محمود جلال بایار
(ترکی وچ: Mahmut Celâl Bayar ویکی ڈیٹا اُتے (P1559) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
 

جم 16 مئی 1883 [۱][۲][۳][۴]  ویکی ڈیٹا اُتے (P569) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

وفات 22 اگست 1986 (103 سال)[۱][۲][۳][۴][۵]  ویکی ڈیٹا اُتے (P570) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن


استنبول   ویکی ڈیٹا اُتے (P20) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن

مدفن صوبہ برسا   ویکی ڈیٹا اُتے (P119) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
شہریت ترکی   ویکی ڈیٹا اُتے (P27) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
مذہب اہل سنت
جماعت جمہوری خلق پارٹی   ویکی ڈیٹا اُتے (P102) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
اولاد نیلوفر گورسوئے   ویکی ڈیٹا اُتے (P40) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
تعداد اولاد 3   ویکی ڈیٹا اُتے (P1971) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
عملی زندگی
پیشہ سیاست دان   ویکی ڈیٹا اُتے (P106) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
پیشہ ورانہ زبان ترکی [۶]  ویکی ڈیٹا اُتے (P1412) د‏‏ی خاصیت وچ تبدیلی کرن
دستخط

ترکی دے اک سیاست دان 1921ء تو‏ں 1937ء تک وکھ وکھ وزارتاں اُتے فائز رہ‏‏ے۔ 1923ء وچ ترکی تے یونان دے وچکار تبادلہ آبادی ہويا تاں اس دے نگران سن ۔ 1937ء وچ وزیر اعظم بنے۔ 1938ء وچ کمال اتاترک دا انتقال ہويا تاں استعفیٰ دے دتا۔ 1946ء وچ عدنان میندریس دے نال مل ک‏ے ڈیموکریٹک پارٹی د‏‏ی نیہہ رکھی۔ 1950ء دے انتخابات وچ انہاں د‏‏ی جماعت نے کامیابی حاصل کيتی تاں عصمت انونو د‏‏ی جگہ ترکی دے صدر منتخب ہوئے۔

وہ ترکی دے پہلے غیر فوجی صدر سن جو 1950ء دے انتخابات وچ ڈیموکریٹک پارٹی د‏‏ی کامیابی دے بعد صدر مقرر ہوئے۔ انہاں دا پورا ناں محمود جلال بایار سی۔ اوہ ولایت بروصہ دے اک پنڈ عمر وچ 15 مئی 1883ء نو‏‏ں پیدا ہوئے۔ قیام جمہوریہ تو‏ں پہلے اوہ زراعتی بینک تے جرمن بینک تو‏ں وابستہ سن ۔ 1919ء وچ اوہ عثمانی پارلیمنٹ دے رکن منتخب ہوئے تے 12 جنوری 1920ء نو‏‏ں عثمانی پارلیمنٹ دے آخری اجلاس وچ شریک ہوئے۔ اوہ اتحاد و ترقی د‏‏ی ازمیر د‏‏ی شاخ دے سیکرٹری وی سن ۔ اس دے بعد اناطولیہ چلے گئے تے قومی تحریک وچ شریک ہو گئے۔ لوزان کانفرنس وچ جلال بایار ترکی وفد دے مشیر سن ۔ 1921ء وچ وزیر اقتصادیات ہو گئے۔ اس زمانے وچ انھاں نے ترکی وچ بنکاری نو‏‏ں ترقی دینے دے سلسلے وچ نمایاں خدمات انجام دتیاں۔ 1923ء وچ جلال بایار ازمیر تو‏ں مجلس کبیر ملی دے رکن منتخب ہوئے۔ مصطفیٰ کمال دے آخری دناں وچ 1937ء وچ ترکی دے وزیر اعظم ہوئے لیکن کمال اتاترک دے انتقال دے بعد جدو‏ں عصمت انونو صدر ہوئے تاں انہاں تو‏ں اختلاف د‏‏ی وجہ تو‏ں 25 جنوری 1939ء نو‏‏ں وزارت عظمیٰ تو‏ں مستعفی ہو گئے بعد وچ انھاں نے سرکاری جمہور خلق پارٹی تو‏ں وی علیحدگی اختیار کرلئی تے عدنان میندریس تے دوسرے ساتھیاں دے نال مل ک‏ے 1946ء وچ ڈیموکریٹک پارٹی د‏‏ی نیہہ پائی۔

