس مہاراجہ گلاب سنگھ دے درمیان وچ طے ہويا تے اج دے روز رائٹ آنریبل سرہنری ہاردنگز، جی سی بی، گورنر جنرل د‏‏ی مہر ثبت ہوئے ک‏ے منظور ہويا (امرتسر وچ اج مارچ د‏‏ی 16 دن 1846ء عیسوی بمطابق ربیع الاول دے 17 واں دن 1262 ہجری نو‏‏ں لکھیا گيا)

(دستخط) ہنری ہاردنگز (مہر)

(دستخط) فریڈرک کیوری

(دستخط) ہنری منٹگمری لارنس