ابوبکر الرازی
ابوبکر الرازی | |
---|---|
، |
|
جم | سنہ 866 [۱][۲] |
وفات | 15 اکتوبر 925 (58–59 سال)[۴] |
شہریت | خلافت عباسیہ |
عملی زندگی | |
استاذ | ابن ربن طبری [۶] |
پیشہ | ریاضی دان ، کیمیادان ، فلسفی ، موجد ، طبیب |
پیشہ ورانہ زبان | فارسی ، عربی [۷][۸] |
شعبۂ عمل | طب |
ترمیم |
حکیم ابوبکر محمد بن زکریا الرازی (پیدائش: 854ء– وفات: 925ء) (انگریزی: Rasis /Rhazes) فارس سائنسدان، ماہرِ فزکس، ہیئت دان تے فلسفی سن ۔ محمد بن زکریا الرازی ( 251ھ ۔ 313ھ / 865ء ۔ 925ء ) ، مشہور مسلمان عالم ، طبیب ، فلسفی ، علم نجوم دا ماہر تے کیمیاءدان سی ۔ ایہہ جالینوس العرب دے لقب نال مشہور ہویا ۔ کہندے نیں کہ بقراط نے طب ایجاد کیتا ، جالینوس نے اس ودھایا ، رازی نے طب دے وکھو وکھ سلسلےآں نوں جمع کیتا تے ابن سینا نے اسنوں مکمل کیتا ۔
محمد ابن زکریا الرازی اک فلاسفر، علم طب دی تریخ وچ اہم شخصیت، کیمسٹ تے سرجن سن۔865-925۔ آپ (رے) وچ جو تہران دے پاس اک شہر اے پیدا ہوئے۔
رازی نے سائنس دے مختلف شعبےآں وچ بنیادی تے پائیدار شراکت دتی۔ انہاں نے 200 مسودات وچ ریکارڈ تے خاص طور اُتے انہاں دے مشاہدے تے دریافتاں دے ذریعے ادویات وچ متعدد پیشگی دے لئی یاد کيتا جاندا اے ۔
حالات زندگی
سودھوابو بکر محمد ابن زکریا الرازی 250ھ/ 864ء وچ ایران دے رے (شہر) وچ پیدا ہوئے تے ايسے نسبت توں رازی اکھوائے۔[۹] آپ نامور مسلمان عالم، طبیب، فلسفی، ماہر علم نجوم تے کیمیاء دان سن ۔ جالینوس العرب دے لقب توں مشہور ہوئے۔ کہیا جاندا اے کہ بقراط نے طب ایجاد کیا، جالینوس نے طب دا احیاء کیا، رازی نے متفرق سلسلہ ہائے طب نوں جمع کر دتا تے ابن سینا نے تکمیل تک پہنچایا۔ جوانی وچ موسیقی دے دلدادہ رہے فیر ادب و فلسفہ، ریاضیات و نجوم تے کیمیا و طب وچ خوب مہارت حاصل کيتی۔ پہلے رے فیر بغداد وچ سرکاری شفاخاناں دے ناظم رہے۔ طب وچ آپ نوں اوہ شہرت دوام ملی کہ آپ طب دے امام وقت ٹھہرے۔
کارہائے نمایاں
سودھودنیا دی تریخ وچ جتھے بوہت سارے طبیباں دا ناں آتاہے اوتھے "ابوبکر محمد بن زکریا رازی" دا ناں علم طب دے امام دی حیثیت توں لیا جاتااے۔۔ جدوں زندگی دی ذمہ داریاں بڑھاں تاں کیمیا گری دے فن نوں اپنالیا۔ انہاں دا خیال سی کہ کیمیا گری دی بدولت اوہ کم قیمت دھاتاں نوں سونے وچ تبدیل کرکے بہت جلد امیر تے دولت مند بن جاواں گے۔ کیمیاگری دے جو طریقے اس زمانے وچ مشہور سن، انہاں وچ مختلف جڑی بوٹیاں نوں ملیا کے دناں بلکہ مہینےآں تک دھات نوں اگ اُتے رکھنا پڑدا سی، زکریا رازی نے وی ایہی طریقہ اختیار کيتا۔ دواواں تے جڑی بوٹیاں دے حصول دے لئی انہاں نوں دوا فروشاں دی دکاناں اُتے جانا پڑدا سی۔ اس سلسلے وچ انہاں دی اک دوا فروش توں دوستی ہوئے گئی۔ چنانچہ اوہ فرصت دے لمحات وچ عموماً اس دی دکان اُتے بیٹھ جاندے۔ اس توں انہاں وچ رفتہ رفتہ طب دے علم وچ دلچسپی پیدا ہوئے گئی۔ اک دن کیمیاگری دے شوق وچ اگ نوں پھونکاں مارے ماردے انہاں دیاں اکھاں جھلس گئياں۔ اوہ علاج دے لئی اک طبیب دے پاس گئے۔ طبیب نے علاج کرنے دے لئی اچھی خاصی فیس طلب کيتی۔ اس وقت رازی دے ذہن وچ ایہ گل آئی کہ اصل کیمیا گری تاں ایہ اے نہ کہ اوہ جس وچ اوہ ہن تک سرکھپاندے رہے۔ چنانچہ رازی نے ہن اپنی توجہ علم طبِ دی تحصیل وچ صرف کردتی۔ اوہ طب دی تعلیم حاصل کرنے دے لئی بغداد روانہ ہوئے گئے۔ بغداد وچ اس وقت ’’فردوس الحکمت‘‘ دا نامور مصنف علی بن ربن طبری زندہ سی۔ رازی نے اس بزرگ استاد توں طب دے تمام رموز سیکھے او ر وڈی محنت توں اس وچ کمال حاصل کيتا۔ 908ء وچ بغداد دے مرکزی شفا خانے وچ ، جو اس زمانے وچ عالم اسلام دا سب توں وڈا شفا خانہ سی، انہاں نوں اعلیٰ افسر دا عہدہ پیش کيتا گیا جتھے اوہ 17 برس تک کم کردے رہے۔ ایہ عرصہ انہاں نے طبی تحقیقات تے تصنیف وتالیف وچ گزاریا۔ انہاں دی سب توں مشہور کتاب "حاوی" ايسے زمانے دی یاد گار اے۔ حاوی دراصل اک عظیم طبی انسائیکلوپیڈیا اے جس وچ انہاں نے تمام طبی سائنس نوں جو متقدمین دی کوششاں توں صدیاں وچ مرتب ہوئی، اک جگہ جمع کر دتا تے فیر اپنی ذاتی تحقیقات توں اس دی تکمیل کیتی۔
