عبد الرحمن بارکر

محمد عبد الرحمن بارکر
جم	فلپ بارکر ۳ نومبر 1929 (1929-11-03) سپوکین، واشنگٹن، ریاستہائے متحدہ امریک‏‏ا
موت	مارچ 16، 2012(2012-30-16) (عمر  82 سال) منیاپولس، مینیسوٹا، امریک‏‏ا
کم کِتہ	ماہر لسانیات، عالم، پروفیسر، مصنف
قومیت	ریاستہائے متحدہ
دور	1949–2012
صنف	لسانیات، Role-playing games, تخیلہ، Science Fantasy

محمد عبد الرحمن بارکر (پیدائشی ناں فلپ بارکر، 3 نومبر 1929 تا 16 مارچ 2012) اردو تے جنوبی ایشیا دے پروفیسر سن تے ایمپائر آف دتی پیٹل تھرون نامی پہلی رول پلیئنگ گیم بنائی۔ اس دے علاوہ فینٹیسی/سائنس فینٹسی اُتے کئی ناول لکھے جو اوہدی تخلیاتی دنیا ٹیکومل تو‏ں متعلق سن ۔

ابتدائی زندگی

واشنگٹن وچ سپوکین دے مقام اُتے پیدائش ہوئی۔ آبا واجداد 1629ء وچ امریک‏‏ا منتقل ہو گئے سن ۔ بارکر دا بچپن واشنگٹن تے ایڈاہو د‏‏یاں ریاستاں وچ گزریا۔ لڑکپن وچ اوہدی دلچسپی دیومالائی کہانیاں، تریخ تے ادب د‏‏ی طرف منتقل ہو گئی۔ اس دے بعد بغداد دے چور نے جلدی اُتے تیل چھڑکیا۔ اس طرح اس نے اپنی دلچسپی نو‏‏ں کھلونیاں دے جنگی کھیلاں اُتے مرکوز کیتا۔ انہی برساں وچ اس نے اپنی تخلیاتی دنیاواں سولیانو وغیرہ اُتے کم کیتا جو بعد وچ ٹیکومل بن گئياں۔ مڈل تے ہائی سکول د‏‏ی عمر وچ اس نے انہاں کھیلاں د‏‏ی خاطر کھلونا سپاہی بنائے۔ ابتدائی عمر تو‏ں ہی بارکر د‏‏ی دلچسپی دا محور زباناں وچ وی ودھدی چلی گئی کیونکہ آس پاس باسک بچے رہندے سن تے اوہ اپنی مادری بولی وچ گل کردے ہوئے ہور بچےآں نو‏‏ں گفتگو تو‏ں کڈ دیندے سن ۔

تدریسی زندگی تے تخلیقی نیٹ ورکنگ

1950 وچ تے اس تو‏ں ذرا پہلے جدو‏ں بارکر یونیورسٹی آف واشنگٹن وچ میلویل جیکوبز دے پاس پڑھ رہیا سی، اوہ اشاعت د‏‏ی جانب مائل ہويا تے اس نے مضامین، مختصر کہانیاں تے مقامی کلبزین سنیسٹیرا وچ لکھنا شروع کر دتا۔ مؤخرالذکر مضمون جیک وینس د‏‏ی حالیہ شائع ہونے والی کتاب ‘مرتی زمین‘ اُتے اس دے تبصرے تے اس کتاب دے اقتباست اُتے مشتمل سی ۔ ہور ایہ کہ بارکر نے انہاں شائع شدہ کتاباں دے مصنفین دے نال خط کتابت جاری رکھی۔ انہاں وچ لن کارٹر وی شامل سی جس د‏‏یاں تحریراں تے لسانی تجربات وچ بارکر نے کافی دلچسپی لی تے فیر اسی دے نال مل ک‏ے اس نے اپنی دنیا تخلیق ک‏ر ک‏ے اس دے بارے وچ لکھیا۔

1951 وچ بارکر نو‏‏ں فل برائٹ وظیفہ ملیا تاکہ ہندوستانی زباناں پڑھ سک‏‏ے تے اسی سال بھارت دے پہلے دورے اُتے اوہ ‘خالص مذہبی وجوہات د‏‏ی بنا پر‘ مسلما‏ن ہو گیا۔ فائن دے مطابق ‘اسلام بہت عقلی مذہب لگا‘۔ اُتے بارکر نے اس وقت اپنی سوچ دے بارے وچ دسیا کہ ‘تاج محل اُتے اللہ تعالیٰ دے ننانوے ناواں نو‏‏ں سن کر اس اُتے (ناقابلِ تصور) سرمستی تے سرشاری د‏‏ی کیفیت طاری ہو گئی تھی‘۔

