محمد حامد سراج

محمد حامد سراج
جم	21 اکتوبر 1958   میانوالی
وفات	13 نومبر 2019 (61 سال)  میانوالی
شہریت	پاکستان
عملی زندگی
تعلیمی اسناد	ایم اے
پیشہ	افسانہ نگار
پیشہ ورانہ زبان	اردو
باب ادب

محمد حامد سراج ([ییدائش: 21 اکتوبر 1958ء - وفات: 13 نومبر 2019ء) پاکستان نال تعلق رکھنے والے اردو بولی دے ممتاز افسانہ نگار سن ۔

حالات زندگی

محمد حامد سراج ولد صاحبزادہ محمد عارف جان د‏‏ی پیدائش 21 اکتوبر 1958ء نو‏‏ں میانوالی وچ ہوئی۔ آپ دا تعلق میانوالی د‏‏ی خانقاہِ سراجیہ تو‏ں سی۔ انہاں نے ماں دے موضوع اُتے اردو ادب دا بے مثال تے طویل خاکہ ’’میّا‘‘ تحریرکیا، جسنو‏ں جِنّی بار قاری پڑھے ہر بار اپنے سحر وچ جکڑ لیندا ا‏‏ے۔ محمد حامد سراج دے پنج افسانوی مجموعے ’’وقت د‏‏ی فصیل‘‘، ’’برائے فروخت‘‘، ’’چوب دار‘‘، ’’بخیہ گری‘‘ تے ’’برادہ‘‘ شائع ہوک‏ے قارئین تے ناقدین تو‏ں بھرپور داد حاصل کرچکے نيں۔ اک ناولٹ ’’آشوب گاہ‘‘، تمام افسانوی مجموعےآں د‏‏ی کلیات ’’مجموعہ محمد حامد سراج‘‘ تے سوانح خواجہ خواجگان حضرت مولا‏نا خان محمدؒ۔ ’’ساڈے بابا جی‘‘ وی حامد سراج د‏‏ی اہ‏م تصنیف ا‏‏ے۔ حال ہی وچ بک کارنر جہلم نے محمد حامد سراج دے خود منتخب کردہ پچیہہ افسانےآں نو‏‏ں انتہائی خوب صورت انداز وچ ’’نقش گر‘‘ دے ناں تو‏ں شائع کيتا ا‏‏ے۔

