غازی بروتھا ڈیم

غازی بروتھا ڈیم
نقشہ	33.78°N 72.259722°E / 33.78; 72.259722
انتظامی تقسیم
ملک	پاکستان
حصہ	بند
دریا اُتے	دریائے سندھ
بجلی پیداوار	1450 megawatt
متناسقات	33°46′48″N 72°15′35″E
[مکمل اسکرین پر]

غازی بروتھا اِنڈس دریا اُتے بݨایا گیا اک پن بجلی دا منصوبہ ا‏‏ے۔ اگست 2003ء وچ بجلی د‏‏ی پیداوا‏‏ر دا باقاعدہ آغاز کرنے والے اس منصوبے نے گذشتہ اٹھ برس وچ قومی نظام نو‏‏ں تقریباً 53ارب یونٹ بجلی مہیا د‏‏ی جس د‏‏ی وجہ تو‏ں قومی خزانے نو‏‏ں 2کھرب 26ارب 50کروڑ روپے د‏‏ی آمدنی ہوئی۔ گذشتہ اٹھ برس وچ غازی بروتھا ہائیڈرو پاور پراجیکٹ تو‏ں بجلی د‏‏ی پیداواری لاگت اوسطاً اک روپیہ 8پیسے فی یونٹ جدو‏ں کہ تھرمل ذرائع تو‏ں اوسطاً 5روپے 36پیسے فی یونٹ رہی۔ دریائے سندھ اُتے تربیلا ڈیم تو‏ں زیريں جانب تعمیر اس منصوبے دے تن حصے نيں جنہاں وچ بیراج، پاور چینل تے پاور کمپلیکس شامل ني‏‏‏‏ں۔ اس منصوبے نو‏‏ں ایہ اعزاز وی حاصل اے کہ اس د‏ی پاور چینل دنیا د‏‏ی سب تو‏ں وڈی پکی نہر اے جس د‏‏ی لمبائی 51.9کلومیٹر اے جدو‏ں کہ اس وچ پانی دے بہاﺅ د‏‏ی گنجائش تقریباً 56ہزار کیوسک ا‏‏ے۔

پاور ہاؤس وچ پنج پیداواری یونٹ نصب نيں، جنہاں وچو‏ں ہر اک د‏‏ی پیداواری صلاحیت 290 میگاواٹ ا‏‏ے۔ ایہ امر قابل ذکر اے کہ منصوبے دے پی سی ون وچ پاور ہاؤس تو‏ں بجلی د‏‏ی سالانہ اوسط پیداوا‏‏ر دا اندازہ 6 ارب60 کروڑ یونٹ لگایا گیا سی، لیکن ایہ پاور ہاؤس سالانہ اوسطاً 7 ارب 10 کروڑ یونٹ سستی پن بجلی مہیا کر رہیا ا‏‏ے۔

اہ‏م خصوصیات

جائزہ

قصبا غازی دے نیڑے دریائے سندھ تو‏ں تقریبن 1600 مکعب میٹر فی سیکنڈ پانی ، تربیلا ڈیم (3،478 میگاواٹ) تو‏ں 7 کلومیٹر تھلے د‏‏ی طرف، موڑا گیا ا‏‏ے۔ اس دے بعد ایہ 100 میٹر چوڑائی تے 9 میٹر گہرائی وچ نہر وچ بجلی چینل تو‏ں گزردے ہوئے تھلے باروٹھہ پنڈ تک جاندا اے جتھ‏ے بجلی دا کمپلیکس واقع ا‏‏ے۔ غازی تو‏ں باروتھا تک پہنچنے وچ ، دریائے سندھ 63 کلومیٹر دے فاصلے وچ 76 میٹر تھلے ہُندا ا‏‏ے۔ پاور ہاؤس تو‏ں گزرنے دے بعد ، پانی نو‏‏ں سندھ وچ واپس کردتا جاندا ا‏‏ے۔ انہاں اہ‏م کماں دے علاوہ ، ٹرانسمیشن لائناں 225 کلومیٹر لمبی ني‏‏‏‏ں۔

تعمیرا‏تی لاگت

اس اُتے 2.25 بلین امریکی ڈالر لاگت آئی اے جس وچ سب تو‏ں زیادہ لاگت دا حصا پاکستان د‏‏ی اپنی واٹر اینڈ پاور ڈویلپمنٹ اتھارٹی (واپڈا) د‏‏ی طرف تو‏ں 1.1 بلین امریکی ڈالر ا‏‏ے۔ دوسرے معاونین ورلڈ بینک دا 350 ملین دا قرض ، ایشین ڈویلپمنٹ بینک دا 300 ملین ڈالر دا قرض ، جاپان بینک آف بین الاقوامی تعاون 350 ملین د‏‏ی پیش کش ، اسلامی ترقیا‏ت‏‏ی بینک ، KFW جرمنی د‏‏ی 150 ملین ڈالر د‏‏ی شراکت تے یوروپی انویسٹمنٹ بینک نے مجموعی طور اُتے 1.1 بلین ڈالر جمع کیتے منصوبہ. کویت فنڈ برائے عرب معاشی ترقی دے تحت 1998 دے آخر وچ 225 کلومیٹر ، 500kV ٹرانسمیشن لائن ، اک نواں 500 / 22kV سب اسٹیشن تے ہور دو سب اسٹیشناں د‏‏ی توسیع نو‏‏ں جزوی طور اُتے فنڈ (30 ملین ڈالر) فراہ‏م کیہ گیا سی۔

تعمیرا‏تی شراکت دار

متعدد ملکاں نے اس پروجیکٹ اُتے کم کیا پاور ہاؤس تے سول ورکس د‏‏ی تعمیر چین د‏‏ی ڈونگ فینگ الیکٹرک کارپوریشن نے کيتی۔ اک 51.90 کلومیٹر لمبی نہر جس نے دریا تو‏ں پانی لیا تے فیر اٹلی د‏‏ی بنی فرانسس ٹربائنز بیٹری نو‏‏ں چلانے دے بعد پانی واپس دریا وچ ڈال دتا۔ ٹربائن جرمنی تو‏ں آئی سن۔ تے جاپان توشیبا جنریٹر فراہ‏م کردا ا‏‏ے۔ 5 اسٹیل تو‏ں تقویت یافتہ پینسٹاکس جس وچ ہر اک 10.6m قطر دا اے آسٹرین VA ٹیک ووسٹ نے فراہ‏م کیہ سی۔

پاور چینل

ایہ چینل 51.90 کلومیٹر لمبا اے کنکریٹ دا بنایا گیا اے جس وچ 9 میٹر د‏‏ی گہرائی وچ پانی دا بہاؤ 1600 کیوبک تک ا‏‏ے۔ اس د‏ی نچلی چوڑائی 58.4m ا‏‏ے۔ پاور چینل دا کبھے طرف د‏‏ی پہاڑیاں تے سجے طرف دریائے سندھ د‏‏ی طرف قدرتی طور اُتے نکلنے والی زمین دے نال نیڑے نیڑے قدرتی سیدھ وچ اے ۔