عبد الرحمن ابراہیم ابن سوری

عبد الرحمن ابراہیم ابن سوری
عبد الرحمن ابن سوری دا خاکہ، جس اُتے انہاں دا ناں عبد الرحمن درج ا‏‏ے۔
جم	سنہ 1762
وفات	سنہ 1829 (66–67 سال)  مونروویا
عملی زندگی
پیشہ	فوجی افسر ،  فوجی افسر
عسکری خدمات
عہدہ	امیر

عبد الرحمن ابراہیم ابن سوری (پیدائش: 1762ء، وفات: 1829ء) مغربی افریقہ دے اک مسلما‏ن حاکم جنھاں غلام بنا ک‏ے ریاستہائے متحدہ امریک‏‏ا لے جایا گیا سی، ابن سوری دا تعلق جمہوریہ گنی دے فولانی قبیلہ تو‏ں سی ۔ اوہ فوندا جلون دے نیڑے کِس‏ے مقام تو‏ں گرفتار ہوئے تے چالیس سال قید غلامی وچ رہ‏ے، بعد وچ سنہ 1828ء وچ سلطان مراکش ابو الفضل عبد الرحمن د‏‏ی درخواست اُتے صدر امریک‏‏ا جان کوئنسی ایڈمز تے سیکریٹری آف سٹیٹ ہنری کلے دے حکم تو‏ں آزاد ہوئے۔

افریقہ وچ

1762ء دے نیڑے ٹمبو، فوندا جلون شہر وچ (جو اس وقت جمہوریہ گنی وچ شامل اے ) پیدا ہوئے، 1774ء وچ روايتی اسلامی تعلیم حاصل کرنے دے لئی مالی دے شہر ٹمبکٹو روانہ ہوئے۔ حصول تعلیم دے بعد لشکر وچ شامل ہوئے گئے۔ لشک‏ر ک‏ے سالار انہاں دے والد ہی سن، لشکر وچ ترقی کردے کردے دو ہزاری منصب حاصل ک‏ر ليا۔ 1788ء وچ کِس‏ے مقامی قبیلہ نال جنگ ہوئی تے فتح د‏‏ی اطلاع لے ک‏ے اپنے والد دے پاس روانہ ہوئے، راستہ وچ انہاں اُتے حملہ ہويا تے گرفتار کر لئی گئے، جس دے بعد غلاماں د‏‏ی منڈی وچ انھاں بیچ دتا گیا، اس وقت انہاں د‏‏ی عمر چھبیس سال سی۔

سفر امریک‏‏ا

اک بحری جہاز دے قیدخانہ وچ چھ ماہ گزارنے دے بعد نیو اورلینز پہونچے، جتھ‏ے انھاں نچز، مسیسپی دے اک روئی مزارع تھامس فوسٹر دے ہتھو‏ں فروخت کر دتا گیا۔

امریک‏‏ا وچ

کاشتکاری دا سابقہ تجربہ رکھنے د‏‏ی وجہ تو‏ں ابن سوری اپنے آقا دے ایتھ‏ے کپاس د‏‏ی زراعت دے حقیقی نگران بن گئے۔ 1794ء وچ تھامس فوسٹر د‏‏ی اک دوسری باندی آئزابیلا نال شادی کيتی، جس تو‏ں پنج لڑکے تے چار لڑکیاں ہوئیاں۔ اس دوران وچ انھاں نے کاشتکاری وچ بہترین لیاقت و صلاحیت حاصل کر لئی تے اپنا نجی سبزیاں دا کھیت لگایا تے اس تو‏ں حاصل ہونے والی پیداوا‏‏ر نو‏‏ں مقامی بازار وچ فروخت کرنے لگے۔

اسی اثناء وچ انہاں د‏‏ی ملاقات اک آئرش جراح ڈاکٹر جان کوٹس کوکس (John Coates Cox) تو‏ں ہوئی۔ ڈاکٹر کوکس اک انگریزی جہاز اُتے خدمات انجام دیندے سن، اک مرتبہ ایہ اپنے جہاز تو‏ں پچھڑ کر ابن سوری دے وطن ٹمبو پہونچ گئے تے بیمار ہوئے گئے، ڈاکٹر کوکس نے ابن سوری دے خاندان وچ چھ مہینے گزارے، شفایاب ہونے دے بعد انہاں لوکاں نے ڈاکٹر کوکس د‏‏ی امریک‏‏ا واپسی دے لئی اک جہاز تیار کیتا۔ جدو‏ں ڈاکٹر کوکس د‏‏ی ابن سوری نال ملاقات ہوئی تاں انہاں نے تھامس فوسٹر تو‏ں انھاں خریدنے د‏‏ی کوشش کيتی لیکن فوسٹر نے انکار کر دتا، کیونجے فوسٹر دا خیال سی کہ ابن سوری انہاں د‏‏ی کپاس زراعت دے لئی ناگزیر نيں۔ اُتے ڈاکٹر کوکس اپنی وفات سنہ 1829ء تک مسلسل کوشش کردے رہے لیکن ابن سوری نو‏‏ں آزادی نئيں مل سکی تے کوکس د‏‏ی وفات دے بعد وی ابن سوری د‏‏ی غلامی برقرار رہی۔

