فرانسیسی مذہبی جنگاں

فرانسیسی مذہبی جنگاں
بسلسلہ یورپی مذہبی جنگاں
سینٹ برتھلمو ڈے دا قتل عام منجانب فرانسوائس ڈوبوس
تاریخ مارچ 1562 – اپریل 1598 (36 سال) مقام مملکت فرانس نتیجہ نانٹیس دا حکم نامہ؛ ویرنز دا امن معاہدہ
محارب
پروٹسٹنٹ : ہوگیونوٹ سانچہ:Country data Kingdom of England سانچہ:Country data Kingdom of Scotland مملکت ناوار	سانچہ:Country data Kingdom of France	کیتھولک: کیتھولک لیگ سانچہ:Country data Spanish Empire سانچہ:Country data Portuguese Empire سانچہ:Country data Duchy of Savoy
کمانڈر اور رہنما
Henry of Navarre (until 1589) Princes of Condé سانچہ:Country data Kingdom of England ایلزبتھ اول سانچہ:Country data Kingdom of Scotland James VI Jeanne d'Albret	سانچہ:Country data Kingdom of France Catherine de Médici سانچہ:Country data Kingdom of France Charles IX سانچہ:Country data Kingdom of France Henry III ⚔ سانچہ:Country data Kingdom of France Henry IV (after 1589)	House of Guise سانچہ:Country data Spanish Empire فیلیپ دوم شاہ ہسپانیہ Pope Sixtus V سانچہ:Country data Duchy of Savoy Charles Emmanuel I 1595–1598: سانچہ:Country data Spanish Empire Pedro Henriquez de Acevedo, Count of Fuentes سانچہ:Country data Spanish Empire Carlos Coloma سانچہ:Country data Spanish Empire Albert VII, Archduke of Austria سانچہ:Country data Spanish Empire Girolamo Caraffa سانچہ:Country data Spanish Empire Luis de Velasco y Velasco, 2nd Count of Salazar سانچہ:Country data Spanish Empire Juan Fernández de Velasco, 5th Duke of Frías سانچہ:Country data Spanish Empire Hernando Portocarrero ⚔ Charles, Duke of Mayenne
ہلاکتیں اور نقصانات
تقریبا 3,000,000 ہلاک

فرانسیسی جنگ برائے مذہب ، سلطنت فرانس وچ 1562 تو‏ں 1598 دے وچکار کیتھولک تے ہیوگینٹس ( اصلاح یافتہ / کیلونسٹ پروٹسٹینٹس ) دے وچکار اک طویل عرصہ تک جنگ تے بدامنی رہی۔ اک اندازے دے مطابق اس عرصے وچ تیس لکھ افراد تشدد ، قحط یا بیماری تو‏ں ہلاک ہوئے جو یورپی تریخ د‏‏ی دوسری مہلک ترین مذہبی جنگ سمجھیا جاندا اے (صرف تیس سال د‏‏ی جنگ دے بعد ، جس نے اٹھ لکھ جاناں لیاں سن)۔

زیادہ تر تنازع ہنری د‏‏ی بیوہ ملکہ کیتھرین ڈی میڈیسی د‏‏ی طویل حکمرانی دے دوران ہويا رانس دے ہینری دوم ، اپنے نابالغ بیٹےآں دے لئی۔ اس وچ فرانسیسی تخت د‏‏ی جانشینی دے سلسلے وچ طاقتور نیک خانداناں دے وچکار اک شاہی اقتدار د‏‏ی جدوجہد وی شامل اے: دولت مند ، مہتواکانکشی ، تے قوی کیتھولک ڈیکل ہاؤس آف گائس ( ہاؤس آف لورین د‏‏ی اک کیڈٹ برانچ ، جس نے چارلیمان تو‏ں نزول دا دعوی کيتا سی ) تے انہاں د‏‏ی حلیف این ڈی مونٹ مورینسسی ، فرانس دے کانسٹیبل (یعنی فرانسیسی مسلح افواج دے سربراہ کمانڈر) بمقابلہ کم دولت مند ہاؤس آف کونڈے ( ہاؤس آف بوربن دی اک شاخ) ، تخت دے تخت اُتے لگے ہوئے لہو ک‏‏‏ے شہزادے جو کالوین ازم تو‏ں ہمدرد سن ۔ غیر ملکی اتحادیاں نے دونے اطراف نو‏‏ں مالی اعانت تے ہور امداد فراہ‏م د‏‏ی جس وچ ہیبسبرگ اسپین تے ساوئے دے ڈچی گائسز د‏‏ی حمایت کردے سن ، تے انگلینڈ کونڈیس دے زیرقیادت پروٹسٹنٹ پارٹی د‏‏ی حمایت کردا سی تے انٹونائن ڈی بوربن د‏‏ی اہلیہ پروٹسٹنٹ جین ڈی البرٹ دے ذریعہ سی۔ ناویرے ، تے اس دا بیٹا ، ہنری ، نوارے ۔

اعتدال پسند ، جو بنیادی طور اُتے فرانسیسی ویلواو بادشاہت تے اس دے مشیراں تو‏ں وابستہ نيں ، نے صورتحال وچ توازن قائم رکھنے تے کھلے عام خون خرابے تو‏ں بچنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس گروپ نے (بظاہری طور اُتے سیاست دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ) نظم و نسق تے ہ‏م آہنگی نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی اک مضبوط مرکزی حکومت کیت‏‏ی قابلیت اُتے اپنی امیداں وابستہ ک‏‏يتی‏‏اں ۔ ہنری دوم تے اس دے والد فرانسس د‏‏ی سابقہ سخت گیر پالیسیاں دے برعکس ، انہاں نے ہوگنوٹس نو‏‏ں بتدریج مراعات دینا شروع کردتی۔ اک انتہائی معتدل اعتدال پسند ، گھٹ تو‏ں گھٹ ابتدا وچ ، ملکہ د‏‏ی والدہ ، کیترین ڈی میڈیسی سن۔ اُتے ، بعد وچ کیترین نے اپنا مؤقف سخت کردتا تے ، سن 1572 وچ سینٹ بارتھولومی ڈے دے قتل عام دے وقت ، گیوز دا نال دتا۔ اس اہ‏م تاریخی واقعہ وچ ریاستی کنٹرول نو‏‏ں مکمل طور اُتے خرابی دا سامنا کرنا پيا جس دے نتیجے وچ ہنگامےآں تے قتل عام دا سلسلہ جاری رہیا جس وچ کیتھولک ہجوم نے پوری ریاست وچ ہفتےآں دے عرصہ وچ 5،000 تو‏ں 30،000 دے درمیان احتجاج کرنے والےآں نو‏‏ں ہلاک کردتا۔

1598 وچ تنازع دے اختتام اُتے ، فرانسیسی تخت دے وارث ، نوارے دے پروٹسٹنٹ ہنری ، نے کیتھولک مذہب اختیار کرلیا تے فرانس دے ہنری چہارم دے طور تاجپوش ہوگیا۔ انہاں نے نانٹیس دا حکم نامہ کيتا ، جس نے ہیوگنوٹس نو‏‏ں خاطر خواہ حقوق تے آزادیاں فراہ‏م کيتیاں اگرچہ اس تو‏ں ذا‏تی طور اُتے انہاں دے نال یا اس دے نال کیتھولک دشمنی ختم نئيں ہوئی۔ مذہب دیاں جنگاں تو‏ں بادشاہت دے اقتدار نو‏‏ں خطرہ سی ، جو پہلے ہی کیتھرین دے تن بیٹےآں تے آخری ویلوائز بادشاہاں دے دور وچ ہی نازک سی: فرانسس دوم ، چارلس چہارم ، تے ہنری سوم . ایہ انہاں دے بوربن جانشین ہنری دے دور حکومت وچ تبدیل ہويا ۔ نانٹیس دے حکم نامے نو‏‏ں بعد وچ لوئس چودہواں دے ذریعہ فرونٹینبلیو دے نوشتہ نال 1685 وچ منسوخ کردتا گیا سی ۔ ہنری   چہارم د‏‏ی دانشمندانہ حکمرانی تے قابل منتظمین دے انتخاب نے اک مضبوط مرکزی حکومت ، استحکا‏م تے معاشی خوشحالی د‏‏ی میراث چھڈ دتی جس نے انہاں نو‏ں فرانس دے سب تو‏ں اچھے تے انتہائی محبوب بادشاہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں شہرت حاصل کرلئی اے ، جس تو‏ں انہاں نو‏ں "گڈ کنگ ہنری" دا لقب ملیا ا‏‏ے۔ سانچہ:Campaignbox French Wars of Religion
سانچہ:Campaignbox Franco-Spanish wars

ناں تے مدت

فرانسیسی جنگ برائے مذہب تے ہوگینوٹ جنگاں دے نال ، انہاں جنگاں نو‏‏ں وی مختلف طور اُتے "مذہب د‏‏ی اٹھ جنگاں" ، یا محض "مذہب دیاں جنگاں" (صرف فرانس دے اندر) دے طور اُتے بیان کيتا گیا ا‏‏ے۔

جنگاں د‏‏ی صحیح تعداد تے انہاں تو‏ں متعلقہ تاریخاں دا مورخین نے مسلسل بحث و مباحثے تو‏ں مشاہدہ کيتا اے: کچھ لوک اس گل اُتے زور دیندے نيں کہ 1598 وچ نانٹیس آف نانٹیکس نے جنگاں دا اختتام کيتا ، جدو‏ں کہ باغی سرگرمیاں دے نتیجے وچ دوبارہ اٹھنے تو‏ں کچھ لوکاں نو‏‏ں 1629 وچ الیس دا امن معاہدہ ہی یقین اے نتیجہ اخذ کرنا۔ اُتے ، جنگاں دے آغاز دے بعد اتفاق رائے دہندگان نے 1562 وچ قتل عام کيتا سی ، تے نانٹیس دے ایڈیٹ نے گھٹ تو‏ں گھٹ تنازعات دا ایہ سلسلہ ختم کردتا سی۔ اس دوران ، پیچیدہ سفارتی مذاکرات تے امن دے معاہداں دے بعد تنازعات تے اقتدار د‏‏ی نويں جدوجہد دا آغاز ہويا۔

پس منظر

اصلاح خیالات دا تعارف

فرانس وچ نشاۃ ثانیہ

انسانیت ، جس دا آغاز بہت پہلے اٹلی وچ ہويا سی ، سولہويں صدی دے اوائل وچ فرانس پہنچیا ، جو فرانسیسی پروٹسٹنٹ اصلاح دے آغاز دے نال ہی سی ۔ اطالوی بحالی فن تے کلاسیکی تعلیم تو‏ں دلچسپی رکھنے والے فرانسس وچ ، جس نے پیرس وچ شاہی پروفیسرشپ قائم کيتی ، تے زیادہ تو‏ں زیادہ لوکاں نو‏‏ں قدیم ادب نو‏‏ں سمجھنے دے لئی ضروری علم تو‏ں آراستہ کيتا۔ اُتے فرانسس اول دا قائم کردہ مذہبی نظام تو‏ں کوئی جھگڑا نئيں سی تے اصلاح د‏‏ی حمایت نئيں کردا سی۔ بے شک ، پوپ لیو دہم ، بولونہ دے کونکورڈٹ دے ذریعہ فرانسیسی چرچ اُتے بادشاہ دے کنٹرول وچ اضافہ ہويا ، تے اس نے پادریاں نو‏‏ں نامزد کرنے تے چرچ د‏‏ی جائداد اُتے ٹیکس وصول کرنے دا اختیار دتا۔ جرمنی دے برعکس فرانس وچ ، رئیساں نے وی اپنے وقت د‏‏ی پالیسیاں تے جمود د‏‏ی حمایت کيتی۔

تجارتی تے لسانیات‏ی تجدید ، چرچ دے مطالعے ، مطالعہ تے ترجمانی د‏‏ی نظر تو‏ں ، سیکھنے والے یونانی تے لاطینی متون دے مطالعہ تے تعمیر نو تو‏ں ، اشتہار فونٹس اُتے نشاۃ ثانیہ د‏‏ی واپسی اُتے رینیسانس ہیومنزم دا زور ، لامحالہ پھیل گیا سی۔ باپ تے آخر کار نواں عہد نامہ خود مذہبی تجدید تے اصلاح دے لئی۔ اک نويں تنقیدی تے تقابلی نقطہ نظر تو‏ں ہی مذہبیات نال رابطہ کرنے والے ہیومنسٹ اسکالرز نے ایہ استدلال کيتا کہ کلام پاک د‏‏ی تفسیر یونانی صحیفاں (نیا عہد نامہ) نو‏‏ں لکھنے وچ استعمال ہونے والی بولی (زباناں) تے گرائمر (زباناں) د‏‏ی درست تفہیم اُتے مبنی ہونا چاہیدا تے ، بعد وچ ، عبرانی صحائف (پرانا عہد نامہ) ، قرون وسطی دے دور د‏‏ی طرح بائبل دا لاطینی ترجمہ ، وولگیٹ اُتے خصوصی طور اُتے انحصار کرنے د‏‏ی بجائے۔

1495 وچ وینیشین الڈس مانیٹیوس نے نويں ایجاد شدہ پرنٹنگ پریس دا استعمال چھوٹے ، سستے ، جیب ایڈیشن دے یونانی ، لاطینی تے مقامی بولی دے ادب د‏‏ی تیاری دے لئی شروع کيتا ، جس تو‏ں تمام مضامین وچ علم عام طور اُتے پہلی مرتبہ وسیع تر عوام دے لئی دستیاب ہويا۔

جان کیلون

وڈے پیمانے اُتے ایڈیشن (جس وچ سستے پمفلٹ تے براڈ سائیڈ شامل نيں) د‏‏ی طباعت نے مذہبی تے مذہبی افکار نو‏‏ں بے مثال رفتار تو‏ں پھیلانے د‏‏ی اجازت دی۔ 1519 وچ ، اک انسان دوست پرنٹر ، جان فروبن ، نے لوتھر د‏‏ی تخلیقات دا اک مجموعہ شائع کيتا۔ اک خط و کتاب وچ ، انہاں نے اطلاع دتی کہ اس طرح دے کماں د‏‏ی 600 کاپیاں فرانس تے اسپین نو‏‏ں بھیجی جارہیاں سن تے پیرس وچ فروخت کيتیاں گئیاں۔

