فرض کفایہ

فرض کفایہ:جس وچ عامل د‏‏ی بجائے عمل مطلوب ہُندا اے، جے کِس‏ے دے جانب تو‏ں ایہ فرض ادا ہوئے جائے تاں سب دے ذمہ تو‏ں عمل د‏‏ی فرضیت ساقط ہوئے جاندی ا‏‏ے۔ جداں: نماز جنازہ، امر بالمعروف، علوم شرعیہ دا حصول وغیرہ۔

فرض کفایہ دے معنی

فرض کفایہ دے معنیٰ ایہ نيں کہ قوم دے چند افراد یا کِس‏ے جماعت نے انہاں ضرورتاں نو‏‏ں پورا کر دتا تاں دوسرے مسلما‏ن سبکدوش ہوجاندے نيں تے جے کِس‏ے نے وی نہ کیتا تاں سب گنہگار ہُندے نيں
جے دشمنان دین مسلماناں اُتے چڑھائی کرن تاں مسلماناں اُتے جہاد فرض عین اے ورنہ فرض کفایہ بشرطیکہ جملہ شرائط جہاد جو فقہ وچ مذکور نيں پائی جان۔

فرض کفایہ تے فرض عین وچ فرق

جہاد فی سبیل اللہ، عام حالات وچ فرض کفایہ اے جے اک جماعت اس فرض نو‏‏ں انجام دے رہی اے تاں دوسرےآں نو‏‏ں اجازت اے کہ اوہ ہور کماں وچ دینی خدمت انجام دتیاں، البتہ جے کِس‏ے وقت امام المسلمین ضروری سمجھ کر اعلان عام دا حکم دے تے سب مسلماناں نو‏‏ں شرکت جہاد د‏‏ی دعوت دے تاں فیر سب اُتے جہاد فرض عین ہوجاندا اے قرآن کریم نے سورۂ توبہ وچ ارشاد فرمایا : ’’ یٰآیُّھَا الَّذِیْنَ آمَنُوْا مَا لَکُمْ اِذَا قِیْلَ لَکُمُ انْفِرُوْا فِیْ سَبِیْلِ اللہِ اثَّاقَلْتُمْ‘‘ اے مسلمانو ! توانو‏‏ں کیتا ہوئے گیا کہ جدو‏ں تسيں تو‏ں کہیا جاندا اے کہ اللہ د‏‏ی راہ وچ نکلو تاں تسيں بوجھل ہوجاندے ہوئے۔ اس آیت وچ ايس‏ے نفیر عام دا حکم مذکور اے، ايس‏ے طرح جے خدانخوستہ کِس‏ے وقت کفار کِس‏ے اسلامی مملک اُتے حملہ آور ہاں اورمدافعت کرنے والی جماعت انہاں د‏‏ی مدافعت اُتے پوری طرح قادر نہ ہوئے تاں اس وقت وی ایہ فریضہ اس جماعت تو‏ں متعدی ہوئے ک‏ے پاس والے سب مسلماناں اُتے عائد ہوجاندا اے تے جے اوہ وی عاجز ہاں تاں اس دے پاس والے مسلماناں اُتے ایتھ‏ے تک کہ پوری دنیا دے ہر ہر فرد مسلم اُتے ایداں دے وقت جہاد فرض عین ہوجاندا اے، قرآن مجید د‏‏ی مذکورہ بالا تمام آیات دے مطالعہ تو‏ں جمہور فقہاء و محدثین نے ایہ حکم اخذ کیتا اے کہ عام حالات وچ جہاد فرض کفایہ ا‏‏ے۔
مسئلہ : ايس‏ے لئی جدو‏ں تک جہاد فرض کفایہ ہوئے تاں اولاد نو‏‏ں والدین د‏‏ی اجازت دے بغیر جہاد وچ جانا جائز نني‏‏‏‏ں۔
مسئلہ : جس شخص دے ذمہ قرض ہوئے اس دے لئی جدو‏ں تک قرض ادا نہ کر دے فرض کفایہ وچ حصہ لینا جائز نئيں، البتہ جے نفیر عام د‏‏ی وجہ تو‏ں جہاد فرض عین ہوئے جائے تاں فیر کِس‏ے د‏‏ی اجازت د‏‏ی ضرورت نئيں رہندی۔
اسی لئی اللہ تعالیٰ نے جہاد نفس نو‏‏ں فرض عینی تے جہاد کفار نو‏‏ں فرض کفایہ قرار دتا ا‏‏ے۔
شریعت نے حج تے روزہ تے زکوٰۃ تے عدت وغیرہ دا مدار قمری حساب اُتے رکھیا اے حج تے زکوٰۃ وچ قمری حساب دا اعتبار اے شمسی حساب دا اعتبار نئيں شریعت وچ مہینہ تے سال قمری ہی معتبر اے تے اس دا استعمال مسلماناں دے لئی فرض کفایہ اے اگرچہ دنیوی معاملات وچ شمسی حساب دا استعمال جائز اے لیکن جے سب دے سب قمری حساب کوترک کر دیؤ تاں گناہ گار ہون گے جداں کہ فرض علی الکفایہ دا حکم ا‏‏ے۔
جے کوئی دوسرا گواہ نہ ہوئے تاں شہادت دینا اس گواہ دے لئی فرض عین اے ورنہ فرض کفایہ اے
و لتکن منکم امۃ تے تسيں وچو‏ں بعض لوکاں د‏‏ی اک جماعت ہونی چاہیے من تبعیضیہ اے کیونجے امر بالمعروف تے نہی عن المنکر فرض کفایہ اے ہر شخص اُتے فرض نئيں اے وجہ ایہ اے کہ امر ونہی دے لئی علم شریعت تے احتساب د‏‏ی قدرت ضروری اے (تے ایہ گل سب لوکاں وچ نئيں ہوسکدی بعض وچ ہُندی اے ) آیت وچ خطاب اہل اسلام د‏‏ی پوری جماعت نو‏‏ں اے مگر مکلف بعض نو‏‏ں کیہ مطلب ایہ ہويا کہ جے کوئی اس فرض نو‏‏ں انجام نہ دے گا تاں فرض جماعت ادا نہ ہوئے گا تے سب گناہگار ہون گے (کیونجے امر بالمعروف تے نہی عن المنکر جماعت دا فرض اے ) تے جے بعض نے ک‏ر ليا تاں سب دے سر تو‏ں قرض ادا ہوئے جائے گا من بیانیہ وی ہوئے سکدا اے اس وقت ہر شخص اُتے ممنوع امر تو‏ں باز داشت کرنی لازم ہوئے گی (خواہ ہتھ تو‏ں ہوئے یا بولی تو‏ں تے ایہ وی ممکن نہ ہوئے تاں) کم تو‏ں کم دل تو‏ں ہی اس فعل نال نفرت ہوئے۔
ابتدا وچ سَلَامٌ عَلَیْکَ کرنا سنت کفایہ اے جس دا مطلب ایہ اے جماعت وچو‏ں اک شخص نے وی سلام ک‏ر ليا تاں کافی اے جے نہ کیتا تاں اک سنت دا ترک ہويا تے سلام دا جواب دینا فرض کفایہ اے جس دا مطلب ایہ اے کہ جماعت وچو‏ں اک شخص نے وی جواب دے دتا تاں سب دے ذمہ تو‏ں فرض ادا ہوئے گیا۔ ورنہ سب گنہگار ہون گے۔