سکوٹو خلافت
Al Khilafa al Bilad Assudan Daular Khalifar Sakkawato Al Khilafa Al Bilad As-Sudan | |
|---|---|
| 1804–1903 | |
 جھنڈا | |
| شعار: "بلاد السودان چ خلافتی ریاست" | |
| ترانہ: شاہی ڈھول بجانا | |
| حیثیت | افریقی اسلامی خلافت |
| راجگڑھ | گودو (1804) سکوٹو (1804-1850), (1851-1902) برنن کونی (1850) بورمی (1903) |
| عمومی زباناں | عربی (سرکاری), ہاؤسا, فولا بولی |
| مذہب | اسلام |
| حکومت | اولیگارچی لوکراج (1804–1832) مذہبی بادشاہی (1832–1903) |
| سلطان | |
• 1804-1832 | عثمان دان فودیو (پہلا) |
• 1896–1903 | محمد اتاہر (آخری) |
| وزیراعظم | |
• ???–1832 | علی جیدو (پہلا) |
• 1890-1903 | محمد البخاری (آخری) |
| مقننہ | شوری |
| سینٹ (عثمانی سلطنت) | |
| تاریخ | |
• قیام | 4 فروری 1804 |
| 1804 | |
• پہلا جانشینی بحران | 1832 |
• گواکوکے دی لڑائی | 1837 |
• اتلے نائیجیریا دے پروٹیکٹوریٹ دا اعلان | 1 جنوری 1897 |
| 29 جولائی 1903 | |
| کرنسی | درہم |
| موجودہ حصہ | ہن دے دیس
|
سکوٹو خلافت ، نائیجیریا چ اک اسلامی ریاست سی ، جس دا سربراہ سکوٹو ریاست دا سلطان ساعدو ابوبکر سی ۔ ایدی بنیاد 18ویں صدی عیسوی دے شروع چ فولانی جہاد دے دوران رکھی گئی سی ۔ ایہہ زیریں صحرائے اعظم چ یورپی قبضے توں پہلے طاقتور سلطنتاں چوں اک سی ۔ ایہہ خلافت نوآبادیاتی دور چ وی قائم رہی اگرچہ اسدے اختیاراں گھٹ گئے سن ۔
پس منظر
سودھوفولانی روایتی طور تے خانہ بدوش تے چرواہے سن تے بھیڈاں بکریاں چاردے سن ۔ پورے لہندے افریقہ شہراں وچکار گھاہ دے میداناں چ رہندے سن ۔ ودھدی ہوئی تجارت پاروں بوہت سارے فولانی شہراں چ وی آباد ہوگئے تے اک علیحدہ اقلیت بنا لئی ۔
فولانی ذیادہ تر مسلمان سن تے علاقے چ بوتیاں ریاستاں دے حکمران وی مسلمان سن ۔ پر حکمراناں دا اسلام بوہت کمزور سی تے ڈرائے دھمکائے جان تے اوہ چھیتی ای اوہ اپنے پرانے روحاں تے بھوت پریت تے مشتمل دین ول پھر جاندے ۔ 17ویں تے 18ویں صدی عیسوی دے دوران فولانیاں نے اینہاں حکمراناں دے خلاف کئی بغاوت کیتیاں ۔ فولانیاں نے لہندے ساحل تے کئی نکیاں تے اکثر کجھ چر تک قائم رہن آلیاں اماراتاں قائم کیتاں ۔
علاقے دیاں سبتوں طاقتور ریاستاں ، ہاؤسا لینڈ دیاں شہری ریاستاں سن ۔ اینہاں دی آبادی دی اکثریت فولانیاں تے مشتمل سی جنہاں نوں عام طور تے دوجے درجے دے شہری سمجھئیا جاندا سی ۔ صدیاں دے اکٹھے رہن سہن نال اگرچہ فولانی تے ہاؤسا بوہت متحد ہو گۓ سن ۔ سرحدی ہاؤسا ریاستاں چوں اک گوبر سی ۔ ایس غریب ریاست دے حکمران سونگھائی سلطنت دے حکمران ٹبر چوں سن جہڑے اپنی فولانی تے ہاؤسا رعایا نال ظلم تے جبر کرن چ مشہور سن ۔
فولانی جہاد
سودھوگوبر چ رہن آلا اک مشہور مذہبی مفکر عثمان دان فودیو سی ۔ گوبر دے حکمران باوا دی اجازت نال اسنے دیگال چ اک مذہبی بھائی چارے دی بنیاد رکھی ۔ بدلے چ نے ریاست نال وفاداری تے باوا دے بھتیجے یونفا نوں تعلیم دتی ۔ جدوں یونفا حکمران بنئیا ۔ اس نے دان فودیو دے بنائے بھائی چارے دی خودمحتاری ختم کرن تے دان فودیو نو ں قتل کرن دا فیضلہ کیتا ۔
دیگال دا دفاع کیتا گئیا پر اوہ یونفا دی فوج اگے ٹھہر نئیں سکدے سن اس لئی دان فودیو تے اسدے پیروکار گودو چلے گئے ۔ جلاوطنی دے دوران دان فودیو نے پورے علاقے چ مخالفاں دے خلاف جہاد دا اعلان کیتا ۔ جس نال فولانی جنگ شروع ہو گئی ۔ نتیجے دے طور چ فولانیاں دی وڈی گنتی تے کافی تعداد چ ہاؤسا لوکاں نے دان فودیو دے نال مل گئے ۔ اسنے اک عام بغاوت نوں ہوا دتی تے علاقے دیاں اکثر حکومتاں ڈگ پئیاں ۔ دان فودیو نوں نویں بنن آلی خلافت دا حکمران بنا دتا گئیا ۔
خلافت دا وادھا
سودھوہاؤسا لینڈ اپنے مرکز توں فولانی تیزی نال پورے علاقے پھیل گئے ۔ لہندے دے کھلے میداناں تے قبضہ کر لئیا گئیا تے دکھن چ فولانیان نے یوروبالینڈ دے اتلے علاقےآں تے مل مار لئیا ۔ اینہاں نوں چڑھدے چ 1810ء چ کانیم بورنو بادشاہت نے ڈکئیا ۔