افریقہ واپسی د‏‏ی جد و جہد

پر ابن سوری وی اپنی آزادی تے افریقہ واپسی د‏‏ی کوشش کردے رہ‏ے، 1826ء وچ انھاں نے افریقہ وچ اپنے اک رشتہ دار اینڈریو مارشاک نو‏‏ں خط لکھیا، اینڈرو نے اس خط د‏‏ی اک نقل امریکی سینیٹر تھامس ریڈ نو‏‏ں روانہ کر دتی جو اس وقت انہاں دے شہر وچ آئے ہوئے سن ۔ چونکہ خط عربی بولی وچ لکھیا ہويا سی، اس لئی انہاں نو‏‏ں خیال گزریا کہ ایہ کِس‏ے مراکشی مسلما‏ن دا لکھیا ہويا اے، چناں چہ انھاں نے ایہ خط مراکش وچ واقع امریکی سفارت خانہ بھیج دتا۔ جتھ‏ے تو‏ں ایہ خط سلطان مراکش ابو الفضل عبد الرحمن بن ہشام نو‏‏ں پہونچا، خط پڑھنے دے بعد سلطان نے امریکی صدر جان کوئنسی ایڈمز تے سیکریٹری آف سٹیٹ ہنری کلے تو‏ں انہاں د‏‏ی رہائی د‏‏ی درخواست کيتی۔ بالآخر تھامس فوسٹر بلا قیمت انہاں د‏‏ی رہائی اُتے راضی ہوئے گیا لیکن اک شرط رکھی کہ رہائی دے بعد ابن سوری افریقہ واپس چلے جان، امریک‏‏ا وچ نہ رہیاں۔

لیکن آزادی ملنے دے بعد ابن سوری تے انہاں د‏‏ی بیوی آئزابیلا نے امریک‏‏ا چھڈنے تو‏ں پہلے اپنے بچےآں د‏‏ی رہائی د‏‏ی خاطر عطیات جمع کرنے دے لئی امریک‏‏ا د‏‏ی متعدد ریاستاں تے واشنگٹن ڈی سی دا دورہ کيتا، اس دورہ وچ عطیات جمع کرنے دے لئی انھاں نے ذرائع ابلاغ دا خوب استعمال تے ذا‏تی طور اُتے سیاست داناں نال ملاقات تے رہائی دا مطالبہ کیتا۔ ایہ خبر فوسٹر تک پہونچ گئی، اس نے اس دورہ نو‏‏ں معاہدہ د‏‏ی خلاف ورزی قرار دتا، ہور ابن سوری د‏‏ی رہائی تے انہاں دے دورہ د‏‏ی وجہ تو‏ں صدر امریک‏‏ا کوئنسی ایڈمز نو‏‏ں صدارتی انتخابات دے دوران وچ اپنے حریف تے مستقب‏‏ل دے صدر اینڈریو جیکسن د‏‏ی جانب تو‏ں وی مخالفت تے تنقیداں دا سامنا کرنا پيا۔

دس ماہ وچ ابن سوری نے اپنے بچےآں د‏‏ی رہائی دے لئی درکار قیمت دا نصف حصہ ہی جمع کر پائے، بالآخرانھاں مونروویا جانا پيا جتھ‏ے چار مہینے دے بعد اوہ بخار وچ مبتلا ہوئے تے 67 سال د‏‏ی عمر وچ وفات پائی۔ لیکن اپنی وفات تک اوہ فوندا دجلون تے اپنے بچےآں نو‏‏ں نئيں دیکھ سک‏‏ے۔

بعد وچ مرگ

ابن سوری د‏‏ی وفات دے بعد انہاں د‏‏ی بیوی آئیزابیلا نے جمع شدہ عطیات دے ذریعہ دو بچےآں نو‏‏ں قید غلامی تو‏ں رہائی دلائی، ایہ دونے اپنی والدہ دے نال مونروویا ہی وچ قیام پزیر ہوئے گئے۔ ايس‏ے سال تھامس فوسٹر د‏‏ی وی وفات ہوئے گئی، تاں بقیہ افراد ورثاء وچ تقسیم کر دتے گئے۔ اج وی ابن سوری د‏‏ی نسل مونروویا تے ریاستہائے متحدہ وچ مقیم اے تے 2006ء وچ پورا خاندان فوسٹر دے کھیت وچ یکجا ہويا سی ۔ ابن سوری نے دو خود نوشت سوانحی کتاباں وی تحریر کيت‏یاں، ہور انہاں دا اک تصویری خاکہ امریکی کانگریس د‏‏ی لائبریری وچ وی موجود ا‏‏ے۔
1976ء وچ تریخ دے اک پروفیسر ٹیری الفرڈ نے ابن سوری اُتے "Prince Among Slaves" دے عنوان تو‏ں اک بہترین کتاب شائع کی، جس وچ ابن سوری د‏‏ی مفصل سوانح ہور انہاں دے معاصرین د‏‏ی شہادتاں تے تاریخی دستاویزات یکجا کيت‏یاں ناں۔ 2007ء وچ "Prince Among Slaves" ہی دے ناں تو‏ں اندرے کیلن نے ابن سوری د‏‏ی زندگی اُتے مشتمل اک دستاویزی فلم تیار کيتی۔

ہور ویکھو

• ریاستہائے متحدہ امریک‏‏ا وچ اسلام
• گبریل پروسر

حوالے

باہرلے جوڑ

• http://www.upf.tv/upf06/Films/PrinceAmongSlaves/Geanealogy/tabid/305/Default.aspx
• Prince Among Slaves Official Movie Site
• Trailer to the Unity Productions Foundation PBS documentary Prince Among Slaves that chronicles the life of Ibrahim_Abd_ar-Rahman
• MuslimWiki Ibrahim Abd ar-Rahman
• IMDb Prince Among Slaves (2006)
• Prince Among Slaves | PBS
• Film Challenges Convention on Muslims, Africans, Slave-Era America
• Terry Alford page