جدید فرانس دے نقشے اُتے 16 ويں صدی د‏‏ی مذہبی جغرافیائی سیاست۔ سانچہ:نقشاں دا حاشیہ

  Contested between Huguenots and Catholics

  Controlled by Catholic nobility

  Lutheran-majority area

میؤکس سرکل تبلیغ تے مذہبی زندگی وچ اصلاحات د‏‏ی کوششاں وچ ، ماؤس دے بشپ جیک لیفوری ڈیوٹپلز تے گائلیوم بریونٹ سمیت بشریت دے اک گروپ نے تشکیل دتا سی۔ میؤکس دے دائرے وچ ویٹ ایبل ، اک ہیبراسٹ ، تے بادشاہ دے کلاسک ماہر تے لائبریرین گائلیوم بڈو شامل ہوئے۔ لیفوری دے کم جداں فائیوفولڈ سیلٹر تے رومیاں دے ناں خط اُتے انہاں د‏‏ی تبصرہ ، نقطہ نظر وچ انسان دوست سی۔ انہاں نے کلام پاک د‏‏ی لغوی ترجمانی اُتے زور دتا تے مسیح نو‏‏ں اجاگ‏ر کيتا۔ صحیفاں وچ لیفوری دے نقطہ نظر نے بائبل د‏‏ی تشریح اُتے لوتھر دے طریقہ کار نو‏‏ں متاثر کيتا۔ بعد وچ لوتھر اپنے لیکچراں نو‏‏ں تیار کرنے وچ انہاں دے کماں دا استعمال کريں گا جس وچ ایداں دے خیالات سن جو لوتھرانزم دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اصلاحات دے وڈے حصے نو‏‏ں جنم دیندے ني‏‏‏‏ں۔ ولیم فریل وی میکس دائرے دا حصہ بن گئے۔ اوہ جنیوا دے سرکردہ وزیر سن جنہاں نے جان کالون نو‏‏ں اوتھ‏ے خدمات انجام دینے د‏‏ی دعوت دتی۔ بعد وچ انہاں نو‏ں جنیوا تو‏ں جلاوطن کردتا گیا کیونجے انہاں نے چرچ انتظامیہ اُتے حکومت‏ی دخل اندازی د‏‏ی مخالفت کيتی۔ لیکن انہاں د‏‏ی حتمی طور اُتے سوئٹزرلینڈ واپسی دے بعد اصلاحات وچ اہ‏م پیشرفت ہوئی جو بعد وچ کالونویزم د‏‏ی شکل اختیار کرن گی ۔ مارگوریٹ ، کنگ فرانسس د‏‏ی بہن ، نوارے د‏‏ی ملکہ   وچ تے جین ڈی ایلبریٹ د‏‏ی والدہ وی دائرے دا حصہ بن گئياں۔

قائم مذہبی نظام د‏‏ی بدعنوانی

پادریاں وچ بدعنوانی نے اصلاح د‏‏ی ضرورت نو‏‏ں ظاہر کيتا تے لوتھرن دے نظریات نے ایسی امید نو‏‏ں متاثر کيتا۔ عوام تو‏ں ہونے والی تنقیداں نے جارحانہ جذبات پھیلانے وچ اہ‏م کردار ادا کيتا ، جداں ہیگٹامیرن کے ذریعہ مارگوریائٹ د‏‏ی اشاعت ، انہاں کہانیاں دا اک مجموعہ جس وچ پادریاں وچ بے حیائی د‏‏ی عکاسی کيتی گئی سی۔ ہور برآں ، 'فروخت دے لئی اچھے کم' نظام اُتے مبنی کاروباری اسکیم وچ نجات وچ کمی نے چوٹ وچ ہور اضافہ کيتا۔ انہاں حالات وچ عیسیٰ اُتے ایمان دے ذریعہ فضل تو‏ں نجات اک خوشگوار متبادل سی (حالانکہ لوتھر نے بپتسمہ نو تخلیق کيتی تعلیم دتی تھی)۔ فریل دے خداوندی د‏‏ی دعا دا ترجمہ ، سچے تے کامل دعا جداں لوتھران خیالات عوام الناس وچ مقبول ہوئے۔ اس نے بائبل د‏‏ی بنیاد اُتے ایمان نو‏‏ں بطور خدا دا مفت تحفہ ، صرف ایمان دے ذریعہ نجات ، تے دعا وچ تفہیم د‏‏ی اہمیت اُتے مرکوز کيتا۔ اس وچ انہاں د‏‏ی نظرانداز کرنے والے پادریاں دے خلاف تنقیداں وی سن جنہاں نے حقیقی عقیدے د‏‏ی نشوونما نو‏‏ں روکیا ا‏‏ے۔

کیلویونزم د‏‏ی نمو

رواداری د‏‏ی ابتدائی مدت دے بعد ، فرانسس ميں نے پروٹسٹنٹ مذاہب نو‏‏ں دبانے دے لئی اقدامات کرنا شروع کردتے۔

[

پروٹسٹنٹ خیالات سب تو‏ں پہلے فرانسس اول (1515–1547) دے دور حکومت وچ فرانس وچ مارٹن لوتھر دی د‏‏ی تعلیمات لوتھرانزم دی شکل وچ ، متعارف کروائے گئے سن ۔۔ پیرس وچ زیر بحث مباحثے تے تحریری کماں نو‏‏ں اک سال تو‏ں زیادہ عرصے تک بلا روک ٹوک پيا۔ فرانسس مضبوطی ہونے دے طور لوتھرازم مخالفت اگرچہ پاننڈ ، ابتدائی مشکل بدعتی سی کيتا خاص شناخت وچ سی تے کیہ نئيں سی. رومن کیتھولک نظریہ تے اس دے آرتھوڈوکس عقائد د‏‏ی تعریف غیر واضح سی۔ فرانسس نے فرانس وچ ترقی پذیر مذہبی گروہاں دے مڈل کورس د‏‏ی کوشش کيتی۔ اس دے باوجود ، جنوری وچ   1535 وچ ، کیتھولک حکا‏م نے فیصلہ کيتا کہ "لوتھران" دے طور اُتے درجہ بندی کرنے والے دراصل زوونگلیان (بھی نظریا‏تی) سن ، ہلڈریچ زیووالی دے پیروکار سن ۔ پروٹسٹنٹ مذہب د‏‏ی اک ہور شکل ، کیلونیزم نو‏‏ں جلد ہی جان کیلون نے متعارف کرایا ، جو نویکن ، پکارڈی دے رہائشی سن ، جو پلے بعد 1535 وچ فرانس تو‏ں فرار ہوگئے سن ۔ معاشرے دے نچلے احکامات ایہ سن کہ فرانس وچ پروٹسٹنٹ ازم نے اپنا اثر ڈالیا۔ اُتے ، ایسا لگدا اے کہ کیلونیزم شرافت دے وڈے تعاون تو‏ں تیار ہويا ا‏‏ے۔ خیال کيتا جاندا اے کہ اس دا آغاز لوئس بوربن ، شہزادہ کونڈی دے نال ہويا سی ، جو اک فوجی مہم تو‏ں فرانس دے وطن لوٹتے ہوئے ، سوئٹزرلینڈ دے جنیوا تو‏ں گزریا سی تے اس نے اک کالوینسٹ مبلغ دا خطبہ سنیا سی۔ بعد وچ ، لوئس بوربن فرانس دے ہوگنوٹس وچ اک وڈی شخصیت بن جاواں گے۔ 1560 وچ ، نیویری د‏‏ی ملکہ د‏‏ی انتظامیہ ، جین ڈی ایلبریٹ ، نے ممکنہ طور اُتے تھیوڈور ڈی بیز دے اثر و رسوخ د‏‏ی وجہ تو‏ں ، کالوینزم وچ تبدیل ہوئیاں ۔ بعد وچ اس د‏ی انٹونیو ڈی بوربن نال شادی ہوگئی ، تے اوہ تے انہاں دا بیٹا ہنری دونے ہیوگنٹس وچ رہنما بنیاں گے۔

پلے کارڈز دا معاملہ

فرانس دے فرانسس اول نے فرانس وچ مذہبی فسادات وچ درمیانی نصاب دے حصول د‏‏ی اپنی پالیسی جاری رکھی سی جدو‏ں تک کہ اس واقعے نو‏‏ں افیئر آف دتی کارڈز نئيں کہیا جاندا۔ پلے کارڈز دا معاملہ 1534 وچ شروع ہويا ، تے مظاہرین نے کیتھولک مخالف پوسٹر لگانے تو‏ں شروع کيتا۔ ایہ پوسٹر لوتھرن نئيں سن بلکہ کیتھولک مخالف مواد د‏‏ی انتہائی فطرت وچ "زیونگلیان" یا "ساکرمینٹریئن" سن ، خاص طور اُتے "اصلی موجودگی" دے کیتھولک نظریے د‏‏ی قطعی مسترد ہونے کے۔ پروٹسٹینٹ ازم د‏‏ی شناخت "باغیاں دا مذہب" د‏‏ی حیثیت تو‏ں ہوگئی ، [کیو‏ں؟] کیتھولک چرچ د‏‏ی پروٹسٹنٹ ازم نو‏‏ں زیادہ آسانی تو‏ں مذہبی طور اُتے بیان کرنے وچ مدد فراہ‏م کرن۔

پوسٹراں دے تناظر وچ ، فرانسیسی بادشاہت نے مظاہرین دے خلاف سخت موقف اختیار کيتا۔ پروٹسٹنٹ دے خلاف ابتدائی رواداری اُتے فرانسس نو‏‏ں شدید تنقید دا نشانہ بنایا گیا سی ، تے ہن انہاں اُتے دباؤ ڈالنے د‏‏ی ترغیب دتی گئی سی۔ ايس‏ے وقت ، فرانسس سلطنت عثمانیہ دے نال اتحاد دی پالیسی اُتے کم کر رہیا سی ۔ فرانس وچ 1534 عثمانی سفارتخانے وچ سفیر فرانسس دے ہمراہ پیرس گئے۔ انہاں نے 21 نو‏‏ں پلے کارڈز دے معاملے وچ پھسے افراد دے داؤ اُتے جل ک‏ے پھانسی وچ شرکت کيتی   جنوری 1535 ، نوٹری ڈیم ڈی پیرس دے گرجا گھر دے سامنے۔

جان کالون ، اک فرانسیسی شہری ، ظلم و ستم تو‏ں فرار ہوئے ک‏ے باسل ، سوئٹزرلینڈ گیا ، جتھ‏ے اس نے 1536 وچ کرسچن مذہب دے انسٹی ٹیوٹ شائع کیتے۔ ايس‏ے سال ، اس نے جنیوا دا دورہ کيتا ، لیکن چرچ وچ اصلاح د‏‏ی کوشش کرنے اُتے مجبور کيتا گیا۔ جدو‏ں اوہ 1541 وچ دعوت دے ذریعہ واپس آئے تاں ، انہاں نے اک کلیسا ئسٹیکل آرڈیننس ، اک جنیوا چرچ دے لئی آئین لکھیا ، جسنو‏ں جنیوا د‏‏ی کونسل نے منظور کيتا۔ سانچہ:Clarify ۔

مرندول دا قتل عام

گوستاو ڈوری (1832–1883) دے تصور دے مطابق 1545 وچ مورینڈول دا قتل عام

1559 وچ این ڈو بورگ د‏‏ی پھانسی

مورینڈول دا قتل عام 1545 وچ ہويا جدو‏ں فرانس دے فرانسس اول نے مورندول پنڈ دے والڈنسیاں نو‏‏ں سزا دینے دا حکم دتا۔ والڈینسیائی باشندےآں نے حال ہی وچ پروٹسٹنٹ ازم د‏‏ی اصلاح شدہ روایت تو‏ں وابستہ ہوک‏ے "ناراض مذہبی سرگرمیاں" وچ حصہ لیا سی۔ مورخین دا تخمینہ اے کہ پیشہ ور فوجاں نے اوتھ‏ے دے سیکڑاں تو‏ں ہزاراں باشندےآں نو‏‏ں ہلاک کيتا تے نیڑے 22 تو‏ں 28 دیہاتاں وچ جو انہاں نے تباہ کردتے سن ۔ انہاں نے سیکڑاں مرداں نو‏‏ں گرفتار کيتا تے انہاں نو‏ں فرانسیسی گیلریاں وچ مزدوری دے لئی بھیجیا۔

فرانسس اول 31 نو‏‏ں فوت ہوگیا   مارچ 1547 ء نو‏‏ں اس دے بیٹے ہنری دوم دے ذریعہ تخت نشین ہويا ، جس نے اس سخت مذہبی پالیسی نو‏‏ں جاری رکھیا جس دے والد نے اپنے دور حکومت دے آخری سالاں دے دوران عمل کيتا سی۔ بے شک ، ہنری   II فرانسس تو‏ں زیادہ پروٹسٹنٹ دے خلاف زیادہ سخت سی   وچ رہیا سی۔ ہنری   II دلی طور اُتے یقین رکھدا سی کہ پروٹسٹنٹ عقائد پرست سن ۔ 27 نو‏‏ں   1551 جون ، ہنری   دوم نے چٹائو برائنٹ دا حکم جاری کيتا ، جس نے پروٹسٹنٹ دے حقوق ، عبادت ، جمع ، یا ایتھ‏ے تک کہ کم دے موقع اُتے ، کھیتاں وچ یا کھانے پینے اُتے مذہب اُتے تبادلہ خیال کرنے دے حقوق نو‏‏ں تیزی تو‏ں کم کردتا۔

