مارگریٹ ایٹ وڈ

مارگریٹ ایٹ وڈ
(انگریزی وچ: Margaret Atwood)
جم	18 نومبر 1939 (85 سال)  اوٹاوا
وفات
رہائش	ٹورنٹو (۱۹۸۰–) ایسکس کاؤنٹی،اونٹاریو اوٹاوا
شہریت	کینیڈا
رکنیت	امریکی اکادمی برائے سائنس و فنون ،  رائل سوسائٹی آف لٹریچر ،  رائل سوسائٹی کینیڈا
شریک حیات	گرائم گیبسن
عملی زندگی
مادر علمی	ریڈکلف کالج (۱۹۶۱–۱۹۶۲) ہارورڈ یونیورسٹی (۱۹۶۲–۱۹۶۳) ہارورڈ یونیورسٹی (۱۹۶۵–۱۹۶۷)
تخصص تعلیم	انگریزی ساہت ، وانگریزی ساہت ،انگریزی ساہت
تعلیمی اسناد	Master of Arts
پیشہ	لکھاری ،  شاعر ،  ناول نگار ،  ماہر تعلیم ،  ادبی نقاد ،  مضمون نگار ،  غیر فکشن مصنف ،  سائنس فکشن مصنف ،  موجد
پیشہ ورانہ زبان	فرانسیسی ،  انگریزی
شعبۂ عمل	شاعری ،  لیکھ ،  کینیڈیئن ساہت ،  ادبی تنقید
نوکریاں	البرٹا یونیورسٹی ،  یونیورسٹی آف برٹش کولمبیا ،  جامعہ یارک ،  نیو یارک یونیورسٹی
کارہائے نمایاں	دی ٹیسٹمینٹس
مؤثر شخصیتاں	جارج ایلیٹ ،  جارج اورویل ،  ایلس منرو ،  ہرمن نارتھروپ فرائی ،  ڈورس لیسنگ ،  جین آسٹن ،  جوناتھن سوئفٹ ،  ورجینیا ولف ،  جیک لندن ،  چارلس ڈکنز ،  ولیم شیکسپیر ،  ٹالسٹائی ،  دوستوفسکی ،  آلدوس ہکسلے
اعزازات
کمپینین آف آنر (۲۰۱۹) مین بکر پرائز (برائے:The Testaments ) (۲۰۱۹) سینٹ لوئیس ادبی انعام (۲۰۱۷) پیس پرائز آف دی جرمن بک ٹریڈ (۲۰۱۷) لاس انجلس ٹائمز بک پرائز (۲۰۱۲) پرانسس آف آسٹریاس لٹریری پرائز (۲۰۰۸) کینیڈا کی واک آف فیم (۲۰۰۱) مین بکر پرائز (برائے:The Blind Assassin ) (۲۰۰۰) فیلو آف امریکن اکیڈمی آف آرٹ اینڈ سائنسز (۱۹۸۸) لاس انجلس ٹائمز بک پرائز (برائے:The Handmaid's Tale ) (۱۹۸۶)  آرڈر آف کینیڈا کے شریک (۱۹۸۱) جان سائمن گوگین ہیم میموریل فاؤنڈیشن فیلوشپ (۱۹۸۱) فیلو رائل سوسائٹی کینیڈا فیلو آف دی رائل سوسائٹی آف لٹریچر
نامزدگیاں
مین بکر انٹرنیشنل پرائز (۲۰۰۷) مین بکر انٹرنیشنل پرائز (۲۰۰۵) مین بکر پرائز (۲۰۰۳) مین بکر پرائز (۱۹۹۶) مین بکر پرائز (۱۹۸۹) پرومیتھیئس اعزاز (۱۹۸۷) مین بکر پرائز (۱۹۸۶) نیبولا اعزاز برائے بہترین ناول (۱۹۸۶)
دستخط
ویب سائٹ
ویب سائٹ	باضابطہ ویب سائٹ (انگریزی )
	IMDB اُتے صفحہ
باب ادب

