ٹالسٹائی
 | |
|---|---|
 ٹلسٹائی دی 1908ء چ کھچی واحد رنگین مورت | |
| کم کِتہ | ناول نگار |
| صنف | حقیقت پسند |
| وڈے کم | جنگ اور امن اینا کیرینینا |
| دستخط |  |
_-_Portrait_of_Leo_Tolstoy_(1887).jpg)
روسی ناول لکھاری تے فلسفی ۔ 9 ورہیاں دی عمر چ یتیم ہوگئیا ، 16 سال دی عمر چ قازان یونیورسٹی چ داخل ہوئیا پر ڈگری حاصل کیتے بغیر پڑھائی چھڈ دتی ۔ 1849ء چ اپنی جاگیر چ کاشت کاراں لئی اک سکول قائم کیتا جس دے ناکام ہو جان مگروں ماسکو تے فیر سینٹ پیٹرزبرگ چلا گئیا ۔ 1851ء چ ملازمت کر لئی ۔ اپنی سوانع عمری دی پہلی جلد "بچپن" اپنی ایسے ملازمت دے دوران لکھئیا ۔ 1854ء چ فوج چ شامل ہوئیا ، اس ویلے دے تجربے بعد چ اس دے شاہکار ناول " جنگ تے امن" دی بنیاد بنے ۔ فوج چھڈن دے کئی ورہے بعد تک کدی ماسکو تے کدی اپنی جاگیر تے رہندا رہئیا ۔
ماسکو چ ترگنیف تے اپنے ویلے دے دوجے ادیباں نال دوستانہ تعلقات بن گئے ۔ اس نے اپنے سارے مزارعاں نوں آزاد کر دتا تے اینہاں لئی اک سکول وی کھولئیا جہڑا ناکام رہئیا ۔ 1857ء تے فیر 1860ء چ لہندے یورپ دا دورہ کیتا تے جدید تہذیب نال براہ راست واقفیت حاصل کیتی ۔ یورپ توں پرتن مگروں ویاہ کیتا تے اگلے 15 ورہے مسلسل اپنی جاگیر تے رہئیا ۔ 1876ء چ اوہ خیالات جہڑے شروع توں اسدے ذہن چ چھائے ہوئے سن ، شدت پھڑ گئے ۔ سخت روحانی کشمکش دے مگروں اسنے انسانی محبت تے عدم تشدد نوں اپنا مسلک قرار دتا ۔ تے باقی جیون اپنے ٹبر تے غریباں لئی وقف کر دتی ۔ تے زبان تے قلم نال جمہوریت ، مساوات تے اخوت دی تلقین کرن لگا ۔ اس دے انقلابی خیالات روس دے باہر دی مقبول ہون لگے ۔ لوکاں تے اسدا اثر تے رسوخ اینا ودھ سی کہ روسی سلطنت نوں وی اسدیاں سرگرمیاں دی مخالفت کرن دی جرات نا ہوئی ، حالانکہ روسی کلیسا نے 1901ء چ اسنوں خارج کر دتا سی ۔ اسدے مشہور ناول "اینا کرانینا " تے جنگ تے امن" نیں جہڑے اسنے بالترتیب 1865ء توں 1869ء تے 1875ء توں 1877ء چ لکھے ۔
لیو تالستائے (روسی: Лев Никола́евич Толсто́й؛9 ستمبر [قت 28 اگست] 1828 – 20 نومبر [قت 7 نومبر] 1910)[۱] انینویں صدی دے روسی لیکھک سن جنہاں عامَ کرکے ناول اتے کہانیا لکھیاں۔ اوہناں نے روسی فوج وچّ بھرتی ہوکے کریمیائی لڑائی (1855) وچّ وی حصہ لیا پر اگلے ہی سال فوج چھڈّ دتی۔ اوہناں دے ناول جنگ تے امن (1865-69) اتے انھا کریننا (1875-77) ساہتک جگت وچّ کلاسک رچناواں منیاں جاندیاں ہن۔
دھن-دولت اتے ساہتک پرتبھا دے باو جود اوہ من دی شانتی لئی ترسدے رہے اتے اوڑک 1890 وچّ اوہناں نے اپنی جائداد تیاگ دتی۔ اپنے پروار نوں چھڈّ کے اوہ ربّ اتے غریباں دی سیوا کرن نکل پئے۔ اوہناں دے صحتَ نے زیادہ دناں تکّ اوہناں دا ساتھ نہیں دتا اتے آخرکار 20 نومبر 1910 نوں استاپوا نامک اک چھوٹے جہے ریلوے سٹیشن اتے اوہناں اک غریب، نراشرے اتے بیمار بزرگ دے روپ وچّ موت قبول کر لئی۔