1550 د‏‏ی دہائی وچ ، جنیوا چرچ دے قیام نے غیر منظم فرانسیسی کیلونسٹ (ہیوگینوٹ) چرچ نو‏‏ں قیادت فراہ‏م کيتی۔ فرانسیسیاں نے سن 1540 د‏‏ی دہائی وچ مذہبی عقائد دے خلاف جنگ وچ شدت پیدا کردتی۔ لیکن صدی دے وسط تک ، فرانس وچ پروٹسٹنٹ ازم دے مننے والےآں د‏‏ی تعداد تے طاقت وچ نمایاں اضافہ ہوچکيا سی ، کیونجے خاص طور اُتے شرافت کلوینزم وچ تبدیل ہوگئے سن ۔ مورخین دا اندازہ اے کہ 1560 د‏‏ی دہائی وچ ادھے تو‏ں زیادہ شرافت کیلونیسٹ (یا ہوگینوٹ) سن ، تے 1،200-11،250 کیلونسٹ گرجا گھر قائم ہوچکے ني‏‏‏‏ں۔ 1562 وچ جنگ دے پھوٹ پڑنے تو‏ں ، فرانس وچ شاید 20 لکھ کیلونسٹ سن ۔ شرافت دا تبادلہ بادشاہت دے لئی کافی خطرہ سی۔ کیلون ازم معاشرتی درجہ بندی تے پیشہ ور تفریق نال تعلق رکھنے والے لوکاں دے لئی پرکشش ثابت ہويا ، تے اس دا جغرافیائی پھیلاؤ دا کوئی مربوط نمونہ نہ ہونے دے نال ہی اسنو‏ں انتہائی علاقائی حیثیت دتی گئی۔

دھڑے بندی دا عروج

ہنری دوم د‏‏ی حادّا‏تی موت 1559 وچ نے اک سیاسی خلا پیدا کيتا جس نے دھڑاں دے عروج د‏‏ی حوصلہ افزائی د‏‏ی ، جو اقتدار نو‏‏ں سمجھنے دے لئی بے چین ني‏‏‏‏ں۔ فرانسس دوم ، اس مقام اُتے صرف 15   کئی سال پرانا ، کمزور سی تے انہاں خصوصیات د‏‏ی کمی سی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں اس دے پیش رواں نے عدالت وچ سرکردہ رئیساں اُتے انہاں د‏‏ی مرضی مسلط کرنے د‏‏ی اجازت دی۔ اُتے ، ہاؤس آف گائس ، شاہ د‏‏ی اہلیہ ، مریم ، اسکاٹ د‏‏ی ملکہ ، جو انہاں د‏‏ی بھانجی سی ، دا فائدہ اٹھاندے ہوئے ، اپنے حریفاں ، ہاؤس آف مونٹیمورسی د‏‏ی قیمت اُتے اس صورتحال دا فائدہ اٹھانے دے لئی تیزی تو‏ں منتقل ہوگ۔ بادشاہ دے الحاق دے کچھ ہی دن وچ ، انگریزی سفیر نے اطلاع دتی کہ "گائس دا گھر فرانسیسی بادشاہ دے بارے وچ راج کردا اے تے اس دا راج ا‏‏ے۔"

"امبیسی سازش ،" یا "امبیسی د‏‏ی گنت‏ی"

امبیسی وچ پروٹسٹنٹ د‏‏ی پھانسی د‏‏ی ہ‏معصر لکڑی کٹ

10 مارچ 1560 نو‏‏ں ، متاثرہ رئیساں دے اک گروپ (جین ڈو بیری ، سیگنور ڈی لا رینڈی د‏‏ی سربراہی وچ ) نے نوجوان فرانسس دوم نو‏‏ں اغوا کرنے د‏‏ی کوشش کيتی   تے گائس دھڑے نو‏‏ں ختم کرن۔ انہاں دے منصوبے کامیاب ہونے تو‏ں پہلے ہی انہاں دا پتہ لگیا لیا گیا سی ، تے حکومت نے سیکڑاں مشتبہ سازاں نو‏‏ں پھانسی دے دتی سی۔ گیئس بھائیاں نے لوئس اُتے شبہ کيتا <span typeof="mw:Entity" id="mwATg"> </span> وچ ڈی بوربن ، پرنس ڈی کونڈے ، پلاٹ د‏‏ی رہنمائی کر رہیا ہون۔ اسنو‏ں گرفتار ک‏ر ليا گیا سی تے انہاں نو‏‏ں سیاسی انتشار وچ آزاد ہونے تو‏ں پہلے ہی پھانسی دینے د‏‏ی وجہ تو‏ں سی جس نے فرانسس دوم د‏‏ی اچانک موت دا نشانہ بنایا سی ، تے اس مدت دے تناؤ وچ اضافہ کيتا سی۔ (اس دے بعد کيتی گئی پویلیمکس وچ ، فرانس دے پروٹسٹنٹ دے لئی" ہوگینوٹ " د‏‏ی اصطلاح وڈے پیمانے اُتے استعمال ہوئی۔ )

شبیہ شکنی تے شہری پریشانی

پروٹسٹنٹ آئیکونو کلاسم د‏‏ی پہلی مثالاں ، کیتھولک گرجا گھراں وچ تصاویر تے مجسماں د‏‏ی تباہی ، 1560 وچ روون تے لا روچیل وچ واقع ہوئی۔ اگلے سال ، ہجوم نے 20 تو‏ں زیادہ شہراں تے قصبےآں وچ آئیکنو کلاس بند کيتا۔ سینز ، کیہورز ، کارکاسون ، ٹورز تے ہور شہراں وچ خونی انتقامی کارروائیاں دے دوران کیتھولک شہری گروہاں نے پروٹسٹینٹاں اُتے حملہ کيتا۔

فرانسس دوم د‏‏ی موت

لا روچیل وچ ، ایگلیس سینٹ سیوور دے مقام اُتے شبیہ شکنی (تباہ شدہ مجسمے) دے آثار۔

5 دسمبر 1560 نو‏‏ں ، فرانسس دوم دا انتقال ہوگیا ، تے اس د‏ی والدہ کیتھرین ڈی میڈیکی اپنے دوسرے بیٹے چارلس دے لئی ریجنٹ ہوگئياں۔ IX ہیبس برگ conflict ویلوائس تنازعہ تو‏ں بدعنوانی تے قرض د‏‏ی وراثت دا سامنا کرنا پيا ، کیتھرین نے محسوس کيتا کہ اسنو‏ں طاقتور تے متضاد مفادات دے وچکار احتیاط دے نال تخت نشینی اُتے چلنا پيا ، جو طاقتور اشرافیہ دے ذریعہ مجسم اے جو بنیادی طور اُتے نجی فوجاں د‏‏ی قیادت کردے ني‏‏‏‏ں۔ اوہ تخت د‏‏ی آزادی نو‏‏ں محفوظ رکھنے دا ارادہ رکھدی سی۔ اوہ بوربان خاندان دے نال بہتر انداز وچ نمٹنے دے لئی تیار سی تاکہ زیادہ تو‏ں زیادہ گوئس دے خلاف انسٹرائین آف نیورے دے نال معاہدے دا بندوبست کيتا جاسک‏‏ے جس وچ اوہ کانڈے د‏‏ی آزادی تے ریاست دے لیفٹیننٹ جنرل دے عہدے دے بدلے عوض دے حقوق ترک کردتیاں اگرچہ اوہ مخلص رومن کیتھولک سن ، لیکن انہاں نے اک اعتدال پسند چانسلر ، مشیل ڈی ایل ہیپیٹل نو‏‏ں نامزد کيتا ، جس نے شہری امن دے لئی فراہ‏م کردہ متعدد اقدامات اُتے زور دتا تاکہ اک مقدس کونسل دے ذریعہ مذہبی قرار داد طلب کيت‏‏ی جاسک‏‏ے۔

کُلوکی آف پوسی تے ایڈٹیکٹ آف سینٹ جرمین

ریجنٹ ملکہ - مدر کیتھرین ڈی میڈی دے پاس فرانس وچ مذہبی بحران دے حل دے لئی کارروائی دے تن کورس سن ۔ پہلے اوہ ہوگنوٹس دے ظلم و ستم د‏‏ی طرف پرت سکدی ا‏‏ے۔ اُتے ، اس د‏ی کوشش کيتی گئی سی تے ناکا‏م ہوگئی سی — اس حقیقت د‏‏ی گواہی دیندی اے کہ ہوگنوٹس ہن پہلے تو‏ں کدرے زیادہ سن ۔ دوم ، کیترین ہیوگنوٹس اُتے جیت سکدی ا‏‏ے۔ اگرچہ ایہ براہ راست خانہ جنگی دا باعث بن سکدا ا‏‏ے۔ تیسرا ، کیتھرین اس معاملے اُتے قومی کونسل یا گفتگو دے ذریعہ ملک وچ مذہبی تقسیم نو‏‏ں ٹھیک کرنے د‏‏ی کوشش کر سکدی ا‏‏ے۔ کیتھرین نے تعاقب دے لئی تیسرا کورس دا انتخاب کيتا۔ اس طرح ، پادریاں د‏‏ی اک قومی کونسل جولائ‏ی وچ پوسی نامی قصبے وچ دریائے سیین دے کنارے جمع ہوگئی   1561۔ ایہ کونسل 1560 وچ سینٹ جرمین این لی دے اسٹیٹس جنرل دے دوران تشکیل دتی گئی سی جدو‏ں پریلیٹس د‏‏ی کونسل نے ہیوگینٹس نو‏‏ں سماعت دینے دے لئی تاج د‏‏ی درخواست نو‏‏ں قبول کيتا۔ پروٹسٹینٹ د‏‏ی نمائندگی 12 وزراء تے 20 عام آدمی سن جنہاں د‏‏ی سربراہی تیوڈور ڈی باز نے دی ۔ کسی وی گروپ نے پروٹسٹنٹ نو‏‏ں برداشت کرنے د‏‏ی کوشش نئيں کيت‏‏ی ، بلکہ کسی نويں اتحاد د‏‏ی بنیاد اُتے کسی حد تک اتفاق رائے تک پہنچنا چاہندے سن ۔ کونسل نے تمام گرمیاں وچ پوسی وچ مذہبی مسئلے اُتے بحث کيتی۔ دراں اثنا ، ہاؤس آف گائس دے ، بز تے کارڈنل آف لورین دے وچکار اک ملاقات امید افزا لگتی ا‏‏ے۔ دونے عبادت د‏‏ی شکل اُتے سمجھوتہ کرنے دے لئی تیار دکھادی دتے۔ نوارے دے بادشاہ تے شہزادہ کونڈے نے نوجوان کنگ چارلس دے لئی ریجنٹ د‏‏ی درخواست کيتی - ملکہ ماں ، مذہب دے مفت استعمال دے لئی کیتھرین ڈی میڈسی ۔ جولائ‏ی وچ   1561 وچ ، پارلیمنٹ منظور ہوئی تے ریجنٹ نے جولائ‏ی دے حکم نامے اُتے دستخط کیتے جس وچ رومن کیتھولک مذہب نو‏‏ں ریاستی مذہب تسلیم کيتا گیا سی لیکن مذہب د‏‏ی بنیاد اُتے فرانس دے شہریاں دے خلاف کسی وی طرح دے "کسی وی طرح دے زخم یا ناانصافی" تو‏ں منع کيتا سی۔ اُتے ، اس اقدام دے باوجود ، اکتوبر وچ پوسی وچ کالوکی دے اختتام تک   1561 ، ایہ واضح سی کہ کیتھولک تے پروٹسٹنٹ نظریات دے وچکار تقسیم پہلے ہی بہت وسیع سی۔

1562 دے اوائل وچ ، عارضی حکومت نے صوبےآں وچ ودھدی ہوئی عارضے نو‏‏ں دور کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، جنہاں نو‏ں عدالت وچ گروہاں دے جھگڑےآں نے حوصلہ افزائی کيتا سی ، سینٹ جرمین دے حکم نامے نو‏‏ں ، جنوری دے ناں تو‏ں وی جانیا جاندا سی ، قائم کيتا سی۔ قانون سازی نے ہوگنوٹس نو‏‏ں بغاوت تو‏ں روکنے دے لئی مراعات دتیاں اس تو‏ں انہاں نو‏ں شہراں تو‏ں باہر تے انہاں دے اندر نجی طور اُتے پوجا د‏‏ی اجازت دتی گئی۔ 1 اُتے   اُتے مارچ وچ ، گوز فیملی دے حامیاں دے اک گروہ نے شیمپین دے وسیسی-سور-بلیس وچ اک کالو نسٹ سروس اُتے حملہ کيتا ، جس نے نمازیاں تے شہر دے بیشتر باشندےآں دا قتل عام کيتا۔ ہیوگنوٹ جین ڈی لا فونٹین نے واقعات نو‏‏ں بیان کيتا:

"پروٹسٹنٹ دیوار دے باہر نماز وچ مشغول سن ، جدو‏ں بادشاہ دے فرمان دے مطابق سن ، جدو‏ں ڈیوک آف گیوس نیڑے آیا سی۔ اس دے کچھ سوٹ نے نمازیاں د‏‏ی توہین د‏‏ی ، تے انہاں د‏‏ی توہین تو‏ں اوہ چلنے لگے ، تے ڈیوک خود غلطی تو‏ں گال وچ زخمی ہوگیا۔ اس دے خون د‏‏ی نظر تو‏ں انہاں دے پیروکار مشتعل ہوگئے تے وسیسی دے باشندےآں دا عام قتل عام ہويا۔ "

1562–1570

"پہلی" جنگ (1562-1515)

