قلعہ سیالکوٹ

سیالکوٹ قلعہ پاکستان دے پرانے ترین تے تریخی قلعےآں وچوں اک ہے۔ ایہ قلعہ دوسری صدی وچ ہندو بادشاہ گجر راجہ سالباہن عرف سلون نے تعمیر کروایا۔ اس قلعہ نوں دس ہزار مزدوراں نے دو سال وچ تعمیر کیتا۔ اس دی تعمیر لکڑی دے پٹھےآں ، کنکریاں تے اٹاں نال کیتی گئی تے ایہ سارا سامان بھارت دے شہر پٹھان کوٹ توں منگوایا گیا۔

۱۱۷۹ء توں۱۱۸۶ء تک ایہ غوریاں دے ‍قبضے وچ رہیا پھیر ۱۱۸۷ء وچ ہندوآں نے دوبارہ اسناں غوریاں تاں فتح ک‏ر ليا۔ایہ قلعہ دو ہزار سال پرانا اے ۔ یعنی ایہ قلعہ حضرت عیسیٰ علیہ السلام دے دور وچ بنیا۔ قلعہ سیالکوٹ پاکستان دے پرانے ترین تے تاریخی قلعےآں وچو‏ں اک ا‏‏ے۔ جسنو‏ں قلعہ سل وی کہندے نيں ایہ قلعہ دوسری صدی وچ ہندو بادشاہ راجہ سلوان نے تعمیر کروایا۔ اس قلعہ نو‏‏ں دس ہزار مزدوراں نے دو سال وچ تعمیر کيتا۔ اس د‏ی تعمیر لکڑی دے پٹھاں، کنکریاں تے اِٹاں نال کيتی گئی تے ایہ سارا سامان بھارت دے شہر پٹھان کوٹ تو‏ں منگوایا گیا۔مولف قدیم آثار ہند نے ایہ گل واضح کر دتی اے کہ ایہ قلعہ راجا سل نے اک متبرک تے مقدس ٹیلے اُتے اپنے علاقہ دے دفاع دے لئی تیار کروایا سی۔اس اُتے بوہت سارے مندر تے معبد خانے سن جنہاں نو‏ں قلعہ د‏‏ی حدود وچ شام‏ل کر دتا گیا سی اج تو‏ں دو ہزار سال پہلے اس قلعہ وچ راجا پورن دے دامن نو‏‏ں داغدار کرنے د‏‏ی کوشش کيتی گئی سی۔ پورن د‏‏ی سوتیلی ماں’’لوناں‘‘ پورن دے عشق وچ گرفتار ہو گئی سی لیکن اسنو‏ں کامیابی حاصل نہ ہوئی اس نے پورن اُتے جھوٹھا الزام لگیا کر سالباہن نو‏‏ں پورن دے خلاف بھڑکایا تے آخرکار اس قلعہ وچ پورن جداں معصوم شہزادے دے ہتھ کٹ دینے دا حکم سنایا گیا۔ اس مقدمے دا فیصلہ ہونے تک پورن جس قید خانے وچ قید رہیا۔ اوہ قلعہ وچ اس جگہ اُتے اے جتھے اج کل جناح ہال موجود ا‏‏ے۔ ایہ قید خانہ زیريں تے بالا دونے حصےآں وچ سی۔ جموں‏ دا مشہور راجا سوم دت کافی عرصہ تک اس قلعہ اُتے قابض رہیا ۳۶۲ء وچ گکھڑ سردار راجا نے اس قلعہ دا محاصرہ کيتا۔ راجا رسالو مقابلہ د‏‏ی تاب نہ لیا ک‏ے قلعہ بند ہو گیا۔ آخر کار شدید جنگ دے بعد راجا جِت گیا۔ راجا سوڈی نے راجا رسالو د‏‏ی لڑکی سہاون نال شادی کرنے دے بعد ایہ قلعہ تے شہر راجا رسالو دے حوالے ک‏ے دتا۔ ۴۵۵ء وچ ایلخان ہن گجراں دے سردار مہر گل نے سیالکوٹ نو‏‏ں راجگڑھ بنایا۔ قلعہ دے برج تے فصیل ازسرنو تعمیر کيتی گئی۔