جیون چرتر
سودھو
تالستائے دا جنم ماسکو توں لگبھگّ 100 میل دکھن پروارک ریاست یاسنایا پولیانا وچّ ہویا سی۔ اوہناں دے ماتا پتا دا دیہانت اوہناں دے بچپن وچّ ہی ہو گیا سی، اس لئی پالن پوشن اوہناں دی چاچی تتیانا نے کیتا۔ اچّ ورگی ذمینداراں دی بھانتی اوہناں دی سکھیا لئی نپن ودوان نیوکت سن۔ گھڑسواری، شکار، ناچ - گان، تاش دے کھیل آدی ودیاواں اتے قلعواں دی سکھیا اوہناں نوں بچپن وچّ ہی مل چکی سی۔ چاچی تاتیانا اوہناں نوں آدرش ذمیندار بناؤنا چاہندی سی اتے اس ادیش نال، تتکالین سمبھرات سماج دی کسے عورت نوں پریمپاتری بناؤن لئی اسکایا کردی سی۔ یواوستھا وچّ تالستائے اتے اسدا انوکول پربھاو ہی پیا۔ پر تالستائے دا انتہکرن اسنوں اچت نہیں سمجھدا سی۔ اپنی ڈائری وچّ اوہناں نے اسدی سپشٹ نکھیدھی کیتی ہے۔
1844 وچّ تالستائے کجان یونیورسٹی وچّ داخل ہوئے اتے 1847 تکّ اوہناں نے پوربی بھاشاواں اتے ودھی سنہتاواں ( قانون ) دا ادھئن کیتا۔ ریاست دی ونڈ دا پرشن کھڑا ہو جان دے کارن ڈگری لئے بناں ہی اوہناں نوں یونیورسٹی نوں چھڈّ دینا پیا۔ ریاست وچّ آکے اوہناں نے اپنیاں کسان آسامیاں دی حالت وچّ سدھار کرن دے جتن کیتے اتے سودھاپوروک اوہناں نوں آزاد بھوسوامی ہو جان لئی کجھ شرطاں رکھیاں، پر آسامیاں ورگ آزادی ترت ملن دیاں افواہاں توں پربھاوت سی، اس لئی اوہناں نے تالستائے دیاں شرطاں ٹھکرا دتیاں۔ پر ایہہ افواہ افواہ ہی رہی اتے انت کساناں نوں پشچاتاپ ہی ہتھ لگیا۔ اوہناں دی کہانی ‘اے لینڈ اؤنرس مورننگ’ (1856) اس گھٹنا اتے ادھارت ہے۔
فوج وچّ
سودھو1851 وچّ تالستائے کجھ سمیں لئی فوج وچّ وی بھرتی ہوئے سن۔ اوہناں دی نیوکتی کاکیشس وچّ پہاڑی قبیلیاں نال ہون والی دیرگھکالین لڑائی وچّ ہوئی جتھے چھٹی دا سماں اوہ لکھن پڑھن وچّ لگاؤندے رہے۔ اتھے ہی اوہناں دی پہلاں رچنا چائلڈہڈ 1852 وچّ ہوئی جو ایل ٹی دے نام نال کنٹینپوریری نامک پتر وچّ پرکاشت ہوئی۔ اس رومینٹک یگ وچّ وی اس نیرس یتھارتھوادی ڈھنگ دی رچنا نے لوکاں نوں آکرشت کیتا اتے اسدے رچناکار دے نام دے سنبندھ وچّ تتکالین ساہتکار طرحاں طرحاں دے اٹکل لگاؤن لگے سن۔
1854 وچّ تالستائے ڈینیوب دے مورچے اتے بھیجے گئے ؛ اتھے ولوں اپنی بدلی اوہناں نے سیباستوپول وچّ کرا لئی جو کریمئن لڑائی دا سبھ توں تکڑا مورچہ سی۔ اتھے اوہناں نوں لڑائی اتے لڑائی دے سنچالکاں نوں نزدیک توں دیکھن پرکھن دا سمرتھّ موقع ملیا۔ اس مورچے اتے اوہ انت تکّ رہے اتے انیک کراریاں مٹھبھیڑاں وچّ پرتکھ طور تے سنگھرش کردے رہے۔ اس دے پرنام سروپ اوہناں دی رچنا سیباسٹوپول سکیچیج ( 1855 - 56 ) نرمت ہوئی۔ لڑائی دی اپیوگتا اتے جیون اتے اسدے پربھاواں نوں نزدیک توں دیکھن سمجھن دے بتھیرے موقعے اوہناں نوں اتھے ملے جنہاں دی اچتّ ورتوں اوہناں نے اپنیاں انیک پرورتی رچناواں وچّ کیتی۔