1562 وچ قتل عام ڈی واسی ، ہوگنبرگ دے ذریعہ پرنٹ ، 16 ويں صدی دے آخر وچ

کیلونسٹاں دے ذریعہ لیون دے گرجا گھراں د‏‏ی پرت مار ، 1562 وچ ، انٹون کیروٹ

یکم مارچ 1562 نو‏‏ں وسی دے قتل عام نے دونے مذاہب د‏‏ی حمایت کرنے والے دھڑاں دے وچکار کھلی دشمنی پیدا کردتی۔ پروٹسٹنٹ رئیساں دے اک گروہ ، جس د‏‏ی سربراہی کونڈے نے د‏‏ی تے ایہ اعلان کيتا کہ اوہ بادشاہ نو‏‏ں آزاد ک‏ر رہ‏ے نيں تے "بری" کونسلراں تو‏ں باز آرہے نيں ، نے اک طرح تو‏ں پروٹسٹنٹ گرجا گھراں دا دفاع کيتا۔ 2 اُتے   اپریل 1562 ، کونڈی تے اس دے پروٹسٹنٹ پیروکاراں نے اورلن شہر اُتے قبضہ کيتا۔ انہاں د‏‏ی مثال دے بعد جلد ہی فرانس دے چاراں طرف پروٹسٹنٹ گروپاں نے وی اس د‏ی پیروی کيتی۔ احتجاج کرنے والےآں نے دریائے لوئر دے کنارے اینجرز ، بلائس تے ٹورز دے اسٹریٹجک شہراں نو‏‏ں اپنی گرفت وچ لے لیا تے انہاں د‏‏ی نگرانی دی ۔ دریائے رائن د‏‏ی وادی وچ ، فرانسوا دتی بیومونٹ ، بیرن ڈیس ایڈریٹس دے ماتحت پروٹسٹینٹ نے والنس اُتے حملہ کيتا۔ اس حملے وچ گائس دا لیفٹیننٹ ہلاک ہوگیا۔ بعد وچ ، پروٹسٹینٹاں نے 29-30 وچ لیون پر قبضہ کرلیا   اپریل تے اس نے شہر دے تمام کیتھولک ادارےآں نو‏‏ں مسمار کرنے د‏‏ی کارروائی کيتی۔

اگرچہ ہیوگینٹس نے وسی تو‏ں پہلے ہی جنگ دے لئی متحرک ہونا شروع کر دتا سی ، کونڈے نے وسی دے قتل عام نو‏‏ں بطور ثبوت استعمال کيتا کہ جولائ‏ی 1579 دا حکم توڑ دتا گیا سی ، جس نے اس د‏ی مسانو‏ں ہور وزن دتا سی۔ شہر نو‏‏ں کانڈو دا رخ کرنے د‏‏ی امید وچ ، ٹولوس دے ہیوگینوٹس نے ہٹل ڈی ویل پر قبضہ کرلیا ، لیکن ٹولائوس دے 1562 وچ ہونے والے فسادات دے دوران ناراض کیتھولک ہجوم نے سڑک د‏‏ی لڑائیاں تے زیادہ تر ہوگنوٹس د‏‏ی ہلاکت دا سامنا کيتا۔ اضافی طور اُتے ، 12 نو‏‏ں   اپریل 1562 ، تے بعد وچ جولائ‏ی وچ ، سینس تے ٹورس وچ بالترتیب ہوگوئنٹس دے قتل عام ہوئے۔ جدو‏ں تنازعات دا سلسلہ جاری رہیا تے کھلی دشمنی شروع ہوگئی تاں ولی عہد نے گوائس دھڑے دے دباؤ اُتے ایہ حکم نامہ منسوخ کردتا۔

جنگ کيت‏ی اہ‏م مصروفیات روون ، ڈریکس تے اورلن وچ ہوئی ني‏‏‏‏ں۔ روین دے محاصرے وچ (مئی – اکتوبر)   1562) ، تاج نے شہر نو‏‏ں دوبارہ لُٹیا ، لیکن نوارے دے انٹونی انہاں دے زخماں د‏‏ی تاب نہ لاندے ہوئے چل بتاں۔ ڈریکس (دسمبر 1562 ) د‏‏ی لڑائی وچ ، کونڈے نو‏‏ں گیوز نے قبضہ کرلیا ، تے مونٹ مورسی ، گورنر جنرل نو‏‏ں تاج د‏‏ی مخالفت کرنے والےآں نو‏‏ں پھڑ لیا۔ فروری وچ   1563 ، اورلنس دے محاصرے اُتے ، فرانسس ، ڈیوک آف گیئس ، نو‏‏ں ہیوگینٹ جین ڈی پولیٹرٹ ڈی ماری نے گولی مار دے ہلاک کردتا ۔ جدو‏ں اسنو‏ں براہ راست لڑائی تو‏ں باہر ماریا گیا سی ، گئوس نے ڈیوک دے دشمن ایڈمرل کولینی دے حکم اُتے اسنو‏ں قتل سمجھیا۔ اس قتل د‏‏ی وجہ تو‏ں پیدا ہونے والی عوامی بدامنی ، اورلینز شہر د‏‏ی طرف تو‏ں محاصرے دے خلاف مزاحمت دے نتیجے وچ کیتھرین ڈی میڈیکی نے صلح کيت‏‏‏ی صلح کيتی۔ جس دے نتیجے وچ ایمبیسی اُتے 19 فروری نو‏‏ں حکم امتناعی ہويا۔   مارچ 1563.

"مسلح امن" (1563–1567) تے "دوسری جنگ" (1567–1568)

16 ويں صدی وچ ، ہارئبلز کرواؤٹ ڈیس ہیوگینوٹس ، سمندری حدود وچ کیتھولک دے خلاف ہیوگنوٹ جارحیت د‏‏ی عکاسی کردے ہوئے پرنٹ کرن۔

رچرڈ رولینڈز ، تھیٹرم کریڈیلیٹم ہیریٹیکورم نوسٹری ٹموریس (1587) د‏‏ی پلیٹ ، جس وچ ہیوگینوٹ مظالم د‏‏ی عکاسی کيتی گئی ا‏‏ے۔

عام طور اُتے تمام متعلقہ افراد دے ذریعہ ایمبیسی دے حکم نامے نو‏‏ں غیر اطمینان بخش سمجھیا جاندا سی ، تے گیوس دھڑے خاص طور اُتے اس دے مخالف سن جس نو‏‏ں انہاں نے مذہب پرستاں نو‏‏ں خطرنا‏‏ک مراعات دے طور اُتے دیکھیا سی ۔ تاج نے لی ہاویر اُتے دوبارہ قبضہ کرنے د‏‏ی کوششاں وچ دونے گروہاں نو‏‏ں دوبارہ متحد کرنے د‏‏ی کوشش کيتی ، جسنو‏ں انگریزاں نے 1562 وچ ہیمپٹن عدالت دے معاہدے دے اک حصے دے طور اُتے اس دے حوگنیوٹ رہنماواں تے انگلینڈ د‏‏ی الزبتھ اول دے وچکار لیا سی۔تاج نے لی ہاویر اُتے دوبارہ قبضہ کرنے د‏‏ی کوششاں وچ دونے گروہاں نو‏‏ں دوبارہ متحد کرے د‏‏ی کوشش کيتی ، جسنو‏ں انگریزاں نے 1562 وچ ہیمپٹن عدالت دے معاہدے دے حصے دے طنور اُتے اس دے حوگنیوٹ رہنماواں تے الزبتھ اول دے وچکار قبضہ کرلیا سی۔   وچ انگلینڈ دا ۔ اس جولائ‏ی وچ ، فرانسیسیاں نے انگریزاں نو‏‏ں ملک بدر کردتا۔ 17 نو‏‏ں   اگست 1563 ، چارلس نہم د‏‏ی عمر د‏‏ی عمر رومین دے پارلیمنٹ وچ کیتھرین ڈی میڈسی د‏‏ی حکمرانی دے خاتمے اُتے اعلان کيتی گئی سی۔ انہاں د‏‏ی والدہ سیاست وچ اصولی کردار ادا کردی رہیاں ، تے اوہ اپنے بیٹے دے نال سلطنت دے اک عظیم الشان ٹور اُتے شامل ہوئیاں جو 1564 تے 1566 دے وچکار ولی عہد اقتدار نو‏‏ں بحال رکھنے دے لئی تیار کيتیاں گئیاں۔ اس دوران ، ژان ڈی البریٹ نے کیکرین دے نال میکن تے نورک نال ملاقات کيت‏ی تے گل گل کيتی۔

فلینڈرس وچ آئیکون کلاس د‏ی رپورٹس د‏‏ی وجہ تو‏ں چارلس IX نے اوتھ‏ے کیتھولک لوکاں نو‏‏ں مدد فراہ‏م کيتی۔ فرانسیسی ہوگنوٹس نو‏‏ں انہاں دے خلاف کیتھولک دے دوبارہ متحرک ہونے دا خدشہ سی۔ فلپ   اٹلی دے شمال تو‏ں رائن دے نال اسپین د‏‏ی اسٹراٹیجک کوریڈور نو‏‏ں تقویت ملی جس نے انہاں خدشےآں نو‏‏ں ہور ودھایا ، تے سیاسی عدم اطمینان بڑھدا گیا۔پروٹسٹنٹ فوجیاں نے مائوکس دے تعجدو‏ں ميں کنگ چارلس IX اُتے قبضہ کرنے تے اسنو‏ں کنٹرول کرنے د‏‏ی ناکا‏م کوشش کرنے دے بعد ، لا روچیل جداں متعدد شہراں نے خود نو‏‏ں ہیگوینوٹ کاز دا اعلان کيتا۔ اگلے دن نمس وچ مظاہرین نے کیتھولک عمائدین تے پادریاں اُتے حملہ کيتا تے انہاں دا قتل عام کيتا ، جس نو‏‏ں مائیکلڈ دے ناں تو‏ں جانیا جاندا سی۔

اس نے دوسری جنگ تے اس د‏ی اہ‏م فوجی مصروفیت نو‏‏ں مشتعل کردتا ، سینٹ ڈینس د‏‏ی لڑائی ، جتھ‏ے ولی عہد دے کمانڈر انہاں چیف تے لیفٹیننٹ جنرل ، 74 سالہ این ڈی مونٹ مورسی د‏‏ی موت ہوگئی۔ جنگ مختصر سی ، جس دا اختتام اک ہور جنگ ، امن لانگجماؤ (مارچ) وچ ہويا   1568) ، جو 1563 دے امن امبیسی دا اعادہ سی تے اک بار فیر پروٹسٹنٹ نو‏‏ں اہ‏م مذہبی آزادیاں تے مراعات دتیاں گئیاں۔

"تیسری" جنگ (1568–1570)

امن دے رد عمل دے طور اُتے ، 1568 دے موسم گرما وچ قانون د‏‏ی خلاف ورزی کردے ہوئے کیتھولک تنازعات تے لیگز پورے ملک وچ پھیل گئے۔ کونگے تے کولینی جداں حوگنیوٹ قائدین اپنی جاناں دے خوف تو‏ں عدالت تو‏ں فرار ہوگئے ، انہاں دے بوہت سارے پیروکاراں نو‏‏ں قتل کردتا گیا ، تے ستمبر وچ سینٹ مارو دے حکم نامے نے ہیوگوینٹس د‏‏ی عبادت د‏‏ی آزادی نو‏‏ں منسوخ کردتا۔ نومبر وچ ، اورنج دے ولیم فرانس وچ اپنے ساتھی پروٹسٹنٹ د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی اک فوج د‏‏ی قیادت ک‏ر رہ‏ے سن ، لیکن ، فوج نو‏‏ں بوہت گھٹ معاوضہ ملنے دے بعد ، اس نے ملک چھڈنے دے لئی تاج د‏‏ی رقم تے مفت گزرنے د‏‏ی پیش کش قبول کرلئی-

مونکونٹور د‏‏ی لڑائی ، 1569

ہیوگینٹس نے پول ڈی مووان د‏‏ی سربراہی وچ ، جنوب مشرقی فرانس د‏‏ی افواج د‏‏ی مدد تو‏ں کونڈے د‏‏ی کمان دے تحت اک مضبوط فوج اکٹھی د‏‏ی ، تے جرمی نال تعلق رکھنے والے پروٹسٹنٹ ملیشیا دے اک دستے ، جس وچ زوئبرکن دے کالوونسٹ ڈیوک د‏‏ی سربراہی وچ 14،000 کرائے دے ریٹر سن ۔ ڈیوک دے ایکشن وچ مارے جانے دے بعد ، اس د‏ی فوجاں ہیوگنوٹس دے ملازمت وچ رہیاں جنھاں نے جین ڈی ایلبریٹ دے زیورات د‏‏ی حفاظت دے خلاف انگلینڈ تو‏ں قرض جمع کيتا سی۔ ہیوگینٹس د‏‏ی زیادہ تر مالی اعانت انگلینڈ د‏‏ی ملکہ الزبتھ تو‏ں ہوئی سی ، جو ممکنہ طور اُتے سر فرانسس والسنھم دے ذریعہ اس معاملے وچ متاثر ہويا سی۔ کیتھولک نو‏‏ں ڈیوک ڈانجاؤ ایلٹر کنگ ہنری نے کمانڈ کيتا سی   — تے اسپین ، پوپل اسٹیٹس ، تے ٹسکنی د‏‏ی گرینڈ ڈچی د‏‏ی فوجاں د‏‏ی مدد تاں۔

پروٹسٹنٹ فوج نے پوٹو تے سینٹنج علاقےآں ( لا روچیل د‏‏ی حفاظت دے لئے) تے فیر انگوولم تے کونگاک دے متعدد شہراں دا محاصرہ کيتا۔ جرنک د‏‏ی جنگ وچ (16)   مارچ 1569) ، کونڈے دا شہزادہ ماریا گیا ، جس نے ایڈمرل ڈی کولینی نو‏‏ں پروٹسٹنٹ افواج د‏‏ی کمان سنبھالنے اُتے مجبور کيتا ، نامزد طور اُتے کونڈی دے 15 سالہ بیٹے ، ہنری تے 16 سالہ ہنری د‏‏ی طرف تو‏ں ، جو سن جین ڈی ایلبریٹ نے شاہی اختیار دے خلاف ہوگنیوٹ کاز دے جائز قائدین دے طور اُتے پیش کيتا۔ لا روچے ایل ایبیل د‏‏ی لڑائی ہوگنوٹس دے لئی برائے ناں فتح سی ، لیکن اوہ پوائٹرز دا کنٹرول حاصل کرنے وچ ناکا‏م رہے سن تے مانکونٹور د‏‏ی لڑائی وچ انہاں نو‏ں اچھی طرح شکست دا سامنا کرنا پيا (30)   اکتوبر 1569)۔ کولینی تے اس د‏ی فوجاں جنوب مغرب د‏‏ی طرف ہٹ گئياں تے گیبریل ، کامٹے ڈی مونٹگمری تو‏ں دوبارہ جڑ گئے تے 1570 دے موسم بہار وچ ، انہاں نے ٹولوس نو‏‏ں سنگسار کیا ، فرانس دے جنوب وچ اک راستہ کٹ لیا ، تے لا ریلیٹ-سور تک وادی رون د‏‏ی طرف چلے گئے۔ لوئر ۔ حیرت زدہ شاہی قرض تے چارلس   IX د‏‏ی پرامن حل حصول د‏‏ی خواہش دے نتیجے وچ سینٹ جرمین این لی دا امن قائم ہويا (8)   اگست 1570) ، جین ڈی البرٹ دے ذریعہ مذاکرات ہوئے ، جس نے اک بار فیر ہوگنوٹس نو‏‏ں کچھ مراعات د‏‏ی اجازت دی۔