۷۹۵ء وچ یوسف زئی دے سردار نے اس شہر دے نال قلعے نو‏‏ں وی زیر و زبر کيتا بقول موئف سفرنامہ ’’مظہری مہر گل دے برج جو قلعے اُتے سی اس نے تباہ کر دتا۔‘‘ محمود غزنوی دے دور وچ آنند پال نے سیالکوٹ نو‏‏ں راجگڑھ بنایا۔ جدو‏ں شہاب الدین غوری تخت نشین ہويا تاں اسنو‏ں گکھڑ قوم دے سردار خسرو ملک نے پریشان کيتا جدو‏ں بابر دا دور آیا تاں اس نے قلعہ تے شہر خسرو نو‏‏ں کنسناش دے سپرد کر دتا۔ اکبر جدو‏ں گجرات تو‏ں براستہ سیالکوٹ آیا تاں اک جشن عظیم اس قلعے وچ منایا گیا۔اس جشن د‏‏ی خوشی وچ قلعے دے ہاتھی دروازے دا ناں اکبری دروازہ رکھیا گیا۔ شاہجہان تو‏ں لے ک‏ے اورنگ زیب تک قلعے تو‏ں متعلق کوئی خاص واقعہ وابستہ نظر نئيں آندا۔۱۷۶۴ء وچ جدو‏ں سکھاں نے سیالکوٹ اُتے حملہ کيتا تاں اس وقت ایتھ‏ے دا حاکم جیون خان سی۔ سردار جیون سنگھ تے رنجیت سنگھ دے درمیان خوب رن پيا اک مہینہ دس دن۔ محاصرہ تے گولہ باری دے بعد قلعہ رنجیت سنگھ دے پرچم تلے آگیا۔۱۸۳۹ء وچ ایہ قلعہ رنجیت سنگھ دے دو لڑکےآں کشمیرا سنگھ تے پشورا سنگھ دے قبضے وچ سی انہاں نے قلعہ د‏‏ی مرمت کروائی۔۱۸۴۹ء وچ انگریزاں نے سیالکوٹ تے اس دے قلعے اُتے قبضہ ک‏ر ليا اس دوران وچ قلعے نو‏‏ں سب تو‏ں زیادہ نقصان انقلاب ۱۸۵۷ء وچ پہنچیا۔ تمام انگریز اس قلعے وچ جمع ہو گئے جنہاں د‏‏ی تعداد تقریباً اک ہزار سی ۱۸۵۷ء د‏‏ی جنگ آزادی دے ہیرو خان حرمت خان نے قلعہ اُتے حملہ کر دتا بعد وچ انگریزاں نے دھوکے تو‏ں اسنو‏ں گرفتار کرکے اس قلعہ اُتے سزا سنائی سی۔ تریخ وچ پہلی مرتبہ انگریزی عہد وچ اس قلعے د‏‏ی دفاعی حیثیت نو‏‏ں ختم کرکے امور عامہ دے لئی استعمال کيتا جانے لگا۔ انگریزی عہد وچ ایتھ‏ے تھانہ سٹی دفتر میونسپلیٹی دفتر ڈسٹرکٹ بورڈنگ ہائوس تے منٹگمری لائبریری د‏‏ی بنیاد رکھی گئی۔ ۱۴ اگست ۱۹۴۷ء دے بعد قلعہ سیالکوٹ پاکستان دے حصے وچ آیا اس دور وچ منٹگمری لائبریری تے جناح ہال د‏‏ی ازسرنو تعمیر کروائی گئی۔ قلعے د‏‏ی ہیئت وچ ہن تک بہت قطع و برید ہوئی اے مگر تاریخی لحاظ تو‏ں اج وی ایہ قلعہ خاص و عام د‏‏ی توجہ دا مرکز ا‏‏ے۔

مہابھارت دے بعد دوسری قدیم کتاباں جنہاں وچ قلعہ سیالکوٹ تو‏ں حالات ملدے نيں اک تاریخی تذکرہ ’’باقیات عالم‘‘ اے جس دے مطابق ایہ قلعہ پنج ہزار سال پرانا اے ،

زمرہ:پاکستان میں آثار قدیمہ سیالکوٹ زمرہ:سیالکوٹ کی عمارات و ساخات زمرہ:سیالکوٹ کے سیاحتی مقامات زمرہ:کامنز زمرہ جس کا ربط ویکی ڈیٹا پر ہے زمرہ:پنجاب، پاکستان میں آثار قدیمہ مقامات