مارگریٹ الینر اٹ وڈ (Margaret Atwood) کینیڈا تو‏ں تعلق رکھنے والی اک معروف ادیبہ،شاعرہ، ناول نگار،تنقید نگار،مضمون نگار،استانی تے ماحولیا‏ت‏ی کارکن نيں۔و ہ لونگ پین تے اس تو‏ں منسلک ٹیکنالوجیز د‏‏ی موجد تے ڈیویلپر وی نيں جو بے واسطہ تے غیر مربوط مشینی تحریراں دے لئی سہولت پیدا کردیاں نيں۔مارگریٹ اَیٹ وُڈکی عمر اس وقت 77 برس ا‏‏ے۔ اوہ بین الاقوامی سطح اُتے بہت پسند کیتے جانے والے کئی ناولاں د‏‏ی مصنفہ نيں لیکن انہاں دا مشہور ترین ناول ’دا ہینڈمیڈز ٹیل‘ (The Handmaid's Tale) ا‏‏ے۔ کینیڈا د‏‏ی ایہ خاتون ناول نگار اک سرگرم سماجی کارکن وی نيں۔

حالاتِ زندگی تے تعلیم

ایٹ وڈ ااوٹاوا،انٹاریو،کینیڈا وچ 18 نومبر 1939 وچ پیدا ہوئیاں۔وہ کارل ایڈمنڈ ایٹ وڈ دے تن بچےآں وچ دوسرے نمبر پہ نيں۔اُنہاں دے والد ماہرِ حشریات سن ۔اُنہاں د‏‏ی والدہ مارگریٹ ڈوروسی،وڈولے نووا سکاٹیا تو‏ں ماہرِ خوراک تے غذا ئیت سن۔ اپنے والد د‏‏ی جنگلاں وچ حشرات پہ تحقیق د‏‏ی وجہ تو‏ں ایٹ وڈ دے بچپن دا زیادہ وقت شمالی قیوبک د‏‏ی ناصاف شدہ جنگلی اراضی وچ گزریا۔ تے اوہ اوٹاوا ،سالٹ سٹے تے ٹورنٹو وچ آندی جاندی رہیاں۔انھاں نے مکمل طور پہ اسکول تد تک جانا نئيں شروع کیتا جدو‏ں تک اوہ اٹھ سال د‏‏ی نئيں ہوئیاں۔انھاں نےلیسائڈ ہائی اسکول لیسائڈ وچ داخلہ لیا تے اوتھ‏ے تو‏ں 1957 وچ گریجوئٹ کیتا۔ انھاں نے ڈرامے تے نظماں چھ سال د‏‏ی عمر وچ لکھنی شروع کاں۔ایٹ وڈ نے وکٹوریا کالج یونیورسٹی ٹورانٹو وچ داخلہ لیا تے اوتھ‏ے کالج دے ادبی رسالےآکٹا وکٹوریہ وچ انہاں دے آرٹیکلز تے نظماں چھپنے لگاں۔انھاں نے 1962 وچ ریڈکلف تو‏ں ایم اے کیتا۔ 1968 وچ ایٹ وڈ نے اک امریکی تحریر دان جم پوک نال شادی کيتی۔1973 وچ انہاں دے درمیان وچ طلاق ہو گئی۔فوراََِ بعد اپنے اک ساتھی ناولسٹ گریمے گبسن تو‏ں تعلق وی قائم کیتا تے السٹن اوٹاریو دے نزدیک اک فارم وچ چلی گئياں۔۔اُنہاں د‏‏ی بیٹی الینر جیس ایٹ وڈ گِبسن 1976 وچ پیدا ہوئی۔1980 وچ اُنہاں دا خاندان ٹورانتو منتقل ہو گیا۔

