عبد العزیز الحلوانی

عبد العزیز الحلوانی
جم

وفات

ابو محمدعبد العزیز حلوانی (المتوفیٰ 456ھ1056ء) پورا نام عبد العزيز بن احمد بن نصر بن صالح الحلوانی البخاری اے شمس الائمہ لقب سی،۔

حلوانی دی نسبت

سودھو

کنیت ابو محمد، لقب شمس الائمہ اے۔ فقہ حنفی دے بہت وڈے فقیہ حلوانی حلوا فروخت کرنے دی طرف نسبت اے تے بعض اوقات حلوائی کہیا جاندا اے۔ بخارا وچ اپنے وقت دے حنفیہ دے امام سن ۔
انہاں دے والد بہت مفلس تے تنگدست سن تے مٹھائی بنا کر بیچا کردے سن انہاں دی عادت سی کہ اکثر وبیشتر فقہا کرام نو‏‏ں مٹھائیاں وغیرہ بھیجدے رہندے سن اوران تو‏ں عرض کردے کہ بس میرے بیٹے دے لئی دعا فرمایا کرو۔ انہاں دی سخاوت، حسن عقید ت اورگریہ وزاری دا نتیجہ ایہ نکلیا کہ انہاں دے بیٹے نے علم دے اعلیٰ مدارج نو‏‏ں طے کیتا اوروہ اپنے وقت دے مایہ ناز عالم ثابت ہوئے جو شمس الائمہ حلوانی اکھوائے[۱] علامہ ذہبی، سیراعلام النبلاء وچ امام حلوانی کاتذکرہ کردے ہوئے لکھدے نيں: انہاں تو‏ں شمس الائمہ سرخسی، فخرالاسلام بزدوی تے انہاں دے بھائی صدر الاسلام نے علم حاصل کیتا [۲]

علمی مقام

سودھو

ابن کمال پاشا نے آپ نو‏‏ں مجتہدین فی المسائل وچ شمار کیتا اے۔ فقہ آپ نے حسین ابی علی نسفی شاگردی ابی بکر محمد بن فضل تلمیذ عبد اللہ سبذ مونیس ے حاصل کيتی تے حدیث نو‏‏ں ابی شعیب صالح بن محمد بن صالح بن شعیب تے مجازی تے ابی سہل احمد بن محمد بن مکی الانماطی تے ابا اسحٰق رازی تے اسمٰعیل بن محمد زاہد تے عبد اللہ بن محمد کلا باذی تے عبد اللہ بن حسین کتاب تے حافظ محمد بن احمد غنجا رو غیر ہ تو‏ں سنیا تے روایت کیتا تے امام طحطاوی دی شرح معانی الآثار نو‏‏ں ابی بکر محمد بن عمر بن حمدان تو‏ں روایت کیتا تے آپ تو‏ں شمسل لائمہ بکر زنجری تے محمد بن علی والد شمس الائمہ بکر زنجری تے شمس الائمہ محمد سرخسی تے ابی بکرمحمد بن حسین تے فخر الاسلام علی بن محمد بن حسین بزدوی تے انہاں دے بھائی صدر الاسلام ابو الیسر محمد بن محمد تے قاضی جمال الدین ابو نصر احمد بن عبد الرحمٰن وغیرہ نے تفقہ تے روایت کیتا،حافظ الحدیث ابو محمد عبد العزیز بن محمد نخشبی اپنی معجم شیوخ وچ آپ نو‏‏ں اپنے شیوخ وچ بیان کرکے کہندے نيں کہ ميں نے آپ تو‏ں آپ دی تمام امالی سنی نيں۔

تصنیفات

سودھو

انہاں دیاں تصنیفات ایہ نيں؛

  • المبسوط(فقہ دی کتاب)
  • النوادر فی الفروع
  • الفتاوى فی الفروع
  • شرح ادب القاضی امام ابو يوسف[۳]

وفات

سودھو

آخری عمر وچ آپ بخارا تو‏ں شہر کش وچ تشریف لے گئے تے اوتھے ماہ شعبان 448ھ یا 458ھ مطابق ماہ اکتوبر/1056ء وچ وفات پائی تے آپ دی نعش نو‏‏ں بخارا وچ لیاکے قبرستان کلاباذ وچ دفن کر دتا گیا جواب زیارت گاہ و خاص اے۔

حوالے

سودھو
  1. راہِ علم مؤلف: شیخ الاسلام ابراہیم زرنوجی،صفحہ73
  2. سیراعلام النبلا
  3. موسوعہ فقہیہ ،جلد اول صفحہ 457، وزارت اوقاف کویت، اسلامک فقہ اکیڈمی انڈیا