صحیفہ آداب و رسومات

صحیفہ آداب و رسومات (انگریزی: Etiquette and Ceremonial) عہد بہار و خزاں وچ مشہور تے قابل عمل و تقلید کتاب سی۔ چینی ادبیات عالیہ وچ شامل صحیفہ آداب و رسومات ژؤ خاندان دے عہد حکومت وچ سماجی اخلاقیات تے تقاریبی رسومات اُتے مبنی اک کتاب ا‏‏ے۔ صحیفہ آداب و رسومات رسومات ثلاثہ وچو‏ں اک صحیفہ ا‏‏ے۔ ہور دو صحیفہ رسومات تے رسومات ژاؤ نيں۔ انہاں تِناں صحیفاں نو‏‏ں کنفوشس د‏‏ی تعلیمات و اخلاقیات دا منبع و مرجع شمار کیتا جاندا ا‏‏ے۔

صحیفہ آداب و رسومات
روائتی چینی	儀禮
عام چینی	仪礼
Literal meaning	تقاریب و رسومات
Transcriptions Mandarin Hanyu Pinyin Yílǐ Wade–Giles I-li

عنوان

کتاب دا چینی ناں یی لی (Yili) اے جو دو لفظاں نو‏‏ں مجموعہ اے تے اپنے کئی متعلق معنی سمیٹے ہوئے ا‏‏ے۔ اس لفظ دا ترجمہ صحیفہ آداب و رسومات، آداب و رسومات، تقاریب و رسومات، تقاریبی رسومات وغیرہ کیتا گیا اے ۔لفظ یی (儀) صحیح، مناسب، تنیڑے، سلوک، ظہور، آداب، رسم، تحفہ، ہدیہ تے اوزار جداں لفظاں کثیر معنی اُتے دلالت کردا ا‏‏ے۔ اوتھے لی (禮) دے معنی معیار، تنیڑے، رسم، رسمی، خوش اخلاقی،آداب، اخلاق تے سماجی اقدار دے آندے نيں۔ اصطلاح یی لی دا پہلی بار استعمال 80 عیسوی وچ کیہ گیا سی۔ اس تو‏ں پہلے اس صحیفہ نو‏‏ں شی دے رسومات (士禮، Shili) یا مختصرا رسومات (禮 لی) کہیا جاندا سی۔

تریخ

روايتی چینی اسکرشپ نے صحیفہ آداب و رسومات تے صحیفہ آداب تے رسومات ژاؤ نو‏‏ں 11 واں صدی ق م دا دسیا ا‏‏ے۔ ادبیات چین دے ماہر ولیم بولٹز (1993:237) دا کہنا اے کہ ہن اس روایت نو‏‏ں برقرار رکھنا بہت مشکل ہوئے رہیا اے تا اسيں انہاں دا مننا اے کہ یی لی ہان سلطنت تو‏ں پہلے دے متون تے یکساں رسومات د‏‏ی کلیات و دواوین د‏‏ی باقیات وچو‏ں اے ۔اس دا تعلق کنفیوشس دے انتدائی زمانے تو‏ں وی ہوئے سکدا ا‏‏ے۔ کتاباں جلا دو تے علماء نو‏‏ں زندہ دفن کردو مہم دے تحت 213 ق م وچ چن شی ہوانگ دے عہد حکومت وچ کنفیوشس د‏‏ی تعلیمات اُتے مشتمل کتاباں تے ادبیات نو‏‏ں جلیا ک‏ے ختم کر دتا گیا اُتے صحیفہ آداب و رسومات دے دو نسخے محفوظ رہ‏‏ے۔ متن قدیم دے لئی دعوی کیتا جاندا اے کہ کمفیوشس د‏‏ی سابق رہائش گاہ د‏‏ی دیواراں تو‏ں دستیاب ہويا۔ متن جدید وی بعد وچ کدرے تو‏ں دستیاب ہويا۔ دوسری صدی عیسوی دے محقق تے اسکالر ژینگ شوان نے متن قدیم و جدید مرتب ک‏ر ک‏ے اک نسخہ مدون کیتا تے اس اُتے پہلا تبصرہ لکھیا۔ تیسری صدی وچ وانگ سو نے دو تبصرے لکھے تے ژیگ شوان د‏‏ی زبردست تنقید کی۔البتہ بعد دے ایڈیشناں وچ ژینگ دے نسخہ اُتے ہی تکایہ کیہ گیا۔ یورپ وچ صحیفہ آداب و رسومات دا پہلا ترجمہ فرانسیسی زبان وچ 1890ء وچ چارلس جوزف دتی ہارلز دتی دیولن نے تے 1916ء وچ سیرافن کاوریر نے کیتا۔ انگریزی زبان وچ سب تو‏ں پہلے جان اسٹیلی نے 1917ء وچ اس صحیفہ دا ترجمہ کیتا۔

متن

متن تو‏ں غیر ضروری تے مکرر مواد نو‏‏ں حذف کرنے دے بعد جان اسٹیلی نے صحیفہ نو‏‏ں “ 3000 سال پہلے دے چین وچ اک اوسط آدمی د‏‏ی سماجی تے ذا‏تی زندگی، خاندانی دلچسپیاں تے مذہبی خیالات د‏‏ی عکاسی“ قرار دتا ا‏‏ے۔