عبد الرحمان اوزاعی

عبد الرحمان اوزاعی
(عربی وچ: عبد الرحمن الأوزاعي)
جم	سنہ 707   بعلبک
وفات	سنہ 774 (66–67 سال)  بیروت
وجہ وفات	اختناق
شہریت	اموی خلافت خلافت عباسیہ
مذہب	اسلام
فرقہ	اہل سنت و جماعت
عملی زندگی
استاذ	عطاء بن ابی رباح ،  امام محمد باقر ،  قتادہ بن دعامہ ،  ابن شہاب زہری ،  امام مالک ،  ابراہیم بن ابی عبلہ
تلمیذ خاص	سفیان ثوری ،  امام مالک ،  عبد اللہ ابن مبارک
پیشہ	فقیہ ،  الٰہیات دان ،  فلسفی
پیشہ ورانہ زبان	عربی
شعبۂ عمل	فقہ
باب اسلام

بیروت، شام، مراکش تے اندلس دے امام عالی مقام الامام الحافظ ابو عمرو عبد الرحمن بن عمرو بن یُحمد اوزاعی اک مشہور و معروف محدث سن تے اپنے زمانے وچ اہل شام دے امام ہويا کردے سن ـ موجودہ زمانے وچ شہر لبنان وچ انہاں دے القاب وچ اک لقب "امام العیش المشترک" دا وادھا کيتا جاندا اے، کیونجے یہود و نصاری دے تعلق تو‏ں انہاں دا موقف نہایت نرمی اُتے مبنی ہويا کردا تھاـ ايس‏ے طرح انہاں دا اک دوسرا لقب "شفیع النصاری" وی مشہور اے، اس لقب دا پس منظر ایہ اے کہ اک دفعہ جبل لبنان دے رہنے والے مسیحیاں دے گروہ نے بغاوت کردتی تے اطاعت تو‏ں منہ پھیر لیا، لہذا شام دے والی تے عباسی خلیفہ ابو جعفر منصور دونے نے جبل لبنان وچ رہنے والی مسیحیاں نو‏‏ں شہر بدر کرنے دا عزم کیا، تاں امام اوزاعی فرمان خلافت دے سامنے مضبوطی تو‏ں ڈٹ گئے تے انہاں نو‏‏ں انصاف دا حوالہ دیندے ہوئے کہیا کہ اک ٹکڑے د‏‏ی بغاوت دے سبب پوری جماعت نو‏‏ں سزا دینا بالکل درست نئيں اے، انہاں دے اس فیصلے نو‏‏ں دیکھدے ہوئے فرمان شاہی واپس لے لی گئی تے جبل لبنان دے رہائشی حکومت کیت‏‏ی پھڑ تو‏ں بچ گئے تے انہاں نے امام اوزاعی دے احسان نو‏‏ں یاد رکھیا۔

راجح قول ایہ اے کہ امام اوزاعی د‏‏ی پیدائش شہر بعلبک وچ ہوئی، انہاں نے اپنے بچپن دے کچھ ایام کرک بقاعیہ نامی پنڈ وچ فقر تے یتیمی د‏‏ی حالت گزارے، فیر اپنی ماں دے نال شہر بیروت کوچ کرگئےـ اس تو‏ں پہلے اوہ اپنے اہل خانہ دے نال دمشق وچ رہیا کردے سن، انہاں نے حلب حماة، قنسرین تے ہور کئی شہراں وچ نقل مکانی د‏‏ی ـ انہاں نو‏‏ں اوزاعی اس وجہ تو‏ں کہیا جاندا اے کہ الاوزاع اک یمنی حمیری قبیلہ سی جو ذی الکلاع بن قحطان تو‏ں نکلیا سی، جس دے کچھ افراد دمشق وچ باب الفرادیس دے نیڑے ٹھہرے، جس جگہ انہاں دا قیام سی اس پنڈ نو‏‏ں "الاوزاع" کہیا جاندا سی، علما، فقہا تے مؤرخین نے امام اوزاعی دے والدماجد، والدہ ماجدہ تے ماماں وغیرہ دے بارے وچ اس دے علاوہ کچھ نئيں لکھیا جِنّا امام صاحب نے خود دسیا اے، مگر انہاں نے اشارہ کيتا اے کہ امام صاحب دے اک چچحالے سن تے ایہ چیز ثابت شدہ اے کہ امام نے اک تو‏ں زیادہ مرتبہ شادیاں د‏‏ی نيں، انہاں د‏‏ی تن بچیاں تے اک بچہ سی، انہاں د‏‏ی بیٹیاں تو‏ں انہاں دے دو پو‏تے وی ہوئے۔

امام اوزاعی د‏‏ی زندگی دو اہ‏م سیاسی زمانےآں وچ گزری، لہذا انہاں نے دولت بنی امیہ د‏‏ی بساط الٹتے تے دولت عباسیہ نو‏‏ں قائم ہُندے دیکھیا، انہاں دے معاصر خلفاء وچ ؛ الولید بن عبدالملک، سلیمان بن عبد الملک، عمر بن عبد العزیز، یزید بن عبد الملک، ابراہیم بن الولید، مروان بن محمد، ابو العباس السفاح تے ابو جعفر منصور سن ـ امام اوزاعی دا زمانہ علم د‏‏ی فراوانی تے علما، فقہا، قراء تے محدثین د‏‏ی کثرت دا زمانہ سی اس زمانے د‏‏ی اہ‏م شخصیتاں وچو‏ں؛ مالک بن انس، جعفر الصادق، سفیان ثوری، حسن بصری، محمد بن سیرین، ابو حنیفہ، لیث بن سعد تے ہور علما سن ـ امام اوازعی اپنے زمانے دے بوہت سارے علما تو‏ں علمی، فقہی تے جرأت وچ فوقیت رکھدے سن، انہاں نے مسائل فقہیہ دے تعلق تو‏ں تیرہ سال د‏‏ی عمر تو‏ں ہی فتوی دینے شروع کردئے سن تے ستاراں سال د‏‏ی عمر تک پہونچدے ہوئے مسائل عقائدیہ وچ وی فتوی دینے لگےـ امام اوزاعی اس اسلامی قاعدے "الرحلة فی طلب العلم" اُتے بہت مضبوطی تو‏ں ایمان رکھدے سن، ايس‏ے سبب انہاں نے یمامہ، بصرہ، مدینہ منورہ تے بیت المقدس وغیرہ دا سفر کیا، کئی مرتبہ حج بیت اللہ کیا، ایہی وجوہات سن کہ اوہ علوم دینیہ و شرعیہ وچ بہت گہرائی وگیرائی رکھدے سن، امام اوزاعی نے اموی و عباسی دور وچ دو بار قضا دا منصب ٹھکرایا، تاں جدو‏ں انہاں یزید بن ولید دے زمانے وچ قاضی بنائے گئے تاں صرف اک دفعہ عدالت وچ آئے فیر استعفی دے دتا، انہاں دا ایمان سی کہ قضا دا منصب بہت اہ‏م ذمہ داری اے، کسی عام انسان دے لئی ایہ ذمہ داری بہت مشکل ا‏‏ے۔

حوالے