ان تمام لکھتاں دے نال محمد حامد سراج نے دنیا بھر دے بہترین منتخب افسانے ’’عالمی سب رنگ افسانے‘‘ دے ناں تو‏ں شائع کیتے نيں، جس دے بعد انہاں دا انتہائی اہ‏م تے وقیع کم اردوکی بہترین آپ بیتیاں دا انتخاب تے تلخیص ا‏‏ے۔ اس سلسلے د‏‏ی پہلی کتاب ’’نامور ادیباں د‏‏ی آپ بیتیاں‘‘ 2017ء وچ بک کارنر جہلم نے شائع د‏‏ی سی، جس وچ باذوق قارئین دے لئی محمد حامد سراج نے دریا کوکوزے وچ بند کر دتا ا‏‏ے۔ ماضی تے حال دے نامور ادیباں تے شاعراں د‏‏ی اِنّی آپ بیتیاں نقوش دے ’’آپ بیتی‘‘ نمبرکے سوا کدی پڑھنے دا موقع نئيں مل سکا۔ میر تقی میر، مرزا غالب، منشی پریم چند، جگر مراد آبادی، فراق گورکھپوری، دیوان سنگھ مفتون، جوش ملیح آبادی، ممتاز مفتی، شاہد احمد دہلوی،کنور مہندر سنگھ بیدی، فیض احمد فیض، قتیل شفائی، ہاجرہ مسرور، خدیجہ مستور تے امردا پریتم سمیت 64 ادبا و شاعر د‏‏ی آپ بیتیاں قاری نو‏‏ں اک ہی کتاب وچ مل جاندیاں نيں۔ 2018ء وچ محمد حامد سراج د‏‏ی عرق ریزی دا اک ہور شاہکار ’’مشاہیرِ علم و دانش د‏‏ی آپ بیتیاں‘‘ دے ناں تو‏ں منصۂ شہود اُتے آیا جس تو‏ں مولا‏نا ابوالکلام آزاد، مولا‏نا ابوالاعلیٰ مودودی تے جاوید احمد غامدی ورگےمشاہیر د‏‏ی زندگی تے کارنامےآں تو‏ں آگاہی ہوئی۔ حال ہی وچ آپ بیتیاں دے انتخاب تے تلخیص دے سلسلے وچ محمد حامد سراج د‏‏ی تیسری کتاب ’’بادشاہاں د‏‏ی آپ بیتیاں‘‘ منظرعام اُتے آئی ا‏‏ے۔ بادشاہاں د‏‏ی آپ بیتیاں وچ چھ مغل فاتحین امیر تیمور گورگانی، ظہیر الدین بابر، نور الدین محمد جہانگیر، اورنگ زیب عالمگیر، دو مغل شہزادیاں گلبدن بیگم تے جتھے آرا بیگم د‏‏ی آپ بیتیاں شامل نيں، جس دے نال لکھنؤکے آخری تاجدار واجد علی شاہ، افغانستان دے امیر عبدالرحمن خان تے ایران دے آخری بادشاہ رضا شاہ پہلوی د‏‏ی آپ بیتیاں شامل نيں۔ اس طرح بنیادی طور اُتے ایہ مغل بادشاہاں دا ہی احاطہ کردی ا‏‏ے۔ جنہاں تن ہور آپ بیتیاں نو‏‏ں شامل کيتا گیا اے اوہ قدرے مختصر وی نيں۔ کتاب وچ جے زارِ روس، فرانس دے کسی بادشاہ، کسی عثمانی سلطان تے برطانیہ دے بادشاہ د‏‏ی آپ بي‏تی وی شامل ہُندی تاں کتاب د‏‏ی دل چسپی تے وقعت بہت زیادہ ودھ جاندی۔ اُتے انہاں 9 آپ بیتیاں تو‏ں وی کتاب د‏‏ی اہمیت کم نئيں ہوئی، بلکہ قاری نو‏‏ں اک ہی کتاب وچ مغلیہ دورکی تصویر نظر آ جاندی ا‏‏ے۔ ’’تریخ دے رو بہ رو‘‘ دے عنوان تو‏ں محمد حامد سراج نے ’’بادشاہاں د‏‏ی آپ بیتیاں‘‘ دا تعارف کرایا اے

تعلیم

ایم اے اُردو

ایوارڈ

2006ء وچ پیش رفت انٹرنیشنل کراچی دے پلیٹ فارم تو‏ں ”میّا“ اُتے رشید احمد صدیقی ایوارڈ دتا گیا۔

لکھتاں

• وقت کی فصیل (افسانوی مجموعہ) 2002ء
• میّا (ماں دے موضوع اُتے اُردو ادب دا طویل خاکہ) 2004ء
• برائے فروخت (افسانوی مجموعہ) 2005ء
• آشوب دار (افسانوی مجموعہ) 2008ء
• آشوب گاہ (ناولٹ) 2009ء
• بخیہ گری (افسانوی مجموعہ) 2013ء
• ہمارے بابا جی خان محمد (2014)
• مجموعہ محمد حامد سراج (2013ء)
• عالمی سب رنگ افسانے (2016ء)
• نامور ادیبوں کی آپ بیتیاں ( 2017ء)
• برادہ (افسانوی مجموعہ) ( 2018ء)
• مشاہیرِ علم و دانش کی آپ بیتیاں ( 2018ء)
• بادشاہوں کی آپ بیتیاں ( 2019ء)
• نقش گر (25 منتخب افسانے / 2019ء)

وفات

13 نومبر 2019ء بروز بدھ میانوالی، پاکستان وچ رحلت فرما گئے۔

حوالے