وڈا اردو

وڈا اردو ، گیاہستان ( سٹیپ) چ سلطنت طلائی اردو تے خاتمے دے بعد 1466ء توں 1502ء تک قائم رہن آلی اک مسلمان ترک ریاست سی ۔ اس ریاست دے اج کل روس ج شامل نیں ۔

قازاق تے نغائیاں نے وی وڈا اردو ناں دیاں ریاستاں قائم کیتاں سن ۔

سلطنت طلائی اردو دے علاقے ویلے دے نال نال علیحدہ ہندے رہے : 1438ء چ طلائی اردو سلطنت دے علاقےآں تے دریائے وولگا دے کنارے خانان قازان ، 1441ء چ کریمیا چ قریم یورتی (خانان کریمیا ) تے 1466ء چ استراخان دے علاقے چ بحیرہ قزوین دے کنارے تے خانان استراخان قائم ہو گئیاں ۔ تے باقی بچن آلے علاقے وڈا اردو سلطنت دے ناں نال جانے جان لگے جہڑے کہ دریائے ڈینیپر تے دریائے یائیک دے وچکار سن ۔ وڈا اردو دا راجگھر سرائے سی تے ایہہ سلطنت طلائی اردو دی جانشین ہون دی دعویدار سی ۔ 1470ء دے نیڑے بحیرہ کیسپیئن دے اتلے چ نغائی وڈا اردو دے مخالف بن گئے تے لہندے چ پولینڈ لتھوانیا دریائے ڈینیپر دے نالدے علاقےآں تے مل ماردے رہے ۔

1480ء چ ماسکوی روس تے کریمیا (قریم یورتی) ، وڈا اردو جسنے پولینڈ لتھوانیا دولت مشترکہ نال اتحاد کیتا سی دے خلاف اتحادی بن گئے ۔ 1480ء چ وڈا اردو نے ماسکو تے حملہ کرن دی کوشش کیتی پر ناکام رہئیا ۔ 1481ء چ وڈا اردو دا خان احمد خان نغائیاں ہتھوں مارئیا گئیا ۔ ایسدی تھاں اسدے پتر شیخ علی نے سمبھالی ، تے ریاست احمد خان دے پتراں وچکار اختلافات پاروں کمزور ہو گئی ۔

1491ء دے موسم بہار چ قریم یورتی دے خان نے تجویز دتی کہ ماسکو فوج بھیج کے ریاست وڈا اردو نوں ختم کر دے ،کیونکہ اسنے اردو دے سارے گھوڑے قبضے چ کر لئے نیں ۔ ماسکو نے کجھ تاتاری تے روسی دستے گھلے تے سلطنت عثمانیہ نے مقابلے ج 2 ہزار ینی چری دے سپاہی بھیجے ۔ نومبر تک وڈا اردو دا اک حصہ ماسکو دے قبضے چ چلا گئیا تے باقی نغائیاں دی لٹ مار چ آ گئیا ۔ 1500ء چ دریائے کوبان دے نیڑے کابردینیاں نے اینہاں نوں بھیڑی شکست دتی ۔ 1501ء چ شیخ احمد خان اپنے 20 ہزار لوکاں نال دریائے ڈون دے اتلے ج منتقل ہو گئیا ۔ اسدے بوہت سارے لوک غائب تے گواچ گئے ۔

1502ء چ کریمیا دے خان نے وڈا اردو دے ہوہت سارے لوکاں تے جانوراں دے اجڑاں نں پھڑ لئیا تے اینہاں نوں کریمیا لے آئیا ۔ شیخ احمد فرار ہو گئیا ۔ اسدے بعد اوہ قازان نیڑے 4 ہزار سواراں نال ماسکو نال گل بات کردتا دسئیا گئیا ۔ اس دے بعد اوہ استراخان آگئیا جتھوں نغائیاں نے اسنوں 1504ء چ کڈ دتا ۔ اوہ اسدے بعد کیف چ پولینڈ دے بادشاہ نال معاہدہ کرن گئیا تے بعد چ اکرمان چ عثمانیاں نال معاملہ کرن گئیا ۔ ۔ اسنوں آخری وار ویلنا ج لتھوانیا دے قیدی دی حیثیت نال ویکھئیا گئیا ۔