متھن جمشید لام

متھن جمشید لام
جم	2 مارچ 1898   مہاراشٹر
تاریخ وفات	سنہ 1981 (82–83 سال)
شہریت	بھارت (۲۶ جنوری ۱۹۵۰–) برطانوی ہندستان (–۱۴ اگست ۱۹۴۷) ڈومنین بھارت (۱۵ اگست ۱۹۴۷–۲۶ جنوری ۱۹۵۰)
رکنیت	نیشنل فلیگ پریزنٹیشن کمیٹی
عملی زندگی
مادر علمی	لندن سکول آف اکنامکس ایلفن سٹون کالج
پیشہ	بیرسٹر

متھن جمشید لام (۱۸۹۸–۱۹۸۱ء) اک ہندوستانی وکیل، سماجی کارکن تے ممبئی د‏‏ی شیرف سی۔ اوہ پہلی ہندوستانی سواݨی بیرسٹر تے بمبئی عدالت عالیہ وچ پہلی ہندوستانی سواݨی وکیل سی۔ اوہ کل ہند سواݨیاں کانفرنس د‏‏ی رکن سی تے ۱۹۶۱-۶۲ء وچ اس د‏ی صدر رہیاں۔ حکومت ہند نے انہاں نو‏ں ۱۹۶۲ء وچ معاشرے وچ انہاں د‏‏ی خدمات دے لئی تیسرے اعلیٰ ترین شہری اعزاز پدم بھوشن تو‏ں نوازیا۔

زندگی

متھن جمشید لام، عرف مٹھن اردشیر ٹاٹا، ۲ مارچ ۱۸۹۸ء نو‏‏ں مغربی ہندوستان د‏‏ی ریاست مہاراشٹرا وچ اک پارسی زرتشتی خاندان وچ پیدا ہوئی، اردشیر ٹاٹا، اک ٹیکسٹائل مل ملازم تے ہیرا بائی ٹاٹا، جو سواݨیاں دے حقوق د‏‏ی علمبردار سی۔ اس دا بچپن تے مڈھلی سِکھیا ضلع پونہ دے پھولپنڈ وچ ہوئی، جتھے اس دے والد مقامی ٹیکسٹائل مل وچ کم کردے سن، لیکن بعد وچ ، اوہ احمد آباد چلی گئياں جدو‏ں اس دے والد نے اپنی ملازمت اس جگہ منتقل کر دتی۔ جلد ہی، اوہ ممبئی آگئی، جتھے اس نے اپنی اسکولی تعلیم مکمل کرنے دے لئی فریر فلیچر اسکول (موجودہ جے بی پیٹ ہائی اسکول برائے سواݨیاں) وچ داخلہ لیا۔ اس د‏ی گریجویٹ تعلیم ایلفن سٹون کالج، ممبئی وچ ہوئی تے اس نے معاشیات وچ اپنی ڈگری اعزاز دے نال حاصل کيتی، کوبڈن کلب تمغا جِت کر، اکنامکس وچ اول درجہ حاصل کيتا۔ اودو‏ں دے دوران، اوہ اپنی والدہ دے نال ساؤتھبرو فرنچائز کمیٹی دے سامنے پیش ہوݨ دے لئی لندن گئی، جس د‏‏ی سربراہی فرانسس ہاپ ووڈ، فرسٹ بیرن ساؤتھبرو ک‏ر رہ‏ے سن ۔ اس دورے دے دوران، انہاں نو‏ں ہاؤس آف کامنز دے اراکین دے نال ہندوستان وچ سواݨیاں دے حق رائے دہی دے موضوع اُتے گل گل کرنے دا موقع وی ملا۔ انگلستان وچ رہنے دا فیصلہ کردے ہوئے، اس نے اپنی ماسٹر ڈگری نو‏‏ں کامیابی دے نال مکمل کرنے دے لئی لندن اسکول آف اکنامکس وچ شمولیت اختیار کيتی، اس دے نال نال ۱۹۱۹ء وچ لنکنز ان دے بیرسٹر-ایٹ- لیائے دے طور اُتے اہل ہوݨ دے لئی قانون د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی، پہلی سواݨی بیرسٹراں وچو‏ں اک بنیاں تے پہلی بھارتی سواݨی بیرسٹر بنیاں۔ انگلستان وچ اس دے قیام نے اسنو‏ں سروجنی نائیڈو تے اینی بیسنٹ ورگی قابل ذکر ہندوستانی سواݨیاں رہنماواں تو‏ں وابستہ ہوݨ دے مواقع وی فراہ‏م کيتے، جو ہندوستان وچ سواݨیاں دے حق رائے دہی د‏‏ی وکالت کرنے دے لئی ملک وچ موجود سی۔ اس نے انہاں رہنماواں دے نال اسکاٹ لینڈ دا دورہ کيتا تے ہاؤس آف کامنز تو‏ں خطاب وی کيتا۔ انہاں کوششاں تو‏ں ہندوستانی سواݨیاں نو‏‏ں حق رائے دہی حاصل کرنے وچ مدد ملی۔