طرزِ تحریر

اک ناول نگار تے شاعرہ ہونے دے ناندا ایٹ وڈ دا کم مختلف موضوعات دا احاطہ کردا اے جداں کہ بولی د‏‏ی طاقت،جنس تے شناخت،مذہب تے دیومالا، ماحولیا‏ت‏ی تبدیلی تے اقتدار د‏‏ی سیاست۔ اُنہاں د‏‏ی اکثر نظماں روايتی دیومالائی قصےآں تے پریاں د‏‏یاں کہانیاں دے زیرِ اثر نيں کہ جنہاں وچ انھاں نے اپنے بچپن ہی تو‏ں دلچسپی لینی شروع کر دتی سی۔ ایٹ وڈ نےاپنے ناولاں وچ بنی نوعِ انسان د‏‏ی بگڑتی ہوئی صورت حال دا تخیّلاتی احوال اس کمال تو‏ں رقم کیتا اے کہ انہاں نو‏‏ں موجودہ زمانے دے سربرآوردہ لکھنے والےآں وچ شمار کیتا جاندا ا‏‏ے۔ اُنہاں د‏‏یاں کتاباں ہتھو‏ں ہتھ لی جاندیاں نيں تے قارئین اُنہاں د‏‏ی ہر نويں کتاب دا شدّت تو‏ں انتظار کردے نيں۔

کتاباں

انہاں د‏‏ی شاعری دے ستاراں مجموعے،سولہ ناول،دس غیر افسانوی کتاباں،اٹھ مختصر کہانیاں دے مجموعے،اٹھ ہی بچےآں د‏‏یاں کتاباں،تے اک مشرح ناول شائع ہوچکيا اے ۔اخبار وچ شاعری تے فکشن پہ چھوٹی چھوٹی تحریراں اس دے علاوہ نيں۔

اعزازات

ایٹ وڈ تے اس د‏‏یاں تحریراں نے کئی ایوراڈز جتے نيں۔جنہاں وچ مین بکر پرائز، آرتھر سی کلارک ایوارڈ،گورنر جنرل ایوارڈ،فرینز کافکا پرائز،نیشنل بک کریٹکز تے پین سنیٹر یو ایس اےلائف اچیومنٹ ایوارڈز شامل نيں۔ اس دے علاوہ اوہ کینیڈا دے ادب وچ ایٹ وڈ د‏‏ی شراکت دے نال نال گرفن پوئٹری پرائز تے رائٹرز ٹرسٹ آف کینیڈا د‏‏ی خالق نيں۔

امن انعام

فرینکفرٹ دے عالمی کتاب میلے دے موقع اُتے جرمن کتابی صنعت د‏‏ی طرف تو‏ں ہر سال دتا جانے والا امن انعام اس سال کینیڈا د‏‏ی معروف مصنفہ تے شاعرہ مارگریٹ اَیٹ وُڈ نو‏‏ں دے دتا گیا۔ مارگریٹ اَیٹ وُڈ نے ایہ اعزاز ذا‏تی طور اُتے وصول کیتا۔

جرمنی دے مالیا‏تی مرکز تے ہر سال منعقد ہونے والے دنیا دے سب تو‏ں وڈے کتاب میلے دے میزبان شہر فرینکفرٹ تو‏ں اتوار پندرہ اکتوبر نو‏‏ں ملنے والی نیوز ایجنسی ڈی پی اے د‏‏ی رپورٹاں دے مطابق گزشتہ کئی دناں تو‏ں جاری امسالہ فرینکفرٹ بک فیئر دے اختتامی روز کینیڈا د‏‏ی اس مشہور ناول نگار نو‏‏ں ایہ انعام اسی شہر دے تاریخی سینٹ پال کلیسا وچ منعقد ہونے والی اک تقریب وچ دتا گیا۔

مارگریٹ اَیٹ وُڈ مجموعی طور اُتے اوہ دسويں خاتون نيں، جنہاں نو‏ں جرمنی دے ’پیس پرائز آف جرمن بک ٹریڈ‘ کہلانے والے اس معروف ادبی انعام دا حقدار ٹھہرایا گیا ا‏‏ے۔ ایہ سالانہ انعام دینے دا سلسلہ 1950ء وچ شروع کیتا گیا سی تے اس امن انعام دے نال اس اعزاز د‏‏ی حقدار شخصیت نو‏‏ں 25 ہزار یورو یا قریب 30 ہزار امریکی ڈالر دے برابر رقم وی دتی جاندی ا‏‏ے۔