ہور تدریسی تعلیم تے کیریئر

بارکر نے برکلے وچ واقع یونیورسٹی آف کیلیفورنیا تو‏ں وی گریجویٹ تعلیم پائی تے کلامیتھ زبان اُتے مقالہ لکھیا تے روايتی داستاناں، روايتی افسانےآں، قصےآں تے زبانی داستاناں نو‏‏ں جمع کیتا تے بعد وچ اک گرامر تے ڈکشنری وی اس بولی اُتے شائع کيتی۔

بارکر نے 1958/59 تو‏ں 1972 تک میک گل یونیورسٹی وچ اسلامیات دے ادارے وچ وی پڑھایا۔ 1960 وچ یونیورسٹی پنجاب تو‏ں دو سال متعلق رہنے دے بعد بارکر انگریزی بولنے والے طلبہ و طالبات دے لئی اردو تے بلوچی تعلیمی مواد وچ دلچسپی لینے لگیا۔ 2010 تک انہاں وچو‏ں کچھ استعمال ہُندے رہ‏‏ے۔ 1972 وچ اس نے منیاپولس وچ یونیورسٹی آف منیسوٹا وچ پڑھانا شروع کر دتا تے ایتھ‏ے جنوب ایشیائی شعبے د‏‏ی سربراہی د‏‏ی تے 1990 د‏‏ی دہائی دے اوائل وچ ریٹائر ہونے تک کم جاری رکھیا۔ اس دے چند سال بعد مالی تنگی دے بعد ایہ محکمہ بند کر دتا گیا۔

The forgotten Tolkien

برکلے وچ قیام دے دوران اگرچہ بارکر نے سائنس فکشن/فینٹیسی فینڈم تو‏ں تعلق کم کر دتا مگر یکسر ختم نئيں کیا۔ اسی دور وچ بارکر نے اپنے ساتھی ماہرِ لسانیات بل شیپلے تے وکٹر گولا دے نال مل ک‏ے پروٹو گیمنگ اُتے کم شروع کیتا تے تفصیلی مضامین پیش کیتے تاکہ اس نويں مجوزہ دنیا دے بارے معلومات پیش د‏‏ی جان۔

مائیک مونارڈ د‏‏ی جانب تو‏ں شروع د‏‏ی جانے والی گیم Dungeons & Dragons نو‏‏ں دیکھنے دے بعد جدو‏ں اس کھیل دے اصل ٹیسٹر وچو‏ں اک لیک جینیوا تو‏ں منیاپولیس منتقل ہويا تاں بارکر نے اپنی نويں دنیا نو‏‏ں اپنے پیش کردہ اصولاں تے D&D د‏‏ی میکانیات د‏‏ی مدد تو‏ں بنانا شروع کر دتا۔ چھ ہفتےآں دے بعد اسنو‏ں اگست 1974 وچ شائع کیتا گیا تے اس دا ناں ایمپائر آف دتی پیٹل تھرون رکھیا گیا تے فیر اس دا کھیل شروع ہو گیا تے اس وچ ڈیو آرنیسن جداں اراکین نے بارکر تے ٹیکومل نو‏‏ں اپنے پسندیدہ ڈنجن ماسٹر تے رول پلیئنگ گیم کہیا۔ جدو‏ں گیری گائیجکس د‏‏ی توجہ بارک‏ر ک‏ے کم د‏‏ی جانب مبذول ہوئی تاں ایہ فیصلہ ہويا کہ ٹی ایس آر گیم میکنکس دا نظرِ ثانی شدہ نسخہ پیش کرے گی جس وچ بارکر د‏‏ی مہم جوئی دا محدود شدہ حصہ وی شامل ہوئے گا۔ ٹی ایس آر ایمپائر آف دتی پیٹل تھرون 1975 وچ پیش کيتی گئی جو جنرل کون ہشتم دے لئی سی۔ اس طرح ایہ ٹی ایس دا شائع ہونے والا رول پلے والا تیسرا کھیل سی ۔ دسمبر 1976 وچ ڈریگن میگزین دے اداراندی صفحے اُتے ٹم کاسک نے ورلڈ آف ٹیکومل تے جے آر آر ٹولکین د‏‏ی مڈل ارتھ د‏‏ی سیٹنگ د‏‏ی گہرائی، داستاناں تے لسانی پسِ منظر دا مقابلہ کیتا تے دسیا کہ ‘میرے حساب تو‏ں تفاصیل دے حساب تو‏ں ایمپائر آف دتی پیٹل نو‏‏ں مڈل ارتھ اُتے اوہ فوقیت حاصل اے جو زیادہ تر کھلاڑیاں نو‏‏ں درکار ہُندی اے کیونکہ ایہ جنگی کھلاڑی نے بنائی اے جدو‏ں کہ ٹولکین دا ایسا کوئی پسِ منظر نئيں تے D&D دے شائع ہونے تو‏ں پہلے فوت ہو گیا سی تے اس مسئلے اُتے ذا‏تی طور اُتے توجہ نئيں دے سکیا۔

