لغاری بلوچ قبیلہ
لغاری بلوچ قبیلہ: یہ قبیلہ پنجاب دے ضلع ڈیرہ غازی خان دے وڈے قبیلے وچوں اک اے۔ کہیا جاندا اے کہ ایہ بنیادی طور اُتے رند نيں۔ تے میر چاکر رند دے پیرواں دے دی حیثیت توں موجودہ علاقےآں وچ آکے بسے پنجاب دے بوہت سارے ضلعے تے سندھ دے جنوبی حصے وچ انہاں دی بہت ساریاں بستیاں آباد نيں۔ ایہ بلوچستان تے سندھ وچ بلوچ قبیلے دے نال وی رہندے نيں۔ مشہور ٹالپور قبیلہ ٹالپور میر جس نے اک زمانے وچ سندھ اُتے حکومت وی کيتی سی اس قبیلہ کاہی حصہ شمار کيتا جاتااے۔ ہن وکھ وکھ قبیلے دے بوہت سارے گروہ تے لاشاری قبیلہ اس قبیلے وچ شامل نيں۔[۱] کوہ سلیمان دے دامن وچ دریائے سندھ دے مغربی کنارے اُتے آباد ڈیرہ غازی خان آبادی دے لحاظ توں جنوبی پنجاب دا سب توں وڈا شہر اے۔ بلوچ سردار حاجی خان میرانی 1476ءماں جدوں ایتھے توں گزریا تاں اس دے سبزہ زار دیکھ کے اس اُتے فریفتہ ہوئے گیا تے فیر اپنے قبیلے تے مال مویشیاں سمیت ایتھے دا ہوئے رہیا۔ اس نے اپنے بیٹے غازی خان دے ناں توں اس شہر نوں آباد کيتا۔1849ءکی سکھ جنگ دے بعد برطانوی راج نے اس اُتے قبضہ کرکے اسنوں ڈیرہ غازی خان تے ڈیرہ اسماعیل خان دے دو ضلعاں وچ تقسیم کر دتا۔ انہاں دونے ضلعے دے نال ڈیرہ فتح خان نوں ملیا کے اس علاقے نوں ڈیرہ جات کہیا جاندا اے۔ اس جگہ دی جغرافیائی اہمیت دا اندازہ اس امر توں لگایا جاسکدا اے کہ ڈیرہ غازی خان اک طرف ملتان توں ملدا اے تاں دوسری طرف شادان لنڈ کاگاو¿ں اسنوں فاٹا دے قبائلی علاقےآں توں ملادیندا اے۔ صوبہ پنجاب وچ اسنوں اس لئی وی کلیدی اہمیت دا حامل سمجھیا جاندا اے کہ ایہ دو ایسی شاہراہاں دے سنگھم اُتے واقع اے جنہاں وچوں اک جنوبی پنجاب دے تمام شہراں نوں جاندی اے تے دوسری بلوچستان تے صوبہ سرحد توں ملاندی اے۔ سرائیکی تے بلوچی ایتھے دی وڈی زباناں نيں بعض دیہات وچ پنجاب سندھی تے پشتو وی بولی جاندی اے۔ بلوچ مسلماناں دے اس علاقے وچ لاشاری ‘قیصرانی‘ لغاری‘تھہیم' کیتھرانی‘مزاری‘مری ‘میرانی ‘کھوسہ‘تے بگٹی قبیلے آباد نيں۔1998ءکی مردم شماری دے مطابق ضلع ڈیرہ غازی خان دی آبادی تقریباً17لکھ سی۔ پہاڑاں تے صحراو¿ں وچ بٹے ہوئے ڈیرہ جاندی شہر اکثر دریائے سندھ دے سیلاباں دی لپیٹ وچ آندے رہے نيں مگر صاف گو تے بہادر بلوچ ہر سیلاب دے گزر جانے دے بعد فیر تازہ ولولاں دے نال نويں شہر تعمیر کردیندے نيں۔ دریائے سندھ دے پانی توں سیراب ہونے والے سبزہ زاراں تے باغات دی وجہ توں ڈیرہ غازی خان نوں ڈیرہ پھلاں دا سہرا کہاجاندا اے۔[۲] لغاری بلوچ قبیلہ دے نامور شخصیت پاکستان دے نويں صدرفارورق خان لغاری ہین 13 نومبر1993ء نوں فارورق خا ن لغا ری نے پاکستان دے نويں صدر دا حلف اٹھایا۔ فاروق خان لغاری نے اختلافات دے بعد بے نظیر بھٹو دی حکومت بر طرف کيتی۔ کچھ عرصے بعد انہاں نويں وزیر اعظم نواز شریف توں وی انہاں دے تعلقات خراب ہوئے گئے تے اقتدار دی رسہ کشی وچ فاروق لغاری2 دسمبر1997ء نوں مستعفی ہونے اُتے مجبور ہوئے ۔ سردار فاروق احمد خان لغاری (1993–1997)، پیپلز پارٹی دی بھر پور حمایت دے نال انیس سو ترانوے صدر بنے۔ لیکن ڈیرہ غازی خان دے لغاری نے انیس سو چھیانوے وچ اپنی ہی پارٹی دی حکومت نوں اٹھويں ترمیم استعمال کردے ہوئے کرپشن دے الزام وچ برطرف کر دتا۔ انیس سو ستانوے دے نويں الیکشن وچ میاں نواز شریف دی جماعت بھر پور اکثریت دے نال جیندی تے اس نے اسمبلی تحلیل کرنے دے صدارتی اختیارات نوں ختم کرنے دی کوشش کيتی جس اُتے اک آئینی بحران پیدا ہويا تے صدر لغاری تے اس وقت دے چیف جسٹس سجاد علی شاہ نوں مستعفی ہونا پيا۔
شجرہ لغاری بلوچ قبیلہ
- رند
- لغاری( پنجاب تے سندھ)
- آلیانی
- دودانی
- مریدانی
- فرانی
- ندمانی
- ملہانی
- جمال خانی
- برہمانی
- جوگیانی
- مرزانی
- سنگرانی
- رستمانی
- سرخانی
- ہیبتانی
- ہیبتانی
- رامدانی
- بجارانی
- جاہبانی
- شہبانی
- ٹاکبور یا ٹالپور
- گورمانی
- چانڈیہ
- نانگری
- کلوئی
- مسوہرانی
- ہدیانی
- آلیانی
- لغاری( پنجاب تے سندھ)
حوالے
سودھو- ہدیانی لغاری قبیلہ اک بہت وڈا قبیلہ اے جو اکثر ٹرائبل ایریا فورٹ منرو وچ مقیم نيں ڈیرہ غازی خان سخی سرور تے چوٹی وغیرہ وچ بهی کافی تعداد وچ موجود نيں
- نسب نامہ جہریج (قبیلے سندھ) 1936ء
- تریخ دودائی
- تریخ کرد
- تریخ طبرایٰ
- بلوچ قبیلے،، کامران اعظم سوہدروی
- تذکرہ بلوچان سندھ کامران اعظم سوہدروی