سعید بن منصور
| سعید بن منصور | |
|---|---|
| جم |
|
| وفات |
|
 باب اسلام
| |
ترمیم  | |
(متوفی ۲۲۷ھ)
نام ونسب
سودھوسعید ناں تے ابو عثمان کنیت سی ۔سلسلہ نسب ایہ اے سعید بن منصور ابن شعبہ۔
وطن
سودھوسعید دا سنہ ولادت نئيں معلوم ہوسکا تے وطن دے متعلق وی اختلاف اے
اک روایت دے مطابق اوہ جوش جان وچ پیدا ہوئے تے بلخ وچ نشوونما پائی زیادہ مشہور روایت ایہ اے کہ انہاں دا وطن مرو سی تے بلخ وچ بودو باش اختیار کر لئی سی طالقان نوں وی انہاں دا مولد دسیا جاندا اے
اس اختلاف دی وجہ ایہ اے کہ مرو طالقان تے جوزجان سب بلخ ہی دے قرب و نواح وچ تھوڑے جہے فاصلے اُتے واقع سن بلخ جو بعد وچ انہاں دی مستقل قیام گاہ بن گیا سی خراسان دا مشہور ومروم خیز شہر تے اک عرصہ تک اس دا پایہ تخت رہیا اے انہاں تھانواں دی نسبت توں اوہ مروزی ،تالقانی،بلخی تے خراسانی مشہور نيں
استاد
سودھوسعید بن منصور نے نہایت مقدس علمائے اسلام تے برگزیدہ محدثین توں کسب فیض کيتا سی۔
مشہور محدث اسماعیل بن علیہ دے مرویات دے سب توں وڈے ناقل ہونے دی وجہ توں انہاں دے راویہ کہلاندے سن
امام مالک توں انھاں نے موطا دے علاوہ بہت ساریاں حدیثاں دا سماع کيتا سی
لیث بن سعد تے سفیان بن عینیہ توں وی انہاں نوں روایت کرنے دا شرف حاصل اے دوسرے مشہور شیوخ دے ناں ایہ نيں:
ابو قدامہ
حارث بن عبیدہ
حماد بن زید
داؤد بن عبد الرحمن بن ابی الزناد
ابو لاحوص سلام بن سلیم
شریک بن عبداللہ
ابو شہاب عبدربہ بن قانع
عبد العزیز بن ابی حازم
مسلمہ بن دینار
عبداللہ بن زیاد
فلیح بن سلیمان
مہدی بن میمون
ابو معشر نجیح بن عبد الرحمن
ہشیم بن بشیر
ابو عوانہ وضاح بن عبدااللہ بزار وغیرہ۔
تلامذہ
سودھواستاداں دی طرح انہاں دے تلامذہ وچ وی نامور علماومحدثین شامل نيں امام احمد امام مسلم تے ابو داؤد انہاں دے حلقہ فیض وچ داخل سن صحاح دی دوسری کتاباں وچ وی سعید دے مرویات بالواسطہ شامل کيتے گئے نيں چند مشہور تلامذہ دے ناں ایہ نيں:
ابو ثور ابرہیم بن خالد کلبی
ابو بکر اثرم
ابو شعیب حرانی احمد بن خلید حلبی
بشر بن موسیٰ
حرب بن اسماعیل کرمانی
حسن بن محمد زعفرانی
عباس بن عبداللہ سندی
عبداللہ بن عبد الرحمن درانی
ابو زرعہ عبدالرحمٰن بن عمرو دمشقی
ابو زرعہ عبیداللٰہ بن کریم رازی
عمر بن منصور نسائی
ابو حاتم محمد بن ادریس
محمد بن علی بن میمون رقی
ابو عبداللٰہ محمد بن یحییٰ ذہلی تے یحییٰ بن موسیٰ وغیرہ
رحلت وسفر
سودھوحدیث دی طلب و جستجو وچ انہاں دے کثرت سفر نوں مزی نے
وکان حافظا جوالاَ تے علامہ ابن حجر نے طاف البلاد دے لفظاں توں بیان کيتا اے