پیٹرسبرگ
سودھو1855 وچّ اوہناں نے پیٹرسبرگ دی یاترا کیتی جتھوں دے ساہتکاراں نے اوہناں دا بہت سنمان کیتا۔ 1857 ولّ 1860 - 61 وچّ اوہناں نے پچھمی یورپ دے وکھ وکھ دیشاں دی سیر کیتی۔ اس سیر دا مکھ ادیش ایہناں دیشاں دیاں سکھیا پدھتیاں اتے دانی سنستھاواں دے سنگٹھن اتے کم کار دی جانکاری پراپت کرنا سی۔ اس یاترا وچّ اوہناں نوں تپدق روگ (ٹیبی) توں پیڑت اپنے وڈے بھرا دی موت 20 ستمبر 1860 نوں دیکھن نوں ملی۔ [۲] گھور یاتناواں سہندیاں بھرا دی موت دا تالستائے اتے مارمک پربھاو پیا۔ 'وار اینڈ پیس'، 'انھا کیریننا' اتے 'د ڈیتھّ آف اعوان الیئچ' وچّ موت دے جو اتیئنت پربھاوی چترن ملدے ہن، اوہناں دا آدھار اپروکت گھٹنا ہی رہی ہے۔
یاسنایا پولیانا سکول
سودھو
یاترا ولوں پرط کے اوہناں نے اپنے پنڈ یاسنایا پولیانا وچّ کساناں دے بچیاں لئی اک سکول کھولھیا۔ اس پاٹھشالا دی سکھیا پدھتی بہت پرگتیشیل سی۔ اس وچّ ورتمان پریکھیا پرنالی اتے اسدے آدھار اتے پاس فیل دی ووستھا نہیں رکھی گئی سی۔ پاٹھشالا بہت سفل رہی جسدا مکھ کارن تالستائے دی اگوائی شکتی اتے اسدے پرتی ہاردک لگن سی۔ پاٹھشالا ولوں، پنڈ دے ہی نام اتے یاسنایا پولیانا نامک اک پترکا وی نکلدی سی جس وچّ پرکاشت تالستائے دے لیکھاں وچّ پاٹھشالا دے اسدے ودیارتھیاں دیاں وکھ وکھ سمسیاواں اتے وڈے ہی سارگربھت وچار وئکت ہوئے ہن۔
ویاہ
سودھو
1862 وچّ تالستائے دا ویاہ صوپھیا ایندریئیونا بیہرس نامک اچورگی کلین عورت نال ہویا۔ اوہناں دے وواہک جیون دا پہلا حصہ تاں بہت سکھد رہا پر بعد والا حصہ کڑتن بھریا گزریا۔ تالستائے دے وواہک جیون وچّ گرہنی دا آدرش پورن طور تے بھارتی گرہنی جیہا سی پر تتکالین روسی کلین سماج دے وچار بلکلّ بھنّ سن۔
رچناواں
سودھو1863 ولوں 1869 تکّ تالستائے دا سماں 'وار اینڈ پیس' دی رچنا وچّ اتے 1873 ولوں 76 تکّ دا سماں 'انھا کیریننا' دی رچنا وچّ گزریا۔ اوہناں دوناں رچناواں نے تالستائے دی ساہتک کھیاتی نوں بہت اچا اٹھایا۔ اوہ منکھی جیون دا رہسّ اتے اسدے تتّ چنتن دے پرتی وشیش جاگروک سن۔ 1875 ولوں 1879 تکّ دا سماں اوہناں دے لئی بہت نراشجنک سی - ربّ توں اوہناں دی شردھا تکّ اٹھ چکی سی اتے آتم ہتیا تکّ کرن اتے اوہ اتارو ہو گئے سن۔ پر انت وچّ اوہناں نے اس پرورتی اتے فتح پائی۔ 1878 - 79 وچّ اوہناں نے کنپھیشن نامک اپنی ووادپورن رچنا کیتی۔ اسدے کرانتی وادی وچار اجیہے ہن جنہاں دے کارن روس وچّ اسدے پرکاشن دی آگیا وی نہیں ملی اتے کتاب سوٹلرلینڈ وچّ پرکاشت ہوئی۔ اس سمیں دی اوہناں دیاں ہور کئی رچناواں اس کوٹی دیاں ہن اتے اوہ ساریاں سوٹزرلینڈ وچّ چھپیاں۔