وفات
سودھوابو ریحان البیرونی دے قول دے مطابق محمد بن زکریا الرازی نے بدھ 5 شعبان 313ھ مطابق 26 اکتوبر 925ء نوں 61 سال شمسی دی عمر وچ رے (شہر) وچ وفات پائی۔
محمد بن زکریا الرازی | |
جمیا: | رے ، ایران 865ء |
مریا : | 925ء |
کم : | سائنسدان |
گن: | طبیب ، فلکیات تے کیمیادان ،فلسفی |
طب
سودھوچیچک بمقابلہ خسرہ
اک باعمل ڈاکٹر دے طور پر، رازی نے چیچک تے خسرہ دے بارے وچ اک اہم کتاب لکھی۔
فارمیسی
رازی نے فارمیسی دے ابتدائی پریکٹس کرنے دے لئی کئی طریقےآں وچ اہم کردار ادا کيتا۔
اہم لکھتاں
سودھورازی دیاں لکھتاں ستارہويں صدی عیسوی تک یورپ وچ وڈی مستند تصور کیتیاں جاندیاں سن، انہاں دے تراجم لاطینی وچ کیتے گئے تے یورپ دی درسگاہاں وچ بطور نصاب پڑھائی جاندی رہیاں۔
- کتاب الجدری والحصبہ
- کتاب الحاوی
باہرلے جوڑ
سودھو- 1001inventions.comArchived 2010-12-30 at the وے بیک مشین
- Levity.com Archived 2021-02-26 at the وے بیک مشین
- Payvand.com Archived 2020-02-24 at the وے بیک مشین
وکیمیڈیا کامنز چ مورتاں: ابوبکر الرازی |
حوالے
سودھو- ↑ سرو ویاپک ادھکار شناختی: https://d-nb.info/gnd/118864173 — اخذ شدہ بتاریخ: ۳۰ جنوری ۲۰۱۸ — اجازت نامہ: Creative Commons CC0 License
- ↑ ۲.۰ ۲.۱ full work available at URL: https://www.google.fr/books/edition/Histoire_de_la_philosophie_en_Islam/I0ANAAAAIAAJ?hl=fr&gbpv=0&kptab=overview — مصنف: Abdel Rahman Badawi — عنوان : Histoire de la philosophie en Islam — جلد: 60 — صفحہ: 577 — ناشر: Librairie philosophique J. Vrin — شائع شدہ از: Études de Philosophie Médiévale
- ↑ ۳.۰ ۳.۱ Encyclopædia Britannica Online ID: https://www.britannica.com/biography/al-Razi — اخذ شدہ بتاریخ: ۳۰ جنوری ۲۰۱۸ — مصنف: Andrew Bell — عنوان : Encyclopædia Britannica — ناشر: Encyclopædia Britannica Inc.
- ↑ فریبیس شناختی: https://g.co/kg/m/0kfmt — اخذ شدہ بتاریخ: ۳۰ جنوری ۲۰۱۸ — عنوان : Freebase — اجازت نامہ: Apache License
- ↑ full work available at URL: https://www.google.fr/books/edition/Histoire_de_la_philosophie_en_Islam/I0ANAAAAIAAJ?hl=fr&gbpv=0&kptab=overview — مصنف: Abdel Rahman Badawi — عنوان : Histoire de la philosophie en Islam — جلد: 60 — صفحہ: 579 — ناشر: Librairie philosophique J. Vrin — شائع شدہ از: Études de Philosophie Médiévale
- ↑ full work available at URL: https://www.google.fr/books/edition/Histoire_de_la_philosophie_en_Islam/I0ANAAAAIAAJ?hl=fr&gbpv=0&kptab=overview — مصنف: Abdel Rahman Badawi — عنوان : Histoire de la philosophie en Islam — جلد: 60 — صفحہ: 578 — ناشر: Librairie philosophique J. Vrin — شائع شدہ از: Études de Philosophie Médiévale
- ↑ http://data.bnf.fr/ark:/12148/cb11921300b — اخذ شدہ بتاریخ: ۱۰ اکتوبر ۲۰۱۵ — مصنف: Bibliothèque nationale de France — اجازت نامہ: Open License
- ↑ CONOR.SI ID: https://plus.cobiss.net/cobiss/si/sl/conor/107402851
- ↑ دنیا دے عظیم سائنس دان، رقیہ جعفری، سرفراز احمد، اردو سائنس بورڈ، لاہور2004، ص53