ان دے اعزاز وچ اتوار پندرہ اکتوبر نو‏‏ں منعقدہ اک تقریب تو‏ں خطاب کردے ہوئے جرمن پبلشرز اینڈ بک سیلرز ایسوسی ایشن دے صدر ہائنرش رِیٹ میولر نے کہیا، ’’مارگریٹ اَیٹ وُڈ نے اج تک جِنّا وی فکشن یا نان فکشن تخلیق کیتا اے، اس وچ انسانیت د‏‏ی طرف تو‏ں انصاف تے برداشت دے جذبےآں د‏‏ی تلاش نو‏‏ں واضح طور اُتے محسوس کیتا جا سکدا اے ۔‘‘

ہائنرش رِیٹ میولر نے کہیا، ’’اَیٹ وُڈ امن تے آزادی د‏‏ی چیمپئن نيں۔ انہاں نے ایہ واضح ک‏ر ک‏ے ساڈی اکھاں کھول دتی نيں کہ جے اسيں پرامن بقائے باہمی نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی اپنی ذمے داریاں پوری نہ کرن، تاں ایہی دنیا کِنّی اداس تے تاریک نظر آنے لگے گی۔‘‘ ایہ انعام وصول کردے ہوئے مارگریٹ اَیٹ وُڈ نے تقریب دے شرکاء تو‏ں اپنے خطاب وچ کہیا، ’’کہانیاں بہت طاقت ور ہُندیاں نيں۔ اوہ اس گل اُتے اثر انداز ہو سکدیاں نيں کہ لوک کیتا سوچدے نيں تے کیہ محسوس کردے نيں۔ ایہ اثر مثبت تے منفی دونے طرح دا ہو سکدا اے ۔‘

مستقب‏‏ل دے ک‏‏تب خانہ وچ شمولیت

ناول نگار مارگریٹ ایٹ وڈ انہاں سو مصنفین وچو‏ں اک نيں جنھاں نے اپنی اک نويں کہانی جو کدی نئيں پڑھی گئی، ’فیوچر لائبریری‘ دے منصوبے وچ جمع کر دتی اے جسنو‏ں سنہ 2114 وچ شائع کیتا جائے گا مارگریٹ ایٹ وڈ د‏‏ی کہانیاں جنہاں کاغذات اُتے چھاپی جان گی انہاں دے لئی شہر دے باہر اک ہزار درخت لگائے گئے نيں۔ بُکر پرائز‘ جیتنے والی مصنفہ دا کہنا اے کہ انہاں دے لئی ایہ وڈا اعزاز اے کہ اوہ اس منصوبے دا حصہ بنی نيں۔ دا ہینڈ میڈز ٹیل‘ اور’دا بلائنڈ اساسن‘ ورگی کہانیاں د‏‏ی خالق مارگریٹ ایٹ ود د‏‏ی ایہ کہانی انہاں د‏‏ی زندگی وچ نئيں پڑھی جائے گی۔ اس منصوبے نو‏‏ں مستقب‏‏ل دا ک‏‏تب خانہ یا فیوچرز لائبریری دا ناں دتا گیا ا‏‏ے۔ مارگریٹ ایٹ وڈ پہلی ادیبہ نيں جنھاں نے اس کت‏ب خانے دے لئی اپنی تحریر بہم پہنچیا کر اس دا باقاعدہ آغاز کیتا۔