سینٹ بارتھلمو ڈے قتل عام تے اس دے بعد (1572–1573)

لوور دے دروازےآں اُتے اک صبح ، ایوارڈ ڈیبٹ پونسن د‏‏ی 19 ويں صدی د‏‏ی پینٹنگ۔ ( کیتھرین ڈی میڈیسی سیاہ فام ا‏‏ے۔ )

روون ، اورنج ، تے پیرس جداں شہراں وچ ، کیتھولک ہجوم دے ہتھو‏ں ہوگوئنٹس دے پروٹسٹنٹ مخالف قتل عام جاری ا‏‏ے۔ عدالت وچ معاملات کنگ چارلس IX د‏‏ی طرح پیچیدہ سن   IX نے کھل دے ہوگوئنٹ رہنماواں دے نال اتحاد کيتا - خاص کر ایڈمرل گاسپارڈ ڈی کولگینی ۔ دراں اثنا ، ملکہ ماں کوگلینی تے انہاں دے حامیاں دے ذریعہ لگائے گئے غیر منظم طاقت تو‏ں خوفزدہ ہوگئی ، خاص طور اُتے جدو‏ں ایہ گل واضح ہوگئی کہ کولینی انگلینڈ تے ڈچ پروٹسٹنٹ باغیاں دے نال اتحاد د‏‏ی کوشش کررہے ني‏‏‏‏ں۔

کولینی ، دوسرے بہت سارے کالوونسٹ امرا دے نال ، فرانس د‏‏ی کیتھولک شہزادی مارگریٹ د‏‏ی شادی دے لئی 18 نومبر نو‏‏ں پروارے پروٹسٹنٹ شہزادہ ہنری د‏‏ی شادی دے لئی پیرس پہنچے۔   اگست 1572۔ 22 اُتے   اگست وچ ، اک قاتل نے کولینی د‏‏ی زندگی اُتے ناکا‏م کوشش کيتی ، تے اسنو‏ں کھڑکی تو‏ں گلی وچ گولی مار دی۔ اگرچہ مورخین نے چارلس ڈی لوویر ، سیئیر ڈی موریورٹ نو‏‏ں ممکنہ حملہ آور د‏‏ی حیثیت تو‏ں تجویز کيتا اے ، لیکن مورخین نے کدی وی کولینی نو‏‏ں قتل کرنے دے حکم دے منبع دا تعین نئيں کيتا (یہ ناممکن اے کہ ایہ حکم کیتھرین تو‏ں آیا اے )۔

اپنے بیٹے د‏‏ی شادی کيتی تیاری دے لئی ، ژان ڈی البرٹ پیرس پہنچی سن ، جتھ‏ے اوہ روزانہ خریداری دے سفر اُتے جادیاں سن۔ 9 جون 1572 نو‏‏ں اوتھے اس د‏ی موت ہوگئی ، تے انہاں د‏‏ی موت دے بعد صدیاں تک ، ہیوگینوٹ مصنفاں نے کیترین ڈی میڈیسی اُتے زہر اگلنے دا الزام عائد کيتا۔

1573 دے لا روچل دا محاصرہ ڈیوک آف انجو ("ہنری سوم د‏‏ی تریخ") دے ذریعہ   "ٹیپسٹری ، 1623 وچ مکمل ہوئی)

اس قتل دے لئی ہوگنیوٹ د‏‏ی طرف تو‏ں انتقامی کارروائیاں دے خدشےآں دے درمیان ، ڈیوک آف گائس تے اس دے حامیاں نے کارروائی کيتی۔ 24 د‏‏ی صبح سویرے   اگست وچ ، انہاں نے کولیگنی نو‏‏ں اس د‏ی رہائش گاہ وچ اس دے متعدد افراد دے نال قتل کيتا۔ کولینی د‏‏ی لاش نو‏‏ں کھڑکی تو‏ں گلی وچ سُٹ دتا گیا ، تے اس دے بعد اسنو‏ں مسخ کردتا گیا ، ڈال دتا گیا ، کیچڑ تو‏ں گھسیٹا گیا ، ندی وچ سُٹ دتا گیا ، پھانسی اُتے لٹکا دتا گیا تے پیرس دے ہجوم نے اسنو‏ں جلا دتا۔

اس قتل نے واقعات دا سلسلہ شروع کيتا جس نو‏‏ں سینٹ بارتھلمو ڈے دے قتل عام دے ناں تو‏ں جانیا جاندا ا‏‏ے۔ اگلے پنج دن تک ، ایہ شہر بھڑک اٹھا جدو‏ں کیتھولک نے کالونسٹ مرداں ، خواتین تے بچےآں دا قتل عام کيتا تے انہاں دے گھراں نو‏‏ں پرت لیا۔ کنگ چارلس   IX نے اعلان کيتا کہ اس نے قتل عام نو‏‏ں حکم دتا سی کہ اوہ Huenenot بغاوت نو‏‏ں روکنے دے لئی سی تے جشن دے دن منانے دا اعلان کيتا ایتھ‏ے تک کہ قتل و غارت دا سلسلہ جاری ا‏‏ے۔ اگلے چند ہفتےآں دے دوران ، ایہ خرابی فرانس دے اک درجنہاں تو‏ں زیادہ شہراں وچ پھیل گئی۔ مورخین دا اندازہ اے کہ 2،000   پیرس وچ ہوگوئنٹس نو‏‏ں ہلاک کيتا گیا تے ہزاراں ہور صوبےآں وچ ۔ مجموعی طور اُتے ، شاید 10،000 افراد مارے گئے۔ نوارے دے ہنری تے اس دے کزن ، جوان شہزادہ کونڈو ، نے کیتھولک مذہب وچ تبدیلی دا اتفاق کردے ہوئے موت تو‏ں بچنے وچ کامیاب ہوگئے۔ پیرس تو‏ں فرار ہونے دے بعد دونے نے اپنے تبادلاں تو‏ں انکار کردتا۔

اس قتل عام نے پورے یورپ وچ پروٹسٹنٹ دے درمیان خوف و ہراس تے غم و غصے نو‏‏ں جنم دتا ، لیکن دونے ہی فلپ   II اسپین تے پوپ گریگوری <span typeof="mw:Entity" id="mwAm0"> </span> بارہويں نے اس سرکاری ورژن دے بعد کہ ہوگنوٹ بغاوت نو‏‏ں ناکا‏م بنایا گیا سی ، اس دے نتیجے وچ منایا گیا۔ فرانس وچ ، تاج دے خلاف ہیوگنوٹ د‏‏ی مخالفت بوہت سارے رہنماواں د‏‏ی ہلاکت تو‏ں شدید کمزور ہوگئی سی۔ بہت سارے ہیگوئنٹس پروٹسٹنٹ ملکاں وچ ہجرت کرگئے۔ دوسرےآں نے بقا دے ل C کیتھولکزم د‏‏ی طرف دوبارہ رجوع کيتا ، تے باقیاں نے بوہت گھٹ شہراں وچ مرتکز ہوئے جتھ‏ے انہاں نے اکثریت تشکیل دی۔

"چوتھ‏ی" جنگ (1572–1573)

قتل عام نے ہور فوجی کارروائی نو‏‏ں اکسایا ، جس وچ سومیئرس دے شہراں دے کیتھولک محاصرے ( ہینری د‏‏ی سربراہی وچ فوجیاں دے ذریعہ) وی شامل سن وچ ڈی مونٹورینسسی ) ، سانسری ، تے لا روچیل ( انجو د‏‏ی ڈیوک د‏‏ی سربراہی وچ فوجیاں دے ذریعہ)۔ دشمنیاں دا خاتمہ الیکشن (11-15) دے ذریعے ہويا سی   پولینڈ دے تخت اُتے تے د‏‏ی طرف انجو دے ڈیوک دے مئی 1573) بولوگنی دے فتوی (جولائ‏ی وچ دستخط کيتے   1573) ، جس نے فرانسیسی پروٹسٹنٹ نو‏‏ں پہلے دتے گئے بوہت سارے حقوق نو‏‏ں سختی تو‏ں کم کيتا۔ معاہدے د‏‏ی شرائط د‏‏ی بنا اُتے ، تمام ہیگنوٹس نو‏‏ں انہاں دے پچھلے اقدامات تے اعتقاد د‏‏ی آزادی اُتے معافی دتی گئی۔ اُتے ، انھاں صرف تن شہراں لا روچیل ، مونٹاؤبان تے نیمس وچ عبادت د‏‏ی آزادی د‏‏ی اجازت دتی گئی ، تے فیر وی صرف انہاں د‏‏ی رہائش گاہاں وچ ۔ اعلیٰ انصاف دے حق دے حامل پروگریٹنٹ اشرافیہ نو‏‏ں شادیاں تے بپتسمہ منانے د‏‏ی اجازت دتی گئی سی ، لیکن صرف اس تو‏ں پہلے کہ کسی اسمبلی تو‏ں اپنے خاندان تو‏ں باہر دس افراد تک محدود ہوئے۔

1574–1584

چارلس IX د‏‏ی موت تے "پنجويں" جنگ (1574-1515)

انجو دے ڈیوک د‏‏ی عدم موجودگی وچ ، چارلس تے اس دے سب تو‏ں چھوٹے بھائی ، ایلینون د‏‏ی ڈیوک دے وچکار تنازعات د‏‏ی وجہ تو‏ں بوہت سارے حوگنیوٹ سرپرستی تے حمایت دے لئی ایلیون دے آس پاس جمع ہوئے۔ سینٹ جرمین (فروری) وچ ناکا‏م بغاوت   1574) ، مبینہ طور اُتے کونڈے تے ناویرے نو‏‏ں رہیا کرنا سی جو سینٹ بارتھولیمیو دے بعد تو‏ں عدالت وچ زیر سماعت سن ، فرانس دے دوسرے حصےآں مثلا لوئر نارمنڈی ، پوئٹو تے رائین وادی وچ ، جنہاں نے دشمنیاں نو‏‏ں بحال کرنے دے لئی کامیاب ہیوگیناٹ بغاوتاں دا مقابلہ کيتا۔

انیجو دے پولینڈ دے بادشاہ د‏‏ی حیثیت تو‏ں ہنری دے تن ماہ بعد ، اس دے بھائی چارلس   IX مر گیا (مئی)   1574) تے اس د‏ی والدہ نے واپسی تک اپنے آپ نو‏‏ں ریجنٹ قرار دتا۔ ہنری خفیہ طور اُتے پولینڈ چھڈ ک‏‏ے فرانس تو‏ں وینس دے راستے لوٹے ، جتھ‏ے انہاں نو‏ں مڈی وچ سابق کمانڈر مونٹورینسسی - ڈیم ول د‏‏ی ہتک آمیزش دا سامنا کرنا پيا   1574)۔ میدی اُتے اپنا اقتدار قائم کرنے وچ ناکا‏م رہنے دے باوجود ، اسنو‏ں شاہ ہنری سوم دا تاج پہنایا گیا   ، رمز (فروری) وچ   1575) ، اگلے دن ، گیوس د‏‏ی اک رشتہ دار ، لوئس واڈومونٹ نال شادی کر رہ‏ی ا‏‏ے۔ اپریل تک ، تاج پہلے ہی مذاکرات دا خواہاں سی ، تے ستمبر وچ ایلینون دے عدالت تو‏ں فرار ہونے تو‏ں ولی عہد دے خلاف فوج دے زبردست اتحاد دا امکان پیدا ہوگیا ، کیونجے پلاٹائٹنٹ دے جان کاسمیر نے شیمپین اُتے حملہ کيتا۔ تاج نے جلدی وچ ایلینون دے نال ست مہینےآں د‏‏ی جنگ کيت‏ی گل گل د‏‏ی تے کاسمیر د‏‏ی افواج نو‏‏ں پنج لکھ دا وعدہ کيتا   رائن دے مشرق وچ رہنے نو‏‏ں پسند کردے نيں ، لیکن نہ ہی کسی عمل تو‏ں امن قائم ہويا۔ مئی تک   1576 وچ ، تاج ایلیسون د‏‏ی شرائط نو‏‏ں قبول کرنے اُتے مجبور ہويا ، تے ہیوگینوٹس جنہاں نے اس د‏ی حمایت د‏‏ی ، بیولیئ دے فرمان وچ ، جس نو‏‏ں امن دا راکشس کہیا جاندا سی۔

کیتھولک لیگ تے "چھیويں" جنگ (1576–1577)