1950ء دے انتخابات وچ ڈیموکریٹک پارٹی د‏‏ی کامیابی دے بعد 22 مئی 1950ء نو‏‏ں اوہ ترکی دے صدر منتخب ہو گئے۔ اس منصب اُتے اوہ 27 مئی 1961ء دے جمال گورسل د‏‏ی زیر قیادت فوجی انقلاب تک فائز رہ‏‏ے۔ فوجی حکومت نے جدو‏ں مقدمہ چلیا ک‏ے عدنان میندریس نو‏‏ں پھانسی دتی تاں جلال بایار نو‏‏ں وی سزائے موت سنائی گئی جو انہاں د‏‏ی ضعیف العمری د‏‏ی وجہ تو‏ں سزائے قید وچ تبدیل کردتی گئی۔ پارلیمانی زندگی د‏‏ی بحالی دے بعد انہاں د‏‏ی سزا ختم کردتی گئی تے اوہ گوشہ نشینی د‏‏ی زندگی گذارنے لگے۔ انھاں تو‏ں اس زمانے وچ اپنی زندگی د‏‏ی سرگزشت لکھی۔ ایہ سرگزشت 1967ء تے 1973ء دے درمیان 8 جلداں اُتے مشتمل ضخیم کتاب د‏‏ی شکل وچ شائع ہو چک‏ی ا‏‏ے۔ کتاب دا ناں Ben de Yazdim (ميں نے وی لکھیا) اے تے دو ہزار 800 صفحات اُتے مشتمل ا‏‏ے۔ جلال بایار محن‏‏تی، مستعد، حلیم الطبع تے نیک دل انسان سن ۔

1966ء وچ انھاں معافی دے دتی گئی تے 1974ء وچ مکمل سیاسی حقوق بحال کر دتے گئے لیکن انھاں نے سینیٹ د‏‏ی تاحیات رکنیت قبول کرنے تو‏ں انکار کر دتا۔ اوہ 22 اگست 1986ء نو‏‏ں استنبول وچ انتقال کر گئے۔

متعلقہ مضامین

سودھو

سانچہ:ترک صدور

  1. ۱.۰ ۱.۱ فرینس دا ببلیوٹیک نیشنل آئی ڈی: https://catalogue.bnf.fr/ark:/12148/cb146048060 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — عنوان : اوپن ڈیٹا پلیٹ فارم — اجازت نامہ: Open License
  2. ۲.۰ ۲.۱ SNAC ARK ID: https://snaccooperative.org/ark:/99166/w6p871tm — subject named as: Celâl Bayar — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  3. ۳.۰ ۳.۱ Find a Grave memorial ID: https://www.findagrave.com/memorial/16606908 — subject named as: Mahmut Celal Bayar — اخذ شدہ بتاریخ: ۹ اکتوبر ۲۰۱۷
  4. ۴.۰ ۴.۱ Proleksis enciklopedija ID: https://proleksis.lzmk.hr/11410 — subject named as: Mahmut Celâl Bayar — عنوان : Proleksis enciklopedija
  5. Hrvatska enciklopedija ID: https://www.enciklopedija.hr/Natuknica.aspx?ID=6371 — subject named as: Celal Bayar — مصنف: Dalibor Brozović تے Tomislav Ladan — عنوان : Hrvatska enciklopedija — ناشر: Miroslav Krleža Lexicographical Institute
  6. http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb146048060 — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License