فراق گورکھپوری

'فراق گورکھپوری' فائل:Firaq Gorakhpuri (1896-1982).jpg فراقَ گورکھپوری
جنم:	28 اگست 1896 گورکھپور، اتر پردیش (بھارت)
موت:	3 مارچ 1982 نویں دلی (بھارت)
کارج_کھیتر:	لکھاری اتے نقاد
بولی:	انگریزی، اردو اتے ہندی
دستخط:
پدم بھوشن (1968) گیانپیٹھ اوارڈ (1969) ساہت اکادمی فیلوشپ (1970)

رگھپتی سہائے (28 اگست 1896 – 3 مارچ 1982), تخلص فراقَ گورکھپوری نال مشہور، اک اردو لکھاری اتے نقاد سی۔ اک ٹپنیکار دے مطابق اوہ ہند دے سبھ توں اہم لکھاریاں وچوں اک سی۔

جیون

اوہناں دا جنم گورکھپور، اتر پردیش دے اک کائستھ پروار وچّ ہویا۔ اس دا اصل نام رگھوپتی سہائے سی۔ رام-کرشن دیاں کہانیاں توں شروات دے بعد دی سکھیا عربی، فارسی اتے انگریزی وچّ ہوئی۔ 29 جون، 1914 نوں اوہناں دا ویاہ مشہور زمیندار وندیشوری پرساد دی دھی کشوری دیوی نال ہویا۔ بی ای وچّ پورے پردیش وچوں چوتھا ستھان پاؤن دے بعد آئی سی ایس سیلیکٹ ہو گیا۔ 1920 وچّ نوکری چھڈّ دتی اتے آزادی تحریک وچّ کدّ پیا اتے ڈیڈھ سال دی جیل دی سزا وی کٹی۔ جیل توں چھٹن دے بعد جواہرلال نہرو نے اس نوں سرب بھارتی کانگرس دے دفتر وچّ سکتر دی جگہ دوا دتی۔ بعد وچّ نہرو دے یورپ چلے جان دے بعد دفتر سکتر دا پد چھڈّ دتا۔ پھر الہٰ آباد یونیورسٹی وچّ 1930 توں 1959 تکّ انگریزی ادھیاپک رہا۔ 1970 وچّ اس نوں اپنی اردو کاوَ-کرتی ‘گلے نگ‍ما’ اتے گیانپیٹھ انعام ملیا۔ فراقَ جی الہٰ آباد یونیورسٹی دے انگریزی وبھاگ وچّ ادھیاپک رہے۔ اس نوں گل - نغمہ لئی ساہت اکادمی انعام، گیانپیٹھ انعام اتے سویت لینڈ نہرو اوارڈ نال نوازیا گیا۔ بعد وچّ 1970 وچّ اس نوں ساہت اکادمی دا میمبر وی نامزد کر لیا گیا سی۔

ساہت سفر

فراقَ گورکھپوری دی شاعری وچّ گلّ نغمہ، مشعل، روحِ کائنات، نغمہ سزا، غزالستان، شیرستان، شبنمستان، روپ، دھرتی کی کروٹ، گلباغ، رنج اتے کائنات، چراغاں، شوئلا اتے ساز، ہزار داستان، بزم زندگی رنگے شاعری دے نال ہنڈولہ، جگنو، نقوش، آدھی رات، پرچھائیاں اتے ترانہ اشکنا ورگیاں خوبصورت نظماں اتے ستئں شوں سندرں ورگیاں رباعیاں دی رچنا فراقَ صاحب نے کیتی ہے۔ اس نے اک ناول سادھو اتے کٹیا اتے کئی کہانیاں وی لکھیاں ہن۔ اردو، ہندی اتے انگریزی بھاشا وچّ دس گد کرتیاں وی پرکاشت ہوئیاں ہن۔

زندگی دی حقیقت

فراقَ گورکھپوری نے اپنے ساہتی جیون دا شریگنیش غزل نال کیتا سی۔ اپنے ساہتک جیون دے آرنبھک سمیں وچّ 6 دسمبر، 1926 نوں بریٹیش سرکار دے راجنیتک بندی بنائے گئے۔ اردو شاعری دا بہت حصہ رومانیئت، رہسّ اتے شاستریئتا نال بندھا رہا ہے جس وچّ لوکجیون اتے قدرت دے پکھ بہت گھٹّ ابھر پائے ہن۔ نجیر اکبرابادی، الطاف حسین حالی ورگے جنہاں کجھ شاعراں نے اس روائت نوں توڑیا ہے، اوہناں وچّ اک پرمکھ نام فراقَ گورکھپری دا وی ہے۔ فراقَ نے پرمپراگت بھاوبودھ اتے شبد-بھنڈار دی ورتوں کردے ہوئے اسنوں نویں بھاشا اتے نویں مضموناں نال جوڑیا۔ ساماجک دکھ-درد ویکتی گت انوبھوَ بنکے اسدی شاعری وچّ ڈھالیا ہے۔ دینک جیون دے کوڑے سچ اتے آؤن والے کلّ دے پرتی امید، دوناں نوں بھارتی سنسکرتی اتے لوکبھاشا دے پرتیکاں نال جوڑکے فراقَ نے اپنی شاعری دا الگ محل اساریا۔ فارسی، ہندی، برجبھاشا اتے بھارتی سنسکرتی دی ڈونگھی سمجھ دے کارن اس دی شاعری وچّ بھارت دی مول پچھان رچ-بس گئی ہے۔ فراقَ گورکھپری نوں ساہت اتے سکھیا دے کھیتر وچّ 1968 وچّ بھارت سرکار نے پدم بھوشن نال سنمانت کیتا سی۔

چونویاں رچناواں

• گلّ نغمہ
• Gul-e-Ra'naa
• مشال
• روحِ-کائنات
• روپ (رباعی)
• شبستان
• سرگم
• بزمے زندگی رنگے شاعری
• نگما-اے-ساجا
• گجالستان

انعام

• 1960 – اردو دا ساہت اکیڈمی اوارڈ
• 1968 – پدم بھوشن
• 1968 – سوویت لینڈ نہرو انعام
• 1969 – گیانپیٹھ (اردو لیکھکاں لئی پہلا گیانپیٹھ پرسکار)
• 1970 – ساہت اکیڈمی فیلوشپ
• 1981 – غالب اکیڈمی اوارڈ

حوالے