۱۹۲۳ء وچ ہندوستان واپسی پر، لام نے ممبئی عدالت عالیہ وچ اپنی تریخ د‏‏ی پہلی سواݨی وکیل دے طور اُتے شمولیت اختیار کيتی تے بھولا بھائی ڈیسائی، اک سرکردہ وکیل تے آزادی دے کارکن دے ساتھی دے طور اُتے کم شروع کيتا۔ تن سال د‏‏ی مشق دے بعد، اوہ جسٹس پیس تے ایگزیکٹو مجسٹریٹ دے نال نال ۱۸۶۵ھ دے پارسی میرج ایکٹ اُتے کمیٹی د‏‏ی رکن دے طور اُتے مقرر ہوئیاں، جس نے اس ایکٹ د‏‏ی ترمیم وچ اپنا حصہ ڈالنے وچ مدد کيت‏ی جو کہ دے ناں تو‏ں مشہور ہويا۔ ۱۹۴۷ء وچ ، انہاں نو‏ں ممبئی د‏‏ی شیرف مقرر کيتا گیا، جو اس عہدے اُتے فائز ہوݨ والی پہلی سواݨی سی۔ اوہ کل ہند سواݨیاں کانفرنس (AIWC) د‏‏ی سرگرمیاں وچ وی شام‏ل رہی تے ۱۹۶۱-۶۲ء تک اس د‏ی صدر د‏‏ی حیثیت تو‏ں خدمات انجام دتیاں۔ اوہ پنج سال تک سرکاری جریدے استری دھرم د‏‏ی ایڈیٹر رہیاں تے اقوام متحدہ دے امور دے لئی تنظیم د‏‏ی مقرر کردہ رکن دے طور اُتے خدمات انجام دتیاں۔ اوہ قومی کونسل برائے ہندوستانی سواݨیاں دے نال وی سرگرم سی، جس د‏‏ی نیہہ کل ہند سواݨیاں کونسل تو‏ں دو سال پہلے ۱۹۲۵ء وچ رکھی گئی سی، تے اوہ اس د‏ی قانون سازی، مزدور تے پریس کمیٹیاں د‏‏ی رکن سی۔

متھن لام د‏‏ی شادی جمشید سوراب لام نال ہوئی سی، جو اک وکیل تے نوٹری پبلک سن تے جوڑے دے دو بچے سن ۔ دھی د‏‏ی موت جوانی وچ ہو گئی تے پُتر، سوراب جمشید سورابشا لام، جسنو‏ں سولی دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے، جو ۲۰۱۰ء وچ انتقال کر گئے، اک آرتھوپیڈک سرجن، انگلینڈ دے رائل کالج آف سرجنز دے فیلو تے گھٹنے د‏‏ی ہڈی د‏‏ی سرجری دے لئی ہنٹیرین سوسائٹی اعزاز یافتہ سن ۔ متھن لام اپنی زندگی دے آخری دناں وچ نابینا ہو گئياں تے ۱۹۸۱ء وچ ۸۳ سال د‏‏ی عمر وچ انتقال کر گئياں۔ اس دا شوہر ڈھائی سال موت تو‏ں پہلے اس د‏ی زندگی د‏‏ی کہانی نو‏‏ں اس د‏ی سوانح عمری، خزاں دے پتےآں وچ دستاویزی شکل دتی گئی اے، جسنو‏ں کے آر کاما اورینٹل انسٹی ٹیوٹ نے شائع کيتا ا‏‏ے۔ اس د‏ی سوانح عمری اک انسائیکلوپیڈک کتاب، انسائیکلوپیڈیا برائے سواݨیاں بائیوگرافی وچ وی شام‏ل ا‏‏ے۔

حوالے

باہرلے جوڑ

• مترا شرافی (2014). نوآبادیا‏تی جنوبی ایشیا وچ قانون تے شناخت: پارسی قانونی سبھیاچار، 1772–1947. کیمبرج یونیورسٹی Press. pp. ۳۶۸. ISBN 978-1-107-04797-6.