محمد یار فریدی
مولانا خواجہ محمد یار فریدی علمائے اہلسنت وچ بلند مقام اُتے فائز نيں۔
ناں ونسب
سودھواسم گرامی:محمد یار۔تخلص:محمد تے بلبل۔سلسلہ نسب اس طرح اے خواجہ محمد یار فریدی بن مولانا عبدالکریم بن محمد یار بن محمد حسن بن محمد کبیر بن قاضی محمدمحسن بن قاضی ابوالعلی محمد یعقوب بن محمد یوسف بن ولی محمد۔آپ دا سلسلہ نسب زیدبن عون بن مولا علی کرم اللہ وجہہ الکریم دے واسطے توں خاندان بنی ہاشم تک پہنچتاہے۔آپ دا خاندانی تعلق "قطب شاہی اعوان” توں اے۔[۱]
ولادت
سودھوآپ دی ولادت باسعادت 1300ھ،مطابق 1883ء نوں ”گڑھی اختیار خان” ضلع رحیم یارخان وچ مولاناعبدالکریم دے گھرہوئی۔
تحصیل علم
سودھوابتدائی تعلیم اپنےعلاقے وچ حاصل دی ،اس دے بعد جلال پور وچ قرآن مجید، تے فارسی دی ابتدائی چندکتاباں پڑھیاں،ابتدائی استاداں وچ مولانا رحمت اللہ،مولانا محمد حیات تے مولانا تاج محمودشامل سن ۔اس دے بعد چاچڑاں شریف وچ خواجہ غلام فرید دے مدر توں وچ داخل ہوئے، تے علوم دینیہ دی تحصیل دی تے 19سال دی عمر وچ سند فراغت حاصل کرلئی-
بیعت وخلافت
سودھوآپ سلسلہ عالیہ چشتیہ نظامیہ وچ خواجہ غلام فرید دے دست اقدس اُتے بیعت ہوئے۔ خواجہ صاحب دے وصال دے بعد انہاں دے صاحبزادے خواجہ محمد بخش المعروف نازک کریم دی خدمت وچ رہ کے دس سال تک کسبِ فیض دی ا تے انہاں دے وصال دے بعد اک زمانہ تک انہاں دے صاحبزادے خواجہ محمد معین الدین دی خدمت وچ رہے تے اجازت و خلافت توں مشرف ہوکے اپنے وطن گڑھی اختیار خاں چلے گئے تے علوم و معارف دے دریا بہائے۔
سیرت وخصائص
سودھوسفیر عشقِ مصطفٰی،عاشقِ خیرالوریٰ،صاحبِ علم الہدیٰ،واعظِ خوش مقال،یادگاراسلاف،پرورۂ نگاہِ خواجہ معین،فیض یافتہ خواجہ غلام فرید،حافظِ مثنوی مولائےروم،محسن اہلسنت، علامہ مولانا خواجہ محمد یارفریدی اک ہمہ جہت شخصیت دے مالک سن ۔تمام علوم پرمہارت تامہ حاصل تھی،لیکن آپ نوں مدحتِ مصطفٰی، تے فن خطابت وچ جو شہرت ومقام حاصل ہواوہ آپ ہی دا خاصہ اے ۔پنجاب وچ بالعموم تے پورےہندوستان وچ بالخصوص آپ دے مواعظِ حسنہ دی دھوم مچی ہوئی تھی۔اس وقت نوں ئی وی بڑاپروگرام آپ دی شرکت دے بغیرنامکمل تصور دی اجاندا سی ۔اک مرتبہ توبریلی شریف وچ امام اہلسنت دی موجودگی وچ بیان فرمایا،حالے خطبہ ہی شروع دی ا سی کہ امام اہلسنت نے اٹھیا کر آپ دے گلے وچ پھُلاں دا ہارڈالیا تے فرمایا:”سرِآمدواعظینِ پنجاب”۔[۲]
وفات
سودھوآپ دا وصال 1948ءکو لاہور وچ ہويا۔اس وقت حالات دے پیش نظر میاں میر دے آستانہ عالیہ دی دیوارکے نال بیرونی جانب امانتاً دفن دی ا گیا،تقریباً چھ ماہ بعد آپ نوں ”گڑھی اختیارخان " وچ موجودہ روضہ مبارک توں متصل جگہ وچ سپردخاک دی ا گیا۔14سال بعدموجودہ مزارمبارک وچ منتقل دی ا گیا۔جداں قبرکشائی ہوئی تودیکھنےوالےحیرت وچ سن کہ اتناعرصہ بیت گیا،خاک نشینی دا دورانیہ اتناطویل مگر جسم بالکل صحیح سالم تھا
تاریخِ وصال
سودھوآپ دا وصال 14رجب المرجب 1367ھ،مطابق 24/مئی 1948ء ،بروزپیرکو ہويا۔آپ دا مزارشریف "گڑھی اختیار خان”تحصیل خان پور ،ضلع رحیم یارخان ،پنجاب ،پاکستان وچ مرجع خلائق اے۔ [۳]