1878 ولوں لے کے 1885 تکّ دی معیاد وچّ پھلاتمک ساہت سرجنا دی نظر توں تالستائے اکرمک رہے۔ اوہناں دی انتر برتی منکھ جیون دے رہسّ دی کھوج وچّ الجھی رہی۔ ہن تک دیاں کل رچناواں اوہناں نوں وارتھ پرتیت ہون لگیاں۔ پر 1886 وچّ اوہ پھر اچکوٹی دے پربین ناول لیکھک دے روپ وچّ ساہمنے آئے اتے اس سال اوہناں دی مہان ناولی رچنا ‘د ڈیتھ آف اعوان ایلئچ’ پرکاشت ہوئی۔
جگت پرسدھی
سودھواوہناں دے اچار سبندھی وشواساں دے پرتی ہن سارا سنسار آکرشت ہو چکیا سی، اتے یاسنایا پولیانا گرام دی مانتا اتم تیرتھستھان دے روپ وچّ جگت پرسدھ ہو چکی سی۔ ساڈے راشٹرپتا مہاتما گاندھی اس سمیں جوان سن۔ انہیں دنیں اوہناں نے تالستائے دی رچناواں رچپوروک پڑھیاں سن اتے اوہناں دی ولّ آکرشت ہوئے سن۔
19ویں شتابدی دا انت ہندے ہندے دردراں اتے نتانیاں دے پرتی تالستائے دی سیوابھاونا اتھے تکّ ودھی کہ اوہناں نے اپنیاں رچناواں توں روس دیش وچّ ہون والی اپنی کل کمائی دان کر دتی۔ اپنی پتنی نوں صرف اونا انش لین دی اوہناں نے آگیا دتی جنہاں پروار دے بھر پوسنا لئی لازمی سی۔ رسریکشن ( 1899 ) نامک اپنے ناول دی کل کمائی اوہناں نے روس دی شانتیوادی جاتی دکھیبور لوکاں نوں روس چھڈّ کے کیناڈا وچّ جا وسن لئی دے دتی۔
دیہانت
سودھو1910 وچّ اچانک اوہناں نے اپنے پیترک گرام یاسنایا پولیانا نوں سدا لئی چھڈّ دین دا نشچا کیتا۔ 10 نومبر 1910 نوں اپنی پتری ایلیکلینڈرا دے نال اوہناں نے پرستھان کیتا، اتے 22 نوبنر 1910 نوں رستے دے سٹیشن ایسٹاپووو وچّ اکسمات پھیپھڑیاں وچّ انفیکشن ہون نال اتھے ہی اوہناں دا دیہانت ہو گیا۔ [۳]
وچار اتے درشن
سودھواوہناں دی دھرم بھاونا وڈی ساؤُ اتے ویاپک سی۔ تتکالین عیسائی دھرم دے پرتی اوہناں دی سپشٹ طور تے ورودھی بھاونا سی۔ اپنے وچاراں پکھوں اوہ اک پرکار دے سرودیووادی پرتیت ہندے ہن۔ منکھ دے سمپرک وچّ آؤن والی ہر اک چیز نوں اپیوگتا دے پیمانے توں آنکنا اوہ اچت سمجھدے سن اتے اس کارن جیون دے ادیش دے پرتی اوہ سدا جگیاسُ بنے رہے۔ منورتھہین، وچارہین اتے آتمکیندرت جیون نوں اوہ اک پرکار دا پاپ مندے سن ؛ اتھے تکّ کہ سمبھوگ نوں اوہ کیول سنتان اتپتی دے ادیش نال ہی کیتا جانا اچت مندے سن۔
حوالے
سودھو- ↑ Old Style date August 28، 1828 &ndash؛ November 7، 1910.
- ↑ http://www.gradesaver.com/author/leo-tolstoy/
- ↑ Leo Tolstoy. EJ Simmons – 1946 – Little، Brown and Company