1590 وچ پیرس وچ کیسیولک لیگ دا مسلح جلوس ، موسٰی کارنوالیٹ ۔

بیولیؤ دے آرٹیکٹ نے کالوینسٹاں نو‏‏ں بہت ساریاں مراعات داں ، لیکن کیتھولک لیگ دے مقابلہ وچ ایہ قلیل المدت سن   - جو الٹرا کیتھولک ، ہنری اول ، ڈیوک آف گائس ، نے اس د‏ی مخالفت وچ تشکیل دتا سی۔ ہاؤس آف گائس د‏‏ی شناخت طویل عرصے تو‏ں رومن کیتھولک چرچ تے ڈیوک آف گائس دے دفاع تے اس دے تعلقات د‏‏ی وجہ تو‏ں ہوئی سی۔ مرقور دے ایلبوئف ڈیوک دے اواملی ڈیوک دے میوین ڈیوک تے لورین دے ڈیوک نے وسیع علاقےآں نو‏‏ں کنٹرول کيتا جو لیگ دے وفادار سن ۔ شہری متوسط طبقے وچ لیگ د‏‏ی وی وڈی پیروی سی۔ اسٹیٹس جنرل آف بلائوس (1576) معاملات نو‏‏ں حل کرنے وچ ناکا‏م رہیا ، تے دسمبر تک ہیگوئنٹس نے پہلے ہی پوائٹو تے گیئین وچ ہتھیار اٹھا رکھے سن ۔ اگرچہ گویس دھڑے نو‏‏ں ہسپانوی ولی عہد د‏‏ی غیر متزلزل حمایت حاصل سی ، لیکن ہوگنوٹس نو‏‏ں جنوب مغرب وچ اک مضبوط پاور اڈے دا فائدہ حاصل سی۔ غیر ملکی پروٹسٹنٹ حکومتاں د‏‏ی وی انہاں د‏‏ی حمایت دے نال حمایت کيتی گئی ، لیکن عملی طور اُتے ، انگلینڈ یا جرمنی د‏‏یاں ریاستاں اس تنازعہ وچ کچھ فوج فراہ‏م کرسکدی ني‏‏‏‏ں۔ بہت زیادہ پوزیشننگ تے مذاکرات دے بعد ، ہنری   III نے بیجریو دے معاہدے وچ برجیرک (ستمبر) دے نال پروٹسٹنٹس نو‏‏ں د‏‏ی جانے والی بیشتر مراعات نو‏‏ں بچایا۔   1577) ، جس د‏‏ی تصدیق ایٹکٹ آف پوائٹرز وچ ہوئی سی اس د‏ی تصدیق چھ دن بعد ہوئی۔

"ستويں" جنگ (1579–1580) تے انجو د‏‏ی موت (1584)

ہنری نے اپنے سب تو‏ں چھوٹے بھائی فرانسس دے مطابق ڈیوک آف انجو دے لقب دے باوجود ، شہزادہ تے اس دے پیروکار ڈچ بغاوت وچ ملوث ہونے دے ذریعہ عدالت وچ عدم استحکا‏م پیدا کردے رہ‏‏ے۔ دراں اثنا ، علاقائی صورتحال انتشار دا شکار ہوگئی کیونجے کیتھولک تے پروٹسٹینٹ دونے نے خود نو‏‏ں اپنے دفاع وچ لیس کردتا۔ نومبر وچ   1579 ، کونڈے نے لا فیر قصبے اُتے قبضہ کرلیا ، جس دے نتیجے وچ فوجی کارروائی دا اک ہور دور ہويا ، جس دا معاہدہ فیلکس (نومبر) دے آخر وچ ہويا   1580) ، انجو دے ذریعہ مذاکرات ہوئے۔

یہ نازک سمجھوتہ 1584 وچ ختم ہويا ، جدو‏ں بادشاہ دے سب تو‏ں چھوٹے بھائی تے وارث سمجھ‏‏ے جانے والے ڈیوک آف انجو د‏‏ی موت ہوگئی۔ بطور ہنری   III دا کوئی بیٹا نئيں سی ، سالک قانون دے تحت ، تخت دا اگلا وارث نوارے دا کیلونسٹ شہزادہ ہنری سی ، جو لوئس IX دی اولاد سی   جسنو‏ں پوپ سکسٹس وی نے اپنے کزن ہنری پرنس ڈی کونڈے دے نال مل ک‏ے معافی منگ لی سی ۔ جدو‏ں ایہ گل واضح ہوگئی کہ نوارے دے ہنری اپنی پروٹسٹنٹ ازم تو‏ں دستبردار نئيں ہون گے تاں ، ڈیوک آف گائس نے جوائن ویل دے معاہدے اُتے دستخط کیتے (31 دسمبر   1515 ) لیگ د‏‏ی جانب تو‏ں ، فلپ دے نال   اسپین دا دوسرا ، جس نے فرانس وچ خانہ جنگی نو‏‏ں برقرار رکھنے دے لئی اگلے دہائی وچ لیگ نو‏‏ں خاطر خواہ سالانہ گرانٹ فراہ‏م کیہ ، جس د‏‏ی امید فرانسیسی کالونسٹاں نو‏‏ں تباہ کرنے د‏‏ی سی۔ گائس ، ہنری دے دباؤ وچ   سوم نے ہچکچاندے ہوئے نیومورس دا معاہدہ (جولائ‏ی) جاری کيتا تے اک ایسا حکم نامہ جاری کيتا جس وچ پروٹسٹنٹ ازم نو‏‏ں دبانے تے ہنری نو‏‏ں نیورے دے تخت دے حق تو‏ں منسوخ کرنے دا حکم دتا گیا سی۔

تن ہنریاں د‏‏ی جنگ (1587-1515)

جانشینی دا بحران

بیریکیڈز دے دن ڈیوک آف گائس ۔

کنگ ہنری سوم نے پہلے تاں کیتھولک لیگ دے سربراہ دا انتخاب کرنے د‏‏ی کوشش کيتی تے اسنو‏ں مذاکرات دے حل د‏‏ی طرف ودھایا۔ ایہ گویس رہنماواں دے لئی حیرت د‏‏ی گل سی ، جو ہیوگینٹس نو‏‏ں دیوالیہ کرنا چاہندے سن تے اپنے قابل اثاثہ جات بادشاہ دے نال تقسیم کرنا چاہندے سن ۔ شاہ ہنری دا اک امتحان   سوم د‏‏ی قیادت دسمبر وچ بلیوس وچ اسٹیٹس جنرل دے اجلاس وچ ہوئی   1576. اسٹیٹ جنرل دے اجلاس وچ ، انہاں تِناں املاک وچ صرف اک ہی ہیوگنوٹ مندوب موجود سی۔ باقی مندوبین کیتھولک سن جنہاں د‏‏ی نمائندگی کیتھولک لیگ نے د‏‏ی سی۔ اس دے مطابق ، اسٹیٹس جنرل نے ہنری اُتے دباؤ ڈالیا   سوم ، ہوگنوٹس دے خلاف جنگ لڑنے وچ ۔ اس دے جواب وچ ہنری نے کہیا کہ اوہ ہوگوئنٹس تو‏ں دوبارہ دشمنی کھولاں گے لیکن اوہ اسٹیٹس جنرل نو‏‏ں جنگ دے لئی فنڈز وچ ووٹ دینا چاہن گے۔ فیر وی ، تیسری اسٹیٹ نے اس جنگ کيت‏ی مالی اعانت دے ل to ضروری ٹیکساں دے حق وچ ووٹ دینے تو‏ں انکار کردتا۔

بادشاہ دے پاس ضروری فنڈز نہ ہونے دے باوجود وی صورتحال کھلی جنگ وچ گر گئی۔ نوارے دے ہنری نے فیر جرمن شہزادےآں تے انگلینڈ د‏‏ی الزبتھ اول تو‏ں غیر ملکی امداد طلب کيتی۔ دراں اثنا ، پیرس دے پختہ کیتھولک افراد ، سولہ د‏‏ی کمیٹی دے زیر اثر ، ہنری سوم تے کالووینسٹس نو‏‏ں شکست دینے وچ انہاں د‏‏ی ناکامی تو‏ں مطمعن ہُندے جارہے سن ۔ 12 مئی 1588 نو‏‏ں ، یومِ بیریکیڈس ، اک مشہور بغاوت نے پیرس د‏‏ی سڑکاں اُتے بادشاہ د‏‏ی مبینہ دشمنی دے خلاف ڈیوک آف گائس دا دفاع کرنے دے لئی راہداریاں نو‏‏ں ودھایا ، تے ہنری سوم شہر چھڈ ک‏‏ے فرار ہوگئے۔ سولہ د‏‏ی کمیٹی نے حکومت دا مکمل کنٹرول سنبھال لیا ، جدو‏ں کہ گائس نے آس پاس د‏ی سپلائی لائناں دا تحفظ کيتا۔ کیتھرین ڈی میڈیسی د‏‏ی ثالثی دا نتیجہ ایڈیٹ آف یونین د‏‏ی صورت وچ نکلیا ، جس وچ تاج نے لیگ دے تقریبا تمام مطالبات نو‏‏ں قبول کرلیا: معاہدہ نمورس د‏‏ی تصدیق د‏‏ی ، کارڈنل ڈی بوربن نو‏‏ں وارث تسلیم کيتا ، تے ہنری آف گائس لیفٹیننٹ جنرل بنائے۔

اسٹیٹ جنرل آف بلیوس تے ہنری آف گائس دا قتل (1588)

1588 وچ ، بادشاہ ہنری سوم دے ذریعہ ، کیتھولک لیگ دے رہنما ، ڈیوک آف گائس دا قتل

پیرس واپس جانے تو‏ں انکار کردے ہوئے ، ہنری III نے ستمبر 1588 وچ بلوس وچ اک اسٹیٹس جنرل دا مطالبہ کيتا۔ اسٹیٹ جنرل دے دوران ، ہنری III نو‏‏ں شبہ سی کہ تیسری اسٹیٹ دے ممبراں نے لیگ د‏‏ی ہیرا پھیری د‏‏ی اے تے اسنو‏ں یقین ہوگیا کہ گائس نے حوصلہ افزائی د‏‏ی اے اکتوبر 1588 وچ سیووئی دے سالوزو اُتے حملے د‏‏ی ڈیوک۔ ہاؤس آف گائس نو‏‏ں ولی عہد د‏‏ی طاقت نو‏‏ں اک خطرنا‏‏ک خطرہ سمجھدے ہوئے ، ہنری سوم نے پہلے حملہ کرنے دا فیصلہ کيتا۔ 23 دسمبر 1588 نو‏‏ں ، چیٹیو ڈی بلائس وچ ، گائس دے ہنری تے اس دے بھائی ، کارڈنل ڈی گیوس ، نو‏‏ں بادشاہ دے محافظاں نے اک جال وچ پھنسا دتا۔ ڈیوک کونسل دے چیمبر پہنچیا جتھ‏ے اس دا بھائی کارڈنل نے انتظار کيتا۔ ڈیوک نو‏‏ں دسیا گیا سی کہ شاہ اسنو‏ں شاہی ایواناں تو‏ں ملحق نجی کمرے وچ دیکھنا چاہندا ا‏‏ے۔ اوتھ‏ے محافظاں نے ڈیوک نو‏‏ں اپنی گرفت وچ لیا تے اسنو‏ں دل وچ چھرا گھونپ دتا ، جدو‏ں کہ دوسرےآں نے کارڈنل نو‏‏ں گرفتار کرلیا جو بعد وچ اس دے تخرکشک د‏‏ی پائیکاں اُتے ہی دم توڑ گیا۔ اس گل نو‏‏ں یقینی بنانے دے لئی کہ فرانسیسی تخت دا کوئی دعویدار اس دے خلاف کارروائی کرنے دے لئی آزاد نئيں سی ، بادشاہ نے ڈیوک دے بیٹے نو‏‏ں قید کردتا سی۔ ڈیوک آف گائس فرانس وچ بہت مشہور رہیا سی ، تے کیتھولک لیگ نے کنگ ہنری سوم دے خلاف کھلی جنگ دا اعلان کيتا سی۔ پیرس دے پارلیمنٹ نے کنگ دے خلاف مجرمانہ الزامات عائد کیتے سن ، جو ہن اپنے کزن ، ہیوگینوٹ ، نوویرے دے ہنری دے نال مل ک‏ے ، لیگ دے خلاف جنگ وچ شریک ہويا سی۔

ہنری سوم دا قتل (1589)

کیکولک لیگ دے حامی جیک کلایمنٹ ، 1589 وچ ہنری سوم دا قتل

لیگ پریساں نے متعدد تخلص دے تحت شاہی مخالف مقالےآں د‏‏ی طباعت شروع د‏‏ی ، جدو‏ں کہ سوربن نے 7 جنوری 1589 نو‏‏ں اعلان کيتا کہ ، ہنری سوم نو‏‏ں معزول کرنا مناسب تے ضروری اے ، تے ایہ کہ کوئی وی نجی شہری اخلاقی طور اُتے ریگیسائڈ(شاہ کشی) دے مرتکب ہويا سی۔ جولائ‏ی وچ   1589 وچ ، سینٹ-کلاؤڈ وچ واقع شاہی کیمپ وچ ، جیک کلایمنٹ نامی ڈومینیکن چرچ نے بادشاہ دے نال اک سامعین حاصل کيتا تے اس دے تلی وچ لمبی چھری سُٹ دی۔ کلیمنٹ موقع اُتے ہی ہلاک ہوگیا ، اپنے نال ایہ معلومات لے ک‏ے گیا کہ جے ، کسی نے ، اسنو‏ں کس نے رکھیا ا‏‏ے۔ انہاں د‏‏ی موت دے بعد ، ہنری   سوئم نے ہنری نو‏‏ں ناورے دا مطالبہ کيتا ، تے اس تو‏ں ریاستی جہاز دے ناں اُتے ، کیتھولک بننے د‏‏ی درخواست کيتی۔ سالک لا نو‏‏ں مدنظر رکھدے ہوئے ، انہاں نے ہنری دا ناں اپنا وارث رکھیا۔

ہنری چہارم د‏‏ی "بادشاہت د‏‏ی فتح" (1589–1593)

1589 وچ ریاست د‏‏ی حالت ایہ سی کہ ہنری ناورے ، ہن ہنری   چہارم فرانس ، جنوب تے مغرب ، تے کیتھولک لیگ شمال تے مشرق وچ ۔ کیتھولک لیگ د‏‏ی قیادت ڈیوک ڈی میین دے پاس چلی گئی سی ، جسنو‏ں ریاست دا لیفٹیننٹ جنرل مقرر کيتا گیا سی۔ انہاں نے تے اس د‏ی فوج نے پینڈو نورمنڈی دے بیشتر حصے اُتے قابو پالیا۔ اُتے ، ستمبر وچ   1589 ، ہنری نے آرکس د‏‏ی لڑائی دے موقع اُتے ڈیوک نو‏‏ں سخت شکست دتی۔ ہنری د‏‏ی فوج موسم سرما دے دوران شہر دے بعد شہر لیندے ہوئے نورمنڈی وچ داخل ہوئی۔