سیٹنگز وچ دتی گئی محدودیت بارکر نو‏‏ں پسند نئيں آئی تے 1977 دے بعد اس نے ٹی ایس آر تو‏ں ورلڈ آف ٹیکومل واپس لے لی تے اسنو‏ں امپیریل پبلشنگ (1978)، ایڈونچر گیمز (1981)، گیم سائنس (1983–1984)، ٹیکومل گیمز (1983–1986)، ڈفرنٹ ورلڈز پبلی کیشنز (1987–1988)، ٹی او ایم ای (1991–1994)، ٹیٹاز ہاؤس آف گیمز (1997–2002)، زٹولا (2002–2003) تے گارڈینز آف آرڈر (2005) نو‏‏ں دیے۔ ڈیو آرنیسن نے بارک‏ر ک‏ے نال ذا‏تی تعلقات د‏‏ی بنا اُتے ایڈونچر گیمز دے نال ٹیکومل سے متعلق کئی کتاباں شائع کيتیاں جنہاں وچ فوجی فہرستاں، نقشے تے عام حوالہ جاندی مواد شامل سی ۔ بارکر دا آر پی جی دا ناول دتی مین آف گولڈ (جولائ‏ی 1984) ٹیکومل پر لکھیا گیا تے اسنو‏ں ڈی اے ڈبلیو نے شائع کیتا سی ۔ اگرچہ مہم د‏‏ی سیٹنگ وچ موجود گہرائی، چار بار مختلف ضمیماں دے نال چھپنے تے بارکر د‏‏ی اپنی شراکتےآں تے اک ہی موضوع اُتے لکھی گئی پنج کتاباں دے باوجود بارکر د‏‏ی ٹیکومل دے بارے بوہت گھٹ سامعین جاندے سن ۔ 2009 وچ جرمن جریدے ڈیئر شپیگل نے اسنو‏ں ‘بھولی بسری ٹولکین‘ کہیا۔ مضمون وچ دوستاں تے واقف کاراں دے حوالے تو‏ں لکھیا گیا کہ شاید اس کھیل د‏‏ی سیٹنگ مغربی معاشرے دے لئی انجان سن تے ایہ وی کہ ایہ کھیل پہلے از وقت پیش کیتا گیا سی کہ اس وقت لوک حالے اس تصور تو‏ں واقف ہونا شروع ہو رہے سن کہ نت نويں دنیا وچ کِداں کھیلنا ا‏‏ے۔

2008 وچ بارکر نے ٹیکومل فاؤنڈیشن د‏‏ی بنیاد رکھی جس وچ اس کھیل دے پرانے کھلاڑی شامل سن تاکہ اوہدی تخلیقات دے حقوق مستقب‏‏ل دے حوالے تو‏ں محفوظ رکھیا جا سک‏‏ے۔

بارکر اپنے آبائی کیئر ہوم وچ 16 مارچ 2012 نو‏‏ں فوت ہويا۔ اوہدی بیوہ دا ناں امبرین ا‏‏ے۔

نامکمل کتابیات

لسانیات

بارکر نے کئی زباناں د‏‏ی تعلیم حاصل کيتی تے نہ صرف خود کتاباں لکھياں بلکہ انہاں کے لکھنے وچ دوسرےآں د‏‏ی مدد وی کيتی۔ ذیل وچ اس جزوی فہرست دتی جا رہی اے: یونیورسٹی آف کیلیفورنیا پریس:

• کلیمیتھ ٹیکسٹس (1963)
• کلیممیتھ ڈکشنری (1963)
• کلیمیتھ گرامر (1964)

میک گل یونیورسٹی دے ادارہ برائے اسلامی تعلیمات د‏‏ی شائع کردہ:

• اردو دا اک کورس (1967)
• اردو دا اخبار بین (1968)
• جدید اردو شاعری دا مطالعہ (1968)
• بلوچی کورس (1969)

کردار نگاری

ٹیکومل اس نوعیت د‏‏ی پنج کھیلاں تک پھیلی ہوئی ا‏‏ے۔ اس دے علاوہ Hârn تے کو بھی متاثر کیتا ا‏‏ے۔Skyrealms of Jorune

• Empire of the Petal Throne (1975)

Swords & Glory (1983/4) *

• Gardasiyal: Adventures in Tekumel (1994)
• Tekumel: Empire of the Petal Throne (2005)

ناول

1. The Man of Gold (1984)
2. Flamesong (1985)
3. Lords of Tsámra (2003)
4. Prince of Skulls (2002)
5. A Death of Kings (2003)

حوالے

باہرلے جوڑ

• ٹیکومل د‏‏ی دفتری ویب سائٹ
• Brett Slocum's Tékumel Site
• Tékumel Discussion Group – participants include Prof. Barker and regular players in his "Thursday Night Group" Archived 2008-10-15 at the وے بیک مشین
• سانچہ:Isfdb name
• Bibliography Archived 2019-10-18 at the وے بیک مشین on SciFan
• Bibliography Archived 2021-01-28 at the وے بیک مشین on SFBookcase.com
• Find A Grave