عظمت
سودھوسعید بن منصور دی علمی عظمت دا اندازہ انہاں دے استاداں تے تلامذہ دے ناواں توں ظاہر اے امام احمد انہاں دے وڈے قدرداں تے مداح سن تے ہمیشہ عزت و احترام دے نال انہاں دا ذکر کردے سن محمد بن عبدالرحیم جدوں انہاں دی روایت بیان کردے تاں تعریف کردے تے کہندے
حدثنا سعید وکان ثبتا
حافظ و ثقاہت
سودھوعلمائے فن انہاں دے حفظ و ثقاہت دے وی معترف سن یحییٰ بن حسان دوسرے محدثین دے مقابلے وچ انہاں دی فضیلت تے حفظ و ظبط دے وڈے قائل سن
حرب کرمانی دا بیان اے کہ
سعید نے سانوں دس ہزار حدیثاں زبانی املا کرائی
امام احمد انہاں نوں سچا تے صاحب فضل وکمال دسدے نيں
ابو حاتم
ابن حبان
ابن نمیر
ابن خراش
ابن قانع تے مسلمہ بن قاسم وغیرہ نے انہاں دی توثیق تعدیل دی اے
خلیلی کہندے نيں کہ انہاں دی ثقاہت اُتے اتفاق اے
حافظ ذہبی نے انہاں کو
الحافظ الثقہۃ تے الحافظ الامام الحجۃ لکھیا اے
ابن عماد دا بیان اے کہ اوہ ثقہ تے مشہور محدثین وچ سن
وفات
سودھوآخر عمر وچ انھاں نے مکہ معظمہ وچ مستقل قیام کر ليا سی تے ایتھے تقریباً ۸۹سال دی عمر وچ مشہور تے صحیح روایت دے مطابق ۲۲۷ھ وچ وفات پائی
تصنیفات
سودھوسعید بن منصور صاحب تصنیف سن
مگر انہاں دیاں کتاباں معدوم نيں صرف اک کتاب سنن دا ذکر ملدا اے لیکن ایہ وی طبع نئيں ہوئی اے سنن نوں انھاں نے آخر عمر وچ مکہ معظمہ دے زمانہ قیام وچ مرتب کيتا سی
اس توں ظاہر ہُندا اے کہ ایہ وڈی چھان بین محنت و احتیاط تے حذف و ترمیم دے بعد مرتب کيتی گئی سی اس لئی نہایت مستند تے معتبر ہوگئ
احمد بن مخدہ تے محمد بن علی بن صائغ نے اس دی روایت کيتی اے اس دی سب توں اہم خصوصیت ایہ اے کہ اکثر روایتاں ثلاثی نيں
تے اہمیت دا حال ایہ اے کہ ( جمع فیہ ما یجمع غیرہ) سنن ابی سعید وچ جو کچھ اکٹھا کيتا گیا دوسرے مجموعہ احادیث انہاں توں خالی نيں
علامہ ابن کثیر فرماندے نيں
اوہ اس مشہور سنن دے مصنف نيں جو بے نظیر تے عدیم المثال اے
نقدوجرح
سودھوسعید بن منصور دے متعلق علامہ ذہبی نے یعقوب فسوی توں روایت کيتی اے کہ اوہ اپنی غلطی جان لینے دے بعد وی اس توں رجوع نئيں کردے سن لیکن انہاں دی عام مدح و توصیف دے متعلق اِنّے کثرت توں اقوال منقول نيں کہ انہاں دے مقابلہ وچ جے فسوی دا قول صحیح وی مان لیا جائے تاں اس دی کوئی حیثیت نئيں تے اس توں سعید دے مرتبہ وعظمت وچ کوئی فرق نئيں آندا
حافظ ابن حجر فرماندے نيں کہ ایسا اوہ اس لئی کردے سن کہ انہاں نوں اپنی کتاب دی صداقت و صحت اُتے پورا اعتماد تے ثوق سی۔۔"