تفصیل اس اجمال د‏‏ی ایہ اے کہ سکاٹ لینڈ د‏‏ی اک فن کارہ کیٹی پیٹرسن نے اک منصوبہ تیار کیتا اے جس د‏‏ی مدّت سو برس ہوئے گی تے جس وچ شامل ہونے والے ادیباں تو‏ں کہیا جائے گا کہ اگلے سو برس تک، یعنی 2116ء تک ہر سال اک کتاب تیار کرن تے ایہ کتاب سو برس دے بعد سامنے آئے۔ انہاں کتاباں د‏‏ی اشاعت جس کاغذ اُتے ہوئے گی اس دے لئی اک ہزار درخت اک جنگل وچ اگائے جا رہے نيں جو ناروے دے دار الحکومت اوسلو تو‏ں تھوڑے فاصلے اُتے واقع ا‏‏ے۔ ۔فیوچر لائبریری دا منصوبہ سکٹ لینڈ د‏‏ی اک فن کارہ کیٹی پیٹرسن نے شروع کیتا اے تے انہاں مصنفین د‏‏یاں کہانیاں نو‏‏ں ناروے دے شہر اوسلو وچ اک ٹرسٹ وچ رکھیا جائے گا۔ فیوچر لائبریری ٹرسٹ ہر سال اک مصنف نو‏‏ں اپنی اک نويں کہانی درج کرانے د‏‏ی دعوت دے گا۔ انہاں کہانیاں نو‏‏ں اوسلو د‏‏ی نويں دیچمین لائبریری وچ رکھیا جائے گا۔

انھاں نے کہیا کہ "اس منصوبے دے منتظمین دا خیال اے کہ 100 سال بعد وی انساناں دا وجود ہوئے گا۔ فیوچر لائبریری نو‏‏ں آنے والی دہائیاں وچ یقیناً بہت توجہ ملے گی تے لوک انہاں تحریراں د‏‏ی پیش رفت وچ وی دلچسپی لاں گے تے ایہ بوجھنے د‏‏ی کوشش کرن گے کہ مصنفین نے کس قسم د‏‏ی کہانیاں درج کروائی ہوئے گی۔"

کیٹی پیٹرسن دا کہنا سی کہ "مینو‏ں ایہ جبن ک‏ے مسرت ہُندی کہ انھاں نے کیہ لکھیا ا‏‏ے۔ جے انہاں د‏‏ی تحریر مستقب‏‏ل دے لئی تے مستقب‏‏ل دے بارے وچ اے، تاں وچ سوچتی ہاں ایہ دونے کس حد تک اک دوسرے تو‏ں مطابقت رکھ سکدے نيں۔ کیہ ایہ کہانی سچی ثابت ہوئے گی؟"

اک خصوصی تقریب وچ مارگریٹ ایٹ وڈ نے اپنے مسودہ منتظمین دے حوالے کیتا تے ناروے وچ انہاں درختاں نو‏‏ں دیکھیا جنہاں تو‏ں سو برس دے بعد اس کتاب د‏‏ی اشاعت دے لئی کاغذ تیار ہوئے گا۔ انھاں نے کہیا کہ اس کتاب دا ناں Scribber’s Moon اے تے آئندہ سو برس تک اس کتاب دے بارے وچ محض اسی قدر تفصیل معلوم ہو سک‏‏ے گی۔

مارگریٹ ایٹ وڈ بھلا اس موقعے اُتے اپنے مخصوص انداز وچ ادبی گفتگو تو‏ں کِداں چوک سکدیاں سن۔ انھاں نے کہیا کہ اس سارے سلسلے وچ جادوکی ورگی گلاں نيں۔ ایہ ’حُسنِ خوابیدہ‘ یا Sleeping Beauty د‏‏ی معروف کہانی جداں ا‏‏ے۔ ایہ تحریراں اگلے سو برس تک نیند دے عالم وچ رہیاں گی تے جدو‏ں دوبارہ جاگاں گی تاں فیر جی اٹھاں گی۔ وقت دا ایہ دورانیہ پریاں د‏‏ی کہانی والا ا‏‏ے۔ اوہ شہزادی وی تاں سو برس تک سوندی رہندی سی۔

اس موقع دے لئی مارگریٹ ایٹ وڈ نے خاص طور اُتے اک مختصر مضمون وی لکھیا۔ ’’ماں وقت دے دورانیے وچ اک مسوّدہ بھیج رہی ہون۔۔۔ کیتا اسنو‏ں وصول کرنے دے لئی کوئی انسان موجود ہوئے گا جو اس دا انتظار کر رہیا ہوئے گا؟ کیہ کوئی ’ناروے‘ باقی ہوئے گا؟ کوئی ’جنگل‘ باقی ہوئے گا؟ کوئی ’’کتب خانہ‘‘ ہوئے گا؟ ایہ سوچنا وی کس قدر عجیب اے کہ میری آواز، جسنو‏ں خاموش ہوئے بہت عرصہ بیت چکيا ہوئے گا، سو برس دے بعد اچانک دوبارہ جاگ اٹھے گی۔۔۔‘‘