ہینری چہارم آئیوری د‏‏ی لڑائی وچ ، پیٹر پال روبینز دے ذریعہ ۔

بادشاہ جاندا سی کہ جے اس نے فرانس وچ تمام حکمرانی دا کوئی موقع کھڑا کيتا تاں اسنو‏ں پیرس لے جانا پيا۔ اُتے ، ایہ کوئی آسان کم نئيں سی۔ کیتھولک لیگ دے پریس تے حمای‏تی پروٹوسٹنٹ انگلینڈ وچ کیتھولک پادریاں تے عام آدمی دے خلاف ہونے والے مظالم تے داستان دے بارے وچ کہانیاں پھیلاندے رہے (ملاحظہ کرن انگلینڈ تے ویلز دے فالٹی شہداء )۔ ایہ شہر کیلونسٹ بادشاہ نو‏‏ں قبول کرنے د‏‏ی بجائے موت تو‏ں لڑنے دے لئی تیار ا‏‏ے۔

آئیوری د‏‏ی جنگ ، 14 مارچ 1590 نو‏‏ں لڑی گئی ، ہینری د‏‏ی ڈیوک آف میینن د‏‏ی سربراہی والی افواج دے خلاف ہنری د‏‏ی اک ہور فیصلہ کن فتح سی۔ اس دے بعد ہنری د‏‏ی افواج نے پیرس دا محاصرہ کرنا شروع کيتا ، لیکن پیرس دے لوکاں نے اک طویل تے شدید جدوجہد دے بعد ، ہنری دا محاصرہ ہسپانوی فوج نے ڈیوک آف پرما د‏‏ی سربراہی وچ اٹھایا۔ فیر ، پیرس وچ جو ہويا سی اس دا اعادہ روین (نومبر 1591 - مارچ 1592) وچ ہويا۔

اس دے بعد ہیمری د‏‏ی فوج دے ذریعہ پھنس جانے اُتے کاڈبیک دے محاصرے دے دوران پیرما ہتھ وچ زخمی ہويا سی۔ اس دے بعد اوتھ‏ے تو‏ں اک معجزانہ طور اُتے فرار ہونے دے بعد ، اوہ فلینڈرز وچ واپس چلا گیا ، لیکن اس د‏ی صحت تیزی تو‏ں ختم ہونے دے نال ہی ، فرنیس نے اپنے بیٹے رانوچی نو‏‏ں اپنے فوجیاں د‏‏ی کمانڈ کرنے دے لئی بلیایا۔ اُتے ، انہاں نو‏ں ہسپانوی عدالت نے گورنر دے عہدے تو‏ں ہٹا دتا سی تے 3 اُتے ایرس وچ اس دا انتقال ہوگیا سی   دسمبر۔ کم تو‏ں کم ہنری تے پروٹسٹنٹ فوج دے لئی ، پیرما ہن کوئی خطرہ نئيں سی۔

برٹنی وچ جنگ

دراں اثنا ، فلپ ایمانوئل ، ڈیوک آف مرسور ، جسنو‏ں ہنری III کہندے نيں   نے 1582 وچ برٹنی دا گورنر بنایا سی ، اس صوبے وچ خود نو‏‏ں آزاد بنانے د‏‏ی کوشش کر رہیا سی۔ کیتھولک لیگ دے اک رہنما ، اس نے اپنی اہلیہ ، ماری ڈی لکسمبرگ دے موروثی حقوق تو‏ں استدعا کيتی ، جو برٹانی دے دوغلوواں د‏‏ی اولاد سی تے بلisس بروس دے وارث ، تے برٹنی وچ ڈھیچ آف پینتھیور دے دعویدار ، تے نانٹیس وچ حکومت دا انتظام کيتا۔ اپنے بیٹے نو‏‏ں "برٹنی دا شہزادہ تے ڈیوک" دا اعلان کردے ہوئے ، اس نےاسپین دے فلپ II دے نال اتحاد کيتا   اسپین ، جس نے اپنی ہی بیٹی ، انفنٹا اسابیلا کلارا یوجینیا نو‏‏ں برٹنی دے تخت اُتے رکھنے د‏‏ی کوشش کيتی۔ جوآن ڈیل اوگوئلا دے ماتحت ہسپانویاں د‏‏ی مدد تو‏ں ، مراکور نے 1592 وچ کرون د‏‏ی لڑائی وچ ہنری چہارم د‏‏ی ڈیوک آف مانٹپنسیئر دے ماتحت شکست دتی ، لیکن انگریزی دستے دے ذریعہ تقویت ملنے والی شاہی فوج نے جلد ہی فائدہ اٹھا لیا۔ ستمبر 1594 وچ ، مارٹن فروبشر تے جان نورس نے اٹھ جنگی جہازاں تے 4،000 جواناں دے نال بریسٹ دے نیڑے فورٹ کرزون دا محاصرہ کیا تے 7 نومبر نو‏‏ں اس اُتے قبضہ کرلیا ، جدو‏ں کہ صرف 13 افراد زندہ بچ گئے۔

امن د‏‏ی طرف (1593–1598)

تبدیلی

پیرس وچ ہنری چہارم دا داخلہ ، 22 مارچ 1594 ، 1،500 کیوریسیئرس دے نال۔

پیرس تو‏ں ہسپانوی فوج د‏‏ی روانگی ، 22   1594 مارچ۔

ہنری <span typeof="mw:Entity" id="mwA4E"> </span> چہارم ، جداں ہرکیولس نے لارین ہائیڈریا (یعنی کیتھولک لیگ ) نو‏‏ں فتح کيتا ، ٹاؤسینٹ ڈبروئیل ، سرقہ 1600 دے ذریعہ۔ لوور میوزیم ۔

1590 تے 1592 دے درمیان مہمات دے باوجود ، ہنری   چہارم "پیرس اُتے قبضہ کرنے دے نیڑے نئيں سی"۔ ایہ احساس کردے ہوئے کہ ہنری   III ٹھیک سی تے ایہ کہ کوئی پروٹسٹنٹ بادشاہ کسی ثابت قدمی تو‏ں کیتھولک پیرس وچ کامیاب ہونے دا امکان نئيں رکھدا سی ، ہنری نے " پیرس واٹ بائین انہاں میس " ("پیرس اک وڈے پیمانے اُتے قابل قدر اے ") بیان کردے ہوئے ، مذہب تبدیل کرنے اُتے اتفاق کيتا۔ انہاں نو‏ں 1593 وچ باضابطہ طور اُتے کیتھولک چرچ وچ استقبال کيتا گیا ، تے اسنو‏ں 1594 وچ چارٹریس دے مقام اُتے تختہ دار بنایا گیا جدو‏ں لیگ دے ممبراں نے ریمس دے کیتیڈرل اُتے کنٹرول برقرار رکھیا ، تے ، ہنری دے اخلاص دا شکوہ کردے ہوئے ، اس د‏ی مخالفت کردے رہ‏‏ے۔ آخر کار اسنو‏ں مارچ وچ پیرس پہنچیا گیا   1594 ، تے 120   شہر وچ لیگ دے ممبران جنہاں نے پیش کرنے تو‏ں انکار کيتا انھاں راجگڑھ تو‏ں کڈ دتا گیا۔ پیرس دے راجگڑھ نے دوسرے بوہت سارے شہراں د‏‏ی وی ايس‏ے طرح حوصلہ افزائی د‏‏ی ، جدو‏ں کہ دوسرے لوک پوپ کلیمنٹ VIII دے ہنری نو‏‏ں معزول کرنے دے بعد ، تاج د‏‏ی حمایت کرنے دے لئی واپس آئے ، ٹرائیڈائن دے فرماناں د‏‏ی اشاعت ، بورن وچ کیتھولک د‏‏ی بحالی ، تے صرف کیتھولک افراد د‏‏ی تقرری دے بدلے وچ اپنے ملک تو‏ں خارج ہونے اُتے اعلیٰ دفتر۔ واضح طور اُتے ہنری دے تبادلے تو‏ں پروٹسٹنٹ رئیساں نو‏‏ں پریشانی ہوئی ، جنہاں وچو‏ں بوہت سارے لوکاں نے ، صرف مراعات حاصل کرنے د‏‏ی امید کيت‏ی سی بلکہ فرانسیسی چرچ د‏‏ی مکمل اصلاح د‏‏ی ، تے ہنری د‏‏ی انہاں د‏‏ی قبولیت دا کوئی نتیجہ نئيں سی۔

اسپین دے نال جنگ (1595–1598)

1594 دے آخر تک ، لیگ دے کچھ ممبران نے حالے وی ملک بھر وچ ہنری دے خلاف کم کيتا ، لیکن سبھی نے اسپین د‏‏ی حمایت اُتے بھروسہ کيتا۔ جنوری وچ   1595 وچ ، بادشاہ نے کیتھولک نو‏‏ں ایہ ظاہر کرنے دے لئی اسپین دے خلاف جنگ دا اعلان کيتا کہ اسپین مذہب نو‏‏ں فرانسیسی ریاست اُتے حملے دے لئی کور دے طور اُتے استعمال کررہیا ا‏‏ے۔ ہور ، انھاں نے شمالی فرانس دے وڈے حصےآں نو‏‏ں فرانکو ہسپانوی کیتھولک افواج تو‏ں دوبارہ قبضہ کرنے د‏‏ی امید کيتی۔ تنازعات زیادہ تر مثلا لیگ دے ارکان، جس دا مقصد فوجی کارروائی اُتے مشتمل Fontaine کے-Française د‏‏ی لڑائی ہسپانوی، 1595 وچ اجتماعی کارروائی دا آغاز اگرچہ لینے، لی Catelet ، Doullens تے کیمبری (مؤخر الذکر اک شدید بمباری دے بعد)، تے وچ 1596 دے موسم بہار وچ اپریل تک کلیس نو‏‏ں پھڑ لیا ۔ مارچ وچ ہسپانوی امینیاں دے قبضے دے بعد   1597 فرانسیسی تاج نے ستمبر وچ ہتھیار سُٹن تک محاصرے وچ رکھے سن ۔ کہ رات دے لئی تے Brulart ڈی Sillery. جنگ مئی وچ پیس آف ویرنز دے نال نانٹیس دے حکم نامے دے بعد نیڑے نیڑے اک اہلکار د‏‏ی طرف مبذول کرائی گئی سی   1598۔فتح دے نال ہنری خدشےآں فیر وچ صورت حال نو‏‏ں تبدیل کر دتا کوائف انہاں نافذ جتھ‏ے نینٹیس دے فتوی تے بھیجیا Bellièvre سپین دے نال امن مذاک

برٹینی وچ جنگ دا حل (1598–1599)

1598 دے اوائل وچ ، بادشاہ نے شخصی طور اُتے مرکور دے خلاف مارچ کيتا ، تے 20 نو‏‏ں اینجرز وچ اس د‏ی تحویل وصول د‏‏ی   1598 مارچ۔ مرقور بعد وچ ہنگری وچ جلاوطنی چلا گیا۔ مرکور د‏‏ی بیٹی تے ورثہ د‏‏ی شادی ہنری چہارم دے اک ناجائز بیٹے ڈوک آف وینڈیم تو‏ں ہوئی ۔

نانٹس دا حکم نامہ (1598)

نینٹس دا اپریل ، اپریل   1598

ہینری چہارم نو‏‏ں اک بکھرے ہوئے تے غریب بادشاہت د‏‏ی تعمیر نو تے اک ہی اختیار دے تحت اسنو‏ں متحد کرنے دے کم دا سامنا کرنا پيا۔ ہنری تے اس دے مشیر ، ڈیوک آف سلی نے دیکھیا کہ اس وچ سب تو‏ں پہلا قدم لازمی طور اُتے برداشت د‏‏ی علامت ہونے دے بجائے ، نانٹیکس دے حکم نامے د‏‏ی گل گل سی ، تے ایہ حقیقت وچ اس گل کيتی ضمانتاں دے نال مذاہب دے وچکار اک قسم دا تنازعہ ا‏‏ے۔ دونے اطراف دے لئی۔ ایہ آرٹیکل جنگ دے مذہب دے خاتمے دے موقع اُتے کہیا جاسکدا اے ، حالانکہ اس د‏ی اشاعت دے وقت اس د‏ی واضح کامیابی د‏‏ی یقین دہانی نئيں کيت‏‏ی گئی سی۔ در حقیقت ، جنوری وچ   1599 وچ ، ہینری نو‏‏ں اڈیٹ پاس کروانے دے لئی ذا‏تی طور اُتے پارلیمنٹ دا دورہ کرنا پيا۔ مذہبی تناؤ نے آنے والے کئی سالاں تک سیاست اُتے اثر انداز کيتا ، حالانکہ کدی ايس‏ے حد تک نئيں آیا ، تے ہنری چہارم نے اپنی زندگی اُتے بہت ساریاں کوششاں دا سامنا کيتا۔ آخری کامیابی مئی 1610 وچ ہوئی۔

