علاء الدین خلجی دی فتح گجرات

علاء الدین خلجی دی فتح گجرات
نقصانات
انتظامی تقسیم

Asavalli (احمد آباد)

انہلواڑہ (پٹن)

کھمبات

سومناتھ

سورت

دہلی

سنہ ۱۲۹۹ء دے حملے وچ گجرات دے جنہاں وڈے شہراں تے حملہ ہویا انہاں سب دے محل وقوع

سنہ ۱۲۹۹ء وچ سلطنت دہلی دے فرماں روا علاء الدین خلجی نے ہندوستان دے خطہ گجرات اُتے تسلط حاصل کرنے دے لئی اپنا لشکر روانہ کیتا۔ اس وقت شاہ واگھیلا کرن گجرات دے حاکم سن۔ سلطانی افواج نے اس مہم دے دوران وچ گجرات دے بوہت سارے وڈے شہراں اُتے حملے کیتے جن وچ انہلواڑ (پٹن)، کھمبات، سورت تے سومناتھ دے حملے مشہور نیں۔ اوداں انہاں حملیاں دے کچھ عرصے بعد بادشاہ کرن نے متعدد شہراں تے علاقیاں اُتے فیر توں تسلط حاصل کر لیا سی لیکن سنہ ۱۳۰۴ء وچ علاء الدین دی افواج نے دوبارہ گجرات اُتے چڑھائی کیتی تے اس حملہ وچ واگھیلا شاہی سلسلہ نوں نابود کر دتا۔ اس دوسرے حملے دے نتیجے وچ گجرات سلطنت دہلی وچ ضم ہو گیا۔

پس منظر

سنہ ۱۲۹۶ء وچ علاء الدین خلجی سلطنت دہلی دے تخت اُتے متمکن ہوئے تے اس دے بعد کچھ سال اپنے اقتدار نوں مستحکم کرنے وچ صرف کیتا۔ ہند گنگا سطح مرتفع اُتے جدو‏‏ں انہاں دی سلطنت خاصی مستحکم ہو گئی تے انہاں نے خطہ گجرات اُتے لشکر کشی دا ارادہ کیتا۔ ایرانی مورخ وصاف شیرازی نے سلطان علاء الدین دے اس حملے دی وجہ تحریر کر دے ہوئے لکھیا اے کہ "کفار نوں محکوم بنانے تے بتاں نوں مسمار کرنے دے لئی انہاں دی مذہبی رگ پھڑک اٹھی سی"۔ زرخیز زمین تے سمندری تجارت دی بنا اُتے اس وقت خطہ گجرات دا شمار ہندوستان دے آسودہ تے متمول ترین خطےآں وچ ہُندا سی۔ ہور گجرات دے ساحلی شہراں وچ مسلمان تاجراں دی وڈی تعداد آباد سی۔ چنانچہ علاء الدین دی فتح گجرات دی مہم توں اس بات دا قوی امکان سی کہ شمالی ہندوستان دے مسلمان تاجر وی سمندری راستے توں ہونے والی اس بین الاقوامی تجارت وچ بآسانی حصہ لے سکے گا۔

اس وقت گجرات اُتے واگھیلا خاندان دے بادشاہ کرن دیو دی حکمرانی سی (جنہاں مسلمان وقائع نویساں نے رائے کرن لکھیا اے)۔ چودھویں صدی عیسوی دے جین وقائع نگار میروتنگ نے اپنی کتاب "وچار شرینی" وچ لکھیا اے کہ کرن دے ناگر وزیر مادھو نے علاء الدین نوں گجرات حملہ کرنے دی دعوت دتی سی۔ پندرہویں صدی عیسوی دی اک کتاب کانہڑدیو پربھند وچ درج اے کہ شاہ واگھیلا نے مادھو دے بھائی نوں قتل کرکے اس دی بیوی نوں اغوا کر لیا سی۔ چنانچہ مادھو نے بادشاہ توں انتقام لینے دی نیت توں دلی دا سفر کیتا تے علاء الدین نوں یقین دلایا کہ اوہ بادشاہ دے خلاف لشکر کشی وچ سلطانی افواج دی حتی المقدور مدد کرے گا۔ اس واقعہ دی تائید ستاروی‏‏‏‏ں صدی عیسوی دے مورخ موہتا نینسی دے بیان توں وی ہُندی اے۔ چنانچہ ایسا معلوم ہُندا اے کہ ایہ واقعہ اک تاریخی حقیقت اے تے بغور دیکھنے اُتے اسی واقعے وچ اس سوال دا جواب وی مل جاندا اے کہ دلی توں گجرات دی راہ وچ پھیلی بے شمار سلطنتاں نوں زیر کیتے بغیر سلطان علاء الدین گجرات اُتے کیوں حملہ آور ہوئے سن۔

حوالے

کتاباں

• Abraham Eraly (2015). The Age of Wrath: A History of the Delhi Sultanate. Penguin Books, 178. ISBN 978-93-5118-658-8. 
• Aditya Behl (2012). Love's Subtle Magic: An Indian Islamic Literary Tradition, 1379–1545. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-514670-7. 
• Asoke Kumar Majumdar (1956). Chaulukyas of Gujarat. Bharatiya Vidya Bhavan. OCLC 4413150. 
• Ashok Kumar Srivastava (1979). The Chahamanas of Jalor. Sahitya Sansar Prakashan. OCLC 12737199. 
• Banarsi Prasad Saksena (1992). "The Khaljis: Alauddin Khalji", in Mohammad Habib and Khaliq Ahmad Nizami: A Comprehensive History of India: The Delhi Sultanat (A.D. 1206-1526), Second 5, The Indian History Congress / People's Publishing House. OCLC 31870180. 
• (1871) in Henry Miers Elliot: The History of India, as Told by Its Own Historians 3: The Muhammadan Period. Trübner and Co. OCLC 967390088. 
• Kanhaiya Lall Srivastava (1980). The position of Hindus under the Delhi Sultanate, 1206-1526. Munshiram Manoharlal. OCLC 641485863. 
• Kishori Saran Lal (1950). History of the Khaljis (1290-1320). Allahabad: The Indian Press. OCLC 685167335. 
• Kishori Saran Lal (1999). Theory and Practice of Muslim State in India. Aditya Prakashan. ISBN 978-81-86471-72-2. 
• Peter Jackson (2003). The Delhi Sultanate: A Political and Military History. Cambridge University Press. ISBN 978-0-521-54329-3. 
• R. C. Majumdar (1967). "Social Life: Hindu and Muslim Relations", The History and Culture of the Indian People, Second VI: The Delhi Sultanate, Bombay: Bharatiya Vidya Bhavan. OCLC 634843951. 

باہرلےجوڑ

• Amir Khusrau's description of the invasion, from Khazain ul-Futuh composed at Alauddin's court
• Wassaf's description of the invasion, from Tazjiyatu-l Amsar wa Tajriyata-l Asar