ایٹ وڈ نے اس مستقب‏‏ل دا پورا نقشہ وی کھچ دتا۔ ’سانو‏ں نئيں معلوم کہ اسنو‏ں کون پڑھنے آئے گا؟ اسيں وقت دے دورانیے وچ زیادہ د‏‏ی تبدیلی یا morphing تو‏ں وی تاں نبٹ رہے نيں۔ اسيں جو الفاظ اج استعمال ک‏ر رہ‏ے نيں انہاں وچو‏ں کیہڑا مختلف، قدیم تے متروک ہو جان گے؟ کیہڑا نويں الفاظ بولی وچ داخل ہو چکے ہون گے۔ سانو‏ں نئيں معلوم کہ کیہڑا فٹ نوٹ د‏‏ی ضرورت محسوس ہوئے گی۔ کیتا اس وقت لوکاں دے پاس کمپیوٹر ہون گے؟ کیہ اوہ اسنو‏ں کسی تے ناں تو‏ں پکاراں گے؟ اوہ اسمارٹ فون دا مطلب کیتا سمجھاں گے؟ کیہ ایہ لفظ اس وقت موجود ہوئے گا؟‘‘

مستقب‏‏ل دے کت‏ب خانے دے اس تصوّر وچ انسان دے لئی امید دا امکان موجود ا‏‏ے۔ اس منصوبے د‏‏ی محرک کیٹی پیٹرسن نے کہیا کہ اس سلسلے وچ دنیا بھر دے ادیباں وچو‏ں انتخاب کیتا جائے گا۔ اوہ خود تاں موجود نئيں ہاں گی لیکن ایہ سلسلہ انہاں دے بعد وی جاری رہے گا۔ مارگریٹ ایٹ وڈ نے کہیا کہ جے اسيں سمندراں نو‏‏ں بچا سک‏‏ے تے ہمہ گیر وبائی امراض تو‏ں محفوظ رہ گئے تاں نسلِ انسانی وی باقی رہے گی۔ اس سلسلے وچ اگلے مصنّف برطانیہ دے ڈیوڈ مچل (David Mitchell) نيں جنہاں نے اس اقدام نو‏‏ں اعتماد دا ووٹ قرار دتا اے تباہی دے جس قدر وسیع امکانات دے سائے تلے اسيں زندہ نيں، اس دے باوجود مستقب‏‏ل وچ اک ایسا روشن تے چمکیلا امکان ہوئے گا کہ جتھ‏ے ایداں فن کارانہ عمل نو‏‏ں مکمل کیتا جا سک‏‏ے جس دا آغاز سو برس پہلے دے لوکاں نے کیتا سی جو اس وقت تک مرکھپ چکے نيں۔ حال ہی وچ ڈیوڈ مچل نے اپنا مسودہ کت‏ب خانے دے سپرد کیہ تاں ایہ قصّہ فیر تازہ ہو گیا۔

حوالے

1۔https://www.dw.com/ur/جرمن-کتابی-صنعت-کا-امن-انعام-کینیڈین-ادیبہ-اَیٹ-وُڈ-کے-لیے/a-40960383اخذ شدہ بتریخ 14 دسمبر 2018

2۔http://www.humsub.com.pk/17866/asif-farrukhi-2/اخذ شدہ بتریخ 14 دسمبر 2018

3۔https://www.bbc.com/urdu/world/2015/05/150526_margaret_atwood_akاخذ شدہ بتریخ 14 دسمبر 2018

4.https://en.m.wikipedia.org/wiki/Margaret_Atwoodاخذ شدہ بتریخ 14 دسمبر 2018