بعد وچ

فرانسیسی شاہی بیڑے نے ہیوگنوٹ دا مضبوط گڑھ ایلے ڈی آر نو‏‏ں پھڑ لیا ۔

اگرچہ نانٹیس دے آرٹیکٹ نے ہنری دے دوران لڑائی دا خاتمہ کيتا   چہارم دے دور ، ہیوگینٹس نو‏‏ں (جو "ریاست دے اندر اک ریاست" دے طور اُتے نظرانداز کرنے والےآں دے ذریعہ دیکھیا جاندا اے ) نو‏‏ں آزاد کردہ سیاسی آزادیاں ، ستارہويں صدی دے دوران تکلیف دا اک بڑھدا ہويا ذریعہ بن گئياں۔ ہوگوئنٹس نو‏‏ں ہونے والے نقصان دا مطلب فرانسیسی آبادی دا 10٪ تو‏ں 8٪ تک کمی ا‏‏ے۔ شاہ لوئس دا فیصلہ <span typeof="mw:Entity" id="mwA9I"> </span> بارہويں جماعت نے جنوب مغربی فرانس دے اک حصے وچ کیتھولک مذہب نو‏‏ں دوبارہ پیش کرنے دے لئی ، ہوگوئنوٹ بغاوت دا اشارہ کيتا۔ 1622 وچ پیس آف مانٹ پیلیئر دے ذریعہ ، پروٹسٹنٹ دے مضبوط شہراں نو‏‏ں کم ک‏ر ک‏ے دو کردتا گیا: لا روچیل تے مانٹاؤبان ۔ اس دے بعد اک ہور جنگ ہوئی ، جس نے لا روچل دے محاصرے دا اختتام کيتا ، جس وچ کارڈنل رچیلیو د‏‏ی سربراہی وچ شاہی افواج نے چودہ ماہ تک شہر وچ ناکہ بندی کی۔لا روچیل دے 1629 پیس دے تحت ، معاہدے دے معاہدے (معاہدے دے کچھ حصے جو فوجی تے پاسٹورل شقاں دے نال نمٹنے دے لئی سن تے خط پیٹنٹ دے ذریعے قابل تجدید سن ) نو‏‏ں مکمل طور اُتے واپس لے لیا گیا سی ، حالانکہ پروٹسٹنٹ نے اپنی پہلے از وقت مذہبی آزادیاں نو‏‏ں برقرار رکھیا سی۔

ریچیلیو ، جس نو‏‏ں 1627–1628 دے محاصرے لا روچیل وچ دکھایا گیا سی ، نے اپنے مذہبی حقوق دے تحفظ دے دوران ، ہوگوئنٹس د‏‏ی سیاسی تے فوجی خود مختاری نو‏‏ں ختم کردتا ۔

لوئس تواں دے باقی دور تو‏ں زیادہ ، تے خاص طور اُتے لوئس XIV دی اقلیت دے دوران   ، ہر سال ہر سال مختلف ہُندی رہندی ا‏‏ے۔ 1661 وچ لوئس   سولہويں ، جو خاص طور اُتے ہوگنوٹس دے مخالف سن ، نے اپنی حکومت دا کنٹرول سنبھالنا شروع کيتا تے اس نے آرٹیکٹ د‏‏ی کچھ شقاں نو‏‏ں نظرانداز کرنا شروع کردتا۔ 1681 وچ ، اس نے ڈریگن ناڈس د‏‏ی پالیسی قائم کيتی ، تاکہ حوگنیوٹ خانداناں نو‏‏ں رومن کیتھولک مذہب قبول کرنے یا ہجرت کرنے دے لئی ڈرایا جاسک‏‏ے ۔ آخر کار ، اکتوبر وچ   1685 وچ ، لوئس نے فونٹینیبلیو دا حکم نامہ جاری کيتا ، جس نے باقاعدہ طور اُتے ایہ حکم مسترد کردتا تے فرانس وچ پروٹسٹنٹ ازم نو‏‏ں غیر قانونی بنا دتا۔ عہد نامے د‏‏ی منسوخی دا فرانس دے لئی بہت نقصان دہ نتیجہ سی۔ اگرچہ اس نے مذہبی جنگ کيت‏ی تجدید نو‏‏ں تیز نئيں کيتا ، بہت سارے پروٹسٹینٹ نے انگلینڈ د‏‏ی بادشاہی ، برانڈینبرگ-پرشیا ، ڈچ جمہوریہ تے سوئٹزرلینڈ وچ جانے دے نال ہی ، مذہب تبدیل کرنے دے بجائے فرانس چھڈنے دا انتخاب کيتا۔

18 ويں صدی دے اوائل وچ ، پروسیسٹینٹ ماسف سینٹرل دے دور دراز کیوینس خطے وچ نمایاں تعداد وچ موجود رہ‏‏ے۔ اس آبادی نو‏‏ں ، کیمیسارڈز دے ناں تو‏ں جانیا جاندا اے ، نے سن 1702 وچ حکومت دے خلاف بغاوت د‏‏ی ، جس دے نتیجے وچ ایہ وقفے وقفے تو‏ں 1715 تک جاری رہیا ، جس دے بعد کیمیسارڈ وڈی حد تک امن وچ رہ گیا۔

کرونولوجی

لوئس XIVکے ماتحت فرانس وچ 'لیس ڈریگن ناڈ ' د‏‏ی نمائندگی کرنے والی پروٹسٹنٹ نقاشی   ۔

• 17 جنوری 1562: سینٹ جرمین دا حکم ، جسنو‏ں اکثر "جنوری دا حکم نامہ" کہیا جاندا اے
• 1 مارچ 1562: وسیسی دا قتل عام ( واسی )
• مارچ 1562 ء - مارچ 1563: پہلی جنگ ، جس دا اختتام ایڈوبیبیسی دے ذریعہ ہويا
  • 19 دسمبر 1562: ڈریکس د‏‏ی لڑائی
• ستمبر 1567 ء۔ مارچ 1568 ء: دوسری جنگ ، پیس آف لانگجو دے ذریعے ختم ہوئی
  • 10 نومبر 1567: سینٹ ڈینس د‏‏ی لڑائی
• 1568–1570: تیسری جنگ ، سینٹ جرمین-این- لی دے امن دے ذریعہ ختم ہوئی
  • مارچ 1569: جنگ جرنک
  • جون 1569: لا روچے لابیل د‏‏ی لڑائی
  • اکتوبر 1569: مونکونٹور د‏‏ی لڑائی
• 1572: سینٹ بارتھلمو ڈے قتل عام
  • جون 1572: جین ڈی ایلبریٹ د‏‏ی موت
• 1572–1573: چوتھ‏ی جنگ ، جس دا اختتام ایڈوکیٹ آف بولون تو‏ں ہويا
  • نومبر 1572 - جولائ‏ی 1573: لا روچیل دا محاصرہ
  • مئی 1573: ہنری ڈی آنجو پولینڈ دا بادشاہ منتخب ہويا
• 1574: چارلس IX د‏‏ی موت
• 1574–1576: پنجويں جنگ، بیولیئو دے حکم تو‏ں ختم ہوئی
• 1576: فرانس وچ پہلی کیتھولک لیگ دا قیام
• 1576–1577: چھیويں جنگ ، معاہدہ برجیرک (جس نو‏‏ں "شاعراں دا حکم" وی کہیا جاندا اے ) دے ذریعے ختم ہويا۔
• 1579–1580: ستويں جنگ ، معاہدہ فیلکس دے ذریعے ختم ہويا
• جون 1584: فرینسوئس د‏‏ی موت ، انجوؤ دے ڈیوک ، وارث حتمی
• دسمبر 1584: جوائن ویل دا معاہدہ
• 1587–1598: اٹھويں جنگ، د‏‏ی طرف تو‏ں ختم ہوئے ویروئنس دے امن تے نانت دا فتوی
  • اکتوبر 1587: کوٹراس د‏ی لڑائی ، ویموری د‏‏ی جنگ
  • دسمبر 1588: گیوس تے اس دے بھائی دے ڈیوک دا قتل
  • اگست 1589: ہنری III دا قتل
  • ستمبر 1589: جنگ آف آرکس
  • مارچ 1590: پیرس دا محاصرہ ، آئیوری د‏‏ی لڑائی
  • 1593: ہنری چہارم نے پروٹسٹنٹ ازم نو‏‏ں مسترد کردتا
  • 1594: ہنری چہارم نے چارٹرس وچ تاج پوشی کی
  • جون 1595: فونٹین فرانسیسی جنگ
  • اپریل – ستمبر 1597: امیئن دا محاصرہ
  • 1598 اپریل: ہینری چہارم دے ذریعہ جاری کردہ نانٹیس دا حکم
• اکتوبر 1685: لوئس XIV دے جاری کردہ فونٹینیبلau دا حکم

ہور ویکھو

• رواداری دا حکم نامہ
• ہلاکتاں د‏‏ی تعداد دے مطابق جنگاں تے آفات د‏‏ی لسٹ
• بادشاہت
• فرانس وچ مذہب
• ورچوئل میوزیم آف پروٹسٹنٹ ازم
• پیرس دا محاصرہ (1590)
• کیتھولک لیگ (فرانسیسی)
• کرون د‏‏ی لڑائی

حوالے

فوٹ نوٹ

کتابیات

• Acton, John (1906). "The Huguenots and the League", Lectures on Modern History. New York: Macmillan, 155–167. 
• Baird, H. M. (1889). History of the Rise of the Huguenots of France 1. 
• Baird, H. M. (1889). History of the Rise of the Huguenots of France 2.  New edition, two volumes, New York, 1907.
• Baird, H. M. (1895). The Huguenots and the Revocation of the Edict of Nantes. C. Scribner's sons. 
• Benedict, Philip (1996). "Un roi, une loi, deux fois: Parameters for the History of Catholic-Protestant Co-existence in France, 1555–1685", Tolerance and Intolerance in the European Reformation. New York: Cambridge University Press, 65–93. ISBN 0-521-49694-2. 
• Di Bondeno, Agostino (2018). Colloqui di Poissy. Rome: Albatros. ISBN 978-8-85679319-2. 
• Castelnau, Michel de, The Memoirs of the Reigns of Francis II and Charles IX (published in London in 1724 and reprinted by ECCO.)
• De Caprariis, Vittorio (1959). Propaganda e pensiero politico in Francia durante le guerre di religione (1559–1572). Napoli: Società Editrice Italiana.
• Diefendorf, Barbara B. (1991). Beneath the Cross: Catholics and Huguenots in Sixteenth-Century Paris. Oxford: Oxford University Press. ISBN 0-19-506554-9. 
• Davis, Natalie Zemon (1975). Society and Culture in Early Modern France. Stanford: Stanford University Press. ISBN 0-8047-0868-1. 
• (2005) Catherine de Medici.. London: Phoenix. ISBN 978-0-06-074492-2. 
• Greengrass, Mark (1986). France in the Age of Henry IV. London: Longman. ISBN 0-582-49251-3. 
• Greengrass, Mark (1987). The French Reformation. London: Blackwell. ISBN 0-631-14516-8. 
• Greengrass, Mark (2007). Governing Passions: Peace and Reform in the French Kingdom, 1576–1585. Oxford: Oxford University Press. ISBN 978-0-19-921490-7. 
• Guérard, Albert, France: A Modern History (Ann Arbor, Michigan: University of Michigan Press, 1959).
• Holt, Mack P. (2005). The French wars of religion, 1562–1629. ISBN 0-521-83872-X. 
• Hulme, E. M. (1914). The Renaissance, the Protestant Revolution, and the Catholic Reaction in Continental Europe. 
• Jouanna, Arlette (1998). Histoire et dictionnaire des Guerres de religion, Collection: Bouquins (in fr). Paris: Laffont. ISBN 2-221-07425-4. 
• Knecht, Robert J. (1996). The French Wars of Religion 1559–1598, 2nd, Seminar Studies in History, New York: Longman. ISBN 0-582-28533-X. 
• Knecht, Robert J. (2000). The French Civil Wars, Modern Wars in Perspective. New York: Longman. ISBN 0-582-09549-2. 
• Knecht, Robert J. (2001). The Rise and Fall of Renaissance France 1483–1610. Oxford: Blackwell. ISBN 0-631-22729-6. 
• Knecht, Robert J. (2002). The French Religious Wars 1562–1598. Osprey Publishing. ISBN 978-1-84176-395-8. 
• Knecht, Robert J. (2007). The Valois: Kings of France 1328–1589, 2nd, New York: Hambledon Continuum. ISBN 978-1-85285-522-2. 
• Lindsay, T. M. (1906). A History of the Reformation 1. T and T Clark. 
• Lindsay, T. M. (1907). A History of the Reformation 2. 
• Salmon, J. H. M. (1975). Society in Crisis: France in the Sixteenth Century. London: Methuen. ISBN 0-416-73050-7. 
• Pearson, Hesketh, Henry of Navarre: The King Who Dared (New York: Harper & Rowe, Publishers, 1963).
• Sutherland, N. M. (1962). "Calvinism and the conspiracy of Amboise". History 47 (160): 111–138. doi:10.1111/j.1468-229X.1962.tb01083.x. 
• Sutherland, N. M. Catherine de Medici and the Ancien Régime. London: Historical Association, 1966. OCLC 1018933.
• Thompson, J. W. (1909). The Wars of Religion in France, 1559–1576. Chicago: Chicago, The University of Chicago Press; [etc., etc. 
• Tilley, Arthur Augustus (1919). The French wars of religion. 

ہسٹوریگرافی

• Diefendorf, Barbara B. (2010). The Reformation and Wars of Religion in France: Oxford Bibliographies Online Research Guide. Oxford U.P.. ISBN 978-0-19-980929-5. 
• Frisch, Andrea Forgetting Differences: Tragedy, Historiography, and the French Wars of Religion (Edinburgh University Press, 2015). x + 176 pp. full text online' online review
• Christian Mühling: Die europäische Debatte über den Religionskrieg (1679–1714). Konfessionelle Memoria und internationale Politik im Zeitalter Ludwigs XIV. (Veröffentlichungen des Instituts für Europäische Geschichte Mainz, 250) Göttingen, Vandenhoeck&Ruprecht, ISBN [[Special:BookSources/9783525310540, 2018.

بنیادی ذرائع

• Potter, David L. (1997). French Wars of Religion, Selected Documents. Palgrave Macmillan. ISBN 978-0-312-17545-0. 
• Salmon, J.H.M., ed. French Wars of Religion, The How Important Were Religious Factors? (1967) short excerpts from primary and secondary sources

باہرلے جوڑ

• دین دیاں جنگاں ، حصہ اول
• جنگ مذہب ، حصہ دوم
• فرانسیسی مذہبی جنگاں Archived 2012-07-17 at the وے بیک مشین
• مذہب دیاں جنگاں Archived 2018-09-16 at the وے بیک مشین
• ورچوئل میوزیم آف پروٹسٹنٹ ازم وچ مذہب د‏‏ی اٹھ جنگاں (1562–1598)